장음표시 사용
341쪽
viduam sensationem excederet, profecto inserrent, , quod hesterna die ceteris exitio fuit , il-hid quoque ipsis hodie exitio futurum. POTENTLE AFFECTIVAE LIMITES IN BRUTIS .i3is. OBSERUATIO. Omnia in brutis, ut& in homine potentiam affectivam indicant , nempe amandi , & odio habendi facultatem ;at non utrinque iisdem limitibus continetur. I. In homine potantia affectiva ad phy sica ,& ad moralia extenditur.
Boqi physici prosecutio , mali physici aver
satio pote iam intellectivam in homine non ostenderent posset enim prosecutio haec , α aversatio in potentia haberi tantum sensitiva. Boni moralis amor, mali moralis odium potentiam intellectivam in homine ostendunt; haec enim entia abstracta sunt, quae a potentia tan tum senstiva attingi nequeunt. Mater ex sola naturali propensione filium amare potest. In hoc nullum intelligentiae suae
Rex ordinem, & iustitiam diligere, assentaritionem fugere, calumnias detestari, regni gloriam , subditorum felicitatem velle potest . Iahis intelligantem potentiam suam exercet , qua tantum moralium horum abstractorum bonorum
bonum , & malum intelligibile noscere potest. II. In brutis ad physica tantum, & sensibilia potentia afarea extenditur; nunquam ad moralia, intelligibilia tantum elevatur. Canis, exempli causa, herum amore afficit; hujus enim aspectus, seu recordatio intimas in illo sensationes excitat , quae ad herum aman
At herum ita nullo discrimine canis pros quitur sive probus sit, sue hominum pessimus, sive amari , sive odio haberi mereatur ; nihil squim
342쪽
6tis Potentia. sensibilitas. 14 squidem cani sunt probitas , aut improbitas , virtus, aut vitium ; quidquid enim physicum ordinem praetergreditur, dc ad moralia, &intelligibilia spectat canis animam , pure sensitivam potentiam, afficere nequit. BRVTORUM VOLINTAS.
raro. OBSERUATIO. Bruta sane voluntaintem habent; at quaenam est haec brutorum vo Itineas λ est aut voluptatis sensatio , quae illa trahit ad obiectum sensibile; uel molestiae sentatio , quae illa ab alio sensibili obrecho retrahit Nulla intelligentia eorum determinationes reingit, nulla deliberatio illas praecedit, aut diri ingit . Inter senstivam objecti cognitionem , de hujus objecti prosecutionem, aut sugam nullum temporis intervallum intercedit, quo possit deis liberatio fieri, aut libertas, siqua esset, exerinceri.
Quare brutorum voluntas nullam is sis Mis ellectiυam podientiam indieat; est enim tantum caecus instinctus, qui nulla investigatione, de Iiberatione, & animadversione nulla ad objectum trahit, aut ab objecto arcet. Si vero aliquando inter utrumque haerere viis dentur; h a pluribus oppositis impressionibus procedit, quae in eorum potentia sensitiva invicem confligunt, donec una caeteris praevaleat.1324. NOTA. Quum nulla In brutis inteIligentia sit, nee titia libertas ess . Si vero eo rum voluntatem aliquando vincimus , ac regi mus; hoc tantum mediis senstivam potentiam ascientibus obtinemus, nunquam iis, quae in tellectivam potentiam afficere possunt.
343쪽
BRITORNM INSTINCT .r 322. OBSERUATIO . Brutorum iasivsus dicitur quidquid facultatum , & industriae eorum animae inest, ut Totius, cujus ipsa praecipua pars est, bonum assequatur .
Deus semper in operibus suis admirabilis, &hominum captum superans instinistum brutis indidit variis eorum speciebus atque individuis' magis , minusque perfectum , quo finem suum assequi possint. At vero quid hic instinctus est
in substantia , quae nec materia est, neque spiritus, quae sensus capax est, cogitationis, animadversionis, intelligentiae incapax
I. Iustinerus hἰe videtur esse natu alis dispois sitio quadam magis, minusque perfecta ad quo dam sensus , ae motus objectum respicientes a plum sensus usicere.
Intel Iigentia lux quaedam est animam illustrans , atque irradians, illique res , & rerum relationes indicans, Instinctiis veluti tactus est diversas impressi υnes sentiens, aptus objecta sensibilia percipere, at insensibiles eorum relationes exhibere ineptuq . Intelligentia obiectum perpendit, de eoque judicat: instinctus ejus praesentiam tantum indicat , illudque percipere
facit. II. distinctus hIe, siυe tactus, seu naturalis ad quosdam senos , oe motus dioostio , vide rur ese ad quadam obiecta propensio , ab aliis aυersatio ; prout illa individuo utilia, aut norixia in praesenti circumstantia sunt.
