장음표시 사용
61쪽
6o Tostoria anἰma fumana stentiae habemus, ejus ideam nobis efformare possumus illius natu γε maxime analogam, eam leoncipientes ut substantiam cogitandi, & sentiendi capacem . Porro haec idea fallem aeque clara erit, ac ea sit, quam ipsus materiae habere possumus, quae magis etiam observationi
II. Alibi de perceptionum mentis nostrae natura , ct origine agentes, satis ostendimus, ma-reriam earum essicientem causam esse non posse; non semper materiam earum obiectum eia se, nunquam materiam earum subjectum esse posse. Quare universa haec obiectionis pars aerem verberat; quod adhuc de animae facultati bus altera sectione agentes ostendemus. III. Falsum omnino est, substantiae spiritu a Iis ideam esse tantum ideam obstantia materia Iis indefinita attenuatae; nobis enim sensu intimo constat, si indefinite pedem auri cubicum dividamus, & attenuemus, sive marmoris, aut aquae, aut alius materiae cujuscumque, nunquam In ateriam hanc indefinite divisam coneipi nisi is emateriam; & post omnes , quae aut re ipse , aut mente fieri possint, divisiones, quamvis ita divisam de attenuatam huius materiae particulam semper ut substantiam materialem, nunquam ut spiritualem menti nostrae objici.
IV. AZque falsum est, substantiae spiritualis
adeam esse tantum negativam, quatenus mate
xiae qualitatem a suo obiecto excludat; aeque enim dici posset , materialis substantiae ideammon nisi negativam esse, quatenus spiritus qua- itatem a suo objecto excludit; quod absurdum
Materiar substantia spiritualitatem essentia sua excludit, ut spiritus substantia materialitatem . At se uti manifeste falsum est, ideam, quam materiar habemus, esse tantum spiritua- qitatis exclusionem, sue abstractionem; ita mani se
62쪽
nisesse salsum est, spiritus, quam habemus, ideam
esse tantum materialitatis exclusionem , aut abstractionem. V. Alibi ostendimus qua ratione diversarum obstantiarum idea in nobis sant, atque ins-gne hoc phaenomenon pro Viribus explicantes, praecipuam quandam Veritatem statuimus, quam hic memorare opportunum est; quamvis scilicet ideas tantum obscuras , admodumque confusas intimae substantiarum quarumcumque naturae nobis effngere possimus tamen aeque claram,
certamque nos substantiae spiritualis cognitionem habere , ac substantiae materialis habeamus ; quod plane satis est, ut obscuritatis inanem osjectionem, inane materialistarum propugnaculum, evertamuS 2I3, 216, 3392 . Si inane commentum dicatur substantia spiritualis , quod ejus clara, ac distincta idea non Labeatur ; eodem jure dicam , materialem sub- stantiam inane commentum esse neque enim ejus magis claram, magisque distinctam ideam profecto habemus. COGITANDI FAC TAs FORTASSE PR PRIETAS NATURA IPSA MATERIAE IPSI, AUT ORGANICAE EJUS STRmCTURAE CONVENIENS .
1 o 66. OBIECTIO II. Quid absurdi invenias,
s cum Democrito, nonnullisque celebribus recentioribus ejus asseesis dicamus, materiam o mirem natura sua cogitate; hominem natura indem maehinam esse infinitis atomis a se, &pex se fingulis cogitantibus , & sentientibus conis lantem, atque organicam hominis structuram, actiones, sensus esse tantum universae materia lis naturae agentis effectum
RESPONs Io . Quum praepostera haec Democriti, & sectatorum sententia ad rigidum. patentemque materialismum statuendum infli-
63쪽
uta si, patet omnia in ea absurda continerὴ debere, quae necessario impiam, & salsam hanc hypothesim comitantur . Ex his tria tantum praecipua, quae maxime ad rem faciunt , pro-Ponemus, dc consutabimus . I. Manifeste absurdum est experientiae, ob- . servationi , rationi ipsi directe repugnare; tria haec enim omnis philosophiae, omnisque rati cinii sundamenta esse debent. At enimvero quid tribus hisce magis e diametro oppositum, quam materiam universam dicere natura sua cogitantem , & lutum, exempli causa, aut marmor re ipsa cogitantes subiactantias esse ρ io et ). II. Manifeste absurdum est, naturalem hominis maehinam, in qua infinite variat, & infinite exactae artificis ideae archetypae .lucent , sese ipsam primitus construxisse.. quin, si neque eius vel mediatam, vel immediatam conia structionem attendamus , semper manifeste absurdum erit contendere, hujusmodi machina in qua cogitatio , & sensus aperte apparet. tantum sortuitam esse materialium substantia- Tum Congeriem , quarum quaelibet, communis cuique homini rationis judicio, essentia sua cogitationis, & sensus incapax est . III. Si quoque contra omnia observationis , ratiocinii , communis hominum sensus momen-ι ta supponamus , quodvis materiae elementum natura sua cogitans esse I adhuc manisesse a surdum set si pro rete ex innumeris sentientibus , ct ccgitantibus atomis ens individuum unicum cog tans , ac sentiens exsurgere pc se,
cujusmodi quodvis hastarae speciei individuum ineluctabili densus intimi testimonio in se ipso
detegit. 1c67. NOTA . Trant ne obsoleta haec Democriti somnia hac aetate e tenebris rex scanda λ Quam illa absurda, ac deridenda esset E-yicurrus novit, & hac in re a magistri sui sem
64쪽
ejus Natura. υἰνι tuati ar. 6 ventia sapienter recessit; novit enim, se oleum operam perditurum, s materiam omnem natura sua cogitantem esse hominibus suadere
Quare operam dedit , ut tum cogitationis , tum sensus phaenomena a quadam atomorum dispositione , & a quadam organica materiar structura deduceret.
