장음표시 사용
91쪽
76 Smopsis Aunalium Societatis JESU
joribus suae dioecesis. Algarbiensis Episcopus, Madet tensis, Angrensis, & urbs
Helvia idem exposcebant. Cardinalis pro insulis magnopere ren urgebat aequum non esse, dictitans, consuli Indiae & Bralitiae longinquis, relicti insulis vix a Lusitania distantibus octo dierum navigatione. Missis ιδ 3. Ut ex parte tanti Principis, & Parentis satisfieret votis, missi Angramindri Tertiarum caput Franciscus Varea, & Franciscus Salvius lacerdotes cum Simo-Travasso coadiutore, insulanos nostris ministeriis exculturi, simul ut expilaturent regionis statum ad novam sundationem, si sorte acceptaretur. Bis iter aggressi, bis repulsi ventis contrariis, & coacti Tagum repetere. Ipsos Deus Opta. Max. delimaverat Madetrensibus juvandis. Nunciatum Gallos haereticos, mi lite exposito, cepisse, ae diripuisse Funchsem urbem insulae principem, cuncta nefaria tum in cives, tum in sacra templa, & venerandas imagines exercuisse. Idcirco dicti socii illo vela solverant. Non vulgari suere solatio.rebus amictu. Redeuntes mama de se delideria apud Madetrenses reliquerunt. Mois p B i. q. In villa Valli Rossis pertinente ad Collegium divi Antonii vitam na-n rdmi de turae reddidit Bernardinus de Re*ibus sacerdos, olim dictus Excalcemus, Italus K s' ' natione, admisitis ad Societatem a Simone Rodericio. Complures annos solerter procuravit rem Provinciarum Indiae, & Brasiliae. Dum missae operabatur sacris, E terra sublimis aliquot palmis conspectus. In domo Professa lenio conis Pevi si. sumptus est Petrus Anius, sive Pedreanius, ut vocabatur, Coadiutor, quem M. Simon repetit aedituum templi, cum adiit possessionem domus D. Antonii, postea in Coadjutorem cooptatus. Sinceritas in eo columbina r studiosus erat laboris,' dilectas DEO, & hominibus. Non vulgaris opinio de illius virtute fuit apud nostros & externos. Doeelut pri- s. Labente anno lactum veluti semen novo sacrae Theolagiae lumini, ' - . quo in rebus dissicillimis abactae nebulae acutam quamque mentem implica ista a. ' res. Id suit scientia DEI, quam vulgato nomine dixere : Mediam: Eam tu sacris litteris traditam, & a S. Augustino non uno tantum in loco indicatam in
lucem publicam scholarum primus protulit P. Petrus Fonseca Lusitanus, nostrae Societatis unus e primis lplendocibus. . In Collegio Conimbricensi Theologiam edocebat, quam pollea professus Eborae. Re maturo judicio perperasa, Metaph. to . Illud imum , inquit ,scrupulum injiciebat, ne baί ratione mmum aliquid Iistaseq. . titi; induce Iur, quod non omni ex pane cum commum Patrum do ma,aut diligenti scholasticorum examine, oe accurata lima comen ra. t Neque enim qinquam erat, qui hoc pacto tibertatem arbitrii nostri cum divina praestentia, aut providemtia aperte, 9, tu dicitur, in term ius couciliasset. Sed cum re bene perpens , omnia eorum dicta Me pacto mEius explicara, , conciliari viderentur, niuilantiquius habuimus, quam ut praedictam diglauctionem futurorum persequeremur,
divina cognitionis m utroque eorum tu certitussium confirmaremus. Paulo. post subjicit: Haec cum eo tempore hoc est anno I 166. dictare caepissemus, O quodsupereras, quibusdam ex auitoribus nostris verbo tenus communicaremus, Madgravatis tulimus, quod altis deinde rebus occupati ea ab luere non posν δ, dum ratio haec concilianda volunIatis creazae cum divina praesentia, Grproidentia sola specie quibusdam nota emolliretur. Nec nos cene vos fefellis opimo, cum eam bodie ita bene quas subactam is multis videamus, ut pauca nobis ex iis, qua in ea observaramus, necesse sis adjungere. Hactenus illius verba. Quanti felicitate Fonsecae doctrina instar exigui seminis provenerit, explicandum fusius, cum scribetur de nostri Ludovici Molinae Concordia.
