장음표시 사용
101쪽
86 SVnopsis AEnafium Societatis Am
one recenti imbuta, non vendidit, sed libentissime largita eae Gratias habens
Rector, promisit daturum, dum pia viveret, annum reditum duorum iugulum. Nullo modo vidua consensit. Vix post multas preces triennio solum dixit ac
Missione, I 3. Ante praedictos labores per huius anni Quadragesimam in oppida Collegit M.' diversa Evangelic1 praecones exierant. Etiam per Adventum Domini aliae plagae' excultae sunt. Intra urbem pari servore per Quadragesimam desudatum. Singulis diebus Dominicis de Collegio concionaturi, di explicaturi catechesmegrediebantur sex & viginti. Rogante Olivetrae pagi dynasta, sibi mitti sacer
dotem, respondit Collegii moderator, lacerdotes esse sam missonibus dcstinatos; si vellet non sacerdotem, sed in concionibus exercitum, libenter conccssurum. Cui dynasta: dum concionator de Societate sit, vel coco ero contentus. Hemieus Α - r . Ab annis multu Cardinalis Henricus suum COIlegium & Academi-φΣ - am Eborensem cupiebat invisere. Saepe rumor nostris perlualerat, ipsum venire; parabantur, quae serent opus tanto Principi excipiendo, eventu semper inani. Hoc anno, quin diceret itineris finem, prosectus Eboram, Calendis Maji hora post meristiem tertit adest Nuncius Cardinalem, quem loco distanti tribus leucis reliquisset, ad momenta praesentem fore. Ad id loci ne comitan tibus, quo concederet, manifestabat. s. omni cura, quiqui domi erant, incubuere ipsius habitationi, &toti Collegio parando. Sudabatur inter laborem, cum Princeps ingreditur atrium Academiae, Benevolentiae & amoris paterni fgna fuerunt plurima. Sequenti mane hora surgendi, cum non audisset tintinnabulum, percontatus, quid rei foret; respondere, non pulsatum, ne ejus Cellitas quieicens turbar tur: tum commendavit, ne propter se ulla in re mutaretur ordo domesticus. Altero die vespere adivit Gymnasia, ubi a Magistris plausibus pene cxtemporaneis se est exceptus, ut nihil magis ex voto potuerit contingere. Intertuit
disputationibus Theologicis, & Magistro Artium gradu donando. Audivit alphabetarios de Christiana doctrina concertantes. Sub occasum solis in horto
caenavit. Dein horti culturam Iustravit, & direxit. I ς. Dum A. Maji B. Virginem ab Spineto inviseret, redeuntem ad urbis portam expectabat omnis Academia in alas partita. Anteibant alphabetariiserto floreo capita coronante. Cardinali in medium suscepto, caepit moveri agmen Academicum magna pompa, infinito circumstante populo. Ubi templum ingressus est, habuit e suggesto Orationem Marcellus Rochia cum plausu omnium. Postea Cardinalis omnem concionem impertivit sicia benedictione. r7. Inter prandium disputarunt Philosophi; Iheologos etiam audierat jam inter epulas. Ante solis occasum prosectus Valuerdum, villa est Eborensium archipraesulum. Morari diutius non potuit ob negotia publica, quae majori ex parte ipfius humeris incumbebant. Tantam cepit animi laetitiam, ut superent domestici, asserentes, non posse diu Ulyssipone teneri, quin rediret Eboram. Nec eos sua fefellit opinio. Antoniu ε' i g. Jam Antonius Ludovici Principis filius mense Februario Academi-L....i '' am praesentia honestaverat, Praeceptores singulos in Gymnasiis audierat, ac Philolophos, Theologosque disputantes, hospitio intra Collegium exceptus.
Mense Junio reversus ex suo Cratensi Prioratu Eboram habitavit in parte regii palatii; aliam occupabant Convictores eo transati. Nihil aeque A ntonium re creaverat, atque interesse litterariis exercitationibus. Praesens una cum Archiepiscopo fuit dialogo, & declamantibus praeviis divitioni praemiorum cum altioribus, tum pro inferioribus Gymnasiis. sebamatius I9. Octobri mense Rex, Cardinalis, & caeteri Principes Eboram venere, ius,'isbia: rQcedentes eX UlysSiponis vicinia propter pestilentiae contagium. Univerta Academia proce sit obviam Regi & Cardinali ad aedem D. Sebastiani extra muros,
jucundum Regi spectaculum. Rex, Cardinalis, Eduardus filius Eduardi Inia fuitas, di Antonius filius Ludovici, inter alas Academicas deducti. In Acade
102쪽
mia diversis stationibus, & theatris scholastici belle exornati , scientiatum
induti per nas, Regem pritercuntem elegantistinus versibus consaliatabant. Templum ingresso panegyris dicta ab Academiae Praefecto. Audiendis Magistris, scientiarum disputationibus, & litterariis actibus apparebat Rex quotidianus auditor. Data in scenam tragaedia de divite avaro, cujus ante fores jacuit mendicus Lararus, Rege, & Cardinali mirum recreatis.1 o. Cum Ignatius AZebedius revertisset e Romana Curia, secum duxit itrii tui Ais exemplum picturae B. Virginis a D. Luca expressae: hanc ille sociis Ostendit Co bedius nimbricae; deinde prosectus Eboram; postquam obtulit venerandam nostris, ' ' tradidit Reginae Catharinae: illam ipsi dono mittebat S. Franciscus Borgia. Regina moriens eam legavit Domui Prosessae Ulymponensi. Plurimis annis fini inter sacras templi reliquias, donec est translata ad sacrum templi vestiarium; ibi hodiedum colitur. Prima fuit, quam Pontifices permisere depingi ex illa divi Lucae. Αχebedius per Mayorgam alias curavit exprimi juxta archetypum, quas distribuit Collegiis Conimbricensi, Eborensi, & Ulyssponens;
alteram secum tulit ,& cum ipta est in undas prosectus, quam dicunt conservari in Bahiae Collegio. Plurimum Rex favit venerabili P. Ignatio, cujus virtus sic Eborae non solum nostros, sed etiam externos imcendit, ut ipso movente magnus numerus ex Academia in Societatem sit adscriptus. II. Fama apud Lusitanos vulgata erat de auri dinis Monomota pae: Nostri eum
Regnum est vastissimum in Africa ultra Caput Bonae spei; ubi martyrium susti nuit noster Gonsalus Silvetra jussu Regis occisus. Praeter alia, & haec Gon ali uo Rapim. mors causam praebuit ad invadendum bello iniquum Regem. Commendata expeditio Francisco Baiieto viro praeclarissimo in rebus Indicis, nam & Indiam nomine nequaquam vulgari subernaverat. Non defuere indicia, ut sequenti numero dicetur, quibus comici posset hujus expeditionis infelicitas. Barretus sine aliquot de nostris abire recusavit. Dati sunt comites Franci lcus Monclarus,& Stephanus Lopius, ille Prosessus, hic spiritualis Coadjutor, Dominicus Gon- salvius, & Gonsalus Dinisius in temporalibus adjutores.
