Synopsis annalium Societatis Jesu in Lusitania ab anno 1540. usque ad annum 1725. Authore R. P. Antonio Franco Societatis ejusdem sacerdote

151쪽

rar remin I 6. Factum hoc anno laqueare augustum templi Domia Prosessae. Cum, . - ex Germania magnae trabes, & materiae vis Ingens esset vecta ad huiusmodi con-

tabulationes, & lacunaria, petiverunt Patres per urbem eleemosynas, queis possent sustinere tantum sumptum. Collecta sunt cruciatorum supra septem millia, quibus fabrieatum opus, & quidem nobili architectura, plumbo equiadem teitumi sed cum id inutile esse dies ostenderet, mutatum. Pia Proseu in '' rum illius Domas industria quinquaginta homines, qui concubinis indulgebant, eas sibi legitimo matrimonio copularunt. Conquisitis eleemosynis subventum est laminis, ae viris honestis, quos pudor vetat mendicare. Ereptae perdiationis periculo puellae non paucae. Missiones quoque ad oppida diversa ex ea domo instituerunt. P. Emmanuel Correa Archiepiscopi Confessarius ad Provincialem scribens de virtute incolarum domus haee habet: Vmus horum P trum ,-Dareum operariorum Chrisi, nota es, is credo R Vl Eorum magnum es exemplum: sem videre tot es opertos canis,stnonnullos baculis imeumbentes praeire exemplo, nolle immunimum a labore, adhaerere ordini comm

ni domus, primos hedere ad pernitentes audiendos, posremos Fregere ex pis sedili,

pudore cit atare minores, eosque incitat ad multas peragendas res, quas forsitan obliviscerentur, nist observarentur oculis tot praeclara exempla. Plurimum nos cogit, uisanctifimus, opinio, quam de Societate urbs haec habet. 17. Scholae Ulyssiponentes florebant cum virtutis, tum litterarum stu- tibis ε s .. diis. Hoc anno erectum est sodalitium B. Virginis pro scholasticis in ipsorumpha, o,.si. sacello. In eo D. Antonii Collegio vita decidit P. Stephanus Diasius post to. eratos innumeros labores in Angrensi Collegio, cujus erat Rector, ut supra est relatum, cum insula sibi Regem voluit Antonium. Relegatus in Angliam, inde

revertit aerumnis valde attritus: idcirco nequiit diu esse inter mortales. diua Mise. 18. Conimbricae providit e Collegio magnus numerus cum ad missio. ticordiae Ten nes, tum ad obeundas peregrinationes. P. Damianus Rodericius patrii Cascalensis ad ostium Tagi excolens concionibus Teniugalium in agro Conimbricensi,

perluase aedificari domum, ut vocant, Misericordiae, quam a multis annis cupiebant omnes. Collecta stipe r so. cruciatorum adhibita manus operi. Pr Vimas P. - tinus creatum est sodalitium domus ejusdem. Mensibus vacationum P. Sebasti

nus Moralius Provincialis moratus Conimbricae, plurimum socios inflammavit suis exemplis. Erat assiduus in ministeriis abjectioribus culinae, di aliis, in quibus exercendis probatur studium propriae demissionis. visitator I9. Scholae Conimbricenses, etsi progrederentur ventis stlicibus, non ea. ruerunt hoe anno vehementi procella. Emmanuel Quadrius, electus a Regetatis P .... Visitator Academiae Conimbricensis, decrevit lustrare nostra Gymnasia, tan- tui lustrare quam suae potestati subjecta. Obstitit Collegium. P. N. Claudius jussit aliquos nost 3 sth. -nostris, & eum eis P. Petrum Fonseram Madritum festinare, ac significare Regi: Hactenus Societatem moderatam illas scholas, ea tantum conditione adiamissas, ut essent liberae a Iustratione Rectoris Academici: repugnare eontrarium Instituto nostror quod si ejus Majestati placeret novum morem inducere ; Societatem abdicaturam se illas magisteriis. Rex prudentisiimus mentem suam esse declaravit, gauderent Societatis scholae suis immunitatibus. Lutigium terminatum anno II 89. Ratio studio- ao. Hoc anno vocatur Romam P. Doctor Gaspar Gonalvius, ut eumn . aliis doctissimis ordinet rationem satorum Societatis: quod fieri coepit Decembri, & absolutum opus Augusto sequentis anni. Cum duobus aliis mansit Romae, ut provideretur, si quid in eandem rem opus foret. Ibi mortali hae vita solutus est anno I 9.. In Madeira ar. In Madeira exarsit urbs Funehalensis adversus Castellanum praesidia ... ..isus um, Lacessebatur a ciribus praesidiarius miles nominibus probrosis nationis

odio. Milites vexillum explicant, parant tormenta, in cives irruptionem meditantur. Tam communi damno procelsit obviam unus E nostris, ae cives praesidio reconciliavit. Non minus utilis fuit opera in conciliaudo cum civibus ri

152쪽

piseopo. Hic sub anathemate prohibuerat agitationem taurorum. Contemiapto eius educto ludum hunc celebrant. Turbatae res erant utrinque. Unus de

Societate exhibet, ct improbat scelus, quove sorent illigati nodo. Persuadet,

humiles adeant Pastorem suum, deprecentur veniam, ne mittant animas suas in tam aperta pericula. Parent monenti: sici quies urbi reddita. a a. Eborae 3 o. Decembris vivorum contubernio exiit P. Emmanuel alia Mori r Ruatus Madetrensis, orbe toto notissimus, quia author Grammaticae artis. Clarior a virtutibus, quibus exornavit animam. In Societatem admissus a Simone

Rodericio 4. Iunii anno Is s. Gaudebat ingenio selici. Praeter linguam LM tinam, scivit Graecam, Hebraeam, Caldaicam, & Arabicam. Fuit e primis, qui Latinas litteras in hae Provincia docuerunt. Huic ingenio tam praeclaro junxit sinceritatem vitetulis & prudentiae plenam. S. Ignatius ex aliorum narratio in ne habens perspectum ejus candorem, vocabat suum Juniperum. Addebat, si Deus vellet miracula per aliquem de Societate patrare, non alium electurum,

quam Emmanuelem.

