장음표시 사용
81쪽
o Theoria anima humani. ctute effoeto languet, soluto corpore evan
scit . Quid haec omnia indicant, nisi animam hanc esse ipsam organicam humani corporis struincturam RESPONSIO. Objectionem hanc, quam totis viribus promovet Lucretius tertio sui poematis libro, naturalismo sectatores fortasse inter barbaros compararet, apud quos tantum ex crassiori sensuum testimonio de rebus judicium ferri solet ; non vero in philosophorum lycaeo ubi eruditae , & animadvertentis rationis minitterio de rebus judicatur. Apud rudes barba-
Tos rerum nexus , atque conjune is fortasse identitatis probatio esset; in philosophorum lycaeo
I. Quum jam probatum sit , materiam sive
rudem, sive in organa compositam cogitationis ac sensationis participem esse non posse ; p tet , animam hominis non esse organicam fui corporis structuram ι quicumque nexus sit , at-
, quem habeat anima in suis sentiendi , & cogitandi muneribus cum organis hisce crescentibus, seu decrescentibus , immutatis, pereuntibus humani corporis. II. Quum Deum omnium conditorem existere probatum sit ; patet ipsum condere potuisse Totum mixtum materiali, &spiritu est substantia compositum, atque decernere, hanc in cogitando, cc sentiendo ab illa 'perpetuo pendere, ejusque perpetuo statum sequi. Porro in hac Totius mixti hypothesi , evi denter reciproca munerum dependentia, de qua sermo, inter materialem , & spiritualem sub-ltantiam haberi potest. Patet ergo, reciprocam nanc munerum , virium , languoris , ordinis , P erturbationis dependentiam , nihil pro materialismo probare , qui ceterum aliis rationibus plane proteritur. Haec omnia squidem a soli de statuta , ac manifeste vera spiritualista rvin hypothesi plane, & sponte consequuntur.
82쪽
ΠΙ. stuum demonstratum sit, in homine prae ter substantiam organicam obstantiam spiritu
Iem esse, cujus natura nihil organicae substantiae commune habere potest ; patet , quicumque nexus, ae respectus habeatur, hanc ab ilia Ia non nasci, cum illa non crescere, cum il-Ia non immutari, cum illa non dissolvi sio νει 1o6I .ro 7. NOTA I. In hac spiritualistarum hypothesi, quae, ut patet, ipsius naturae, & rationis hypothesis est:
I. Anima humana ab humano corpore non nascitur neque productione, neque generatione, neque actione, aut emanatione substantiae sive
Organicae , sive rudis . Qua igitur ratione in corpore, quod animat, esse incipit erratione. Quum in materno sinu foetus adhuc inanimis organa habet fatis persecta, Deus qui certas leges ad humanae speciei propagationem sta tuit , animam spiritualem creat , qua novus homo animari debet, eamque in sede sibi opportuna statuit , ubi successive , & gradatim sensus , & cogitationis munera exerceri debent naturae suae, suoque fini consentanea. II. Anima hominis fuce His augmentis suae substantiae spiritualis in humano corpore non
augetur, aut perficitur. Ipsa natura sua fimplex e creatoris manibus egreditur qualis aeternum esse debet . Si vero accidentales ejus cognitiones, ejusque activitassensim augetur; hoc tantum eX organis materialibus procedit , quibus conjuncta est , & a quibus pendent ejus intelligendi, & sentiendi
munera quo magis enim Organa roborantur , ac perficiuntur, eo magis activae, atque validae causae occasionales evadunt intellectionum, ac sensationum. III. Si in aegro corpo e languere videtur ani
ina , si dissoluto corpore evanescit , hoc ideo est, quia Deus inter hominis animam, &cor
83쪽
pus renas leges libere statuit; atque deere vitillam bene habitura , di suis muneribus ala eriter functum iri bene valente corpore; maloe habituram , & aegre suis muneribus lanctum iri, quum organa Corporis graviter laesa , aut vitiata suerint ; binarum harum substantiarum
Eonjunctionem cessaturam, a mimamque sibi relictu in iri, quum essentialia materialis substantiae organa dissolventur, ac omnino vitiabuntur . io 8. NOTA II. is Animae, & corporis unio, ,, ait recens auctor quidam, dubitationem ali- ,, quam creat de re a lis binarum haνtim ob - i antia νωm distinatone . AEgre concipimus , se tantam dependentiam , tam arctam conne- xionem inter duo ita distincta intercedere . M Quae has dubitationes creant sunt animae se furores, deliria, visiones, mentis excessus , is tristitiae , angores , machinae mutationes , is quae animam alliciunt I animae affectiones , , , quae machinam ipsam vitiant ἔ diversae in ,, bona, atque adversa valetudine cogitandi ra-
tiones . Apta similitudine dubitationes istaeis tollentur.