aet. Constituerant nostri ante prosectionem invisere miraculum Scalais hilanum. Cum non occurreret aliquis e diebus, quibus populo exponitur, obtenta iacultas a Cardinali, ut janua clausa ipsis pateret. Unus existimo fialta Monclarum in ampulla crystallina, ubi servatur a multis saeculis incorrupta sacra hostia, divertiis conspexit figuras, quae perfudere animum, nescio, quo sacro horrore, & omine. Intuitus enim crucem factam ex humanis ossibus, deis in quaedam carnis fiasmenta, tum Christi illusi imaginem, qualem Pilatus ob tulit videndum populo. Interim Monetanis malum ominabatur expeditionis
23. Tres naves validae sortissimo resertae milite, & armamentis omnibus in expeditionem Barreto datae, I 6. Aprilis egreisae Tagum. Paulo post suborta
tempestate, e tribus una fracto malo in portum rediit. Duae ad aequatorem provectae, quem expansis velis transiliit navis minor: at praetoria collegit vela,
idcirco opportunitate neglecta septem supra sexaginta dies contumpsit, priusquam superaret aequatorem, ad Bralitiam dein appellere coacta. 1 . Sub finem Januarii sequentis anni, rursus itinere suscepto , tenuit Mossambiquium die r6. Maji. Post infinitos rerum casus, Barretus anno I 373. Cuaina flumine ascenso, & bello felicibus initiis per Senam S Teten colonias Lusitanorum illato hostibus, cessit retro propter pestilentes morbos, qui majorem exercitiis partem corruperant; & ipse ex eadem tabe decessit c vivis. De nostris periere duo coadjutores. Monclarus cum alio iacerdote, & exercitus reliquiis Mossambiquium revertit; inde Goam prolectus, annis sequentibus V nit in Europam Procurator, ac reverius ad Indiam. Vir fuit ad quaeque diss-cilia magnis animis, nunquam a Barreti latere dicessit. Ite nutetis unicum solatium, & remedium. Natus Visonii, Societatem Conunbricae ingressus.
Creditum, Regem Sebastianum ideo per suos hanc sulcepisse expeditionem
103쪽
Initium Col. lesii Madetistensis.
88 Smo is Annalium Societatis IESU
Monomotapae, ut barbaris auri dinas tradentibus, abunde sibi esset pecuniarum, quibus sustineret immensum sumptum Africani belli, quod jam secum meditabatur. Verum hujusmodi Monomotapensis expeditio praelusit tanquam vaticinium infelicitati Africanae.
ANnum scribo Ignatii Azebedii, & sociorum glorioso martyrio illustrem.
Veniens Roma destinatus Brasiliae Provincialis optimos Comites elegit in Provinciis Hispaniae ex facultate Borgiae Generalis r Lusitanos pari ardore succendit, ini, Vallem - Rosialem cohortem suam felicissimam coegit: villa est Collegii Ulystiponensis sita trans Tagum: illic cum sociis vitam duxerat plane coclellem. Navem S. Jacobi tandem cum sociis 39. conscendit, praetoriam Ludovici Vasconcellii Brasiliae Praefecti P. Petrus Diasius cum sociis supra viginti ; aliam navem dictam ob orphanis, quod multos pueros parentibus O hos veheret, P. Franciscus Castrius cum duobus. Praeter hos ferebantur quam
plurimi vel in itinere, vel in Brasilia Societati adjungendi, si dies ipsa dignos
ostenderet. Omnes explebant numerum sexagesimum nonum. In navi morem vivendi instituit Ignatius, quem observaverant in Collegiis. a. Appulis classis ad insulam Made transem. Caetera relicta ibi classe, necestarium suit mercatoribus navis a S. Jacobo adire Fortunatas, sive Canarias insulas. Prope Palmam navis Lusitana ab haereticis Gallis Rupellensibus Duce Iacobo Soria capta est post pugnam non incruentam. Diverso mortis genete nostri cum Duce Ignatio sunt occisi in odium fidei. Loco unius, quem ad culinae ministeria lervarunt haeretici, suffecit DEus scholasticum, ut expleretur quadragenarius numerus. Ignatius in undas conjectus manu tenebat imaginem Deiparentis, quam nec post mortem hostes illi evellere poterant. Parco reserendis singulorum nominibus, quod passim obvia sint in historiis Societatis. Ignatius Arebedius, domo Portuensis, Illustrissima natus prosapia , vel si abelset martyrii gloria, aequavit viros nostrae Societatis praestantissinos. Passi sunt Is. Julii, excepto Simone Costa, qui die sequenti collo sectio in mare provolutus.