vista rex s. Novus Praepositus Generalis pro diversis Provinciis diversos creavit Visitatores. Pro talitana Michaelem Turcianum. Pro Brasilia Ignatium AZebedium, quo prosectus est anno praesente. Secum deduxit Maurum Gonsalvium, Antoniam Rochiam, Balthalarem Fernandium, lacerdotes, Petrum Diasium , di Stephanum Fernandium, non sacerdotes. Appulsius ad insulas Hesperidum, in terram Ignatius egreditur, dc verbi divini praedicatione populum edoceti Die i . Augusti Bahiam accessit. Eodem Penc tempore pervenerunt
92쪽
Michael Regus, & Antonius Aranda iacerdotes. His operariis crevit Brasilia
. Multa reserunt antiqua manuscripta de pietate Collegii Convictorum Convicto is Eborae. Singulis seriis sextis flagello castigabant corpus, dum tono musico re- - - .citabatur plumus quinquagesimus. Saepe alta jam nocte duo, ves tres se verberantes reperiebantur in sacello. Saepe dabant praecipuam ciborum partem famulis ; ipsi vero alebant se fragmentis residuis. s. Joannes Mellus Archiepiscopus Eborensis suo sumptu in certamine Prumia Eb litterario praebuit scholasticis praemia. Ad augendam solemnitatem tragaedia in theatro praemissa est. Gymnasia inferiora hujusmodi non caruere incitamentis, quibus praeluserunt orationes Latinae de suggesto dictae. Ex oratoribus
luere duo filii Comitis Vimiost., s. Cyprianus Marius, de quo toties facta mentio, gradu Theologi Do- 2rm
ctoris illustratus est in Eborensi Academia, praemissis de more publica disputa- hoata. tione, & caeteris ingenii, doctrinae 3 suae solemnibus experimentis. Eo quodlibeta, sit vocant, discutiente, venit Archiepiscopus minime expectatus ad actum sua praesentia decorandum: nihil tanto auditore turbatus Cyprianus, sed ad ipsum conversus ita ejus laudem extemporaneam habuit orationem adeo luculentam, & tanta suavitate plenam, ut multa lima coercita, & ad unguem non le- mel castigata videretur. 1 o. Ex eodem Collegio missiones plures institutae. Duodecim facer- Misson
dotes, singuli cum socio scholastico in diversa oppida contenderunt. Cum per maiorem hebdomadam vestici fuissent aulaeis commodatu templa nostri pariete sia1 . .is ob solemnitatem expositae populo SS. Eucharistiae: illa finita Patres rusticis in. duti lacernis, baiulorum vitar, humeris suis eadem reportarunt per mediam urbem in dominorum domos, cunctis eam demissionem praedicantibus.
PRincipio Octobris Ioannes Mellus Archiepiseopus Eborensis polit multa Initium remia
caeremonia primum lapidem templo nostro, cui machinae incipiendae di pii Collegii urgendae praebuit ocasionem Eborensis seminae pollulatio nomine: totius lammei sexus Eborensis. Quod aedes sacra, qua utebamur, esset intra peristy-ιlium Academicum, illius aditus erat laminis vetitus. Igitur nobilis matrona petitionem exarat in charta, cujus erat sententia: taminax Eborenses jure merito queri de sua Celsitudine, quod tanquam anathemate perculsae arceantura Collegii Societatis templo: Christianas se esse, & cupere stui Societatis doctrina: propterea flagitare ejus Celsitudinem, dignetur quam primum construere templum, quod ingredi possent laminae. Benignissimis oculis legit Henricus hunc libellum supplicem, & querelas ceu iustas approbavit, nec amplius distulit operis exordia, cui fabricando tantus calor additus, quantum non longis post annis ostendent Annales. a. Michael Turrianus Visitator, cum jam esset absolutum domicilium ti- sub tui habi. ronum in eodem Collegio, jussit eos ad illud migrare e domibus, quae lunt in rari dominii peristylio cistemae, di alio proximo. Quamvis, ut liabent Collegii monumenta,
anno sequenti mense Iulio migratio sit facta. Haec pars Collegii est in ipsius
edit1ori loco. Dum tirones illic sunt educati, semper insederunt hanc habitat onem, citra dubium aeque amabilem, ac venerabilem. Nam aedificium pro xς. aut viginti tironibus constructum est valde pulchrum; habet exornatissima sacella, monumenta magnκ pietatis, ut est cubiculum, quo hosipitatus S. Fran-eucus Borgia; simulacrum Ebristi de cruce pendentis, quod Henricus Cardinalis per medias flammas sustulit illaids exemplum picturae Virginis a D. Luca, quam expresse penicillus Ioannis Mayorgae Martyris,& quam donavit morensi Collegio Ignatius Ara dius pariter Martyr, ac Ductor martyrum. Idcirco
93쪽
78 S opsis Annalium Societatis IESU
tirones faciam picturam vocant Virginem a Martyribus. Porro magnus nuia metus Martyrum , qui cum Ambedio, di Petro Diasio in odium fidei limi occisi, hanc domum incoluerunt. Nihil est illic, quod virtutem non spiret. iri ἀ- . - 3. Bracharae Archiepiscopus fundator jecit primum lapidem templo sui plia in is & nostri Collegii, ipsemet in ea solemnitate habuit concionem. Crevit Colia. legium novo reditu monasterii S. Petri de Roris in dioecesi Bracharensi, quod illi donavit Cardinalis Henricus. Fuit Canonicorum Regularium S. Augustini. Huius, ct aliarum donationum causa Henricus est Confundator Bracharensis Collegii, gaudetque cum Bartholomaeo de Martyribus aequalibus suffragiis. Hinctia 4. Decem nostri in tres naves divisi peregre iverunt ad Indosi sacerdo- Iodi1m. tes septem, Dominicus Alvarus, Gaspar Tavarius, Gaspar Dialius, ac Domini-eus Lopius Lusitani. organtinus Gnecus Italus Brixiensis praeclarus in Japonia, Joannes Franciscus ejusdem nationis, & Joannes Rodericius Castellanus. Non sacerdotes Petrus Texeda, & Velloa Castellani , tertius Ribelra diaconatu initiatus. Die I . Martii vela solverunt, s. Septembris tenuere Indiam. coiatis in s. Conimbricae Aprili mense deficientibus pluviis arebant segetes misspluvia imi . randa facie. Habitae