, , Navix peregre itura gubernator plures sibέM subjectos nautas habet di sunt hi navis spiri-M tus animales, cujus ipse anima est ia 48ὶ . ,, Illis iubet i obsequuntur , portu solvunt ,
is navigant . Gubernator cuique facienda prae-M cipit, ut apte Vento velR obvertantur. Ma-
re placidum est, Caelum serenum, ventus fa- M vel ἔ navis veloci, & secundo cursu proce-M dit. Fieri nequit, ut nauta prospera hac na- vigatione non gaudeat: omnia liquidem ejus M votis secunda sunt. se fit en illico ventus cadit: malacia diebus is ferme quindecim perseverat, mare immotumri est, sol imminens urit, gubernaculum inu ,, tile est, vela umbram tantum praebent. Tuncis vero gaudium cessat, molestia enaseitur, post ,, hanc timor, ne malaciam procella consequatur./M POr-
84쪽
eius Natura. vis; a alias. porro caelum nubes eripiunt , obtenebrein ,, scit aer, vehemens exurgit ventus. Nec mo- ra spumantes undae attolluntur , & navi il- ,, liduntur: eam ita quatiunt, ut demergerent, , s minor esset, aut confringerent , si minus, , robusta . Vix jam gubernaculum regit gu- , , bernator, & frustra contra ventum, &ma , , re nititur . Novo , summoque infortunio in ,, procurrentes aquas incidit, quibus devius abis is ripitur, neque adversas, etiam cessante tem -
,, pestate, superare potest. Quid agat in nati vi est; hane sane pro voluntate regit, quum M ventorum , & undarum impetu non distr hitur; at quum venti , & maris furor ejus, , vires, re artem superat, adversa haec omnia
is perferre cogitur. Tunc quoque, quum omnino secundo ven-M to navigat , potest ne vel minimos navis ,, motus non sentire non sane . Illi conjun-
ctus est e quidquid navis patitur & ipse pa-M ti debet; ingratos sentinae , commeatuum D mercium, nautarum, navigantium odores vel M invitus olfaciet . Huic navi coniunctus est. ,, Fiat iam, ut navis a procurrentibus aquisti abrepta scopulis illi datur, & naufragium fari etat: omnia pereunt: solus gubernator enau- ,, fragio vivus evadit. Potest ergo navis mer- , i gi, ω fracta navi gubernator superesse . Li-D cet eCgo navi coniunctus esset, non proptes, rea navis , & ipse unum erant . Si quoque,, cum navi ipsum periisse ponamus; et si cum D secunda navigatione utebatur, navis illi invo , , luntarios motus communicaret, i pse Vero na- ,, vim pro voluntate dirigeret , certum est , D gubernatoris corpus navis partem non fuisse. ,, Possunt ergo duo omnino distincta ita con ,, juncta esse, ut mutuo invicem dependeant , ,, quin ejusdem speciei snt. Ita quoque quum, , entis DirhuaIIs existentia necessario a ma-
is teria distincti ex eo demonstrata si , quod
85쪽
materia intelligens, & sentiens e Te neque - , at ; mutuo anima , ct corporis dependent . ', non obest, quominus horum duorum entium
is realis distinctio certissima sit POTEST NE SUBSTANTIA EXTENςA NON ESSE MATERIALIs io s. OBIECTIO IX. Anima humana est obstantia extensa aut enim in toto humano corpore diffusa est, aut fallem in tota illa parte est , quae ejus sedes est . Atqui substantia extensa est materialis ; ergo anima humana est
REsPONSIO . Certum est humano corpori Distitialem substantiam inesse, qua animatur , di regitur, quamque nos humanam animam dicimus. At ubinam haec anima sita est y quomodo agit quaenam eJus natura est λ re ipsa ne extensa est est ne omnino in extensa λ De his non nisi conjiciendo ratiocinari possumus. I. Si sententiam sequamur, quae magna probabilitate in aliqua parte cerebri animam statuit, quo praecipui nervi appellunt non proinde dissicultatem eludemus ; haec enim anima sedes, si vel tantum atomus, imo punctum es set , re ipsa tamen extensa esset , cui anima ipsam occupans correspondet ro 613. Ut igitur dissicultati satisfiat, animae extenso spirituum proprio , & ab extensione corporum propria diversa est tribuenda. II. Quum tota objectionis vis in aequivocatione. & sophismate sita sit , quo bina ha ex- Φ.nsionis Declari confunduntur . tota respontasonis ars, & vis in eo ponenda est, ut earum diverstatem ostendamus . Notandum itaque: Eere diuem olidam lateribus, atque angulis λpsi inhaerentibus circumscriptam, partibus constan tem natura impenetrabilibus, re ipsa inter se distinctis , aliis re ipsa extra alias positis, P roprietatem esse materiae dis in lixam,
