장음표시 사용
361쪽
in genera quindecim , & in species ducentas, supra quinquaginta partitur; Valmonsus Bomarius, qui in suo naturalis historiae lexico itati ipse sentire videtur, etsi hoc eodem opere solidas rationes praebeat, quibus sententia haec rejiciatur. I. Ut aperte pateat quibus rationibus innitatur opinio vera Eoophyta, seu vera animalia plantas in visibili natata admittens, huc referemus, quae acerrimus hujus sententiae vindex Auctor Lexici historiae naturalis de stasiatilibus polypis habet. Haec Eoophytorum species omnium notissima est; ea propterea, quae praecipuam universae hujus entium classis notionem praebere debet.
Fluviatilium polyporum historia , inquit, , hic auctor, phaenomena exhibet dissicilia ,
, , quae credantur; legibus iis enim, quas ge- is nericas credebamus, opponuntur. Putassemus, , ne unquam, animalia in natura esse , quae
se in frusta veluti concisa propagarentur' idem - ,, que animal in octo, decem, viginti, trigin- , , ta, imo & quadraginta partes sectum, to- , , ties multiplicari polypi hac facultate gauis dent, ut veluti ex surculis propagentur. is Animalia haec progrediuntur, & locum, , mutant: motum hunc obtinent vi, qua polisse lent sese protendendi, contrahendi, quaqua. versum convertendi. Motum hunc tamen
,, lentissime peragunt; integro die vix septem, , , aut octo pollices procedunt. Modam quoque is progrediendi tenent fatis lepidum , si citius
is pergerent; rotantur, ut pueri solent. ,, Polypus quisque ab ore ad extrema usque corporis saccus vacuus est, in quo membra -- , , nae nullae, viscera nulla apparent . 'Pellisis haec totum animal essicit; quare jure suspi- cabimur omnia animalis machinamenti oriati gana pellis hujus crassitie contineri. Quum M microseopio polypi pellis expenditur , ejus
362쪽
ejus Potentia. Sensibiaitas. 36 tum intima, tum extima supelficies granu- lis inspersa apparet , quae animalis organari censeri possunt. Certum est enim, quum graiari na haec evelluntur de animalis vita actum, , esse .se Polypi non natant; cauda , dc glutine quo se dam corporibus, prope quat sistunt, tenaci - , , ter adhaerent. Aliquando aquae innatant pro is no capite, cauda superius elevata: hoc vero is eadem ratione obtinent, qua acus probe ab inis stersa aquae imposita supernatat, minimis ae-
, , ris bullulis ipsi adhaerentibus illam sustinen-
tibus. In polypis oculi non apparent . Uidemusis tamen, eos luce delectari, eamque exquire , , re. Hoc sertasse id o faciunt, quia eorum cor , , pus quavis sui parte a luce assicitur . Opi- , , nionem hanc confirmat experimentum .' si
,, enim polypus bifariam secetur, partes binae M sejunctae, & ea ipsa, quae acephala est, in se luce sese statuunt. Polypi praedam non insequuntur; at exi-- gua insecta inter eorum brachia sponte in- , , cidunt, quaeretis instar semper extensa sunt. Polypus tertiae speciei ad pedis unius dia -
, , metrum brachiorum suorum peti pharriam ex- is tendere potest. , , Trembleius polypos de insecto eorum bra. , , chiis irretito concertantes vidit. Eorum quis- que vermem deglutire festinabat; quum tan-
, , dem, os ad os polypis jam proximis, horum se sortior certamini finem fecit hostem ipsumis vorans. De vorato actum esse putabatur ;is non tamen ita contigit. Uorator ventri suo
is in elusum illum detinuit, donec praedam ab ,, hoste eduxit; subinde incolumem illum evo- muit. Ex hoc phaenomeno censuit Tremble- ,, jus, polypum alteri polypo rem esse omnino indigestam : porro hoc ipsum experimentori confirmavit. Polypum alteri polypo, quem
363쪽
jejunio famelicum habuit, deglutiendum de- dit. Hic post quatuor, aut quinque dies ex
, , alterius ventre erupit incolumis , ut priuia is quam voraretur'. Nunc in ea persuasione suis mus , ut polypus brachia sua evomat , si is quando illa cum praeda deglutit.,, Polypi omnes passim generandi facultate