Si hoe Epicurri artificium propostus eventusmon est sequutus, ut jam ostendimus, & duabus sequentibus objectionibus respondentes adhuc ostendemus; id fallem praestitit, ut minorem in suum systema, quam Democritus , indignatio A
1o68. OBIECTIO III. Si quid absurdum est
cum Democrito dicere , materiam universam natura sua cogitantem esse . nullum erit , si cum Epicurro dicamus , sue cum eruditis reiscentioribus materialistis , materiam radiealemaeogitandi facultatem habere . sve ipsam , quin re ipsa semper cogitet, semper tamen cogitantem fieri posse; atque hujus facultatis exercitium in individuo elemehio determinari ab oris ganica corporis, in quo est, structura, a loco, quem occupat , ab elementorum , cum quibus communicat actione, & reactione. Exempli causa , hoc elementum rerebri Arist; quod inter arboris , aut lapidis es ementa esse potuisset, ubi nullam cogitationem habuisset , factum est anima Arsi , aut inars anima Aristi, propterea quia naturalis innumerarum causarum concursus illud in eorum orgaNorum cenistro collocavit, quae animam Aristi constituunt;&quia fortuita haec hujus elementi collocatio, quandiu perseverat , majorem illi Cum ex te viis objectis relationem parit , adeoque plures diversas perceptiones , 'uam in arbore, aut Iapide, vel in humani corporis ungue, aut
capillo habuisset . in hoc systemate exuis audiυιdui , quod in
65쪽
quovis homine deprehenditur , rationem reg-dere proclive est; subjectum enim sentiens, dccogitans tantum est praestans hoc elementum , seu praestantiorum elementorum exigua illaco lectio, quae in vitalium organorum centro sita est , & quo conveniunt , atque perseveranteCreseruntur ceterorum omnium elementorum actiones, dc reactiones. RESPONSIO . Praeposterum hoc ratiocinium in quo , ut magnum cogitationis , er senos phoomenon explicetur, machinamentum physi cum adstruitur , cujus partium munera singularum naturae repugnant , cujus actio effectui, quod expectatur, omnino impar est, id tamen est, quo sese magis materialistas tueri putant.
Ni Lil sublimius ingeniosis inai inter illos diuturnis meditationibus duobus, vel tribus annorum millibus, ac praesertim hac, & superiori aetate protulerunt. Deus bonet quot in tam acu in perscrutatione absurda , ct inania i Horum percipua tantum perpendamus. I. Plane absurdum est , materialem obseam eiam, quam ubique experientia, dc observatio inertem tantum, passivam, caecam , dc natura
sua activitate, dc intelligendi vi delii tutam indicant, supponere , sese in organa conformaere posse , a se ipsa actionem , dc reactionem habere, sese posse intelligentem essicere , quum non intelligens esset , ideas prototypas habere posse, dc dispositiones inire, quae omnia neces cario praeexistentem intelligentiam supponunt.
Primum hoc absurdum semper , dc ubique quodvis Madiarialismi ab Iuti systema neces lario comitatur , in quo nulla in visibili natura est increata, ct creatrix intelligentia, quae materiae primam existentiam, motum regularem, ae permanentem , organa apta speciem quamvis constituere , dc perpetuo propagare impertita sit. Non ita Materiatissimi mitis systemati hoc
66쪽
eius Natura . Spiritualitas. 6
Iioe absurdum inhaeret, quod Deum esse munis di vis bilis auctoren, motorem , 8c conservatO- rem admittens , nollet in homine substantiam esse a materia essentia distinctam 1 io o).