supplicationes plurimae ad placandum Deum. Solemnior Uxu , a . Aprilis ordinata ad templum nostrum. Anteibant pueri seminudi, honestiores senes excalceati: qui terga cedebant flagris, suere supra trecentos de sexaginta ; hos dein intra Collegium vocatos nostri diversis somentis, siccato cruore, & curatis plagis, modico cibo resecere. Quid Θ quod di debilitatos nimium collegerint in lectos ad id paratos. Ea charitas tanto numero impensa magnis apud omnes laudibus celebrabatur. Ignatius Martinius singulari populi motu pro eoncione dixit. Nec DEus despexit tantum lacrymarum, S sanguinis, nam sequenti die cecidere imbres copiosi. Nosti in uti s. Nostri anno superiore ad Madeiram missi, ad hujus finem illie strenue 4-- rem egerunt animarum. Compressa furtorum licentia, & restitutiones magni momenti sectae. Quaestor regiorum vectigalium testatus est, nihil iisdem Iabente anno deperiisse, cum superioribus magnam sacchari vim surreptam esse re. cordarentur. Die festo S. Francisci Patara nostri egestatem templi Patrum Franciscanorum pro suggesto exposuerant: ocylla cives pii dedθre cochleam argentea, & catinos, quibus calices aliquot, thuribulum cum navicula, & alia sit- pellex sacra consecta. Finita missione, reversi sunt nostri in Lusitaniam, comi . tante Legato ab Madetrensibus misso, qui nobilissimae insulae nomine Collegii iundationem a Serenissimo Rege impetraret. inquisitio T. Conimbricae consedit anno hoc sanctae Inquisitionis tribunal in COLilabilitur Iegio a nobis relicto. Habitus in foro primus fidei, ut vocant, actus. Pruς concione dixit Joannes Soarius Episcopus Conimbricensis. Vocati de nostris, qui dirigerent capitis damnatos. Duo sunt erepti fiammis, quod tempestive resipuerint. Antonio Cordesio commendata post actum poenitentium imstructio. Missionre. 8. Ex eodem Collegio duo & viginti sacerdotes prodi Ere ad habendas sacras missiones. Ludovicus Molina, cum finem posuisset magisterio Philos phaco, aliam noluis reficiendis viribus quietem, quam pedibus susceptam misesionem. Igitur sumpto socio non sacerdote ad Aveirum, & vicina oppida prosectus Apostolici rati sui collegit fructus non pinnitendos, ac posteras reliquit generosiim exemplum. Τempore vacationum octoginta e Collegio egrelsi peregrinantes ad loca pia. Magna pars ivit Malabim ad sanctum, ut vocant, miraculum, ubi diversas figuras conspexerunt in ampulla, qua servatur Euchari stiae panicula. Domestiis s. De mortificationibus domesticis pauca attingam. Graviores Patres Pi obtenta facultate adierunt triclinium, asper ue in seipsos flagello saevierunt, uno eorum pronunciante, castigatione illa puniri negligenuam custodiendi regulas,
statutaque Societatis nostrae. Placuit caeteris seniorum exemplum : nam alta
die idem egit cum suis tironum Magisteret alia Praeceptores Philosophiae cum sitis
94쪽
BIs di Ipulis: dein Magistri Gymnasiorum: secuti tandem reliqui. Quisquis
modo aliquo speciali hane, vel aliam exercuerat virtutem, statim imitatores habuit, & aemulatores. Io. Collegii virtus communicabatur nostrarum scholarum discipulis. Emisi Imi. Solebant dicere Academici, discipulos nostros saeculares non esse, sed fratres Societatis. Illorum sanctisiimum exemplum sie corrigebat scholameos Academiae, ut apparitor assirmaverit, suos praecipuos reditus, antequam Societas regeret scholas,fuisse arma detracta noctu scholastieisper urbem vagantibus, nunc vero se enecari fame, quod noctu paucos haberet obvios, & hos inermes.rr. Visitator Turrianus plurimum desiidavit quoad coercendam liberta- Opinior
tem opinionum in re Philosophim. Igitur cum viris doctioribus selegit positiones Philosophicas dictandas, ae defendendas omnibus Magistris. Iuxta haec placita caeperunt Magistri hoc anno Philosophiam edocere. 1a. E Collegio Eborensi, Brigantino Duce postulante, Villamvissesam 'i'. 'excoluit P. Cyprianus Soarius. Iusserat Dux illi parari aedes peripetasmatis, aliaque supellectili pretiosa instructas. Venam Cyprianus praeter nosocomium
aliam domum noluit. Neque admisit, cum illa aedium ornamenta transferre
vellent ad nosocomum. Rejecit pariter fercula delicata, cultros cum argenteis manubriis remisit. Multum profecere doctrina dc concionibus Cypriani cum Principes, tum univetia Villavisse . Pro continuata concione erat Concionatoris exemplum. tum se Dux aperuit Cypriano, di in spiritu regendum eommisit. Illi tradidit testamentum defuncti Ducis, ut explicaret quaedam majoris momenti, di dificultatis. Franciscus Darius Cypriani comes lacerdos catechesim exponebat populo, & audiebat confitentes. I 3. Per masni jejunii decursum diversis in oppidis data opera est iuvan- , do proximo. Helviae Didacus Barrius, Bejae Simon Vieira, quisque cum socio scholastico catechesim edocente. In vicum Maranonem, ubi morabatur Co stantinus Brigantinus, Olim Pr rex Indiae, ivit, ipso petente P. Petrus Paulus Ferretius cum P. Ambrosio Pitio. Ubique strenue res acta. Appetente vae tionum tempore, rogavit Archiepiscopus nostrum Rectorem, aliquos per diceresim spargeret, qui populos erudiant coelesti doctrina. Ut mos tam justa petenti gereretur, operarii sane egregii huc illuc distributi majorem partem vastae