23. Rexit Domum Professam, & morense Collegium. Semper vixit

intentus ad se in extremum agonem comparandum. Aliquando ad Gymnasium pergentem interrogarunt, quid esset facturus, si tune monerent, adesse moristem y Respondit, se aliud non acturum, quam quod ageret. Quo verbo latis ostendit, se sic vivere, tanquam si momentis singulis esset excessurus de vita. Usurpabat frequenter hujusmodi voces: Deus, ego, tertium Gmnaseum. Significaverat, suas esse curas, DEO placere, curare prosectum suum, & obire comis mendatum munus. Cum haec diceret, tertium moderabatur Gymnasium. Viata plena sanctissimis virtutum exemplis vulgata circumfertur.

. I.

Lexander Valignanus Societatis per regna Orientis Visitator, eum videret Legatio 2,

anno I 38a, quantum crevisset Japonensis Ecclesa, plurimis populis, S gum I si xui. Regibus Christo adhaerentibus, censiuit magni momenti fore ad fidem propasandam, si Christiani Reges per suos Legatos obedientiam praestarent sumino Pontifici. Igitur tam Iongo itineri vincendo eliguntur adolescentes, qui

decimum septimum aetatis annum non excederent.

a. Franciscus Rex Bungensis mittit suo nomine Manlium Consobrinum Regis Fiungar. Rex Arimae, ac Dynasta Omurensis mittunt Michaelem, cujus pater erat patruelis Regis Arimensis. His adjuncti fuere duo primae nobilitatis tanquam comites Martinus Fara, ct Iulianus Nica a. Additi praeterea duo pueri honesto loco nati. Ut ipsos haberet curae, missiis noster Georgius y la Iaponensis. Eos directurus venit P. Didacus Mesquit a Lusitanus, qui postea mortuus in Japoma ex laboribus propter fidem toleratis; huic Valignanus eo ni sit vices suas. 3. Duobus annis insumptis, ex quo de Iaponia suerant egressi, anno Is 8 . Cocini navem in Lusitaniam conscenderunt. Accessit ex India Procurator Romam iturus P. Nonius Rodericius. Mense Augusto ingressi portum Ul si ponensem in nostra Donio Prosessa hospitantur. Cardinalis Albertus Lusitaniae Pro-Rex eos excepit multis significationibus benevolentiae. Maximus erat ad ipsos intuendos concursus. septembris die quinta profecti Aldeam Galegam, inde Eboram S. ejusdem mensis subeunt. q. Archiepiscopus Theotonius Iaponensis Ecclesiae singularis aestimator

currum suum praemiserat montem majorem novum, ut ii adveherentur. R cepti Collegio sociorum omnium lumma exultatione. Archiepiscopus nullis xeniis, aut benevolentiae signis, ut eos recrearet, pepercit. Dum morati sunt Eborae, cum ad praudium, tum ad coenam epulas e domo sua paratas mittebat

153쪽

I38 Smopsis Aunal vim Societatis JESU

Brigantini regia munificentia tractarunt, juveruntque pecuniis itineris expensis. Sub finem Octobris intrarunt Madritum ἱ Rex Philippus venientes excepit eiceremonia, & apparatu, quo solebat magnorum Regum Legatos. Quocunqueven re, miris omnium studiis excepti sunt. Nonii navem in Italiam conscenis dere, temporum adversorum causa delati ad Majoricam insulam. 3. Mense Martio sequentis anni appulis navis Liburnum in ditione ma-- gni Hetruriae Ducis, qui Legatos condecoravit magnificentia tanto digna Principe. Mora fecit Romae expectatiores. P. Nunius Rodericius, qui semper L satos praecesserat tanquam paraturus hospitium, prior advenit Romam, omniumque, praesertim Gregorii XIII. Pont. Max. incendit desideria. Romam in-srediuntur a a. Martii. Effluxerant anni tres cum trigina tribus diebus, a quololverant e Iaponia. Optabant nostri ad minuendam invidiam, & ne nimiis honoribus boni adiacscentes intumescerent, ut privato alloquio eos Pontifex dignaretur. Verum optimus senex, veluti haec foret sui regni suprema felicitas, noluit eos eonspectum suum adire, nisi maxima pompa, & omni caeremonia, qua Regum Legatos soleret Romanus Pontifex admittere. Res peracta, quanta fieri potuit magnificentia. Noster Gaspar Gonsalvius Doctor Eborensis ha-huit Latinam orationem nomine Legatorum. Solatio Occupatus Gregorius nequiit a lacrymis temperare.

s. Tantam laetitiam brevi fianestavit obitus Pontificis, die videlicet undecima Aprilis, aetatis anno quarto supra octogesimum. Vix erit ullus Pontifex, qui Gregorii erga nostram minimam Societatem aequet amorem. Succes.sit Gregorio Cardinalis Felix Peretus Franciscanus dictus Sixtus V. Imitatus in Legatos Gregorii munificentiam. Excessere Roma die g. Iunii. Adierant nobiliores Italiae urbes, Venetias, Patavium, Mediolanum, & alias. Ubique multis aucti muneribus, di honoribus. Qua luit iter, pene in populorum humeris serebantur.