Non tamen propterea alterum hoc materia
lismi genus plurima alia absurda evitaret ; cuiusmodi inter cetera quatuor sequentia sunt. II. Manifeste absurdum est ρηἰneipium peterire, dc quod statuendum est jam statutum supponere, explicatum, quod explicandum ; Αtis
qui hoc ipsum fit in praepostero hoc ratiocinio
Quaecumque enim prima existentiae , actionis, & organorum materiae causa fuerit; mihi dicatur velim, quare , quave ratione in Aristi
cerebro praecipuum hoc elementum , quod vitalis structurς centrum occupat, e non cogitan in te Cogitans evaserit . Hoc autem accidisse mihi dicitur , quia ita postum ma 'orem ad e X. terna objecta respectum habet , eorumque actioni, ad reactioni magis obnoxium est. At enim vero etsi rentrali cerebri elemento majorem & cum internis organis, Ec cum ex
ternis objectis relationem tribuamus , imo &cum sensibus, nulla adhuc mihi suarum euita in ionis , dc sensus perceptionum ratio redditur . Quum enim in ipso omnes has relationes perincipio, hoc unum intelligo , mechanica hac structura , atque hac positione facilius ipsum , atque aptius quibusdam impulsibiis , vibrationibus , concussionibus obnoxium sere quae omnia non ni si motus esse possunt ; ac proinde Nunquam cogitationes erunt , aut sensationes
Si dicas, elementum hoc centrale, quod existra Aristi cerebrum non cogitabat, in ejus cerebro cogitans fieri aliorum elementorum actio
ne , dc reactione , ad quae coordinatum est ;eodem iure philosophico, eademque veritate dicam , fidem sonoram, quae apud artificem, aut
67쪽
66 Thaονἰa anima humana. venditorem non cogitabat, in cythara cogitantem fieri aliarum sdium actione, & reactione, ν ad quas coordinata est , sive longitudinalium ,& transversarum fibrarum I igneae testudinis , cui inhaeret , quaeque illi coordinatae sunt , actione, & reactione I sive a nemo metrum, quod in ossicina, ubi constructum fuit , non cogitabat, in tecto cogitans feri actione, & reactione ventorum in ipsum perflantium, sive ex tremore, quem ventorum impulsus in ipso exci
III. Manifeste absurdum est dicere, ementa natura sua non cogitantia, actione, & reactione, quam in animali structura , cuius partes eVadunt, experiuntur , cogitantia fieri ; si repugnet, haec elementa id unquam acquirere, quod acquirere supponuntur . Atqui ita est . Quod ut ostendam , a materialista quaero, num hae atomi , quae hac actione, & reactione cogitantes fieri dicuntur , natura ipsa in se, de fa se intimum propria existentia sensum habeant.
haec enim cognitionum omnium prima necessa rio est; an vero sensum hunc intimum reciproca inter se actione, ac reactione per accidens nanciscantur
Primum , si singulis atomis sensus hie intimus essentialis non est; dico, hunc illas mutua actione , & reactione adipisci non posse ;evidens enim est , causas duas materiales sive ejusdem , sive diversae naturae nunquam ess 2-ctum parere posse, qui nihil alterutrius naturae commune habeat; atque, ex hypothesi, sensum intimum , de quo sermo . nihil ante horum
elementorum actionem , es reactionem eorum Naturae commune habere.
Deinde , si sensus hic intimus singulis at o mis est essentialis; ajo earum actionem, & reactionem inutilem omnino esse ad phaenomenon quod attenditur; in hac enim hypothes a se . natura, atque essentia sua id habent hae atomi
68쪽
mi , quod illis tantum ab earum actione , &reactione exoriri dicitur; quum Vero a se, nain tura, atque essentia sua sensum intimum habeant propriae existentiae, hunc aeque in rudi, ac in organica materia experiri debent : aeque in caliga, ac in cerebro.
IV. Manifeste absurdum est praestantissimum
phaenomenon non nisi iis id eis , vocibusque explicare , quibus phaenomenon explicandum minime percipitur . Porro hoc ipsum materialitami vitium est. Diversae, inquiunt, materiae diTpositiones ilialam sentientem, & cogitantem, vel sensus, &cogitationis expertem ericiunt . Exempli gratia, dispositiones, quas in calceo habet materia, illae sunt, quibus in calceo nec sentiat, nec cogitet. Aliae dispositiones , quas in humano terebro materia habere posset, essicerent ut in illo 3c sensationes & cogitationes haberet. Ut ruridis materia, quae ut modo dispositas partes habet, necessario cogitationis, & sensationis est expers, re ipsa cogitans, dc sentiens fiat; hoc unum pergunt , requiritur, ut, natura physice nihil mutata, alias partium dispostiones obti-ia eat, quales in subjectis organa adsentiendum& cogitandum elaborata habentibus, inveniuntur: porro hae ipsae partium dispositiones cogitationem , & sensationem in illa constituent.