I . Ivere Helviam Dominicus, Cardoras cum alio sacerdote; Mouram, Mouranum, Serpam, Monserasium, Mersolam Simon Vieira ; Meacerem, di in vicina oppida Franciseus Monclarus; Canum, Figuetram, & horum finitima Chnstophorus Frestius; Vianam, Villam novam, & quae circumstant, Franciscus Alvarus. Unicuique additus socius. Omnium in his excursionibus erat eadem conssuetudo non acceptandi nisi in nosocomio holpitium, non admittendi jumenta oblata ad iter agendum. Si ad ipsos aliquis misit escas, sumptis vilioribus, caeteras aegrotis, aut Vinctis in carcere tribuebant. Quae, & quanta sint passi, facile conjiciet prudens lector. Sed quacunque incedebant, tanquam Ap stolos mirabantur, & sequebantur populi. I s. Simon Vieira aegrotans murae inter mendicos nosocomit iacuit euintandus : Illic eum invisεre omnes nobiles. Helviae Dominicus Cardorus aliis laboribus adjecit lectionem moralis scientiae pro Clericis instruendis. Auditus tam avide, ut urbs Archiepiscopum Eborensem rogarit, ad eos Dominicum rursus mitteret. obtinuit illum a Provinciali comitem, Helviam, & alia oppida lustraturus. Hoc anno idem Dominicus ante solemnem professionem Doctoris gradu insignitus est. x6. Archiepiscopus, dc Hieronymus ΟZorius vir litteraturae excelIentisis smae, & id temporis inter Latinos Proceres grande nomen , honestarunt sua praesentia dive fas Academiae celebritates, & theses, quas vocant magnas, pro solemnitate divini Spiritus. Ut erat Ozorius princeps in humaniori litteratura,
legit ipse appensa poemata, audivit in Gymnaitis Magistrus, a quibus cultissimis
95쪽
8o Smno sis Amtatum Societatis AESU
Orationibus & versibus est exceptus. Praemia, dialogis praemissis, singulis classibus distributa. ΟZorio sic omnia placuere, ut nihil magis. obit Fr,n- I7. Ebora in Coelum, ut pie credimus' translatus est et . Maji Franei Dcissu Coeli cus Coelius scholasticus Visensis, adolescens Angelicus. Prope mortem recreatus aspectu sui Angeli Custodis, qui diem obitus ipsi praedixit, ut ex eo est
intellectum. Mortis dies probavit rei veritatem. Praeeuntem Franciscum se- Ignauu -vo cutus est Is. Decembris Ignatius Vogadus coadjutor temporalis, natus in oppi-
νψμ' do Villa de Rege dioecesis visensis. Comitabatur in AfricamJoannem Numum,& Ludovicum Gonsalvium. Illic egregia, & vel Mauris venerabilia edidit sanctitatis exempla. Post duos Patres Lusitaniae redditos Timami solus permansit, consuluitque miseris captivis, nullo omisso charitatis ossicio. Ubi rediverat, cogitarunt Maiores de ipso ad sacros ordines evehendo; quibus ille : sinerent vitam ducere, atque mori in Gadjutoris gradu.
Anuario hujus anni expleto aetatis anno decimo quarto Rex Sebastianus BD
cepit onus regendi Lusitanam monarchiam. Quanti faceret Societatem, ostendere non pauca. Post acceptum regimen templum nullum prius ΜΝ adivit, quam nostrae domus Prosessae. Hanc ille domum solitus frequenter i visere ostio postico ingrediens cum paucis de suo comitatu. Alios intrare non sinebat, ne turbarent domus silentium, & quietem. Audito sacro, divertebat cum Patribus ad surgentem domus fabricam inspiciendam. Quamvis Ludovbcus Gonsalvius egerat ab initio Regis Consessarium; biennio proximo illi fuita confessionibus Ludovicus Montoya Augustinianus, vir notissimae virtutis. Consultius postea Reginae, & Cardinali visum, ut denuo illud obiret munus Gonsalvius. Ostensurus regium animum petivit a D. Borgia fundationes Madeirensem, & Angrensem, quas libenter concessit. Canuavidia a. Almeirini mense Aprili habitus conventus Provinciae ad eligendum primus pro Procuratorem Romam mittendum; suitque prima triennalis Congregatio pro νωρ est bis mittendis hujusmodi Procuratoribus. Praefuit Leo Henriquius Provincialis. Romam Electus primo loco Franciscus Henriquius, secundo Georgius Serranus, hic Ro-i mam adivit, aegrotante altero. Postrema Octobris e Brasilia redux post lustratam Provinciam venit Ulyssiponem Ignatius Arabedius. Tot ille retulit de pa- Bristia. rata Brasilia ad fidem imbibendam animis, ut in sociis protinus excitari coeperit divinum incendium, & cura consecrandi vitam salvandis Brasilis. Contemptus 3. Leo Henriquius Provinciae moderator socios Conimbricenses in amo- μ ' rem paupertatis mirifice inflammavit. Nam habita in sacello exhortatione de
contemptu caducarum rerum, di amore paupertatis, visurus cuiusque erga relisiosam paupertatem studium, dixit, se velle sortito dividere, quaecunque singuli apud se haberent, praemia, imagines, reliquias, & ejusmodi. Sub hanc vocem admirando servore quisque festinans in cubiculum, sacello intulit, & in medio statuit, praeeunte caeteris exemplo Petro Fonseca Rectore Collegii, quidquid earum rerum haberet. Omnia sorte distributa. Uni sua vel reliquiarum titeracum obtigisset, eam acceptare renuit, ut patefaceret animum a rebus caducis
Ioannii Soa- q. Joannes Soarius Conimbricensis Episcopus, singularis nostrarum re-M stim rum aestimator, habens synodum dioecesinam, ac in ea de suggesto dicens,' totus est effasus in laudem Societatis, cujus se adeo amantem , di amicum pro nunciabat, ut, re poscente, ipsi daturus sit venae sanguinem. Id equidem deberi nostris propter virtutem, & exemplum, quo praeibant omnibus. Simul
exhortatus Curiones, rogarent Collegia moderatorem, ad se mitteret sacerdotes nostros, qui lubditorum animis mederentur. In templo Cathedrali alios noluit verba iacere, nisi Ludovicum Alvarum, di Petrum Gomesium, quorum
Rex Sebastra. nus incipit regnate. Eius
96쪽
servor, & verba ignita miros in auditorio excitabant motus. Peculiariter gaudebat accepta a Generali nostro facultate typis mandandi litteras nostrorum missas in Europa in de rebus Iaponicis. Subdidit: operi praefixurum epist
iam, qua nostrae modestiae aegre faceret, & Calumniatorum nostrorum Ora obturaret. Ea tempestate non erant in orbe Chvstiano narrationes aeque expetitae, atque Iaponicis de rebus litterae.1. Data in theatrum traga dia de filio prodigo, antequam decerneren- Praemia data.
