장음표시 사용
71쪽
Iliadem longe superans ἔ aut ea in philosophia detegere, quibus Neutoni, & Cartesii inventane comparari quidem mereantur. Quum enim omnes materiae proprIetates non cognoscamus, neque peculiarem ullam ρ roprietatem , quae cum hisce phaenomenis stare nequeat; quare in luto , aut marmore , qu' fa ne materia sunt , occultam aliquam virtutem non supponam, occultam a Ii quam entelechiam, ignotam aliquam proprietatem , quae haec portenta operari possit si objectionis ratiocinium stat, cur retorsio nis non stabit ratiocinium λ Si vero istud absurdum est, cur illud rectum erit 'II. Ut philosophico jure virtutes,'proprietates Ignota materiae tribuantur, quae illam cogitantem essicere aptae sint, satis ne est in il - la vires dignoscere impulsivas, attractivas, repulsivas, gravitantes, aliasque hujusmodi Nequaquam . Neque enim certum , imo nec probabile est, notas has vires materiae intrinsecas esse; potest enim has ab extrinseca, & immateriali causa obtinere, quin ex intimis sitis constitutivis eas nanciscatur . Quin si quoque materiae intrinsecae essent mirer hanota; non propterea ratio suppeteret, cur alias facultates aut vires notis nihil analogas , & cogitationi .oppostas materiae tribueremus Io4a . Exempli gratia , quod in aqua forti notam proprietatem deprehendam, qua aes , & argentum solvere apta est , jure ne quoque aliam ignotam proprietatem supponam, qua stomachum refrigerare apta sit , aut qua intelligens actu ,& cogitans fiat , & in ode aliqua eleganti , a Wt tragoedia , aut in politica , aut morali , aut altronomica lucubratione concinnanda st occupata
IlI. Philosophum ne dicas , & recte ratione utentem, qui pro libidine sua ignotas proprietates, occultas energias, nondum detectas leges
72쪽
ejus natura . Spiritualitas. IIn materia supponat, ut impia adstruat paradoxa , ut veritates passim receptas dubias reddat, atque suspectas' Nequaquam sane. Atqui haeeipsa est materia limi philosophia , quum quae ratio, de fides solide statuunt, evertere nititur. Quum sibi mole ilam Dei mundi hujus creatoris, & conservatoris , Dei physici, & moralis ordinis auctoris, & conservatoris ideam abjicere vult in materia ignotam energiam somniat, quae substantiae infinite intelligentis , dc activae munus gerat. Quum incommodum miraculorum phaenomea non eludere vult , quod Mosaicae, &Christianae religionis veritatem confirmaret; in visibili natura ignotas leges somniat, quarum munus est generalium legum, quibus perpetuo regitur Ec sustinetur, tenorem, &actionem identidem suspendere, dc intervertere. Quum terrorem exuere vult, quem necessa rio impiis , ac nefariis hominibus incutit molesta animae spiritualis , & immortalis idea , animae proinde, quae post corporis obitum meritis poenis torqueri potest; in materia humanum corpus constituente ignotas quasdam proprietates somniat, quibus immaterialis animae admittendae necessitas eludatur ; quibus sentientes , de cogitantes atomi illae reddantur , quas omnia praedicant natura ipsa ad sentiendum, & cogitandum ineptas.