At vero quis unquam mente percepit partium, sive atomorum a se non cogitantium dis
positiones, quae sele dispositiones esse sentiant, ct sciant , neque hoc nisi ratione dispositionissentiant, & sciant λ Quis unqu/m mente percepit partium, atomorqm non cogitantium
dispositiones, quae alias dispositiones percipere,& dispositiones cogitantes a non cogitantibus distinguere aptae sint λ quae profunde meditari, &acutissime ratiueinari possint de subjecti sui non
c0gitantis origine , natura , muneribus t quae aerum genericas leges detegere, ad praeteritum
69쪽
6s πέθονἰa an ἱma sumane. regredi, in futurum ferri , uno intuitu dura istionis, & extensionis immensitatem comple etipossint; at quae haec omnia possint ratione tantum caeci earum subiecti , & natura non Cogitantis V. Manifeste absurdum est dicere , ex atomorum cogitantium congerie , sive natura cogitent , sive per accidens & ex dispostione tantum, oriri unquam posse unum individuum, subjectum unicum cogitans . Patet squidem non magis cogitationem atomi A alterius atomi Beogitationem esse posse, ac cogitatio mea Maum Titaniae, aut Sinarum regis cogitatio esse possit.
Quid quod, si unicae atomo , & individuae,
quam in organicae structurae centro positam supponeres, cogitationem tribuere velles, non propterea difficultatem effugeres . Atomus haec enim centralis sve dividua sit, sue individua , Iatera tamen , & partes habet , quarum una non est alia; quaeque pars ortui obversa est, si
Cogitans ponatur, aeque occasui obversae extranea esset , quae quoque .cogitans ponatur , ac binae atomi sint, quas modo memoravimus.
IGNOTAE MATERIAE PROPRIETATES FORTASSE COGITATIONπM , AC SE SATION IM NOSTRARUM CA SAE SUNT.
io6ς. OBIECTIO IU. Ut philosophico jure
assirmes, materiam eu Itandi , is sentiendi in- eapacem esse , necessario aut omnes meteriae proprietates noscere oporteret , atque deprehende
re , nullam ex his cogitandi, & sentiendi facultatem continere; aut in materia peculiarem aliquam proprietatem dignoscere, quae cogitandi, & sentiendi facultatem essentialiter excludat, nec cum hac ullo pacto stare possit. At enim vero quis s si omnes materia pro-μietates noscendi vim arroget Quam vero in
70쪽
eius Natura. vi Ituatitas. 69 'materia proprἰetatem peculiarem noscimus , a qua cogitatio, & sensatio essentialiter excludatur Non ergo iure philosophico asseremus , mat riam cogitandi , ac sentiendi incapacem esse . Quare cogitationes, ac sensationes immaterialem in nobis substantia in non probant , qua
illarum principium, aut subjectum sit. RESPONSIO . Quum materialismus dc Dei in natura, & spiritus substantiae in homine mxistentiam snaul impugnet ; quumque ad hoc
utrobique cogatur ignotus proprietates in matevia supponere, energias abditas, en telechias occultas , quibus somnia sua , ac deliria fulcire posIit; alibi jam inane, quod hic arripit , eΩstigium prorsus deteximus, atque praeclusimus . Quare quae alibi dicta sunt relegenda , aut inmemoriam revocanda sunt 89sὶ . Ut commune hoc materialismi fundamentum penitus diruamus , utque inutilem ac praeposterum eius abusum ostendamus, duabus sequentibus explicationibus quid materialisa , quid piritualista contendat ob oculos ponemus; ille siquidem in homine omnia materiam esse rhic praeter corpus su stantiam immaterialem, &spiritualem in homine es e contendit.
1o o. EXPLICATIO I. Quam infirma , ac in philosophia absona sit materialistae sententia pronum est intelligere . Ad hoc enim satis est
quibus principiis innitatur, quibus rationibus futuatur investigare. I. Ut philosophice affirmari possit, materiam
cuit ara posse, fatis ne est occultas virtutes in Naisria somniare , occultas energias , ignotas proprietates , quae illam cogitantem essicere
aptae sint Non sane .' patet enim his omnibus nihil explicari , hisce sonantis , aut hypothesibus nihil statui . Patet enim hisce principiis , smilique ratiocinio me aeque probaturum, absurdum sane ues , fieri posse, ut lutum, seu