86쪽
. At extensionem virtualem , quae tantum est
substantiae smplicis , & compositionis expertis existentia in spatio extenso, sue smplicis hujus substantiae correspondentia totalis singulisipatii cujusque punctis , non esse proprietatem materiae distinctivam . III. Quare si anima humana in se, dc natura sua extensionis speciem habeat, qua re ipsa portioni spatii respondat, quod occupat ichumano corpore certum erit , hanc anima su mana exransionem , quae neque in partibus natura impenetrabilibus , neque aliis extra alias positis , neque latera , aut angulos , aut figu-xam ullam facientibus sita est, materiae exten- soni non esse similem. Perperam igitur ex eo , quod in anima supponatur ignota quadam extensio nihil materiae extensioni commune habens , materialis ipsa
volo Nora I. Extensio ιIνtualis dicitur se jecti inextens proprietas, aut virtus, quas m plici , indivisbili , omnis realis compositionis experte natura sua correspondet subiecto in se realiter extenso a . . I. Huiusmodi est ea tensio divina essentia , quae natura infinite simplex tota singulis mundi visibilis partibus , quem movet , & regit , correspondet: smul agens, dc exi stens nihil essentiali suae simplicitati, de indivisioni derogando , in terra , in luna, in Saturno , in sole,
Hujusmodi quoque est extensio anima huma. na, quae omnis compositionis in indivisibili es- statia sua expers, in spatio extenso sedem habet ,
eI, Θ in extenso virtus intrinseca eorresponden
87쪽
habet, in spatio extenso jura dat, modificatio Anes cogitationis, & sensationis in spatio extenso admittit quin hoc naturae suae simplicitati, Ecindivisoni ossiciat si ost, & Iosa).
II. Non tamen praecipuum de cognitionibus axioma obliviscamur: in rebus scilicet , eertiam
ab ineario non tolli. Certum, atque evidens est
in homine substantiam spiritualem esse nihil materiae commune habentem ; at qua ratione in materia organica substantia haec spiritualis existit, & operatur hoc omnino incertum esse potest , quin prima veritas omnino certa tollatur.
1o81. NOTA II. In scholis philosophicis pata
sm , non tamen fatis elare dici solet extensio definititia virtualis haec extensio. spirituum pro - pria; & extensio eireumferiptiva alia illa realis extensio, quae materiae, & corporum quo rumcumque propria est .
MODIFICATIO IM DIVERIIT As s sTAN TDE NAT RA SIMPLICI FOSTASSE CONUENIRE NE2 T. io 82- OBIECTIO X. In eadem anima inritelligente, de sentiente saepius modificationes sunt omnino diversae. Exempli gratia, saepius in anima sensationes simul, dc cogitationes habemus, gaudium, dc dolorem, spem, dc timorem, odium, dc amorem in diversia objecta. Haberi ergo in anima debent totidem veluti partes distinctae; in quibus seorsim diversae hau modificationes recipiantur, quae simul in substantia natura simplici esse non possent. Debet
ergo anima humana, ut substantia organica , cui inhaeret, partes habere re ipsa inter se distinctas, & quarum una extra aliam sit, ut in his nulla confusione aut mutuo impedimento
stare simul possint diversae sensationis, dc cogitationis modificationes, quas tam saepius, tam
88쪽
RΕSpONSIO . In quavis philosophiae parte
semper tenebrae nonnullae sunt luci proximae, tum in physeis, tum in metaphysicis, tum in ipsx mathematicis. Quare si quis omnia ab humana mente in iis, quae percipit, clare dignosci debere contendat , is se in vera philos phandi ratione jejunum fatebitur, hujus enim principium praecipuum est, finitam intelligentiam nunquam in rebus omnia percipere posse; certumque ab incerto non infirmari s 36 . I. Antea solidis rationibus ostendissius, animam humanam esse natura simplicem, adeoque de compositionem, & veras partes invicem distinctas, de alteram extra alteram positas ex eludentem tosi . quaecumque igitur in diversis an in re modiscationibus cum ejus simplicitate eonciliandis dissicultas occurrat; nunquam pra/ostera partium distin sarum multiplicitas in illa admittenda est ; evidenter enim nec in anima partes sunt, dc in ipsa repugnant; nec operationes ejus ex inplicarent nisi ejus naturam destruendo .