. Initio Octobris relati in Lusitaniam non dispari plausu. Medio Decembri proseoi sunt Conimbricam, ut ibi cum nostris transigerent Domini natalitia. Maxima celebritate sunt excepti ab Episcopo Alphonis Castelbrauco, Academia, Senatu, nostro Collegio, & scholis. Exhibitum drama de S. Ioanne Baptista. Ulysponem se recepere fluente jam anno II 8 s. quo petiverunt in Indiam & Iaponiam, quo anno denuo de iisdem recurret memoria. Nunc

redeamus ad Annalium ordinem. Res missi. 8. In Domo Prosessa Apridi mense celebratus Provinciae conventus. Pros . Electus Romam iturus Procurator P. Petrus Martinius Rector Portuensis. P.

Ignatius Martinius bis hoc anno, petentibus Ducibus Brigantinis, habuit Villaevisiosae missionem tempore Quadragesimae, & Adventus, copioso animarum proventu. Inter caetera morem induxit Societati solemnem, eligendi singulis mensibus aliquem Divum tutelarem: tenuit deinde Domus Brigantina piam consuetudinem. Cassiarina Princeps reliquis praeivit exemplo, eam secuta familia. Domus pio s. P. Petrus Fonseca Domus Prosessae Praepositus erexit egregia pietatis Wςh monumenta, & Oiscinas, sumptum divina providentia sustinente. Curavit namque donari stabili reditu domum, in qua docerentur fidei nostrae mysteria catechument. Institutioni piae praebuerunt occasionem aliquot Mauri domestici Xarisi, sive filii Regis, quem Sebastianus fuerat conatus solio restituere, hie Princeps vitam ducebat Alvaladii non longe ab UIyssipone. Nonnulli Mauisti nobiles de iptas famulatu fiagitarunt baptismo ablui. P. Fontem quaesivit ipsis commoda, dum instruerentur. Inde cepit consilium erigendae domus pro alendis catechumenis, quod ope Cardinalis Alberti seliciter assecutus, superatis difficultatibus , quae fuerunt non parvae. Ipse leges condidit, quibus admini

straretur.

secti ad Io. Ad Indiam transfretarunt decem. Quatuor Lusitani, Franciscus Go--- mius Eborae tironum Magister, Tristamus Costa Miruster Collegii D. Antonii,

154쪽

Franciscus Rodericius, & Antonius Almeida. Tres erant Hispani, Antonius Critana Martyr apud Japones, Midius Martinius, & Franciscus Roetius, postea Archiepiscopus. Alii tres Itali, P. Celsus, P. Marcus Ferramus, & P. Petrus Paulus Martyr in Iaponia.

ix. In Domo Prosessa a 4. Maii demessus est Eduardus Menesius natus Molitatis, Castelbranci, adolescens primae nobilitatis, de egregiae virtutis. Quo tempore d Mont adhue erat tiro, cum ad ipsum ob mortem fiams devolveretur majoratus pa- temae domus, contempsit omnia propter Christum, dixitque: gaudere unice, sibi vaeasse tam pinguem haereditatem, ut haberet, quod spernereti nolle seipsum intricare caducis rcbus. Non minus sancte mortuus, quam vixerat. Jam typis sunt commissae illius Angelicae virtutes. i a. Acceptis litteris P. N. Claudii de Renovatione spiritus, incolas Pro- vim. d. sessae Domus invasit ardor roborandi vires spiritus per S. P. Ignatii exercitia. R --NPraeivit caeteris Provincialis; illius exemplum imitarus Praepositus; hune alii sunt R secuti. Cognito per Provinciam hujusmodi Prosessae Domin exemplo, Seniorum vestigiis adhaesere graviores in Collegiis.

- , 13. Ante fores templi D. Rochi patebat campus, in quem rudera & ur. Pustaturbis sordes conjiciebantur. Erat locus tum DEI domui, tum ad eam veni- οε pira n

entibus valde incommodus. P. Fonseca diu non passus est illam isditatem. Emit agri directum dominium, mox utile. Purgavit spatium. Plurimis civium piissimum opus juvantibus. Fuit, qui protinus Domui largitus quadringentos cruciatos. Eum campum postea vendidit Praeposuus, di in eo sunt erecta aedis ficia nobilissima

1 . Ex scholis Ulyssiponensibus hoc anno septem supra sexaginta schola. RG sspo stici se junxere diversis familiis sacris. Senatus urbicus videns, quam utile so- in 'ret communi bono Collesium, liberaliter donavit domos Miquas, st earum ν' septa novo aedificio necessaria. r s. Eborae pro scholasticis in aula principe Academiae instituta per Qua- Rra Ebore dragesimae tempus verberatio singulis sabbathis. Septies, de amplius comple-- au' batur domus. Illud erat muni exempli, quod multitudo foris expectabat, devenerabili silentio, donec esset ingrediendi copia. Per unum de nostris in tem-pIo Divi Antonii, quod est in foro publico Eborens, Sodalitas instituta, cujus ope sublevarentur animae flammis addictae lustralibus. Alter sacerdos persuasit Civi locupleti, legaret Domui Misericordiae viginti modios magnos tritici sid-gulis annis, & aereorum regalium quinquaginta millia.i6. In eo Collegio ai. Junii mortuus est piissimus adolescens Joannes Mon Io . Rosadus, Myrtili natus, similis Aloysio Gonragae. Nulla est religiosa virtus' 'quam in se non expresserit. Id illi vita typis vulgata cumulatis deci rate Cmplis. I7. Locustarum infinita multitudine agrum Eborensem inundante, no. uppii tr.