o Peripateticorum barbara, & vetus philosophia r etsi tota occultis qualitatibus inniterere minus tamen recentiorum materiali starum philosophia caecutiebas , minus barbariem praeferebas ir inlio 7 1. EXPLICATIO II. Spiritualisarum
Ientent i et quaim rectae rationi , ac sanae philosophiae magis conformis si facile quisque intelliget . Hi squidem quum entia cogitantia dari videant, materiam vero plane ad cogitandum ineptam dignoscant, praeter materiale ,
73쪽
& organicum corpus Diritualem Iobstantiam in homine admittunt , cujus existentiam tam solide experientia , & ratio demonstrant; nec nisi inanibus sophismatis decepti , aut rationem potius , quam impium systema ejurare parati
in dubium revocare aut impugnare possunt ro49 . ΦΙ. Ut philosophico jure a firmem , materiam cogitandi, is sentiendi incapacem esse , non Ο-mes mihi materis proprietates explicite cognoscendae sunt; satis est, si illas in sente, a quo
emanare, in radice , a qua assurgere, in germine , a quo erumpere debent , implicite cognoscam. Porro omnes materiae Proprietates i dieite , ct ira e yrum prineipia cognoscimus. Percipimus enim , omnes materiae proprietates , si modo materia activam natura sua proprietatem ullam
habet in aut ab impenetrabili ejus extensione ,
aut a figura magis, minusque varia, aut amo
tu simplici, vel composito enasci debere atque ab horum nullo cogitationem, aut sensa tionem oriri posse. Constat enim , cogitationem , & sensationem , quas semper & extensionem , & figuram ct mobilitatem, dc soliditatem partium excludere concipimus , nunquam ex eo oriri , aut
proficisci posse, quod semper necessario partium extensionem , figuram , mechanicam mobilitatem , & soliditatem continet. II. Ut jure assirmemus materiam cogitar non posse, satis est , vel materialismo fatente,
in materia peculiarem proprietatem agnoscere , quae natura sua cum cogitatione componi nequeat . 4tqui in materia proprietatem agnoscimus, quae eam ad cogitandum ineptam necessario reddit , intrinsecam nempe , is natu-νalὸm in Irtiam , quae ad ideas concipiendas ,
ad judicia ei formanda , ad quidpiam ratione , si animadyei non ς stis tuς udain, ad cxperimenta
74쪽
ejus Natura . ubi uantas . 73ta invicem comparanda, ad observationes perpendendas, ad theorias, & sententias excogitandas , ad progrediendum a consequentiis ad
principia , aut ab his ad illas , atque ad alia hujusmodi materiam ineptam reddit 739, &tro . Patet , sne absurdo eidem subjecto eontradiactorias proprietates , aut qualitates tribui non posse, sive illae notae, sive ignotae sint; adeoque si . in materia qualitas aut proprietas, quae necessario cum vi cogitandi stare nequeat, deinprehendatur, hoc satis esse , ut dicatur , nullam in materia qualitatem , aut proprietatem esse, quas eum vi cogitandi stare possit . III. Ut jure statuatur , materiam cogitandi Incapacem esse, satis est vel ideas ipsas atten- qere , quas materiae , dc intelligentiae experi mentali sensu concipimus. Patet enim, duo sese invicem necessario excludere , quum eorum ideae natura diversae , oppositae , invicem pugnantes sunt, cujusmodi, exempli gratia, sunt circuli, & quia rati ideae. Atqui Materia, dcutelligentia idea manifeste diversae sunt , op positae, invicem pugnates. Siquidem,
Quid materiam, aut corpus concipientes concipimus λ Substantiam solide extensiam , diversis figuris suscipiendis aptam , diversos mechanicos motus, massa in velocitatem ducta , suseipi entem. Quid contra intelligantiam , seu potentiam , intellectivam concipientes concipimusὸ Sub stantiam solida extensione carentem, nullam figuram admittentem, nullum motum mechanicum fieri aptam; quaecumque massa per quamvis velocitatem multiplicetur. Quare Iussantia materialis, dc substantia intelligens duo sunt natura diversa , opposta ,
invicem pugnantia , quarum una nunquam altera fieri potest, nec una alterius nancisci pro
75쪽
MATERIA FORTASSE SIPERNAT RALITER COGITATIONIS CAPAX FIERI POTEST.
1 oret. OBIECTIO U. Etsi materia naturais lem eogitandi facultatem in se non habeat a
potest saltem omnipotentia sua Deus materiam ad separnaturalem cultandi saeuitatem ele
Nonne enim improbus esset qui Deo omni-rotenti diceret: tu mundum universum e ni-ilo eduxisti ; tu quidquid mirum in natura video, aut concipio effecisti; at materiali substantiae vel tenuissimae, vel persectissimis organis instructae vim cogitandi tribuere nequis Ergo etsi materia , inquit Lockius , ex naturalibus suis proprietatibus Cogitare nequeat non propterea asserendum est , Deum illi superna rurali virtute cogitandi facultatem impertiri non posse. Hinc sequetur, asseri Mon posse, homini substantiam cogitantem inese ab humano corpore distinctam; feri enim potest per Lockium, humanum corpus omni spirituali substantia desti tutum a Deo supernaturalem cogitandi iacultatem habuisse.
RESPONSIO . Quum Lochius celebrε hoe paradoxum protulit, id nulla ratione suffulsit, ac inerme suae sorti tradidit . quum vero paradoxum hoc utcumque oppugnatum tueri νο-
luit, ut aliquo pacto illud statueret, falso supposito inniti debuit, &Cartesi sententiam putavit esse , quae nunquam Cartesi sententia fuit ; bruta scilicet es pura aώtomata , sed sentienti ac dicere ; Deum , qui machinassentientes secit , aeque machinas intelligentes
. Patet primo , si probari velit , materiam in homine cogitare posse, propterea quia in bru-- tis
76쪽
ejus Natura. Spiritualitas. 7 Itis sentiat rem controversiam ex incerta , de
fortasse manifeste falsa probari ; quod est praecipuis dialecticae principiis repugnare 38 .