3. Factum initium Madeirens, & Angrensi Collegio. Primi Conditores f. Martii ad indeiram sunt prosecti sex de nostris, Emmanuel Sequetra suturus Rector, Petrus Quaresina docturus quaestiones de conscientia, Melchior olivetra ad excipiendas consessiones, Valcus Baptista nondum sacerdos ad tradendam Rhetoricam. Aliorum nomina non inveni explicata. Intra nonum diem ad insulam pervenere. Ob pestem Ulysii ponensem multis diebus ab urbis ingressu prohibiti morabantur in villa cujusdam Fernandi Favelae prope sacram aediculam B. Virginis ab auxilio. Fuit illa aedicula domus prima, quam haeretici, cum urbem caperent annis superioribus, diripuere. q. Post legitimam expurgationis moram conducta in urbe domo ad aedem S. Sebastiani commigravimus. Die 6. Maji dicata divo Ioanni ante portam Latinam aperta Gymnasia moralis scientiae, & Latinitatis, oratione pereleganti habita a Vasco Baptista. Propterea Collegium lacratum fuit S. Joanni Evangelistae. Fundatorem agnoscit Regem Sebastianum. In hac domo ex ceptus AZebedius cum sociis, quorum multos Emmanuel Sequetra erudierat iamorensi tirocinio. s. Difficile credi potest, quam corrupti serent hominum mores. Vixerat, qui concubinam non aleret. Quid Θ quod non censeretur inter nobiles, quiSquis tali probro careret. Quodque execrandum magis, ipsi presbyteri pellices, tanquam legitimas uxores domi retinebant: filio tum baptismata fiesant cum pompa & comitatu ex eorum domibus ad templum, ut moris est cum prole legitimo thoro nata. Ex eiusmodi pastoribus, perspicue conjicitur status ovium. , Verbo,
104쪽
Verbo, scelerum omnium dominabatur licentia. Ubi primum caepere nostri
de Iacro luggello tonare, de veterno velut Excitati mortales, quid sua interestet, conspexere: paulatim inducta nova morum facies , frequentata Sacramenta.
Sequetra tanquam Apostolus audiebatur. 6. Attamen Sunon Gonlalvius Camera primus Caietae Comes insulae D minus, & lummus Praefectus non parum negotii nobis facessivit. Erat germanus frater nostri Ludovici Gon lalvii Regis Confessarii, & Martini Gonsalvu Camerae, qui cuncta poterat apud Regem. Duobus Simon confiius Datribus, audebat plura, quam vellent tam sancti statres. Nostris, quos maxime deberet protegere, erat insensus : nolebat in sua inllila: timuit iplos suturos Obici vatorcs, ac delatores apud Regem, quae perperam faceret. Cum putarent indi-g .ix Praefecti mi ad verius ipsos audaciorem ob fratrem Regis Consessarium, initio nos aliis intuebantur oculis tanquam sibi suspectos, & homines adhaesuros Praefecto. Sed ipsa di cs detersit has, aliasque nebulas. . Par numerus ad fundandum Angrense Collegium missius. Angra urbs initium col- elegans, di metropolis insularum, quas dicunt Tertias. Ibat Rector Ludovicust ' An Valconcellius de praecipua regni nobilitate, simul professurus moialem sicien M 'μ 'tiam : venerabiles viri Petrus Gomius, & Balthasar Barrctra aeturi verbi divini praecones. Caeteros non reperi nominatos. Duo Latinitatis moderaturi Gymnasia, alius orliciis domosticis erat operam daturus. Maji I . solverunt e TDgo, I. Junii tenuere sinum Angrensem. 8. Cognito, Patres adesse, Praetor, & urbis senatores, scapha conscensa, excipiunt novos hospites. Nonius Alvarus Pere ira Episcopus cum Vicario Generali, & caetero Clero expcctabat in littore, gaudio maximo venientes complexus gratulatur adventum. Displosa arcium tormenta in communis laetitiae
signum. E portu contenderunt ad aedem B. Virginis habituri gratias pro ad- entu de incolumitate novorum hospitum. Deinde sunt comitati usque ad domos ipsis paratas. Episcopus vir piissimus nostro usus Consessore, moriens Iegavit Collegio quadraginta supra trecenta volumina de sua bibliotheca. Quod lubsidiu in eo pluris factum, quo magis erat necessarium. s. Joannes Sylva de Canto vir per eas insulas primae nobilitatis donavit amplas domos cum septo, & sonte, ac pulchro sacello B. Virgini de nivibus dicato, quas habitavimus, donec ad novum Collegium est migratum. Hanc tam magnificam donationem remuneravit DΕus abundantia donorum coelestiuin, nam usus directore conscientiae suae P. Petro Gomio, non minus pie vixit, quam est mortuus. De solo publico impertivit Senatus aliquid spatio proserendo. Eadem erga nos usius liberalitate, cum est comparatum l patium ad condendum aedificium, in quo hodie sumus. Io. Apertis Gymnasiis, confluxit auditorum magnus numerus. CanOnici intererant lectioni Casuum conscientiae. Inducta sacramentorum frequentia. P trus Gomius audiebatur tanquam homo divinus. Jacebant mores, domin bantur ludus, & aliae eorruptelae, quas abegit mira felicitate. Inerat ejus verbis qUaedam vis occulta, qua mulcebat ad virtutem , & vitae mutationem vel corda
lapidea. Scholastici obibant omnia illa sancta exercitia, quae diximus tractando de aliis CollegiiS. 11. Michael Sousa,& Garcia Simonius sacerdotes, id petente Antonio Maso si filio Principis Ludovici, peregerunt Crati sacram missionem. Factus certior
Antonius de linatrum adventu extra muros egresstis cum duobus cubiculariis venientes humamistine excepit, ac deduxit in hospitium, dum pararetur aliud in nolocomio, quod enixe rogaverunt. Et concionibus, & catechesiis explicationibus magna pietate semper adsuit Princeps. Adeo frequenter expiabat conscientiam , & coelesti reficiebatur pane, ut omnes dicerent videri religiosum. Quod mi iericordiae domus esset angusta, cupiebant oppidi Primores domus viri nobilis septu in , quod praebere justo etiam oblato pretio reculabat. Eum Michael allocutus sic imbuit pio sentu, ut libens expleverit omnium vota. AntOAnninius Hanco. Μ ni
105쪽
po Sum sis Aunalium Societatis VSU
nius denuo conatus illic condere Societatis Collegium, promisit daturum protinus aereorum regalium ter centum millia, ac fabricam apto loco aedificaturum. Non reperi, cur non sit acceptata Principis liberalitas.
