장음표시 사용
321쪽
N6 Synoesis Annalium Societatis AESU
olim fuerat nostrae Societati valde insensus, eamque Goae multum vexarat. Cum esset D. Xaverio ex animo addictus, per quietem illi se Divus obtulit ver se tergore. Cui Malcarensus: cum tibi, mi Dive, sim tam obsequiosius, quare ad me non vertis faciem Respondit Xaverius: mutare in virum alium, tune ego ad te faciem meam convenam. His dictis evanuit imago, & Mastaremus somno excitus, deposito rebus nostris adverso animo, Societatem deinceps vehementer dilexit, ac se voto obstrinxit eam ineundi, ubi redditus esset Lusitaniae. Id testatus est noster Ambrosius Peretra Mascareati Consessarius , qui ea.dem in nave cum ipso revertebatur.
Moincire . A Nnum ingredimur atro notandum calculo, quod Lusitano Regno, ae s pi Thm in 1 cietati univeris mors immatura die I s. Maji decoxerit Principem Theodosium. Communem calamitatem jure nostra Societas suam propriam dicat, necesse est; nos enim, ut fratres suos, amavit. ortus Villaevii sae 8. Februarii anni I 63 . parentibus Joanne, & Aloysia Ducibus Brigantinis, postea Regibus. Ubi areas indolem explicuit, nihil potuit optari felicius; nam virtus Angelica, ingenium ad capessendas Principis Christiani disciplinas erat omni bus admirationi. Vix ullus per Europam Princeps celebrabatur aequo plausis. De nullo ejus aetatis major spes concipiebatur. Linguam Latinam, ac Mathemmaticas scientias apprime calluit. a. Sed quod mirabilius erat in juvene Principe, & tantae monarchiae hae rede, nunquam indulsit blandis voluptatibus. Nactus magistros sui spiritus Ioannem Nunium, & postea Andream Fernandium, viros nostrae Societatis prae claros, eos in virtute secit progressiis, ut dici possit raptum esse, ne malitia mutaret eius intellectum. Frequens erat in exponenda conscientia, & anima sacro pane roboranda. Ejus facta dc verba modestiam, prudentiamque praesere hant. Nostros homines aestimavit ceu veros & fideles amicos, in quibus reperiebat ad omnem honestatem incitamenta. Ludus illi in villa idem, qui solet esse nostris scholasticis. Dies ipsi felicior, si a pluribus de Societate inviser tur. Solitus dicere: Neminem sibi lacere, cai displiceret Societas. Tria iamianum genera esse Societati adversa, mmirum invidio*s, multum vitios, ct radios.
Ajebat, se debere nostrorum conversationi, quos ad virtutem assequendam se itiebat stitnulos. 3. Eo pervenit amor erga nostram societatem, ut eam ingrediendi vehemens sit expertus desiderium. Patri Joanni Nunio matris, & suo consessario hanc mentem explicans interrogavit, quonam modo posset fieri voti compos. Multum sudavit Joannes in avertenda tam intempestiva cogitatione, Princepsque illius monitis obtemperans ab incepto destitit. Propterea usurpabat sermoni bus; se nemini plus invidere, quam iis, quibus ad ineundam Societatem nullus obex, nullum soret impedimentum. q. Superioris anni Februario, quo die celebrabantur ejus natalia, magnam vim sanguinis evomuit, ac deinceps semper habuit pejus. Inter ali Medicos ad procurandam Principis sanitatem vocat adfuit noster Antonius
Ferraaius Eborensis Collegii pharmacopola, qui longis experimentis sic didicit
apta morbis admovere medicamenta, ut nihil cederet insignioribus etiam M dicis. Hic Principi assedit continuus. Veris tempore, fluente jam praesenti anno, Regibus secedentibus ad villam Alcantarae, placuit Medicis, ut & Princeps eo secederet. Delcensurus palatii scalas, cum mon admitteret sellam gestat riam, & se offerrent, quibus incumberet, plurimi ephebi, vitandae invidiae gratia, si hos potius, quam illos elegisset, vocat duos de Societate, qui praetentes
erant, & subridens ait: Vos ad descendenilum me vestris juvabitis brachiis, vestris Irecibus a Iubeumrum In CAM. Deinde verius ad circumstantes, quia
322쪽
tis , ait, Ameris possim inniti securibs, quam eorum, qui, cPm sint genuina proles magni Atlantis Ignatii, una cum parentesiissisis humeris Iulentant Christa.