tur praemia litterariis in arena victoribus, quae solebat seis expensis largiri Episcopus. Prosessores Academici, ad quorum excipienda dictata Theologi no-Professoru stri accedebant, nostros reputabant auditorii sui florem. Si propter dissidentia horologia tardius adessent, ab dictando abstinebant, donec praesentes forent, quanquam ob id essent pecunia mulctandi. Hoc anno positus primus lapis initium C laedificio nostri artium Collegii, quod lente surrexit in eam, quam videmus, magnitudinem. Opus est atrio, & aulis capacissimis, dignum regia Majestate. Intetim pro Gymnasiis erant illae domus, quae lant emptae pro utroque Collegio
s. Plurimae laetae sunt excursiones sacrae. Laurentius Mexia cum socio Missiolim scholastico per Commbricensem, de Visensem dioeceses; Alvariis Paciecus cum ς η' '' Laurentio Palva per tractum Arganiliensem; per Cortissadam Petrus Sylva cum Francisco Castrio Martyre ; per Avetri regionem Michael Sousa cum Antonio Fretrio , discurrete. Alii ad Abrantem, ad Certainum alii, SOurem, Buarcum, Carquerem, Benesperam , & ecclesias Sanfinenses contendere seminaturi DEI Verbum. Non pauci etiam sacerdotes per dioecesim Ulylsi ponentem bini, &bini populis profuerunt. . Quinque naves cum Ludovico Ataydio Pro-rege ad Indiam tetende- prosteti id runt, tribus solum nostris comitantibus, Gonsato Alvaro Vinavisse sensi cum Itidi nupotestate Visitatoris sociorum per orientem; Emmanuele Lopio Rectore Bracharensi ejus socio, & Gaspare Fernandio non sacerdote. De quinque ibia praetoria navis Goam tenuit, aliae Cocinensem portum intrarunt. Gonsalus,& Emmanuel naufragio periere, eiecti ad littus maris Iaponici.
8. Quanquam Pius V. die 6. Januarii anno Iς ες creatus Pontifex, quem jam in altaribus veneratur Christianus orbis, magni fecerit nostram Societatem, ς',' ' 'di Generalem Borgiam; decrevit tamen; neque aliud ullis precibus exorari potuit, ut in Professis domibus esset usus chori; quemadmodum Paulus IV. induxerat, & post ipsus mortem cessaverat. Igitur ubi novum Breviarium Pii coepit esse uiui, Chorus apertus in Domo Prosessa; nam ea lex Collegia non obligabat. Illud etiam nobis attulit incommodum, quod noluerit lacros ordi- prohibmunes conferri nostris, qui solemniter professi non essent. Quo diplomate lublatus est status Coadjutorum spiritualium. Inde, dum regnavit Pius, qui erant sessi uoti Καinitiandi, prius nuncupabant tria vota solemnia; postea tumebant ordines. Ea his, qui censebantur apti, conscendebant ad prosessionem 4. volorum. s. Conimbricae praematura sublati morte lum aliquot Scholastici. Ra- Defunctis
phael Coelrus natus in agro Conimbricensi, sub extremum agonem molestos daemonis perpessus insultus; piissimis verbis roboravit Leo Provincialis; hinc animis plenus fugato daemone, in Domino quietus obdormivit. Didacus Albu- querquius Vilensis, singulariter colebat Domini Crucem. Prope mortem duxit , se nimia perfundi consolatione. Joannes olivetra a papulis perniciosis oppressiis: vicinus morti fixit oculos in Crucifixi simulacro, nec inde amovit,
donec naturae concessit. Ex verbis & iactis visum est, quanta virtus animo in-
. Io Abrantii in parentum domo diem obivit Bartholomaeus Rodericius
tiro Cum nullis medicinis pareret morbus, Consilio medicorum misitis ad Coelum patrium, ut sanitate restuuta in Collegium redeat. In parentum domo tanto pudore de modestia vixit, ut esset intuentibus admirationi. Ultima vitae die matutinis horis interrogavit matrem tuam: quaenam esset iamina lupra mo-
97쪽
8a SVnopsis Annalium Societatis AESU
dum speciosa, quae praesens sibi dixerat, moriturum hora nona, & a se expcetariὸ Non locutus vana ; nam hora nona spiritum emavit. Existimatum matronam fuisse Sacrosanctam Virginem. Diploma a I. Quamvis esset promulgatum Pontificium diploma de apostatis; non contra iam deerant litterati homines externi qui favebant Societatem sponte tua deserenti- - -φ' bus, vel ad ordines alios migrantibus. Noxios errores Cardinalis Henricus exterminaturus usus potestate Legati de Latere, & Generalis Inquisitoris edidit litteras, ubi verbis gravissimis declaravit hujusmodi opiniones esse errores non tolerandos, & a sacra puniendos Inquisitione, tanquam sapientes haeresim. Praecepit in virtute sanctae obedientiae sub poena excommunicationis, ne quis tenere, aut tam pestiferam docere doctrinam auderet. Hujusmodi diploma editum I 3. Octobris staenum imposuit talium errorum deseritoribus. Quid actum Ia. Subjicio, quamvis anno sequenti contigerit, quod egit Cardinalis, cum desmo- clim intelligeret Abbatem D. Bernardi monasterii Cersedani adnulisse quendam uiuiso ' Franciscum Carretrum Societatis desertorem, ac post annum donasse solemni Mes. professione. Litteris suis Abbatem reprehendit, declarans desertorem anathemate intricatum, & vere Societatis Religiosum nullam emisisse professonem validam. Idcirco injungit Abbati sub virtute obedientiae, statim mittat Francise cum Carretrum ad Procuratorem Residentiae nostrae Carquerensis, quae non longe distat a coenobio monachorum, cui erat commissa potestas excommunicatum absolvendi; simulo roget Provincialem, eum dimittat e Societate; quoliber his nodis, redditus coenobio nuncupet professionem. Res Eborensis I 3. Viginti supra centum incolebant Eborense Collegium. Missiones stii g0 sacrae proventu magno habitae. Franciscus Monclarus Torrami naviter laboravit. Mancipia, quae plurima in oppido erant, sestis diebus non solebant interesse Missae sacrificio; curavit Pater, ut primo mane fieret sacrun , quo audito dominis suis debita praestarent obsequia. Instituta Sodalitas Nominis JESU ad tollendam jurandi consuetudinem. Altera ordinata, ut juvarentur suffragiis animae lustralibus addictae flammis. Diebus dominicis habita concione matutino tempore protinus ibat Vianam tribus dictantem leucis vespere concio