se pollent; & asserta illa lex, sine coitu scisis cunditatem non esse, ex polyporum obser- , , vatione fallax ostenditur . tum quoque ex is observatis in curculionibus . Polyporum ge- ,, nesis in iis secundae speciei aptius observa , , tur. In polypo exibuus tumor apparet, qui ,, verrucae figuram induit hoc polypi caput is est . Circa os brachia enascuntur. Aliquanis do ex unico polypo duodeviginti quoque po- lypi erumpunt, modo polypus laute enutri- , , tus sit. Observatum est enim a copiosori ci-
bo foecundiores fieri. Nondum parvi polypi, , Omnino CreVerunt, quum jam polypos aliosis progignunt ex eorum corpore erumpentes .is Haec arboris viventis species mirum obser-
, , vatori spectaculuin praebet . Quum polypus is praedam arripit , dc deglutit , haec in cete- , , ros Omnes polypos distribuitur, qui totidem, , veluti rami sunt; hic vero quoque ex aliori rum praeda nutritur. Coloris mutatio, quamis tunc ex ipso escae colore obtinent polypiis omnes rei hujus certissimum indicium est. ,, Ferventibus diebus polypus horis viginti.. ,, quatuor efformatur, & separatur . Ut hoc , , assequantur polypi contiguis corporibus api, plicantur, & in diversa nituntur. Tanta est, , polyporum propagatio ab uno per ramos Moseis cedens, ut polypus unus veluti truncus ha- , , beri possit, a quo polyporum decies centeis nae millia mense uno propagentur. Quum hoc phaenomenon spectare quis euisis pit, polypum in manus suae vola ponat noniari nullis aquae guttis immersum: quum sese e
364쪽
ejus Potant;a. sensibi itas. 36s, , contractione dilatavit , illum bifariam se- , , cet. Pars, in qua caput est , eodem die , , , quo separata fuit, progredietur, & vesce- tur, modo aer tepens sit . Altera pars horis, , viginti quatuor brachia germinabit; binis veri ro diebus polypus persectus erit sua retia
, , tendens, & praedam vorans.
, , Ut cumque experimenta permutentur, nomis va semper phaenomena prodibunt. Qua qua , , versum polypum seces, & in taenias quam- , , tum vis exiles , totidem semper polypos ex
is his habebis; Ipsum polypi caput sisecar ca
se pila haec dimiὸia cito in duo integra ca- , , pila sermabuntur. Bina haec capita iterum ., biseca, quatuor habebis capita, . Si quatuoris haec capita adhuc biseces, octo eidem cor- , , pori inserta capita habebis. Si corpus ipsum, , ita incidas, octo habebis corpora uni capitiis adhaerentia. En hydram non amplius fabu- ,, losam. , , Tremblejus polypum ita invertit, ut ejus
is intima extima serent, non secus ac fudones,, invertuntur, quum exuuntur . Universam aia, , Dimalem oeconomiam perturbatam putasses;
is nihil tamen hoc polypo offecit , nisi quod , , diebus quatuor, vel quinque illi expectan- , , dum suit, ut novum stomachum s bi refice- ret . Adde , quod pluribus vicibus polypus, , inverti potest. ,, Putabis fortasse polypos ita non propaga- , , ri nisi quum secantur. Monet tamen Tremiari blejus, se polypos vidisse, qui se ipsi sepa-
, , rabant, & spontanea sectione multiplicabanis tur. At haec polyporum propagatio non usi- tata censenda est: raro contingit, neque pro- , , pagationi ex frustis est comparanda M. II. Hanc fluviatilium polyporum theoriam, analogia , acque inductione ducti marinorum quoque theoriam esse nonnulli recentiores physici statuerunt. Miras has natura productiones
365쪽
tamquam totidem Eoophyta esse arbitrati sunt, quae mediam quamdam classem inter plantas , di bruta constituerent, duarum harum classium notas perturbarent, aut tollerent , animalia vegetabilibus necterent, & ansula essent, quae bina haec genera colligaret. Sequenti nota num mira ista phaenomena ea certitudine, ac veri tate gaudeant, quae illis tribuitur , perpendemus. Non raro vera quaedam phaenomena in naritura sunt, quae non satis recte omni ex parte dignoscuntur; praesertim si rei mirae specie quadam abripimur. Novimus vero vel unum phae nomenon non rite perspectum plures, gravesque errores in physica , ac in naturae cognitione parere posse.