Actua The Ia. Mense Februario Eborensis Academia splenduit actu Theologico. in ομ' Ignatius Martinius, Praeside Petro Fonseca, Theologicas theses biduo propugnabat, Rege, & Cardinali praesentibus cum universa aula. Aderant pariter secunda Paschae octava, cum uterque Doctoris gradu insigniretur. Patroni de more Academico fuerunt P. Fonsecae Doctor Payus, Martinii Ludovicus Gra-natensis.
Nostrum tem. I 3. Verni jejunii tempore pro regio sacello suit templum nostrum. i. c. .st. Concionatore S F. Thomas Dominicanus, Marcus Georgius, & Ignatius Marti '' ' μφ' nius nostri. Feria quinta majoris hebdomadae lavit ReX Ia. pauperum pedes; eisdem intra Collegium praebuit opiparum prandium, ministrantibus familiae Regiae viris illustrissimis. Caetera pietatis exercitia, quae in more sunt Regibus Lusitanis per majorem hebdomadam di pascha peracta in templo nostro pompa regia. Familiatae. I Henricus Cardinalis intra Collegium habitans unice studebat, ne dui it virtuti domus quies turbaretur. Idcirco novam januam jussit aperiri, ne ad hospitium suum iretur per communem Collegii portam. Familia Cardinalis sie nostrorum exhortationibus, & conspectis exemplis excoluit mores suos, ut ex animo in virtutum studia incumberet. Dabat stimulos Cardinalis pietas ; nostris enim corpora flagro castigantibus in templo, ipse in odeo se verberabat. F miliaris erat domesticis Principis usus cilicii, ac flagelli. Aderant quotidie se crae catechesis explicationi. Frequenter se provolvebant ad Confessarii pedes, ct coelestibus epulis nutriebant. Dona Regia. 11. Ebora discessuri Rex & Cardinalis valedixere sociis. Donavit Reκ templo e duobus cadurcis, quae fuerant usui per majorem hebdomadam, alterum valde pretiosum, holoseticum intertextum rosis aureis, in medio prominebat Crucifixus ex Indicis margaritis. Cardinalis quinquaginta supra ducentos cruciatos impertivit. Missione. IS. Ex Eborensi Collegio per magnum jejunium diebus dominicis pro Collegii Lb dibant tres & triginta divini verbi praecones. Aliis praeterea temporibus in diversa oppida & pagos missiones institutae. Dum haec foris, non cessabant intra urbem optima exempla. Aqua Eborensibus defecerat. Nostri novo demissionis propriae genere providerunt vinctis in carcere. Duo in orbem singulis diebus jumentum cadis aquariis onustum illuc agebant. Idem factum aestate sequenti, verum non habitu vili, sicut antea, sed toga pulla, & pallio solito. Eodem modo subventum coenobio PP. Franciscanorum, quod ipsi aquae defectum significassent. Aliae in Ebo. 1 . Petrus Salisius noster e Boetica venit, ut ornaretur Doctoris laurea in Eborensi Academia. Ludovicus Molina 3. Septembris solemnem prosessionem nuncupavit. Idem Molina prima Pentecostes octava in supplicatione Academica dixit c suggesto. Theses Theologicae, Archiepiscopo praesente, a Fernando Peresio Professore primario defensae. Ludovicus Granatensis cum Inquisitore Didaco Mendesio tulere sententiam de sensibus divinantium aenigmata. Nam tunc moris erat in Atrio Academiae inter poemata appendere aliquot aenigmata. Divinantes latentem sensum praemiis donabantur, vel qui senium veritati proximum afferebant. κα c. I 8 Etiam Conimbricensibus nostris Rex & Cardinalis se indulserunt.