I . Monte maiore novo, Fronteirae, & in pago Maranone, exercita eadem ministeria. Helviam Emmanuel Sequetra cum locio non sacerdote excoluit. Oliventa factionibus ardebat: vix erat spes remedii. Praetor Helviensis ex munere suo oppidum lustrans, & presbyter gubernans loco Septentis Episcopi, ad cujus dioecesim tunc Oliventa pertinebat, scripsere ad Rectorem
nostrum obsecrantes, aliquot sacerdotibus eo missis occurreret grassanti malo.
Octobri mense illo prosecti Gaspar Gonsalvius, & Franciscus Monclarus sacerdotes cum Gonlato Dinisio nondum initiato. Fuere primi de nostris, qui oli- veniam sunt ingressi. Quondam Emmanuelem Fernandium Martyrem ex Hel
via illac transiturum noluerant admittere. II. Integro mense non modica contentione laboratum in domandis
ferocibus animis, qui vix aliud praeter arma cogitabant. Magna, & atrocia dissidia aestuabant etiam inter olivensam, & Alconchelium oppidum Regis Castellani ob limites utriusque regni, quibusque ad se trahentibus terrae partem oriebatur inde, ut, si quid ejus soli coleretur a Castellanis, Lusitani everterent; si quid a Lusitanis, illi destruerent. Saepe horologio bellicum s
nante, quingenti Lusitani, totidemque ex hostibus in aciem armati processere, mutuis cladibus per summam vesaniam se lacerantes. Ab Alcon helensibus rogati Patres, ut tantam perniciem amolirentur, in amicitiam flexerunt animos; datae dexterae; foedus ictum ea conditione , ut, qui primi turbarent pacem, ipsi
menae nomine persolverent alteris trecentos cruciatos. Caetera, quae remedio
Indigebant, omnia ad votum composilia. tu dicessu non defuere lacrymae; has Provisor Episcopi detersit spe reditus.16. Non
98쪽
Is. Non minus, quam olivensa, sectionibus scindebatur Moura nobile trans Anam stumen oppidum. In sedandis animis Archiepiscopus, aliique viridynastae operam insempserant nullo fructu Igitur rogante Archipraesiste Mouram tetendit Simon Vieira. Optatis respondit eventus ; nam pus concionibus mollita est mentium ferocia. 17. Intra urbem ingens cura adhibita est iuvandis in Spiritu proximis cum Verbo, tum exemplo. Adventus, & Quadragesimae diebus feriatis Magistri Latinitatis, & Philosophiae una eum discipulis externis longo agmine procedebant ad Christianam doctrinam in paraeciis explicandam. Augusto mense furentibus morbis ad no comium nullo discrimine aetatis ivere nostri in orbem singulis diebus. Nullum fuit abjectissimum ministerium, quod non obiret cha ritas. Cum de nostris aegrotassent aliqui, suadebant externi, supersederent
opere, ne graves morbos contraherent. Responsum est, pestilentia syriente, iquemque Christi serventem amatorem vitam morti osserre; igitur ob tam levem timorem non omittendum piissimum opus, in quo praeter corpora lucra
x8. Rupto aquaeductu orens publico, aquae penuria vehementer presesit nosocomium, & carceres urbis, Archiepiscopi, & Inquisitionis. Dum opus reficitur, visum est Rectori e domestica cisterna miseris providere. Primo iacerdotes nostri, & Theologi adeuntes praedicta loca, petivere lagenas, dc vasa aquae portandae, redeuntes domum complebant, & deserebant in carceres. Idem exemplum scholastici imitati sunt. Iucundum prorsus DEO & hominibus spectaculum erat cernere nobilissimum quemque, pallio famulis tradito, e manu pendente lagena per urbem mediam id pium Opus exequentem. Idem secere
Convictores Collegii Cardinalis. I s. Cum leges Εborensis Academiae essent absolutae, nostri Cardinalem togaverunt, traderet videndas, ct corrigendas alicui. Respondit Princeps, non esse, cui plus fideret, quam Societatis hominibus. Propter has leges Conclusiones pro solemnitate divini Spiritus, qnae hactenus erant de quaestionibus Phi. losophicis, deinceps alternis annis habitae de Theologia, ac Philosophia. ao. Petrus Martinius, qui obiit Episcopus Japonensis, accepit nondum
sacerdos gradum Baccalaurei in sacra Theologia, insignitus albo cucullo, ut moris tunc erat. Quod reserre placuit propter abolitam antiquitatem. Solum nostris permittuntur pro scientiarum gradibus fila serica in pileo. Augusto Lu6Molina mense Conimbrica venerunt Ludovicus Molina, & Fernandus Rebellus, Ebo' tali atauriensis Academiae Doctores valde illustres. Molina magisterium Theologiae auspicaturus erat. Annus litterarius tunc habebat initium 9. Septembris, in quatiebat oratio de laudibus sapientiae. Solum Philosophiae cursius Octobri solebat incipi. Vacationes pro scientiarum & Rhetoricae Gymnasis ab 8. Iulii ad v -- α
octavam Septembris perdurabant. Pro inferioribus Gymnasiis non excede. Riv v v bant mensem. Hujusmodi consuetudo calorum causa in hanc, quam tenemus, mutata, ut insta dicetur.