stri cum scholasticis instituere supplicationem ad placandum Numen. Ipsa die ' expiati consessione, & sacro pane refecti scholastici, ut preces essent Deo gratiores. Deinde sub noctem longo agmine processerunt, praeeuntibus alphabetariis cum Magistris, di sequentibus item cum Magistris uniuscuiusq; Gymnasii scholasticis, & Theologis. His adhaerebant sacerdotes centum induti linteis, manu tenentes singuli facem accensam. Claudebat agmen lignum Crucis sanctae sub umbella. Quingenti verberabant terga. Processit agmen λd remplum Cathedrale, inde ad puerum JESUM monasterii divae Monicae,& in Collegium receptum, I 8. Bracharae erecta Sodalitas B. Virginis pro nostris scholasticis. Excursiones sacrae per dioecesim factae. Ex morensi pariter Collegio sacerdotes octo, e Conimbricensi quinqne misitones in diversis oppidis habu e. yri- ntii nova sodalitate auctus est cultus Marianus. I s. In Angola Paulus Diasius summus rei Lusitanae Praefectus donavit Rra Anto Collegio spatium soli, ubi nunc est. Hactenus erat nostra domus separata ab urbe quarta leucae parte, ut perspicuum est, magnis habitanum Incommodi a

155쪽

Prosecti ad

Angolam. Iraptobitas senatori .

& populi ad nostra confluentis ministeria. Confirmarunt eam donationem sequentes Praesectiῶ quanquam non parum de spatio dato civitas abripuerit ad ampliandum serum publicum. ao. In Angolam missi PP. Georgius Peretra Prosessus, Didacus a Costa spiritualis Coadjutor, Joannes Ribelrus, &Simon Mendius Coadjutores. N vem regebat Senator juris consultus, homo perditae conscientiae. Hic, ne P. Peretra posset testari adversus ipsius regimen, compulit scribam dare in scripto testimonium de Patris moribus: eum scilicet, docere res absonas, peccato ca tere juramenta salsa, suadere militibus seditionem, & ejusmodi. Asserenti scribae, cuncta esse veritatis nuda, respondit : id a se peragi, ut vim adversus ipsum non habeant Patris dicta. Exaravit omnia metu coactus scriba: postea, mordente conscientia, chartam aliam tradidit Peretrae declarans, esse salsa, quae. Senatoris contineret charta. Dissimulavit Pater, & appulsus ad Angolam rolavit senatorem, sibi testimonium daret scriptum de suis in itinere moribus..ibenter impertivit optimum. Hujusmodi lcstimonium misit ad Provincialem, ut ipsi forent nota sua innocentia,& senatoris improbitas, si quid sorte deinceps moliretur.

Noseeomium M. Eborae I9. Septembris positus est primus lapis aedificio no comiti pro inito isti- scholastieorum, quod construi jussit Serenissimus nostri Collegii, & Academiae ' ' Fundator, ut in eo procuraretur valetudo scholasticorum, quibus tenuis se tuna , donavitque annuo reditu. Est dicatum B. Virgini a Pietate. A Rectore

nostri Collegii administratur.

Prosecti ad Indiam N

Longo, & periculoso itinere excurrerunt ad Indos duodecim, octo Lusitani

tres Itali, & unus Hispanus, in duas naves partiti. Navem S. Jacobi conscendere PP. Petrus Martinius Conimbricensis Doctor Theologus, Petrus Alvarus, Joannes Gonsalvius, Vincentius Zapata,& non sacerdotes Emmanuel Ferretra, & Emmanuel Diasius. Caeteri vehebantur in S. Laurentii naverin hae deiuncti vita P. Antonius Correa, cum non sacerdotibus Faustino Mayorga, di Joanne Francisco. 2. Navis S. Jacobi Io. Aprilis Τagum egressa, ly. Augusti illisa in his via, quae de Iudaea vocant, milerandum fecit naufragium. Summos inter labores nostri cum aliis in littus Cafrariae evaserunt. Ibi sunt perpessi aerumnas gravissimas. Caeteris in arentis Africae solitudine morte sublatis, fuere superstites P. Petrus Martiniuς. & Emmanuel Diasius. Petrus obivit Episcopus Jap nensis. Emmanuel illustris suit apud Sinas, & alias Orientis nationes. pio sti in t 3. Parum quoque fausta contigit Brasilica navigatio. Ad eam Provin- Brasiliam in clam juvandam Ut sipone 3 o. Januarii solvere non pauci: eos inter P. Lau-b: sesi' rentius Cardimius. in altum provecta navis Lusitana, debili vento aegre die Irima secit iter sex leucarum. Sub occasum solis duo Gallici myoparones, cum aluissent post rupem Sintricam, conspecta navi de latebris egressi, eam sequuntur nocte, & sub auroram assequuntur. Magna diei parte utrinque certatum est, conantibus haereticis expugnare navem, Lusitanis defendere: horum, qui possent arma capere, erant duntaxat viginti quinque, & hi imparati. Gladiis res acta. Saepe Galli navem ingredi conantur, ispe repulsi. Tandem die tertia certis conditionibus, quibus haeretici non stetere, deditionem faciunt. q. P. Cardimius erecto in altum Crucifixi Servatoris simulacro, inter praelianaum Lusitanos exhortans, glande plumbea fracto cranio in solum ruit. si adhiberi potuisset curatio, mortem evasisset. Postquam nostri suerunt in hostis potestate, & cognitum, esse Societatis, Presectus duarum navium adversus eos more serino exarsit. Omnes e puppi propellit onerans conviciis, &corporis iocursu deturbat in locum inseriorem. Dum fureret, illi fit obvius P.