et 333. NOTA II. Si plures celebres physici
sunt , qui αοσista haberi tenent , plerique sunt, qui ea dari negant , aut saltem dubitant, neque enim quae ad ea statuenda asseruntur , satis illis solida, ac firma videnturo I. Ex marinis pol is , qui potissima eorum pars sunt, quae Eoophyta, vocantur, ii omnes qui Corallia, Escaras, Alciones, Spongias, Ur ticas, sepia sessiciunt, aliasque substantias aspectu vegetabiles sunt tantum υaria parυorum infectorum Deeios simul in mari viventes, ac in numeras contiguas cellulas elaborantes quae vegetabilis substantiae speciem praeseserunt. Ueteres physici cellularum harum congeriem plantam esse putaverunt: illa nonnullis recentioribus unum, atque individuum animal visa est . , , At vero Peissonelli , Reau murii, Beris, , nardi Iustiari observationes, inquit auctor le- ,, xici historiar naturalis , probarunt , varias
. , , haS marinorum corporum species esse tan-' ,, tum cellulas ab insectis vermibus elaboratas, is easque polypis esse, quod vespis earum ni
Hae itaque cellulae, ita veris naturae studiosis
366쪽
ejus potentIa. Sensibint- . . 3 7 . sis testantibus, id sunt insectis eas incolentibus, quod concha ostreis, quod bombyci solliculus , quod apibus alveoli, quod vermibus ibi
inclusis sunt quercuum gallae. Fiat , ut incautus observator alveare aperiens , quod videt vegetabilis regni productionem arbitretur. Erit ejus error veterum physicorum errori s milis, qui in diverss.polyporum sue in mari, sive in fluviis productionibus substantias tantum in animatas, plantas ta tum sibi sidere visi sunt. Fiat , ut alius aeque incautus observatoridem alveare aperiens, quod in illo continetur
esse putet unicum, & individuum animal. Erit ejus error illi recentiorum physicorum similis, qui in diversis polyporum productionibus unicum tantum animal sbi videre visi sunt, non
vero animalculorum rempublicam.
Postremus hic observator hoc errore persua sus caput unici hujus animalis esse putet superiorem aperti alvearis partem ; eamque ab inferiori recisam, in s mili alio alveari collocet. Animal, cui in alveari mutilato caput abscisia sum fuit, cito aliud caput obtinebit; abscissum vero caput in alio alveari positum cito aliudaeorpus sibi comparabit. II. Ualde verosimile est, tubulos, ac ramos polvi fluviatilis, ut & marini, esse aut Opus, aut domicilium minimorum plurium insecto in
Tum ; sive hi inquilini ex propria substantia
habitaculum sibi conseruant , ut aranea telam suam, ostrea conchas, bombyx solliculum, sive in corporibus jam praeexistentibus sibi domicilium seligant , in eoque mutationes eortam naturae, & indigentiis analogas essiciant ; ut gallinsecta in pluribus diverss plantis totidem diversas gallarum species eXcitant ad ea, cum
role ab hostibus, ct a temporum injuriis pro tependa destinatas.
367쪽
pius aegre distinguantur ; facile credi potest ,
hane naturalis historiae partem vix inchoatam correctione, ac revisione indigere, quo in dies magis perficiatur; & systemata condendi I ibidinem, quae recentes observatores in Eoophystas , & antigoophystas divisit, primis aliquanis do ibi animatas substantias ostendisse, ubi v getabilia tantum erant, alteris non nisi vege tabilia ostendisse, ubi vera animalia re ipsa inveniebantur,
Lycinnetus de celebris Sueci physet Linnaei systemate loquens. contendit, is nullo pa- cto certum esse, insecta dari, quibus EooAD phytorum nomen jure tribui possit ; saltem nomen hoc echinis, sepiae, stellae, atque mari-M nae urtice non esse tribuendum , haec enim ,, omnia Vera animalia sunt, forma sane ex O- , , tica ; at omnino apta animalia munera exem, , cere, & motum habere progressivum, qui ais Plantarum natura omnino alienus est. Sentit Lemery, , , veteres bolanicos E phy- , , torum nomine plerasque plantarum species
is nuncupasse, quae & animalibus , & plantis, , participare censuerunt , cujusmodi spongiae,, sunt, & penna marina ; in aquis enim, in
,, quibus nascuntur , moventur non secus acri si animalia essent. At ex hoc motu animari lia non sunt dicenda , inquit ipsi; ab aquae ,, enim in plantarum poros ingressu, & ab il- lis exitu prognatus est . Finem facit , ad , , dens; quum prςjudiciis depositis, dc ad re-- ctae physices trutinam plantae illae expenia is duntur, quae Eoophyta nuncupantur, cujusi, , , modi est agnus scythicus : facile dignosci, , , eas puras plantas esse, nec animalis quidpiam is habere; adeoque vera Eoophyta dari nonis esse censendum. III. Ut hanc de Σoophytis quaestionem pro
viribus illustremus; satis erit fortasse eruditis, partiqin studio distractis novam methodum indi ἀ
368쪽
eius Potentἰa. Seu II; ias. 36'indicare opera, propagationem, & fluviatilium polyporum naturam investigandi, decem iam , aut duodecim ante annos ab ingenioso physico Romeo Is leo propositam. Sagaci, ac perspicaci hoc artificio arcana hac in re naturae mysteria reserasse ipse mihi videtur. Censet primo, polypos hos fluviatiles, organica quorum structura adeo mira visa est, vetosi militer non nisi involucrum, aut vaginan esse, qua multo minima insecta contineantur;
quodque unicum individuum putatum est , illud animalculorum familiam, aut rempublicam esse ; quae sub eodem tecto sese receperunt. Censet deinde, granula haec, quibus polypi; nvolucrum inspersum est tum intime, tum extime, esse singula perfectum animal oculis, dc organicis facultatibus instructum; adeoque non
amplius granula haec tamquam totidem unius, atque unici individui oculos, ora, vasa , glandulas, receptacula esse consideranda.