dinalis Oee- Extra urbem venientes I 3. Octobris excepit Academia, deduxitque ad tem-r '. EI plum cathedrale, ubi praestolabatur Episcopus ornatu Pontificio, inde ad pala tium comitatur. Quietis amans Cardinalis voluit apud nos hospitari. oratio dicta a Doctore Ludovico Castro. Audivere etiam lectionem & orationem Graecam, & Hebraeam. Tum lustrata opera facta, & surgentia. Dum aliquando Cardinalis cum Provinciali coenae tempore accessit ad ostium triclinii, ut
106쪽
videret discumbentes: laudavit silentium, & modestiam, gravitathmque mensae ministrantium. Tum Provincialis interrogavit: placeretne audire scholasti-ἀum ex recentioribus concionantem frequenter enim id ex tempore illis iniungi. Annuit. Protinus jubet unum e considentibus pulpitum conscendere, ct concionari. Auscultavit Cardinalis per quartam horae partem; ac discedens
inquit: Equidem repense actum bene, omnia mus obedientia. ty. Subinde scholastici atrii nostri instar agminis bellissime ordinantur;
pueri alphabetarii, sertis floreis capita cingentibus, manu tenentes virides arundianes anteibant eanentes doctrinam Christianam, sequebantur scholastici cum Magistris, deinde nostri; claudebant agmen Rector, & Provincialis. Processerunt ad Regis palatium, qui gaudens e senestra conspexit praetereuntes, deinde versi longo ambitu ad atrium scholarum. Cardinalis interim Collegio egressus pedes in regiam, inde revertit una cum Rege. Disposita in atrio theatra quatuor: ita primo saeculum aureum epicis carminibus declaravit se in orbem rediisse, quod sub Sebastiano justitia dominaretur. In secundo tria flumina, Ganges Indiae nomine, Nilus Abihiopiae, Januarius Brasiliae, rogarunt in eas regiones exintenderet potentiam, ut aurei saeculi forent participes. In tertio fidei Zelus tri umphans decantabat, quas apud Indos adeptus victorias de Infidelitate suis calcata pedibus. In quarto stabat vetus Lusitania armis sormidanda, pede Luxum premens, contra quem furens nudato gladio minata ictum, sed pepercie,
quod suis legibus eum Rex jam debilitasset.
ao. Mox templum ingressus est, ubi in ejus laudem orationem habuit socius Cosmas de Navibus. Cuncta ad votum successere. Expectationem vicit tragaedia de Rege Sedecia, in duas dies divisa, authore P. Ludovico Cruiscio. Quis tum Sebastiano exultanti diceretSedeciae lamentabilem casum,&existum, habere instar sunesti vaticinii de ipsius ruina 8 Bartholomaeus de Martyribua
Bracharecisis Archiepiscopus, qui de ipse est in Collegio hospitatus, dynastae ac ridenti, stupentique: Nec tu, inquit, nec ego, nee Rex i e rude quid emere fi sumus. Quid mirum p si boni Patres orationi malium vaeam , summa es inter eos pax, O concordia ; fmguli volunt, quod omnes, Er omnes, quod singulis ita quidquid mei um, febrater peragum. Pridie prosectionis suae audivit Rex, cum
Gymnasia adire non posset, nonnullos scholasticos cum Latino, tum Graeco ter mone. Duo tertii Gymnasi gratissima alacritate invicem certamen instituere de Graeca lingua. Excessit Rex amplis verbis gratias agens Societati, quod iovsignificationibus sibi plausisset.
ar. Leo Henriquius, qui undeviginti annis continuis diversos egerat diempla Leo Magistratus summo exemplo & integritate, Provinciae regendae onus depositit, quo dudum levari desiderabat; multoque magis Cardinalis, ut haberet sibi sem- tti, irideatia per haerentem ad ministerium poenitentiae. Igitur Provinciae magistratu humeis Ge gra in
ris P. Georgii Serrani imposito, ostensurus, quanti faceret paupertatem, & huis ' militatem, locavit libros suos in communi bibliotheca. Convenit Ministrum , edocuit, quidquid indumenti sibi esset, ut ipse judicaret, quae ex eo sibi essent necessaria : petivit unice facultatem ad utendum Breviario. Altera die tricli nium ingressus se flagellavit, dicens, id injungi ob desectus in obito Magistratu, corrumuos. Mox tunicam susci coloris indutus diebus aliquot servivit in culina. His, aliisque praeclarissimis exemplis gubernii sui finem illustravit. aa. A ificium Conimbricensium scholarum plurimum crevit. Rex ad variae mobillud praebuit cruciatorum tria millia. opifices & operae IIo. desudabant in eo promovendo. Persectae sunt aula princeps, ae duae pro Theologia, de moraliicientia. Episcopus e castaneto suo arbores centum pro laquearibus donavit. Idem Episcopus typis edidit volumen de litteris Iaponicis, e mille exemplis sibi reseruabat centum ν caetera Rectori nostri submisit, ut pro libito dilpergeret. Hoc anno per Quadragesimam tum in Ecclesiis annexis Collegio, tum in Co- Mimbricensi dioecesi o. de nostris conciones habuere. In urbe fiebant Domia vicis diebus matutino, β pomeridiano tempore, ac sextis seriis in Collegio ἔ-Iomus Franco. . M a sextu
107쪽
9a Synosis Annalium Societatis Am
sextis quoque in Academiae sacello ; quartis in templo Milericordiae; praetere
Dominicis in templo Cathedrali, ac tribus Montalium coenobiis. Undique centesimus operae fructus respondit. Novem aut decem meretrices e lupanari ad honestam vitam ope nostrorum traductae.
Muso&alabi. 23. EDOmo Prosessa, Archiepiscopo petente, missio sacra habita Sca- labi. Eo sacerdos profectus magis parendi causa, quam fructus sipe. Nam apud Scalabitanos invaluerat opinio dominari soli siccitatem, ex quo nostri adierant illud oppidum. Propterea fovebant animos parum amicos, di benevolos. Sua Patrem existimatio sesellit. Receptus in nos comium cum socio, ubi coepit Verbum DEI seminare, ingens ad eum audiendum concursus, ingens
fuit Consessionum numerus, singularis morum mutatio, & amor in nostros.