ai. onere haud modico liberata est Societas in Eborensi Academia , Liberatur tadum Pius V. diplomate expedito 18. M i concessit Societati plenam admini-δες 'strationem eiusdem Academiae, tollens Archiepiscopis, & Res jurisductionem ἀπλias . in eam, & lustrandi potestatem. Id flagitavit Seremisimus Fundator, consulens epi potum. quieti Societatis suturo tempore: nam Bulla Pont. Pauli IV. Academiam eri- gum. gentis, & Archiepiscopis post Cardinalem venturis, & Lusitaniae Regibus illam lubiiciebat. Res ipsa ofundit, quam consulte id factum sit; Henrico enim de vivis sublato, ejus luccessor Theotonius talem jurisdictionem ambivit. Et nisi seret praedictum diploma, rebus nostris plurimum incommodasset. Solemnem . ἀὲ Proseuionem nuncuparunt primi Eborae, Fernandus Perius, & Petrus Paulus Fer- ' reri , alter primae cathedrae, alter scripturae Professor.
99쪽
84 9mpsis Annalium Societatis JESU
Pestis Vim Nnum prorsus senestum & calamitosum ingredimur. Immanissima pesti-P'R lentia Ulysii ponem tam ferociter corripuit, & vastavit, ut Ulyssipo, quaa A ta eli, ob infrequentiam sit reddita par vastae solitudini, urbis cadaver. Eam pestem ob infinitam stragem, utque ab aliis pestilentiis distinguant, antis
qua monumenta dixere magnam. Mirus ardor invasit nostros homines insectorum servitio vitas consecrandi. Primus suisset Provincialis Leo Henriquius; sed vetuit praecepto obedientiae Cardinalis, usus potestate Legati a latere. Ludovicus Gon Ialvius Regis Consessarius, nisi prohibitus esset, etiam Rege inscio, se miscuisset incendio. a. Regebat Domum Prosessam Franciscus Henriquius, Collegium Caspar Alvarus. Longam historiam poscunt a nostris edita exempla. Mihi compe dia scribenti solum quaedam indicia laborum illustrium attingenda. Dicitur a faemina Hispalensi malum exortum Decembri mense anni luperioris. Nec a Veritate res aliena, eum Hispalis exarsisset peste. Faemina inde veniens substitit in castello divi Iuliani ad ostium Tagi, cujus labrica tunc surgebat. Malum
carpit vulgari, ut solet flamma, quae lente vires acquirit, priusquam excitet incendium. Sex & triginta Medici adeo sunt hallucinati, dum conserunt inter se, quodnam esset morbi genus, ut Omnes pestilentiae tabem esse negaverint. Idcirco potuit diffundi liberius, donec Iulio mense amotum omne dubium.
Credebatur a plebe nova Luna Iulii appetente subvertendam Ulyssiponem.
Tantum dominatus terror panicus, ut ea cogitatio solum experimento fit abolita. Infinita multitudo, quae se in campos, & oliveta emaderat, ad urbem , tanquam ad sepulturam, reversa.