III. Ηἰue brutorum instinctus , quacumquestorum natura, aut organorum fructura sit , nihiI eum humana ratione eommune habet .is Humana ratio , inquit philosophus quidam is Anglus, a brutorum instinctu plurimum dif- ,, fert . Illa perpetuo perfectibilis magis , , , magisque progreditur ἔ alter cito efformatus is qui dia
344쪽
eius Poten Li. Sensibilitas. 34 sis quidquid perfectionis assequi potest adeptus, , est. Ratio lento gradu ad objectum suum ser- tur: instinctus illud illico attingit. In bru- , , tis individuum quodvis paucis diebus termi- , , num speciei suae statutum assequitur e ejusis boni mensura cito repleta est ; dc persectκ ejus natura semper in eodem statu perseve-
, , rat di si per saecula viverent bruta, non proinis plerea plures cognitiones obtinerent; nonni
se s easdem actiones semper repeterent; neque is desideriorum, aut voluptatum species in illis , augeretur. Homo s quamdiu sol lueet vive- , , ret , novas semper veritates addiscere , &is scientiam adhuc esuriens e vita cedereta 323. NOTA I. Brutis valde smilem instinctum & homines habent , hoc tamen summo diserimine, quod Aominum instinctum femster λ- ealligentia eomitatur , aut sequitur, quae illum perpendit , atque considerat , cohibet , aut libere exerceri sinit, approbat aut improbat; imbriatIs vero insinctus semper potentia est eaea , is neeessaria , principiis carens, quibus diriga tur, luce, qua illustretur , ratione, quae judicet, approbet, aut improbet. 1314. NOTA II. Mira saepius hoe instissuώνuta operantur, in quibus aliqua intelligentia fallem inferioris ordinis vestigia facile suspica
At vero quum animadvertimus substantiam intelligentem notas habere , quibus substantia animae brutorum caret; quum animadvertimus instinctum hunc. cujus naturam, & vires non nisi imperfectissisne cognoscimus, effectus parere posse , quos intelligentia nostra non assequatur ; facile Mntelligimus , nullo experimento , nullaque observatione , aut ratione probari , quod in brutorum operationibus mirum videtur substantiae natura spirituali esse tribuendum ;neque enim obstantia media inter materiam di spiritum inepta esse videtur, ut eorum prin
345쪽
cipium sit, aut subjectum set ars, & igi6 .
Magnum profecto discrimen inter hominis e vel maxime rudis , de bruti vel in specie sua' persectissimi operibus semper apparet. Ille intelligentiam semper indicat , hoc nunquam . Ille cogitationes suas perficit, ab una id aliam
progreditur, mediorum cum sne nexum detegit, sensibilium, & insensibilium relationes percipit: nullum horum in bruto est ioso .ENTI M NEXIS, LEX CONTIN ITAΥIS. x et s. OBSERUATIO. Nonnulli recentiores
philosophi enitum nexum , seu catenam vocant
perpetuam perfectionum seriem ascendentem , &descendentem, quam.in diversi sentium speciebus observarunt , aut imaginati sunt γ qua putantea sibi invicem fieri proxima , atque conjungi , non nisi imperceptibiles persectionis diversos gradus in ter specie m aliquam, illique proximam statuentes, a perfectioribus speciebus, ad perinsectione infimas descendendo. Nihil, inquiunt , natura saltibus operatur . Semper ab una ad aliam speciem transit perpetuo, & sens m sne sensu crescentibus, vel de crescentibus persectionis gradibus, qui distinctivum discrimen ponunt inter siricies proximas , ct contiguas e porro gradus hi species inter se
Permiscere, conjungere, ac veluti ansulis qui-- husdam coIligere videntur atque in contiguis speciebus serme imperceptibiles non nisi in reis motis speciebus probe distinguuntur. Quod 3 an git idem s. tamen ultima distant. Series datur, spergunt gradatim ascendens& descendens persectionis in vegetabili regno a cedro Libani, aut a quercu Nor vegiaca ad arbustum, aut herbam. Series quoque persectionis perpetuo ascendens baut descendens datur in animali regno a Ieone , aut elephante ad ostrea usque, ad lumbricum a
346쪽