. Exceptus in villa proxima domibus regiis, nihil remittente lenta tabe,
mirum est, in quanta arserit desideria moriendi, ut citius divino seueretur conia spectu. Desperata demum salute, accedens Iecto consessarius, cadentibus uber tam lacrymis, certiorem feeit mortis vicinae. Haec audiens hilari vultu brachiis extentis confessarium amplectitur, habet gratias pro nuntio tam jucundo, pronuntians Davidis verba: Letatus sum in his, quae dicta sunt mihi, m domum
Domini ibimus. Postea injecto sermone devita, Nec, ait, mori timeo, nec ams visere; fiat in me voluntas DEI. Morti proximus contremuit toto corpore, di lecto, inclamans: non consentio, non congentae. Arguebatur injectam illi a communi hoste tentationem. Paulo post altera manu tenens Crucifixum, at lcra accensum cereum: fa, inquit, is et hora, eamus amici. His dictis emavit animam. Dubitatum inter praesentes, ad quosnam ea verba dirigeret,an ad circumiactantes, an ad SS. Angelos innocentem animam expectantes. Tumulatus: est in templo S. Hieronymi ad ripam Tagi, habitu, ut petierat, divi Francisci, pompa, quae decebat tantum incipem. Georgius Cardohus in suo Jagiologio tali ano de Theodosio tanquam de viro praedito omnium virtutum ornamentis facit egregiam mentionem. Illius vitam grandi volumine typis impreta noster Emmanuel Ludius Doctor Theologus. 6. Conimbricae ro. Maji statutos vitae annos explevit Paulus Rodericius More PDoctor Theologus. Natus in Castello Lanhoso dioecesis Bracharenis. Et Co nimbricae, & Eborae exposuit sacras litteras. Vulgavit volumen de gloria utris usque Ioannis. Scripsit in Evangelia, sed morae praeoccupatus Upis nou edisdit. Moribus vixit inculpatis. . Ibidem . Augusti videri desit Petrus Tinocus scholasticus adolescens dirimis ii virtutis jam provectae, natus Figuesredi in Bracharensi dioecesi. Novem menses lecto inter dolores vixit assi xus. Ex nimia ad studium applicatione fluxus humoris in memum descendit e capite tam copiosus, ut scalpello scindi viam
humori necessiam fuerit. Verum clim tantus hiatus non esset emittendae tabis inundationi, decidit in brachium laevum, quod totum tumuit, & torpuit. Mulvitas lacerationes, ac caeluras tulit animo patientissimo, sibique persuasum habuit, aeternae suae salati aeque congruere, atque afflictationes, quibus cruciabatur. Inco magna conscientiae puritas, & obediendi studium eminebant. 8. SeptuaFnario major P. Petrus Rochia I 3. Octobris in Domo Pr sessa Ulyssiponensi e vinculis eorporis evolavit. Natalem sertitus lucem in op--pido Villa de conde dioeeesis Bracharensis. Docuit Eborae, & Conimbricae Theologiam. Praeter alios Magistratus his egit Provincialem. Indiae Visitator
nominatus, ac ventis contrariis denuo Ulystiponem repulsus, abruptum Con imbricae Rectoratum continuare iubetur. In his magistratibus praebuit se j stum ac mitem, &, cum res poscebat, sortem. s. Ad Indiam redivit P. Franciscus Barretus, qui inde venerat Romam MilFons
Procurator Provinciae Cominensis. Rex eum designavit Cranganorensem M. chiepiscopum. Comites habuit Antonium Machiadum, di Ludovicum Sylv hun, utrumque regali sacerdotio insignem. ro. Secundos progressus recenset Collegium paysense. Erecta Sociis de ara litas S. Francisci Xavetii, & triduo Saturnali instituta klemnitas o. horarum. et i Advexit navis Anglica so. A hiopes captos ab haereticis in saltu Leaenae, nullus ex eis baptismate erat ablutus. Angrense Capitulum, in cujus dioecesi Fay, tensis insula, commendat nostris, curam susciperent eos probe instruendi, & acro fonte lavandi; quod seduli praestithre, coactis dominis, ut festis diebus eos mitterent ad doctrinam Christianam audiendam. E regno accesserunt sacerdo tes duo, Antonius Capralius ad Latinas litteras edocendas, di Antinuus --