Censet adhuc, partem illam , quam polypiventrem putaverunt, non esse nisi intimam retis partem, qua animalcula haec praedae insidias parant: ea, quae brachia dicunt, totidem esse flamenta hac illac diffusa, quae protenduntur, contrahuntur, seorsim, aut simul agunt, quum fames urget: injuria vero polypos voraces dici; esca enim absumitur in alendis innumeris animal eulis distributa communi involucro contentis ; quod illis nassa est, & rete, quum tam
quam polypus unicus haberetur. Explicat tandem quod in natura, & propagatione polyporum singulare , & mirum est , sc proceden S: Novae omnes, inquit, polyporum progenies aliae prope alias domicilia sua construunt , dc quum praedae capiundae causa alibi retia tendere coguntur, tunc novas coIonias, novaque
involucra aediscant. Quum omnia haec 1guo ucra communicantia
369쪽
sint, unicam societatem eorum incolae constituunt, & praedam invicem sociatim dividunt.
si admirabundi unicum involucrum videmus , quod unicum animal esse nimis facile arbitrabamur, brevi avum fieri. abavum, atavum , trita Vum, atque ita porro, alia tam cito involucra producens , a quarum singulis alia , atque alia producuntur . ad admirationem removendaru satis est animadvertere, populosam hanc animalculorum rempublicam, quae Oviparaesh Iustiaeus, & Reau murius detexerunt, maxime foecunda esse debere ; frequentes illa emigrationes facere debere , novas deduci debere colonias, a quibus nova domicilia, novainque involucra Construentur. Mirum videri non debere, idem invo)ucrum in plura frusta concidi posse, quin exigui ejus ineolae intereant; illi enim tantum, quos Culter offendit, perire debent , ceteri incolumes perseverant; si vero filamenta, aut brachia incisa non generant, ideo hoc est, quia in solo involucro habitant granula, sive animalcula .
Haec de flaviatilibus polypis Romei Istaei vere philosophica sententia est . Ac sane putandum est, quo diligentius productiones hae ,
quas generico Eoophytorum nomine nuncupa runt, perpendentur; eo magis physicorum sententias ad modo a nobis expositam de fluviatilibus polypis accessit ras , quam Reaum uri i& Iussiari de marinis polypis sententia olim
prolata confirmat. a 334. NOTA III. Frustra tempus tereremus perpex dentes, num organicum involucrum an iis
malculorum domicilium marii. os, & fluviatiles polypos incolentium substantia sit animalis ,
Quid enim quaestio ista momenti habet Animalium pili substantia animalis sunt vegetabili organorum structura . Tuberculi , quo
370쪽
us Petent; a. Sensibilisas. 37r gallinsecta incolunt , natura sunt partim animali, partim vegetabili. Quare inter naturae productiones Eoophyta nuncupatas fieri potest , ut aliae natura omnino animali sint, aliae natura Te ipsa vegetabili; aliae, & sertasse pleraeque , natura partim animali, partim vegetabili pro diversa insectorum incolentium actione, & indigentia ; ipsa enim naturae instinctum sequuta semper naturae suae opportunum sibi domicilium parant. Haec polyporum involucra , ct filamenta , cujuscumque naturae sint nulla majori admiratione digna sunt, quam apum alveoli, aranearum telae, bombycum solliculi , aliaque hujusmodi.
IR TORUM DOLOR Es CIM DEI IIST TIA, ET SAPIENTIA FORTASSE COMPONI NEFIEUM' .i 33s. OBIECTIO. IV. Si bruta non essent pura automata, & sensu praedita essent, Deus, inquit Malebranchius , evidenter in justus , &crudelis esset; in divinae siquidem providentiae
oeconomia bruta ad asperrima perserenda damnata essent , quin in tot duris perferendis quidpiam mererentur, aut quidpiam emolumenti inde perciperent. Quoniam itaque repugnat , Deum injustum esse, & crudelem, necessario bruta pura auto mata esse debent, & sensu carentia; quidquid vero voluptatis , aut doloris percipere videntur, id species tantum dici debet, & illuso . , RESPONSIO. Malebranchius sublimis Carte si discipulus in magistri sui somniis exponendis , perficiendis , statuendis temporis p Iurimum trivit . Si rectius philosophatus fuisset magistri sententias inter solania- ablega sset .
Quos ingenii nervos non contendit, ut vorti cum tabulam fulcireti neque tamen tot con a