0ώι Potentia. Sensibilitas. 34'cum , ad insectum microscopicum . Zoophytum , seu animal planta , anfula est , qua natura ab animali regno ad vegetabile transitum facit. Series quoque , addunt adhuc , perfectionis gradatim progredientis datur in corporibus universis r a substantia terrea ad materiam usque tenuissimam , a luto ad adamantem , a globanostro opaco ad Iucentissimos globos. Anima brutorum, inquiunt tandem, videtur esse angula , qua natura materiam spiritui alis
Iigat . Quidni & spiritus persectiores ansulae
sint , quibus substantiae creatae increatae sub stantiae conjunguntur a 326. NOTA. Hujus universalis catenae ideae
celebritatem compararunt tres magni nominis
viri, Lockius , Leibnitius, ct Bossonius . A pluribus aliis illustribus viris impugnata suit ,
qui in ipsa generatim sumpta non nisi ideam , ingeniosam illam quidem, viderunt ; at natu ra ipsa ingeniosiorem. Lockius huic invento celebritatem in Anglia comparavit , illud vocans Entium eatenam uniυe alam , dum Leibnitius illud in Germania aut creabat , aut propugnabat vocans Dingam eontinuitatis. Builonius ideam hanc admittens, corrigens, certis , & omnino necessariis
limitibus circumscribens in Gallia celebritate
I. Lockius gradus perfectionIs ascendentes in ter hominem, & Deum statuit; alios vero gradus defeendantes inter hominem , & nihilum . Hinc orta ejus universalis entium catena . Rri nobis enim, inquit ipse, ad omnium infima , , usque descendendo, per gradus admodum breis ves, &per perpetuam rerum seriem descenis sus fit , quae in quovis gradu parum admO-
is dum inter se differunt . Pisces sunt alati ,
D qui in aera attollunturi aves sunt aquarum
347쪽
stes & quorum carnium sapor parum adeo , , a piscibus distat , ut scrupulosis ieiunii dis, , bus illis vesci non sit interdictum Amri phibia terrestribu ς, & aquaticis animantibus,, participant. Phocae in terra, & in mari via ,, vunt: delphines sanguinem habent calidum, ,, & viscera sui similis , ne quid se Syrenni - , , bus, & hominibus marinis dica inus.
,, Bruta sunt, quae ita cognitione, &ratio- ne pollere videntur , & animalia quaedam , , , quae homines vocantur , tantaque est intexis animalἰa , & vegetabilia a finitas , ut si il- lorum imperfectissimum, & horum persecti is simum sumas , vix notabile diserimen in his, , invenias. Porro ad infimas usque, minusque M in organa efformatas materiae partes descen- , , dendo , videbimus, diversas species esse in ,, vicem colligatas, nec nisi minimis, ac ser- ,, me insensilibus gradibus inter se differre. Quare quum infinitam rerum omnium Au- cto iis potentiam . atque sapientiam cons de- , , ramus ; non injuria censemus magnificae uni- versitatis rerum harmoniae, sublimique ideatis consonum esse, imo &supremi hujus Archi- , , tecti infinitae bonitati, ut diversiae rerum crea- tarum species a nobis gradatim ita ad infinitam ejus persectionem accedant ; ut eas vi- , , demus a nobis ad infima per minimos gra- , , dus recedere. Quum vero hoc semel ut pro- is babile admittatur, jure arbitrabimur, multo,, ylures rerum creatarum species supra nos es- ,, se , quam infra : multo magis enim nos a
,, Deo infinito perfectione distamus , quam abis infimis omnium rebus , & nihilo proximisse distemus
vocat catholIcos omnes, qui aeeu sileas jejunii Ieges religiose observant Porro hoc es rerum Ideas pervertere.
348쪽
ejus potentia. Sensibilἰtas. 349 .
II. Leibnitius suum monadum systema , de optimismi protulerat ; in quo infinitis substantiis persectione in ζqualibus indigebat : si enim binae monades in suo possibili latis statu eodem
persectionis gradu donatae fuissent, neutra crea ri potuisset 938, ik iar 93. Hinc orta celebris sua eontinuItalla lex, qua, inquit ipse, nihil in natura per saltum sit, aut procedit; cc qua natura ipsa semper , & ubi. que ab uno ad aliud ens, ac praesertim ab una ad aliam speciem transit persectionis serie ascen dente , & descendente r ita ut in rerum universitate nullum formarum vacuum sit, specierum scilicet; & species quaevis a sibi proxima differt quam minimum fieri possit.