323쪽
nius ad procurandas res domesticas. P. Domiuicus Lou adus cum Andrea Mota Coadjutore tota insula vagus populos ad poenitentiam excitavit. i I. Hoc tandem anno Lusitana Provincia in duas dividitur. Jam in Conventu Ptovinciae vocato anno I 6o6. quaesitum fuerat, an deberet peti talis
divisio, nimirum in Cistaganam, S Transtaganam, dato Ulyssiponens D. Antonii Collegio Transtaganae s caeteris domiciliis Ulystiponensibus Cillaganae. Iudicatum est hujusmodi pollulationem esse intempestivam. Postquam Joanni IV. restitutum est Iaasitanum lolium, pluribus, &ipsi Regi vi laesi ea divisio ex regni viaiestate. ra. Multa nostros homines ad id meditandum impellebant. Amplitudo Provinciae valde incommoda Provincialibus plerumque aetate provectioribus ; negotiorum expeditio dissicilis in tanta locorum distantia. Ajebant, hoc modo augendum Collegiorum numerum, & sociorum, e quibus possent cohortes numerosiores ad Indias, Americam, & caeteras hujus regni Provincias ultramarinas singulis annis ire ad Ethnicos convertendos. Posse Visitatores, posse Provinciales mitti ex una ad aliam, qui cum iuncti munere redituri essent ad suam, rem communem sine acceptione personarum citra dubium erant administraturi. Sic studia partium, commune malum etiam In sacris familiis, si, quod avertat DEus, apud hos, vel illos cervices erigerent, seaenari possent, &nullo negotio extingui. Deinde Societatis morem esse a S. P. Ignatio deductum, novas Provincias instituere, cum alicuius adeo crevisset corpus, ut administratio sit reddita multum difficilis. Adjiciebatur esse ex majestate nationis, in qua S. Parens erexit provinciam primam totius Societatis, ad Generalia comitia mittere plures, quam tres suffragatores.
13. Qui adhaerebant opinioni contrariae, clamabant: id esse scindi tunicam Christi: concordia augeri rerum vim, divisionibus minui. Certe Antonius Mascarentus, in quo erant omnia summa, consultus per P. N. Generalem reis spondit; tempus tali separationi non esse opportunum propter multa Coli gia tenuia; cum justos haberent reditus, tunc fore, ut siue praesentibus incommodis id effici posset. His, aliisque rationum momentis res ultro, citroque ventilabatur. Iratus Rex quibusdam e gravioribus, quod sibi relisterent, eos arcuit Ulysspone, Bracharam, Con imbricam, Portum. q. Etsi, ut gereretur mos Regi, Collegia Transragana, ut dictum est si pra, jam gubernabantur a Visitatore nou subjecto Provinciali; tamen videns Rex negotium lentius, quam vellet, procedere, acrius instatit. Hieronymo Vo gado vita iuncto successit in administratione Provinciae Franciscus Tavora. Juia serat Rex, ut nostri, qui Romae erant, omnes reverterent in Lusitaniam, se nolle ipsos obsequi Generali, qui sibi non obsequeretur. Cum non parerent atqui, dedit ad Tavoram acerbas litteras Januario hujus aues, quibus vetabat comme cium cum Generali, & mitti pecunias ad alendos, qui manserant Romae. Ad has litteras Tavora humillime, & modestiuime respondit: nec se posse abstianere a tali commercio, nec subditis interdicere sine lethalis peccati reatu ἱ pr inde dignaretur pro sua erga hanc minimam Societatem benevolentia, eam iatales angustias non conjicere. Ic. Praepositus Generalis considerans, quanta raperetur Societas proceDla, misit Visitatorem Joannem Brisacierum natione Gallum, illustrem sanguine, Consessarium Ducis Aurelianensis, Regi a consessionibus, Rectorem Parilientis Collegii, cum potestate, quando aliud nequiret, dividendi Provinciam. Ulyiasiponem appulitas as. Julii una cum Joanne Pomeurolo eius socio. Antequam