Monui peste 3. Primi, qui se dicarunt eontagio laborantibus, suere nostri Domus ...e - ' Prosesse, hos sequebatur D. Antonii Collegium. E Domo Prosessa animas in eo charitatis obsequio posuere sex sacerdotes, & tres laici. Nphonsius Gilius, Francisus Gonsalvius, Emmanuel Godmius, Michael Estevius, Joannes Moura, Michael Gomius. Non sacerdotes Rodericus Sampayus, Gaspar Correa, &Georgius Alvarus. E ColIegio periere alii novem : Gaspar Alvarus Rector ,
Gaspar Planus scholarum Praefectus, Emmanuel Rodericius, sacerdotes ἔ Lud vicus Bravus, Stephanus Nun ius, Coumas Vasaeus, Gonlatus Barretra, Antonius Alphonius, ac Didaeus Carvalius, non sacerdotes. O . Aliorum, quibus mors pepercit, egregia fulsit opera; cum primis Bal-'' ' ' thasatis Barretrae, qui post atroces curariones iterum se restituit sublevandis miseris. Antonius Monserratius totus incubuit collisendis in domum certam puellis orbitate afflictis, ne periclitaretur earum pudicitia. Multa deinde virtute splenduit hoc virginum gynaeceum, donec ex eo institutum est observantissimum Coenobium Montalium a diva Martha nuncupatum. Porro rem strenue gelsit Fulgentius Fretrius socius adjutor, qui post diuturnam, & aerumnosam apud Castum in AEgypto captivitatem redemptus venerat Romam, Ac inde Ul siponem, ubi agebat Domus Prosessae Ianitorem, cum pestis erupit, & laeviit. Quamvis senex & attritus laboribus, ut semis & juvenis in curandis infirmis deludavit. Nolebat muniri antidotis, dictitans, non timere se pestem, cui aD suefactus esset Cairi. Cardinalis, di 1. Cardinalis ad Borgiam scripsit, amplissimis verbis collaudans omnium, A. bs Hia qui consuluerunt insectis, charitatem laudibus cunctis majorem. Αjebat, jure
testimonium.' mcrlto numerandoS inter martyres, qui vitam profudissent in sanctissimo ministerio. Rex Sebastianus per litteras rogavit Pontificem, concederet sacris initiari quadraginta de nostris ante emissa vota solemnia, ut eorum explerent locum, qui militando adversus pestem in acie cecidissent. Verum Borgiae non
est visum uti litteris, & patrocinio Regis. 6. In
100쪽
c. In oppido dioecesis Conimbricensis sexdecim capita voravit pestilen- Rra Contin-tia. Id ubi cognitum Petro Fonsecae Collegii Rectori, eonvenit Episcopum,h g
obtulitque sacerdotem, qui miseris succurreret, ac sacramentis muniret. Graistias habuit Episcopus, Societatis charitatem multis extollens encomtis; se reis medium dixit adhibuisse ; si res posceret, usurum charitate se tam animose OG
serentium. Ab eodem P. Fonseca Visonium missus P. Dominicus Cardo usEpiscopum inter & senatum dissidia, ac Canonici erga neptem implacabile odium restinxit.
. Collegio Conimbricensi tertius Theologiae Prosessor additur. Mense Decembri Georgius Serranus, qui finem posuerat gubemio Eborensis Collegii,
successit in Conimbricensis administratione Petro Fonsecae. Hic migravit Eboram laurea Doctoris illustrandus. 8. Praetet eos, quos rapuit pestilentia, vivorum numero expunctus est Mora Antonii Bucellae prope Ulyisponem a6. Augusti P. Antonius Correa Portuensis, qui ς' primus erudiit tirones post separationem a caeterorum commercio. Excellentibus claruisse vinutibus constat ex illius vita praelo subjecta. Eborae paulo post vim , biennium probationis mense Junio immatura correptus morte Alvarus Vieira orensis scholasticus. Dum decubuit aeger, patuit, quam altas in eo radices
vinus jecisset. DEUS erat in corde, & ore. Quidquid obedientia illi i
junxit, sine mora executus est. Conimbricae Francilcus Andrada Scalabitanus Franei Aa- scholasticus, vitavium omnium exemplar. Jam proluxit lanctimonia, cum ad QMi
V. Non pauci Ulysii pone pestilentiae causa fugerunt Eboram. Verum Ibo sue urbs diligentissime custodita neminem intra muros admisit. Substitere ad mo- curritur u se nasterium Cisterciensium momalium inter oliveta. Mercatoris locupletis filia,
quae malo perculsa venerat, brevi periit. Nec parentes, nec alius suit, qui vellet sepelire. Sciebant miseri Societatis charitatem Ulysspone dilaudatami poscunt nominem a Collegii Rectore, qui terrae illud cadaver committeret, disimul vivis consuleret, audiendo poenitentes. Quisque certatim in Collegio procuravit sibi hujusmodi provinciam. Electi Bernardinus de Regibus sacerdos, & Emmanuel Alvarus Coadjutor, qui sequenti anno martyrii palmam indeptus est. Io. Cum viderent nostros, de genibus, oculis manibusque in Coelum sissitatis habuere gratias Patri misericordiaruin, quod auxilio tam opportuno sibi prospiceret. Ocyus puellae cadaver, terra obrutum, caeterisque adhibita comporis, & animae remedia. Cum duo essent impares labori, petiverunt a Rectore suppetias. Rursus in Collegio excitatum studium, & animorum ardor, sin gulis nominari ambientibus. Μissi Antonius Costa sacerdos, & Sebastianus Alvarus. Non istum ad collem divi Benedicti, sed etiam in diversis villis mulis tum inde distantibus subsistebant hominum miserrimi, quibus indefessa charitate succursum est. 11. In Collegii templo id temporis erat concursus innumerus ad consessiones. Timebatur enim, ne pestis urbem popularetur. Assiduis etiam precibus nitebatur Collegium, DEum reddere propitium. Quotidie recitabantur Litaniae, & precationes diversae, fiebat verberatio, lejunia stata, & pro cujusq; pia propensione alia sancta exercitia. Nec incassum. Solpites enim rediere nostri e tanto periculo. De perculsis tabe non multi interiἶre. Vix explicari potest, quantum ab omnibus lit laudata Societatis charitas. Archiepiscopus ad se Antonium Collam adeuntem excepit velut Angelum, & ea dixit in Societ,
is commendationem, quae pudor recensere prohibet. I a. Summos, infimosque nobis mirum conciliavit praesens erga miserrimos charitas. A multis annis laboratum suerat, ut Eborensis Civis Collegio venderet aliquot terrae jugera, in quae senestrarum erat prospectus. Nullo pretio varici potuit. Cum de vivis per boc tempus excessisset id ab uxore illius vidua postulatum. Ut erat omnium de Societate magnifice sentientium opinia