156쪽

ardimius alienatis jam sensibus,& mente non constante, ensis capulo eum bis, Moritur Librue percussit, donec alii semimortuum ad se recepere. Accurrens alius haereticus Cardimio scindit togam talarem, quaeritque intra vestem pecuniam. His, alibque vexationibus vivere desiit 7. Februarii, morte, ut apparet, non dissimili martyrio. Vir fuit moribus sanctissimis, ac patruus Ven. P. Joannis Cardi mii. Spoliata navis rebus omnibus. Lusitanis in ea relictis permissum, irent, quo placeret, applicuerunt Gallaeciae. Terrestri itinere nostri venere ad Santinentem Residennam, inde Bracliaram ἱ ubi Leo Henriquius paterna eos charitate

excepit.

s. Aprili mense mittam di vitam posuit Georgius Almeida Ussimnen- Moritur Ge. sis Archiepiscopus, vir praeditus insigni virtute, semper usus Societatis Conlausarior is fuit P. Emmanuel Correa aeque sapiens, ac sanctus, aegrotanti, ac mo- Olνε ...

rienti continuus assederat. Magni habuit omnes sacras familias, praesertim n lis. stram Societatem. Idcirco P. Ignatius Martinius supplicationes cum pueris i

stituit pro illius salute in diverta urbis templa. Idem secere Collegii Magistricum scholasticis suis. Tota nocte ante diem obitus Patres & Fratres Domus Prosessae eontinuam orationem in coelum fudεre, ad id in orbem vocati. Illud in nos beneficium non silendum. Cum Rex Henricus donasset suo Ulyssi ponensi Collegio quadraginta millia cruciatorum expentione, quam singulis annis persolvebat Cardinali Arehiepiscopus; post Henrici mortem, dixerunt Georgio nonnulli, a solutione abstineret, ob rationes, quas proserebat in medium: 'Re- .. posuit: non esse te talem, qui oblivisceretur, quantum deberet Henrico; nec apud se cum ipsius morte periisse tanti Benefactoris sui recordationem. 6. Alphonsus Castui brancus promotus ad insulas Conimbricenses, cespit .Alphonsis explicare, quem semper in Societatem nostram amorem & verbo, & re oste dit. Antequam iret Conimbricam, bis pro concione dixit in templo Domus cori sit 'Proseta, primum die festo Principum Apostolorum, deinde in D. Rochi sole- Glisa.mnitate. Sub anni exitum adiit Conimbricam. Plausibus Academicis exceptus a nostris, videlicet eleganti panegyri habita a primario Rhetoricae Magistro:

subinde invisit singula Gymnasia, ubi Magistri, ac discipuli multa protulerunt in

novi antistitis laudem. . P. Ignatius Marii nius introduxit verberationem in templo Domiti D. M Prosessae seriis sextis Quadragesimae tanto populi concursu, ut aliquoties homi- Prosesi num novem millia intra eandem noctem luccessii temporis piae huic occupationi darent operam. Faina piae castigationis plurimis urbibus & oppidis imitationem persuasit. Idem Ignatius anno labente bellum indixit aleatoribus. Cum agmine puerorum ibat catechesim explicatum prope unuam illarum aedium, quae alearum lusui erant destinatae. Inde fiebat, ut lusores eas peccatorum officinas desererent, ipsi ii Patresfamilias posthac non facerent ludendi copiam, ne ad ipsorum januas cum pueris adesset Ignatius.

8 . Pestilens erysipelas pauperes in urbisEborensis nos comio misere corri- Moibi iurio. Puerat. Eo tirones, ut tum erat moriS, experimento e Constitutionibus praescripto acturi istis contendentes aegrotis serviebant. Inde contracta pernicies, quavi intulire domicilio tironum. Primus obivit a I. Julii P. Alexius Alvarus, natus Brigantii. Post quatriduum P. Antonius Sequetra Arronchiensis. Michael Alvarus iam Villavisso sanus Iulii 27. piam emavit animam: vicinus morti recreatus est ab Angelo suo custode, ex eoque novit mortis tempus. Hactenus vocatur Angeli cubiculum illud, in quo de vivis abiit. Julii 29. Balthalar Gonsalvius scholasticus Eborensis, phthisi confirmata laborabat, cum raptus erysipet te. Die Io. Augusti idem malum de medio sustulit Franciscum Vasaeum Coadjutorem, natum in pago Grijo dioecesis Mirandensis. s. Mille, & quadringentos scholasticos recensebat Eborensis Mademia. RUFloruit litteris, & pietate. Diebus Saturnalibus ad fraenandam plebis licentiam, Philolaphiae scholastici cum luis Praeceptoribus, longo, & modesto agmine Portarunt victu plenos copianos ad carcerem publicum. Ex Corumbricensi, α

157쪽

Eborensi Collegiis habita: in diversis oppidis mistones. Erecta non pauca Badalitia ad Christianos fovendos mores. In caeteris Collegiis paribus studus consultum animarum bono. In Ansola semper de nostris aliqui castra sequebantur ad milites juvandos. P. Balthasar Alphonius excurrit in Congum Christianos

exculturuS.

prosecti ad Indiam eum Legatis lapωhensibus.