Hanc continuitatis Legem Leibnitius statuit in substatiuiis innanimatis , in animatis , in spiritibus, in variis corporum motibus, men tibus quibuscumque. Nullus motus, si Leibnitium audias, ex abrupto incipit, aut desinit . Motus quivis sensibilis est oee sitia colle eIio motuum in lans biislium . Quum vero motus hic sensibilis datur , cessare nequit, nisi gressiu retrogrado per Omnes gradus transeat, quibus effectus est. Materia, per Leibnitium, magis, minusque rudis est in diversis corporibus, quae componit ;& per persectionum perpetuam seriem gradatim transit a maxime rudi statu ad summam Minnuitatem, & exquisitissimam organorum stru
Animae humanae, per Leibnitium , post hominis obitum adhuc tenui materiae conjunctae perseverant. Diversae qrioque angelorum species corporibus magis , magisque tenuibus conjunctae sunt : Deus solus omnino corpore caret ;Deus enim solus , inquit Leibnitius, est purus
III. Celebris Bunnius Galliae Plinius hane Lockii, & Leibnitii hypothesim partim admisit
349쪽
3so Τώeo Ia anima frutorum. sit, partim reiecit. Fatetur, legem eontis uti ila; sive entium nexum non dari inter hominem , & bruta ; & transitum a specie rationis participe ad speciem ratione carentem ex ab-Yupto seri. a Fatetur quoque, se legem continuitatis, ii ve entium nexum inter vegetabile , & fossile non invenire; dc transitum quoque ab uno ex his ad alterum regnum videri ex abrupto
At vero Iegem hanc continuitatu Inter bru ta, & vegetabilia nulla prorsus limitatione ad mittit; adeo ut per ipsium animalia, & vegetabilia, a quibus passim duo regna constitui vo-Iunt physici, unum, atque unicum tantum con- νstituant; & vivens, atque animatum, per ipsum
non jam est entium gradus metaphysicus , sed phy sica animalis, & vegetabilis materiae proprietas et 24 .
13 et . CONFUTAΤΙΟ . me entium nexus, Iax haec eontinuitatis aliquid veri re ipsa habet, si inter limines illi a natura, seu potius a naturae auctore Constitutos relinquatur . At
falsa est, & absurda, si universim ita sumatur, ut sumi nequit. . I. Evidens est legem hanc ita generatim 1 uinmi non posse, ut a Lockio, & Leibnitio suis mitur. Homo, & brutum, inquit Volterius, , , homo , dc superiores substantias immensumis distant. Substantiae omnes a Deo infinitum is distant. Orbes circa solem nostrum revolutiis gradus hos insensibiles non servant neque in ,, magnitudine, neque in distantiis, neque in fatet litibus Phys. 143o, is 343r 3. II. Lockius, dc Leibnitius ut genericam ny pothesim suam faciant , procul dubio iudieio
analogia innituntur; atque hanc eontinuitatis legem in speciebus omnibus valere arguunt ex eo, quod ipsam in aliquibus speciebus videant,
aut sibi videre videantur . verum ex judicio
350쪽
, . e us Potentia, . Sensibilitas. 3s rana Iogleo inferri tantum potest a speciei parte
ad speciem universam, non vero ab una , ad aliam speciem et ceterum in eam paralogismi speiaciem incurritur , quem alibi termini extensioia
Transitus ab homine ad brutum non leve Loehio, dc Leibnitio negotium facessit . Primus effugium quaerit ab imbecillibus a nativitate, quibus perperam homines brutis vult nectere ri 66 : alter plane fassus, mediam speciem inter homines, ec bruta non dari in oris he hoc, quem incolimus, sed in aliis orbibus afferens dari posse, is omnia, inquit, per grama, dus in natura procedunt , nihil per saltus: propositio vero haec in mutationibus pars est
, legis meae eontinuitat s . Naturae vero pulinis critudo, quae perceptiones distinctas exigit, se saltus quoque apparentes postulat, ac velutiis muscos lapsus in phaenomenis ; & species,, permiscere gaudet . Quare etsi in alio orbe, , aliquo species inter hominem , & brutum is madia esse possint: in orbe nostro istae non ri sunt Neque minus laborabit Leibnitius in lege
eontinuitatis in theoria motus servanda . Sit eis nim atomus persecte mollis, aut persecte dura. Α tomus haec in impenetrabile, & immoribile obstaculuiu conjecta , ex universali motus theoria illico, & in instanti motum suum omnem amittere debet, lege continuitatis nullo pacto servata. Si vero motus hic sit ut Io non centesima sui parte extingui incipiet, duabus centesmis partibus, quarta, dimidia, duabus tertiis partibus I atque ita porro ; sed to- 'tus simul, individuus, primo ictus instante existinguetur . 3io , 3 II, 3 it . III. Illustris Butantus optime sensit , legem
hanc continuitatis inter hominem , & br tum valere non posse; neque inter vegetabiIe,& sellite satis deprehendi. At vero jure ne eam