de navi exiret, missus a Rege Petrus Fernandius Monterius cum nostro Andrea Fernandro, intellecturi, quae serret mandata a suo Genetali Praeposito, ut Rex videret, an illum deberet admittere. Cognitis, quae in re forent, admisit Rex ad privatum colloquium. Distidens Lusitanis Vilitator, elegit interpretem Fratrem ordinis Francilaeam. 16. Cum Diuiti ses by C, Oc
324쪽
I 6. Clim Regem invenisset obfirmatum in sententia divisionis; rogavit,
antequam fieret, sibi liceret Provinciam lustrare. Cum non obtineret, Ulyssia ponem accivit Franciscum Tavoram Vice-Provincialem,& Petrum Mouram Via sitatorem; lectis sui muneris patentibus litteris, in hunc modum divisit. Cista-gana Collegia Conimbricense, Portuense, Bracharense, Brigantinum, Scalabitanum, & Insulana Angrense, Michaelente, ac Fayalense Provinciam constituerent, quae retineret nomen Lusitanae Provinciae, vel diceretur Betrensis, aut C nimbricensis, cujus esset caput Conimbricense Collegium: lumeret initium 1 linea imaginaria deducta a Tago prope Scalabim usque ad templum Nagareis thanae Virginis, quod mari imminet. Collegia intra tales limites aedificata, &aedificanda pertinerent ad Lusitanam Provinciam. i . Ab dicta linea ad ostium Tagi Transtaganam regionem, & Alia garbia terminos fore alterius Provinciae, cui addita sunt Collegia Func halense in Madera intula,& Angolanum. Placuit Regi vocari TranStaganam Provinciam, tum ob nobilitatem regionis, tum quod in ea natales suos Rex habuisset, & seiadem fixam Brigantina Domus. Quanquam Vilitator concesserat vocari posse Ulyssiponensem, Eborensem, aut Transtaganam. Nullo tamen modo a G nerali permissum, ut Ulystiponentes domus dividerentur, aliis alii Provinciae attributis. Lusitaniae praefecit Franciscum Tavoram, Transtaganae Petrum Mo ram, dum Praepositus Generalis in rem non provideret. Facta est divisio vigesima octava Septembris.18. Duraverat haec separatio solum uSque ad annum I 663. Interea tem poris rexere Lusitanam Franciscus Tavora, Antonius Barradius, Balthalar Tellius, Michael Tinocus, & Ludovicus Lopius. Transtaganam, cui Prosessa Domus Ulyssiponensis caput erat, Petrus Moura, Benedictus Sequetra, Michael Tinocus, Franciscus Manius, Franciscus Uvora, & Antonius Barradius. Bri- lacterius lustratis Collegiis, sequenti anno in Galliam remeavit. Electus praesertim, quod ea natio cum nostra coleret amicitiam.
I9. Imperavit postea Generalis, ut solita sugragia in utraque Provincia fierent pro defunctis, qui ante divisionem erant Societatem ingressi, haberentq; id beneficium spectato rerum statu, cum Societati sunt adscripti. Illud in ne gotio aleae plenissimo multis displicuit, quod non transigeretur arbitrio Praepoliti Generalis, & Societatis, quam penes est discernere, quando oporteat almajorem Dia gloriam, & Societatis incrementum novas instituere provincias, anteposta communi utilitate hujus, vel illius libidini. Anno i o . Adm. Rev. P. Michael Angelus Tamburinus Praepositus Generalis de dividenda hac Prouincia illius Patres consuluit, permotus, quod in aliis Provinciis peterentur divisones, & Societati conveniret libramentum suffragiorum ad universae Societatis comitia sanctius, & justius temperanda. Postea hujusmodi cura supersedit.