II. Patet deinde , euitationem , ut cogitan iis potentiae actum consideratam , esse modificationem spiritualem, quae , s existat , necessario spirituali substantiae inhaerere postulat. Absurdum itaque est supponere, Deum, qui nihil in se repugnans effcere potest , cogitationem materiae tribuere posse; seu illam eff-eere materiali substantiae inhaerentem , quae
Deus, cujus omnipotentia ad chimaericum .& αδ-ατοε non extenditur, non magis materiae cogitandi facultatem tribuere potest, quam circulo quadrati proprietates, finito infinitatem, rei creatae praecedentem aeternitatem tribuere possit. Neque magis absurdum, aut improbum est Deo dicere , omnipotentiam suam materia vim eo itandi tribuere non posse, cui repugnat cogitare; ac dicere, nequire se e eere, ut cir cuius sit quadratus , ut pars toto major sit , ut res creata aeternum extiterit , aut infinite
Ampullosa, & resona verba, quibus parado xa sui efferunt recentiores philosophi non nutrili , multa auribus dicere videntur : at ad philosophiae lampadem perpensa , nihil ferme intellectui dicunt ratione utenti. III. Ut periculosum hoc paradoxum funditus diruamus, simplici hoc dilemmate, quod invictum arbitramur , illos petimus . In hypothesi materiae supernaturaliter ad cogitandum eleva tae . necessario haec euitandi saeuitas materiae essentialis esse debet, aut accidentalis . Atqui neutrum omnino diei potest. Patet primo, in hac hypothesi facultatem hanc
materia essentiatim non futuram; neque enim
illi inerat priusquam a Deo ipsi tribueretur et D a di non
77쪽
& non modo materiam hac facultate carentem concipimus , imo vero hac facultate donatam concipere nequimus.
Patet deinde, in hae hypothesi , hujusmodi
facultatem ut materia accidentalem nullo pacto ad materiam pertinere. Ut enim recentior quidam philosophus optime notat , a subjecto qualitatem aecidentalem illi supernaturaliter adjectam , atque conjunctam separando is dice- , , mus id , quod materia adjectum est, Θ eQI- tat, esse essentialiter distinctum Zc eum hae,, coniunctione , dc sine illa , dc ante aeque , is ac post hanc conjunctionem .' nos vero hoc ,, additum materiae superveniens subsantiam
is spiritualem, Animam nuncupabimus. ,, Quare materia nec erit , nec unquam a
se liud esse poterit, ac id quod natura sua est: ,, Subjectum scilicet essentialiter passivum , in ,, quod spiritus agit, nihil sibi naturale amitiari tens, nihil subjecti obtinens, a quo ejus a is elio determinatur. Uro 3. NOTΛ. Paradoxum hoc celebre, quod
consutavimus , perperam supponit , potentiam νeatam a Deo ad effectum quemcumque pro-
dueendum semper elevari posse; quod in geneto evidenter falsum est. Potentia enim creata a divina voluntate eIevari nequit, nisi adactus producendos, ad quos jam natura proportionem aliquam habeat i persectain , atque incompletam . Porro huju modi potentia supernaturaliter elevari quidem potest ad actus producendos, qui supra ejus naturam sint, seu qui ejus naturae sibi relictae vires excedant; non tamen ad eos elevari potest qui ejus naturae essentialiter oppositi sint. Ruid quid vero ad hujusmodi paradoxa statuenda excogitabitur, non nisi sophisma erit, & mentis
78쪽
dus Natura . ubiiuamas. 77MATERIAE ORGANIS INSTRUCTAE VIRES, ET PROPRIETATES. to 4. OBIECTIO VI. Io materia organis Φnstructa proprietates . i& vires esse debent ,
quas rudis non habet . quare ergo structura haec eogitationem, & sensium, seu cogitandi , M sentiendi uim illi non impertiatur
Si ut materia organis instructa cogitans, ac sentiens videatur , substantia indiget natura a
se distincta , & immateriali , in qua tantum cogitandi , ac sentiendi facultas sit ; ad quid
haec organa tanta arte persecta aeque substantia haec cogitans, & sentiens in silice , ac in organico hominis, aut leonis corpore locari po
RESPONSIO. Materia organis instructa materiales proprietates habere debet , & re ipsa habet, quas rudis non habet . Num propterea ex organica structura immateriales proprietatos habebit , quas ejus natura necessario respuit
I. Alibi ostendimus, eovorti organa necessario in visibili natura spiritualem substantiam supponere , a qua saltem primitus haec organa
effecta suerint; & absurdum esse, organa sine ulla intelligente substantia , & a materia distincta admittere 878, & 897 .