Avide Senatus ab Archiepilcopo postulavit Collegii fundationem ἔ ad eam juvandam obtulit in singulos annos ducenta regalium aereorum millia. Sed pro eo tempore non obtenta sundatio. Tirones x a . Domus Protala Ulyssiponensis, quae propter anni superioris saevie iu.ῶν .i ptem pestilentiam justo carebat numero, rursus suis incolis frequentata. Acceia sim serunt Ebora & COnimbrica tirones, qui abierant ejusdem pestas causa. Hi P mxςηd xii praesertim lustinebant pentum chori. Mense Majo coepit Societas moderari tri- η' hunalia consulsionum templi Vaticani Romae, id jubente Pontifice Pio M. Poenitentiarios vocant hos lacerdotes. Non reperi, qui Lusitanus suerit primus. Moriret Dan a . Angr.e I . Novembris iter suscepit aeternum Franciscus Bernardus is u η - Coadjutor adhuc tiro, sed multae virtutis, cumprimis modestiae, humilitatis, de 'μ ' obedientiae, atque ab omnibus vir sanctus habebatur. In urbe Portuensi a I. Henrieus Na. Martii vitae metam attigit vir lanctus Henricus Nunius Gouvea, domo Faysen-mM .Qv Hapud inlatas Assorum, sive Tertias. In Portu duxit uxorem Beatricem Μaduretram parem sibi nobilitate. Ex ea suscepit quatuor filios, tres donavit Societati, quartus se mancipavit PP. Capuccinis. Filiae sanctimonialibus adscriptae. Henricus concionibus Francisci Stradae, ut dictum suo loco, permotus, instituit. genus vitae lanctitamum. Ille S. Franciscum Borgiam domi suae meruit hospitem. Abdium partem donavit ad ponenda initia Collegit. Dum vixit, nihil aeque curavit, atque virtutum incrementa. Ex facultate S. Francisci Borgiae, atq; conjugis suae in morbo supremo emisit Societatis vota. Praescivit mortis horam, praedixit p uxori annum, ac diem mortis, quae fuit eadem divo Benedicto lacrata, in qua Henricus animam essiarat.
Comentus ovus Provincialis Georgius Serranus mense Ianuario Prosessos Conimbricam vocavit habiturus Provinciae Comitia ad eligendum Procurat rem solitum Romam mitti singulis trienniis. Suffragati sunt Marco Georgio. Ex urbe rediens in Lusitaniam, Madriti coepit tentari febribus: non ideo, ut res poscebat, substitit curandus; sed itinere continuato adventavit Eboram. Quatuor Medici artem Machaoniam incassum fatigaverant in ope Moriuit P. serenda attritae valetudini; nam I O. Decembris piissime expiravit. Natus - guetrae dioecesis Conimbricensis. Qua litteris, qua virtutibus plurimum exor-
' navit scholas & Provinciam in initiis suis. Humillimus, supra quam dici potest,
non Occultabat natales tuos, dc parentem fabrum caementarium. Ob studium se d mittendi reculavit Eborensis Academiae & Collegii Rectoratum. Composuit aureum libellum de doctrina Christiani, qui omnium puerorum manu volutatur. Et dies obirus, di annus juxta hunc locum debent corrigi in ismo Gloris.
S. Franci Bor. a. Magnum solatium Provinciae hoc anno attulit conspectus optimi Parontis sui, ac Generalis Francisci Borgiae. Nam Pius Pontifeκ, ut colligaret . : L iis, communi laedere Christianos Reges adversus Turcam, misit nepotem suum Car- Eoa dic dinalem Alexandrinum ad Reges Galliae, Hispaniae, & Lusitaniae, cui negotiorum participem ada unxit Banciscum Borgiam. Regia nomine Constantinus
108쪽
olim Pro-rex Indiae Legatum Pontificium expectavit in regni confinio. Carindinalis Infans misit Provincialem nolisum cum Leone Henriquio ad Estrem cum Generalis excipiendi gratia, qui itinere unius diei Legatum antecedebat. 3. Novembris a .Eborense Collegium ingressus est Borgia. Eadem die exhortationem habuit ad socios. Postridie prosectus Ulyssiponem: ad habitationem usus Collegio ob comoditates negotiorum cum Legato. Vix multis precibus adepti Domus Prosessae incolae, ut apud eos nocte, ac die moraretur. Socios hic pariter exhortatus est. Rebus consectis, eadem via reversus Eboram, ipso adventus vespere Iustravit gymnasia, die sequenti prosectus; nec enim Legatus diutius sinebat morari.
4 Legatum Academia excepit hoc modo: Ad palatium Archiepiscopi, Actaemia
ubi hospitatus, iuerunt Academici uno corpore in agmen distributi, ac secum deduxere. Ad ianuam atrii surgebant theatra duo, ex altero Lusitania, ex al- tum. ero Academia Legatum consalutarunt elegantibus versibus. Ad ostium tem-
pii Fides & Religio pari cultu allocutae. Deinde ingrediente templum nunc est Academiae princeps aula dixit e suggesto Marcellus R8chia primarius Rhetoricae Professor plausu sequente. s. Praeter nostrorum solatium, id utilitatis habuit adventus Francisci BOr- v mi, cis,giae, quod suis inspexit oculis, quam vani fuerint sermones per Europam sparsi Mariorum
contra nostros homines, qui in aula volabantur: eorum enim rara virtus &' 'prudentia temperabat multa inter Regem, Reginam aviam, & Cardinalem.