1ofecti ad

AD Indiam eum Legatis Iaponensibus abiere unus supra triginta, sexdecim

Lusitani, caeteri diversarum gentium. Cum Legatis in navi S. Philippi serebantur undeviginti, reliqui in alia Garaseo dicta,& sanctissimo JEsu Nomini dicata, quibus praeerat P. Arias Sousa Scalabitanus, vir praecipuae nobilitatis, agebat tunc PrO-rectorem Eborensis Collegii. Aprilis I 3. naves in altum provectae. Nostri omnes, & Legati sospites intrarunt Goensem portum.Japonenses ex India in 'patriam suam delati salvi, & incolumes, pleni donis Principum Europae, apud tuos Majestatem Ecclesiae Romanae, & Christianorum Regum opes, amplaque regna testati. Societati nostrae secere nomen. Rex Philippus iusti. nuit expensas Legatorum tum Ulysii pone, tum in itinere Indico. a. Qua die profectae naves Indicae, solverunt ad Angolam sex, in quibus trecenti epihatae, ac de nostris Ioannes Crucius, & Franciscus Nunius non sacerdotes vehebantur, ut auxiliarentur illic strenue obeuntibus nostra ministeria.

3. Ulyssipone id temporis viguit ea de nostris spinio, ut illi sustinendae vix suerit Domus Prosessa nimio labore onerata. Resertur mensibus Julio, &Augusto peractas de sacro suggesto conciones octoginta; Septembri, & Octobri quinquaginta quatuor; Novembri, ac Decembri decem supra centum. Par fuit numerus aliis anni mensibus. Non putabant externi celebritates sestorum ad votum exornari, nisi vocaretur de societate concionator. q. Juvante Cardinali Alberto nostrorum Zelum adversus comaedos, id est, bonorum morum communem pestilentiam, & corruptionem, indictum ipsis exilium. Cum negotium urgebatur, venεre in Domum Prosessam praecipua ejus hominum faecis capita, promittunt Patribus daturos se quot annis dotem

pro maritandis quinque puellis orphanis, & redimendis de potestate Maurorum captivis totidem. Risere Paves hberalitatem bonis motibus noxiam; & ipsi comaedi Ulysisipone pulsi. . Magnus proventus e Domo Catechumenorum collectus. Mauriturimi sunt instructi fidei mysteriis, ct sacro baptismate abluti. Unus e nobi oribus domesticis Xarifit vir prudens, & in rebus agendis consideratus, dum pracens est aliorum baptismo, sensit intus ardens desiderium amplectendi Chriana flacra; vocanti DEO paruit. Rex Philippus illi dari jusserat pro alimentis cruciatum unum diebus singulis, dum viveret. Idem imperavit Xarifium migrare ex Alvalade Ulystiponem, ibique habitare. Bis Professam Domum invisit, ubi a nostris exceptus plurimis benevolentiae signis. Ut erat propensus ad geographiam, rogavit Praepositum, aliquem de nostris sibi Magistrum con-

.risus edo- cedi, a quo Geographiam edoceretur. Gestus illi mos. Sacerdos unus illum in si 'in' in eam rem statis diebus conveniebat, sperans motum iri ad Malaometis superstitionem deserendam.

o. Verberatio per Quadragesimam cessavit in templo Domus Prosessae. Erant ea tempora suspicione plena. Timebantur immodici congressus populi, nec sub praetextu operis pii soverentur noxia seditionum consilia. Idcirco pius

ille mos omissus, ut tempori serviretur. 7. P. Ludovicus Moralius e Domo Prosessa, rogante Duce Brigantino, Villaevis solis missionem habuit. P. Ioannes Lucena Scalabi. Ut erant ambo concionatores egregii, ac DEo pleni, multo proventu seminarunt verbum Dei. P. Petrus

Mauri conmvers. Cessat vel betativi.

158쪽

P. Petrus Lopius Cetobricam excoluit. P. Ignatius Martinius per hos annos exinplicationibus catechesis, & innumeris artificiis totam Ulyisponem in opera virtutum incendebat. Nonnunquam disposuit instar supplicationis longu m agmen iaportantium ad carceres aquae lagenas. Procedebant saepe tercentum viri pii, Zegraves. Suis loeis permisti Musicorum chori reddebant spectaculum jucundissumum. Alias convehebant cophinos epulis refertos, ejusmodi harmoniae co centu plebem recreante. Ignatius Imperatoris instar arundine oblonga regebat agmen, una cum pueris canebat litanias. Mirifice Cardinalis Albertus piis hisce spectaculis gavisus fuerat. 8. Non tacenda est piissima industria Coadjutorum Domes Prosessae. Ap- Nos-vae

pulsa est Ulystiponem classis regia plena Cantabrico milite; dispersus per urbem passim excitabat rixas, & jurgia. His reprimendis socii adjutores bini & bini uria e ' μ'

hem perambulant: ubicunque viderant manipulos Cantabrorum, accedunt, salutant humanissime, ac permisto sermone ad consessionem exhortantur, suadentes, adeant Domum Professam', ibi Consessarios assidere, quacunque vellent hora. Res contigit ex voto: nam & secuta quies in urbe, & magnus Cantabrorum numerus sacrum tribunal frequentavit. y. Ex eadem Domo Prosessa iter suscepit aeternum II. Julii Francisicus mit mi Mastarentus adolescens primae Nobilitatis, nacias Monte maiore novo. Postre- mis octo diebus non admisit se adeuntes, ut liberius Deo vacaret. Nulli rei ma- '' 'gis studuit, quam virtuti. Die 1. Octobris secutus est P. Antonius Delgadus AntoninmuPorruensis, religiosus notae virtutis, sui contemptor, aliorum aestimator. M.LUM

hil in vestitu, victu, aut habitatione voluit singulare, etiamsi id poscerent illius morbi, qui multi fuerunt. Vix baculo sustentabat corpus; sed non ideo passus ad suum cubiculum venire Consessarium, minus apportari Eucharistiam. Obiit aetatis anno quinquagesimo octavo, Societatis octavo supra trigesimum. I o. Eborae scholasticorum exempla tot, ac tam pulchra luxerant, ut vel 'nus khola.