I l. quid repugnat , substantiam spiritualem natura limplicem diversas simul modificationes ea periti λQuare sentiens, dc intelligens substantia nais ara simplex tendentiam ad aliquod objectum prosecutivam, & simul ad aliud objectum ave suam habere non poterit quare haec substantia stellam in s nitore ad
ortum concipiens, planetam in finitore ad o casum concipere non poterit
Duae istae sunt diversae idearum , dc sensitionum modificationes in eadem substantia n tura simplici. Potest ergo haec diversas ideae . . de sensus modificationes smul admittere. Ill. Fortasse non satis clare percipio , qua ratione anima, quam substantiam esse suppono natura simplieem , simul aut duas ideas , aut
duas sensationes habere possit. Λt si illam partibus
89쪽
tibus distinctis constare perperam supponam smajori ne claritate phaenomenon percepero g
Quod me experimentalis sensus docet, est , animam meam existere, cogitationes, & seu fationes habere . Philosophia me docet, animam meam non esse substantiam materialem , nec partibus compositam re ipsa distinctis. At qua ratione anima a perceptionibus, aut sensationibus intime modificatur de hoc nihil me nec experimentalis sensus , nec docet
philosophia s6 3. ARTICULUS II.
mortalitatis genera : nempe immortalitas essenistialis, & immortalitas naturalis. I. Immortalitas essentiatis est absoluta existendi necessitas ab ipsa subjecti essentia procedens, cui non existere repugnat . Haec est Dei immortalitas s 8 P.
II. Immortalitas naturatis est perpetuae con
servationis exigentia ab ipsa subjecti natura procedens, quod etsi absolute destrui possit, nullam tamen in natura sua intrinsecam, aut extrinsecam destructionis causam habet. Haec est animae humanae immortalitas ro 39 iosc. DEFINITIO. Rei alieujus finis, sue id , ad quod est destinata , id est, cujus ratio ne Deus illam existere fecit; exempli gratia , solis finis, seu destinatio est , ut terram, &planetas illustret, & calefaciat. Anima humana finis, seu destinatio est verum cognoscere, bonum amare , corpus humanum animare . Ipsa a corpore separata postreismum
90쪽
ejus Natura . Immo salitas. 8yrnum hune finem amittit, ceteros, qui praecipui sunt, adhuc habet. log s. OBSERUATIO II. Duobus modis substantia perire potest , & non amplius existere dissolutione, & anni hi latione, I. Corpus animale, vegetabile, fossile diss- Iutione perit; partium scilicet integrantium re constituentium separatione, & decompositione, quae smul collectas unum totum facis hant, separatae non amplius saciunt. II. Anima brutorum, si perit, non nisi annia Ailatone perire potest; Dei scilicet actione eain ad nihilum , unde educta fuerat , redigentis :quum nullum amplius in natura finem habeat. III. Anima humana, ut ostendere pergimus, nec dissolutione, nec anni hi latione perire deinbet ; hinc est ejus immortalitas naturalis. Animae humanae immortalitas totiuedhristianae religionis veluti basis, ae fundamentum est; neque de hoc vel minimum christiano homini licet voluntarie dubitare; non tamen propte rea prohibetur christianus philosophus , qui iam hoc frmissime tenet, perpendere quibus rationibus praecipua haec religionis veritas ostendi
, PROPOSITIO I. I 26. Anima humana ἰmmortalitas prae0uum G Cών iana νeligionis dogma 3 nec quidquam es aut ab fium ano eo pore, aut ab anima, aut ab Aominis eonditora Deo, quod dire eie, vel in-rirecta dogmati huie opponatur. Nulla ergo ve- a, Θ Iida ratio est, cur anima humana non immoνtalis eenferi yost.
DEMONSTRATIO. Anima humana hic eonsiderari potest, & debet respectu vel sui domia
cilii, vel naturae suae, vel sui conditoris. I. Nulla ab humano corpore Ioiada ratio essanima humana destrueΙionem inferens. Hoc brevi ex ipsa rerum idea demonstro.