Nam Rex postquam clavum regni suscepit, inconsulta Regina multa disponebat: idcirco illa in Castellam cogitavit secedere. Praeterea quod Rex conjugio se non illigaret, nihil erat culpae in Ludovico Consessario, ut imperit , vel maligne vulgaverant aliqui rebus & honori Societatis insensi. Pontifici porro erat
probata nostrorum integritas, ct sana mens in rebus agendis. 6. Quanquam & Borgiae est inspecta Patrum innocentia; tamen deside-Mihi amo. ravit eos amovere ab palatii commercio. Id minus difficile cum Reginae Conia Vrae cupit a
fessario; nam ipsa Borgiae roganti annuit: idcirco illum secum Ulyssipone ductum praepotuit Rectorem Collegio Eborensi, quod Michael Turrianus summa integritate gubernavit. Ludovicus Gonsalvius, renitente Rege, amoveri non potuit , quamvis exosus ita aulam, ut petiverit ad Indiam, aut Brasiliam mitti. 7. Patres ipsi considerantes, quam obnoxia calumniis id temporis esset cietas, in conventu Provinciae post mortem Borgiae quaesiverunt; an nonop porteret Regis, & Cardinalis consessarios muneribus exui, cum ad vitandas deintractiones , tum ad declinandam postulantium impol tu nitatem, qui religiosae guieti magnopere incommodant ὸ Responsum, non convenire ἱ potius gratias Eo habendas, quod eorum virtus, & prudentia seret bono communi tam utilis: non curandos inanes imprudentum , & vulgi sermones. Reliquit Borgia Provinciae Visitatorem Didaeum Mironem, Lusitaniae Assistentem, instructum ' documentis lenitate plenis ad vitandas querelas de nimio moderantis rigore. 8. Et praesens annus non absimili martyrio claruit, atque praeteritus. Pars P Patm Dia-
felicissimae cohortis ab Ignatio AZebedio in Brasiliam deductae, cum P. Petro μ' iis . Diasto Christo ab haereticis immolata I 3. Septembris ad insulas Fortunatas ab mamito. Joanne Cadavilio Rupellensi haeretico. Quatuordecim erant locii, & P. Diasius Superior. Duo in mare provoluti enatarunt. Alius cum horreret saeviatiem in foetos exercitam, togam Societatis exuens se miscuit turbae; sed glorio iam martyrii coronam e manibus fugientem vidit, & mortem non effugit. s. octo se receperunt ad Indos cum Antonio Noronio Pro- rege, sacer- Hincti ad
dotes duo Dominicus Cardogus Doctor Theologus, & Fernandus Navarrus: 'd' Balthasar Lopius, Emmanuel Palva, Lazarus LOpius, Hieronymus Coelius, sch laltici: Fulgentius Freicius, & Balthasar Araujus, Coadjutores. Prope aequatorem, morbis furentibus, nostri devovere se curandis infirmis. In eo charitatis obsequio posuerunt animas P. Dominicus CardoZus 7. Maii, & Hieronymus Coelius. Obivere pariter P. Fermadus Navarrus, di Fulgentiva Deirius, qui uis iΜ a capti- Mi
109쪽
captivus fuerat apud Cairum, & peste insectis Ul spone servierat. Tulerant
plurimas immunitates a Rege concessas ad propagandam fidem perutiles, vide-- ' siqvi, licet, ne amplexi veram fidem primis I s. annis solverent decimas, & primitias : ut naves ethnicorum Regum, qui severent fidei nostrae, possent in mari Indico sua commercia exercere libero commeatu: ne Lusitani Japonas em
rent, ac tanquam mancipia venderent.
Missiones io. Supra viginti per regnum habitae missiones. Antonius Monterr sius, qui operam sane egregiam impenderat insectis peste, transiens in Africam excoluit MaZagoniam. Sacerdotem unum in monasterio Passo de Soula concionantem, unde prodibat ad oppidum Arrifanam, conati Occidere perversit homines t dum redeunti in coenobium insidiantur, horrida tempestate exorta tibi persuasere adversus se armari Coelum, confusione ac metu perterriti recesserunt in domos suas ἔ sacerdos vero, cum videret commoveri populum, supplicati nem instituit Deo placando. nausia II. Dum naves regiae ad arcendos piratas In altum provehuntur, Ioannes Matii M ' Mendossa summus earum Praefectus noluit vela solvere, nisi darentur Societatis λ -' ' homines. Illa cura demandata Ignatio Marcinio, cui etiam Injuncta est visitatio Angrensis Collegii. Multum in ea navali expeditione sudavit Ignarius. Plu. rimas composuit rixas. Arsese morbi: ipse cum socio coadjutore unicum miserae turbae perfugium: ille medicus, cum alius non esseti Porro instituit lectionem sphaerae coelestis ad Nobilium animos honeste Occupandos. Angrae r petit Petrum Diasium cum sociis, qui tanto maris taedio, & tot sessus erroribus
coctitabat Lusitaniam; at suasione Ignatii rursus Brasilicum aggressus iter, di Martyrio illustratus est. Ignatius in reditu nimio labore prostratus decumbebat. Ludovicus Gonsalvius Camera Regis Consessarius considerans, quantum virum in Ignatio perderet Societas, ab aegri latere non recessit. insis r a. Domus Prosessa in suis ministeriis edidit continuata exempla. ΩΙ rum Patrum piis industriis nupsεre quatuor supra quadraginta orphanae, singulis competente dote per nostros procurata. Cum ex aliis regni carceribus venissent tercentum ad triremes damnati, morbis correpti atrocibus, carceres Immenso horrore compleverunt. Nihil charitatis omissum a nostris, ut milem-Mot ut . mis consuleretur. Agebat carcerem Procuratorem P. Andreas Penia Hispanus, Andi Pς' vir indefessae charitatis. Se conjiciebat in pericula, ubi opus erat. Inter du- centos aegrotos versabatur, humi sedens, ut ipsorum expiaret animas. Eadem,