in viris religiosis essent spectabilia. Locupletiores auxiliabantur scholasticis:

egenis. Scholastici unius Gymnasiii communi consensu aluere per annum, ac vestiere scholasticum pauperem. Alter adolescens piissimus sciens faeminam honestam, quod peplo carebat, ab audiendo sacro prohiberi, de suo peplum emit, ac donavit. Alius sibi curae habuit addictos carceri, quaerebat ipsis subsidia. Eisdem suasit verberationem sextis quadragesimae seriis, & supplicationem intra

Carcerem, aliaque virtutis opera. Plurimi intra Collegium peregerunt exercitia S. P. Unatii. Idem fecit Lupius Soarius Inquisitor, tantumque sensit animae Prosectum, ut easdem exercitationes quotannis se repetiturum sponderet. II. Bejae per vernum jejunium unus ex Eborensi Collegio missionem ha- Mimnis rahens instituit Sodalitatem Virginis a Corona. Idem Archiepiscopum illac praetereuntem certum secit de Clericorum ignorantia, ac suasit, ut erigeret cathedram Moralis scientiae,& obligaret poenis lectioni interesse Clericos. Omnia bonus Praesul exequitur. Non defuere missiones aliae. Ut constet, quam sint proficui sermones de Deo cum externis, accidit, ut socius Coadjutor ad negotium Collegii extra urbem pergens se conjungeret aliquot vitis externis: more suo inseruit sermonem de rebus ad aeternam salutem pertinentibus ; quibus unus permotus, subpallio occultatum protulit selopeium, ac tradens socio , scias, inquit, a diebus tribus me quaerere occasionem inimicum occidendi ; modo una cum Eopeto depono insensum animum. xa. Conimbricae undeviginti Academicis proposita puncta meditationum Collegima ex S. Parentis exercitationibus, paratis ad id quinque cubiculis. Praeter hos' 'η μ' mobiles aliorum votis satisfieri non poterat. Cardinali Alberio petente, qua tuor missi ad erudiendos incolas Prioratus Cratensis. Franciscus Cardozus, α Laurentius Palva comitati Guardiensem Episcopum lustrantem primo dioec sim. Singulis diebus post Vesperas e duobus unus in templo Cathedrali edocebat Canonicos, di caeteros cleticos moralem scientiam. Penuatum Episcopo, M

159쪽

i44 Sm sis Amafium Societatis AESU

ut aperiret ludum pro pueris egentioribus, qui cum elementis pei discerent doctrinam Christianam Molema ., i 3. Michael Castrius Ulyssiponensis Archiepiscopus non parum molestiae vlysiipvum si nobis attulit. P. Ludovicus Alvarus sesto S. Jacobi concionabatur in regio sa- cello. Non defuit, qui contra rei veritatem diceret Archiepiscopo, Ludovicum adversus ipsum licenter declamasse. Fidem adhibuit. Scribit in charta nonnulla de rebus fidei Christianae capitaὲ vocat ad se Ludovicum, imperat, manu applicata Breviario juraret, responsurum ad quaesita, & nihil manifestat rum suis majoribus. Iuravit Ludovicus, credens, id esse Inquisitionis negotium. Ocyti per notata capita de purgatorio, de sacris imaginibus, de obediisentia Praetulibus praestanda, aliisque, Patrem interrogat, an illi occurreret Scriapturae sacrae locus, quo veritas illa comprobaretur. Eo respondente, quae oc currerent ; Archiepiscopus jam non capiens intus urentem iram, Eccur, ait, tu 'haec& illa contra me pronunciasti de suggesto regii sacelli Miratur Ludovicus calumniam; ad verbum concionis partem, in qua locutus de Episcopis, repetit, alicitque, ni crederet, juberet e domo Prosessa authographum appor- q

tari.

14. Notarius ad id ab Archiepiscopo adhibitus omnia in charta exaraiavit, δc ex mandato Praesulis addidit haec verbat laterrogatus, an esset locutus contra Epimpos p respondis, non. Jussus Pater subsignare chartam fecit invite, ne magis Archiepiscopum irritaret. Omissis aliis in remi secretum Archiepiscopus non servavit. Id postremo cognitum P. Petro Fonsecae domus Praeposito. Queritur apud Albertum, quod Archiepiscopus jus nostrum violaverat, jurisdictionem exercens in personam sibi non subditam. Allocutus Prorex Arinchiepiscopum , qui post multa laceravit chartam P. Fonseca Ludovicum re prehendit , tum quod coram Notario publice jurasset sine legitimi Superiora lacultate, tum quod secreto non Obligante rem texisseti Deinde ne Regem, aut Cardinalem, nεve Archiepiscopum offenderet, secessit Eboram, ibiq, vi

xit ad vitae suae gloriosum finem.

conjentia A Prili mense eoacta Provinciae Comitia, Praeside Sebastiano Moralio Pro. Provinci vinciae Moderatore. Electus Franciscus Gouvea, & secundo loco Joannes Conea, hic Conimbricensis, ille Eborensis Collegii Rector. ID

natius Martinius Patres conscriptos recreaturus, puerum insignivit laurea Doct , ris Christianae doctrinae. Id peractum imitando cunctam Academ larum in con serendo gradu caeremoniam, praecellenti musica,& donis litterariis jucunditatem augentibus. Isnatii Mar. a. Ignatius vexillis, quae serebant pueri, eum prodibat expIicaturus c unu seg. -hesim, adjeeit unum B. Virginis nuncupatae de doctrina; unde orta In tem plo nostro celeberrima illa Sodalitas. Nigros Ignatius sic reddidit sibi amicos, de benevolos, ut certis diebus cum ipsis longo agmine processerit ad explica dam catechesim. Nonnunquam ibat cum pueris in scapha ad triremes regias, ut militem, & kalmo addictos instrueret. Pueri Lauretana Virginis elogia inviter undas concinebant. Idem praestitere, eum Eucharistia ad aegros deserretur tquae pia consuetudo in hanc diem perseverati Pene diebus singulis invenerat artificia ad pietatem fovendam, de erudiendas, ac salvandas animas. 3. Suppetias iv e Brasilis decem: Martialis Beliartius, Ulyssponensis, futurus Provincialis ἔ Francilcus Marius, qui anno iuperiore captus suerat a piratis , Marcus Costa, Henricus Gomius, omnes Professi: P. Emmanuel Fernandius Coadsutor spiritualis: Dominicus Coelius nondum initiatus, qui postea bis texit eam Provinciam. Caeteri erant Gadiutores, Paul9ε Pintus, Didacus G