Quare evidens est , praeten materiales subinstantias etiam increatam , & creatricem substantiam spiritualem existere , a qua visibilis natura condita fuit .; & a qua animales , &vegetabiles substantiae organicam structuram salistem primitus habuerunt. II. Alibi quoque ostendimus , materiam sive organis praeditam , sive destitutam aeque ad coingitandum, & sentiendum ineptam esse. Quare cogitatio, &sensatio, quas in homine deprehendimus, sensatio sine cogitatione, quam
79쪽
In brutIs observamus , ostendunt utrobique Dbstant iam imma epia Iam inesse , cujus natu-xa nihil materiae commune habet, quaeque ipsa tantum cogitationis, &sensationis principium,sve subjectum est.
In homine cogitationes , & sensationes di . gnoscere, quas procul dubio ad immaterialem
substantiam pertinere possunt, nullo autem modo ad materiam pertinere videntur ,' & eam era,
s euitationes ac sensationes materia tantumoribuere ; est barbarorum, ac Θ lvestrium hominum more, ut mihi quidem videtur , philosophari . Haec tamen materialistarum omnium tum veterum, tum recentiorum philosophanis di ratio est. III. Petere quem usum habeant animalis organa in hypothesi substantiae immaterialis ea regentis, atque animantis , est quem usum haheat ergata , aut grus architectonica in hypothesi , quod a mechanices perito moveantur haemathinae, ac dirigantur. organica animalis, aut vegetabilis stritistura in corpore organico eam partium mobilitatem, eum deiectum , eam assinitatem statuit , quae sine hae structura non haberetur. Hi ne in materia organis instructa proprietates materiatis sunt quae in rudi non reperiuntur .
In silice immaterialem hominis , aut leonis animam colloca: non ibi visus, olfactus , auditus , ceterasque perceptiones habebit , quas illi sive ut causa essiciens , sue ut occasionalis parit mirabilis organorum structura, quibus in animali corpore conjuncta est. PRAESTANTIORIs S BSIANTIAE
xo s. OBIECTIO UII. Si in homine praetereorpus organicum obstantia spiritualis est , cui tantum facultas insit cogitandi, atque se n.
80쪽
ejus Natura. ποῦ Au nutar. Is hiendi depengenter ab organorum, quibus eo nia
jungitur , libera , & ordinata actione . sequitur . spiritualem substantiam , quae nobilior ,
atque praestantior est , a materiali , quae inserior est , dependere: hoe autem infinita Dei faiapientia indignum videtur. RESPONSIO . Deus compositum humanum condens, infinita sua sapientia, Ac independentia libere decrevit mutuam , atque raeIprocam animae, & corporis, spiritualis . & materialis substantiae dependentiam ao6IAnima spiritualis corporis , quod vivifieat , & incolit, bono, & conservationi invigilat . Corpus organicum animae spirituali , cujus si des est , a qua animatur , innumeras, sive ut causa, sive ut occasio , cognitiones , & sensationes continenter impertitur , quarum o animis sui s milibus communicat , tum & di- . versis substantiis, quibus circumdatur , caelo , terrae , naturae uniyersae ; neque has haberet nisi ita eorpori conjuncta esset , ab eoque deinpenderet .
Quid ergo absurdi est, supremum spiritualia
o matινἰalti obs antia dominum, quarum u-.nio hominem constituit , alteram ob altera in suis muneribus utriusque bono pendere decre
s BSTANTIA ITA MATERIAE ALLIGATA POTEST NE NON ESSE MATERIA 'io 6. OBJECTIO VIII. Quid nobis exhibee
hominis anima analysi subjecta Ipsa cum cor pore nascitur, quod animat; qua ratione corporis organa evolvuntur, roborantur, perficiuntur, eadem ratione ipsa quoque vires acquirit e sano corpore valet , infirmo male habet , dormiente dormit, organis corporis agentibus agit, laesis organis, aut perturbatis vini vapore, aut