quae caeteros, Andream febris implicuit. Mirabilis conscientiae pax abegerat timorem e vita migrandi. In ejus ore nonnisi verba pia; quibus etiam identidem se excitabat ad memoriam Christi Domini patientis. Singularibus obsequiis prosecutus est sacrosinctam Eucliarissiam: ob id creditum mortem ipsi eo cessam die Jovis majoris hebdomadae. AchwWs i Ibidem calendis Augusti vita defecit Achatius Τrixeira Brigantinus. Ex vomitu sanguinis orta febris lenta paulatim illum consumpterat. Sub mortis horam praetulit vultum hilarem, tanquam qui nihil magis, quam mori opis Haemici I . Leo Henriquius obstinatissimum reduxit haereticum damnatum fia cum uis, mis. Patria erat Conimbricensis: studebat Iuri Pontificio: dum legeret libros
Catholicos impugnantes Lutheri & Calvini errores, hausit venenum ex antid iis ; nam captus haereticorum argumentis, eis mentem subdidit, adhaesitq; firmiter. Dolebant omnes, quod homo Lusitanus sine faece alterius sanguinis, sedaret praecipitem. Multi de nostris aggressi expugnare, sed irrito conatu. Suia cepit negotium Leo Henriquius. A quinta ad undecimam noctis horam luetaiatus est in dilcutiendis miseri tenebris. Opitulante DEO, sic convicit, ut eris rores posuerit. In ipso theatro actus fideI tuos coram omnibus detestatus eris rores, Obivit multis animi sincere dolentis signis. Greehesiis I . Commbricae diebus sest prodiverunt ad vicinas paraecias rudimentis fides imbuendas quadraginta aut amplius Paria. Injunctum Omnibus, viverent cibis
110쪽
eibis mendicatis, venia, vel hospitia oblata non acciperent. Sic nocte domum se reserebant instar apum onustarum dulcibus sui laboris fructibus. Ebore non dissimilis servori Dominicis ac festis diebus Quadragesimae de Collegio bini ad viginti stationes egrediebantur fidei mysteria in Eborensi agro tradituri.is. In morensi Academia Doctoris gradu insignitus Ludovicus Molina, illius Academiae, & universae Societatis lumen fulgentissimum, coepitque m6 Doti' . &derari secundam Theologiae cathedram, cui hactenus ceu Prosessor extra ordi- professor. nem praeerat. Impetrata facultate a Cardinali, mutatur scholarum apertio ad calendas Octobres. Hucusque fiebat 9. Septembris. Similiter mutata vacatio- Mutaturnum initia, fieri solita Julii die octava. Hunc morem secutae postea Conimbri- hvi' censes, & Ulylsi ponenses icholae, & aliae pec totam Provinciam eundem tenent, magisque congruus videtur. 17. Portuense Collegium carebat scholis, obibat solum exercitia Pr iri potiu ficisce Domus. Urbem fame premente, nostri Regem & Cardinalem edocue cha runt annonae penuriam, ut pauperum, & plebis consuleretur necessitati. Actutum μ' misere piissimi Principes magnam vim tritici, & cruciatorum duo nullia. Brigantinum Collegium fovebat iteratis subsidiis Antonius Pinerius Mirandensis Collegium Episcopus. Saepe in templo nostro pro concione dixit. Hoc anno aedificavit aulas duas, alteram pro studiosis scientiae moralis, alteram pro pueris alpitabetariis. Seholasticis dispersit praemia in certamine litterario, quibus praelusit ecloga. 18. Bracham sexcenti scholares numerati: florebant studia. Nihil aeque ResBraclia . ac suum Collegium Fundator, Pater optimus, curaverat. Quae majoris suere momenti, nostris committebat expedienda. Si quos Abbates in lustratione dioecesis reperit animae suae oblitos, ad Collegium miserat, ut eos dirigerent. Ad opus aedificii dabat singulis annis quadraginta supra ducenta regalium aereorum millia. Rex Sebastianus ad idem promovendum ducenta millia donavit.
MAjo mense anni labentis mortalibus rebus exemptus est Enctissimus hi x 2
Pontifex Pius V. a quo Societas nostra plurima acceperat beneficia. T . 4'hes. In eo non placuit, quod abolita voluerit nonnulla de Societatis Inst, tuto, ut supra dictum, videlicet imperando chorum in Domibus Professis, &prohibendo nondum professis ascensum ad sacros Ordines. Verum ejus successor Gregorius XIII. quo nullus Pontificum usque ad nostra tempora magis amavit Societatem, tuae integritati restituit nostras Constitutiones, & antiquavit Pii mandata. a. Cum Pontifex obivit, adhuc Borgia Romam non advenerat. Eum Moctur Rassii cta valetudo retardavit. Septembri mense Romam ingressus morti proximuῶ; nam ejxis mensis die postrema parum ante, vel post noctem mediam, Deo 'redesidit animam ornatissimam virtutibus, ob quas hodie in altaribus colitur ab uniυersa Ecclesia. Multum illi debent Societatis incrementa, multum nostra Lusitana Provincia, quam toties sua p lentia consolatus, cujusque suit secundus Assistens. Domus Professa Ulys sponensis, Collegia Portuente, Bracharense,& Brigantinum, ipsius ex parte sundationes dici possunt. Hus loco, dum fuit interregnum, gubernavit Joannes Polancus. 3. Sanctilsimo parenti adjungo filios. In Domo Prosessa II. Januarii P. Anisi vita iunctus est P. Antonius Soarius Coadjutor spiritualis e senioribus Provinciae. - R Servierat insectis peste. Ad nostra ministeria vix alius indefessior die , aenocte. Erupit illi carbunculus atrocissimus in collo. Dirilsimas curationes t lit invicta patientia, nullo tamen adjuvante remedio. Communem amorem