Imus Prosere ad Elastiam

160쪽

ti Lusitania A. 1387. ΙΜ

us Lusitani, Meanius Bonajustus, & Augustinus Clivetus Itali. Revertebatur

P. Antonius Gomius, qui inde venerat Procurator. . E Domo Prosessa P. Emmanuel Sequetra Lacobrigam contendit, colin Missio.

legitque sui laboris uberes fructus. P. Bartholomarus Castela Villamvis lam. P. Gonsalus Solisa Certami extinxit internecinas discordias, & odia, quibus indigenae lese lacerabant. Idem praestitit sacerdos noster Brigantio excurrens Mirandam. E Collegio Conimbricensi in oppida diversia prodiverunt Zelotes Evangelici. Ebora missiones obitae Crati, Estremotii, Alviti, & in Algarbiis,

praesertim Louleum oppidum inter magnas inundationis calamitates recreatum. 3. Bracharense Collegium perculit ingens terror die natae salutis. G-Σ dens e Gelo fulmen variam & multam ediderat stragem in turri, per quam Magistri ad scholas solent concedere. In ejusdem turris loculo veneratur urbs RVirginis iconem pulcherrimam a Τ re dictam. E fastigio per turris externam faciem decurrens fulmen sui retusto vestigio ingreditur loculum illum i redactae sunt in cineres ligneae columnae hinc inde altare exornantes. Ad pedes Virginis collapsi ex ruina non pauci lapides. illud eunctis erat admirationi, nec potuit sine miraculo evenire, quod sanctissimae Virginis simulacrum, ejus indumenista serica, ne leviter quidem sunt villata igni, aut fumo, sed intacta omnino reliquit fulmen. Crevit deinceps multo magis in eo simulacro cultus Marianus. Quod criptorum aliquis mandavit typo, hanc efigiem donatam Bracharensi Collegio a nostro Joanne Nunio Barreto AEthiopiae Patriarcha, cum est ingressus Societatem, omni caret fundamento ι nam Ioannes annia quatuordecim

ante primordia Brachareusis Collegii addixit se Societati, & annis quatuor ante ejusdem initia ad Inciam navigavit.

6. Bracharae dominabatur noxia persuasio, cunctos aegrotos mori, ad Chriit o

quos juvandos aliquis de Societate vocaretur. Paulatim abolita pestilens opi-: z nio, hoc praesertim anno, quo nostri frequenter acciti ad mbrientes postremis verbis corroborandos. Archiepiscopo morbo contagioso laborante, omnes domestici tanquam mendicum egentissimum deseruere, nostri vero ingemiscenisti assederant, omnibus Christianae charitatis 5ssiciis in eum exercitis, ac tandem demortui cadaver suis manibus decentissime composuerunt.

. Efigies Virginis ab Angelo salutatae, sub cujus tutela sunt morensessio.- scholae, I 8. Iunii inter solemnem supplicationem, & theatrorum apparatum de- sinoi ducta fuit e Coenobio PP. Carmelitarum, quod tunc erat in extrema urbe ad portam Lagoam, postea dirutum, cum est urbs a Castellanis capta M. I 666. Die sequenti ex ambone dixit P. Ludovicus Alvarus, lectumque diploma de indulgentiis concessis Sodalitati. Theotonius Archiepiscopus conabatur in Acaedemiam aliquid jurisdictioms exercere, suae. potestati subditam voluit. Ansam dabat erectionis diploma. Sine mora ipsi, atque ejus Ministris denunis civiam, sub gravibus censuras ac poenis, abstinerent a tali conatu, quoniam Pius V. Ponti Max. suo diplomate ademerat jus omne Archiepiscopo in Academiae

administrationem.

8. Angrae naves appulerunt e Guinea Nigris onustae. Serpsit per eos eontagium. Miseris succurrere incolae nostri Collegii tum administrando sa- 'Meramenta, tum corporibus providendo. In Angola numerabantur sacerdotes . septem. Excurrerunt nonnulli per diversorum Regulorum ditiones, nigrosque imbuerunt fidei mysteriis. In hujusmodi pio Iabore animam posuit Franciscus Nunius Coadjutor. Moliebatur hoc anno P. Balthasar Barretra Regulorum, sive Sobarum Patroni munus exuere: nam mos illis erat habere Patronos apud Lusitanum Praesectum, ut ante in Angolani Regis curia. Plurima hujuscemodi patrocinia tribuerat Praesectus moderatori nostrorum. Res erat plena importunitatis. Sed nec Praefectus, nec alii eam nos curam ponere admiserunt; sic enim Sobas esse dicto Praesecti audientiores ἱ praeterea ad fidem propaga tam in iis patrociniis esse plurimum momenti, cum a Patribus dependerent, i cilius eorum se placitis accomodaturos. Quid Θ quod aliorum renuerent pa- Amonsus Franco. T troci-