MEmorandus duorum est in Societatem ingressu, Illustrissimorum ad le- inmiti Ioel scentum Francisci Vastoncellii, & Joannis Carvalli. Accidit Ulygia talem Franci- pone 3 I. Martii. Ambo erant de primaria Regni nobilitate. Franciscus unicus haeres palemae domus, a multis annis repulsam passus, tandem evi- a. C iv liiivicit obices a Societate objectos ; & Visitator Gallus admitti jussit, invitis, & insciis parentibus. Multa inde nata litigia, tum parentibus, tum consanguineis utriusque serociter urgentibus, ut sibi restituerentur. Mille modis adorti e rum constantes animos. Sed tamen traditi sunt adolescentes suorum potestati, ac deposivi in coenobio monachorum, ut accurate discuteretur spiritus, quo se dederant Societati. Post varias machinas incassum fabricatas, ipsis persistenti bus animo semper inconcusso, nobis denique restituti vixerunt magno omnium
325쪽
3io SVm is Aunalium Societatis AESI
Bosecti ad a. Indorum salutis procurandae causa Goam concessξre sacerdotes quais tuor, Antonius de Sanctis , Emmanuel Temudus, & Thomas Vasaeus, Lusitani.& Sebastianus Bernius Italus. Thomas annis labentibus egit Provincialem Ja poniae. 3. Anni hujus mense Majo cessavit Eborae tironum educatio, novitiis o Extinguitur mnibus iussu Praepositi Generalis in Ulysponensem domum migrantibus, quod 'φ' ' vellet sub eodem inflaui tecto Transtaganae Provinciae tirones. Infra dicen indum , quam brevi sit iterum habitatum Eborense tironum domicilium. ditim s. q. Conimbricae initituta est Sodalitas S. Ignatii conversi, ac poenitentis. Ignatii Co . Id pium opus initium habuit a r. Octobris, authore Ven. viro Alphonis in * stillio tertii curriculi Philosopluci Magistro. Sacellum in atrio scholarum obeundis sanctae Sodalitatis exercitiis est destinatum. Illuc multa Nobilitas ex Academicis confluebat. Moritur pto. 3. Appulit Angrensem ad portum Navis Indica: in ea vehebatur Frater Nicolaus Alemanus Provincialis Carmelitarum excalceatorum lethali morbo
I.; .ebit implicitus. Nostri in lectica pol taverunt ad Collegium, nullique parcentes sum-
tisanarensi. ptui, Societatis erga suos infirmos charitate, aegroto consuluerunt. Nihil proficientibus remediis, & Medicorum industria, humatus est in nostro templo, de justa tanquam Societatis defuncto a nostris fuerunt celebrata. A thiopem ejus comitem nomine Donatum, abundanti commeatu dato, missimus in Lusit
n. , ii. 6. Ex eodem Collegio discurrere per totam insulam duo de nostris po
M Auasent,i. pulum eXcitanteS ad peccatorum dolorem & consessionem. Sic a nostris intro
ductus est mos & fervor recitandi Virginis corollam, ut singulis diebus in Anagrae templis a populo caneretur. Ex urbe manavit sancta consuetudo in totam tu uiam. Sodalitas mancipiorum Virginis de novo instituta: insigne, quo distinguebatur, catena suit circumvoluta brachio. Institutum jubebat festis Vir gini sacratis exonerare commissis animam, Sc refici pane coelesti; ad horologii sonitum recitare Angelicam salutationem; domo non egredi nisi a Virgine petita veni L E iacularibus ad monialium asceteria trausiit hujusmodi pium se
Missio m 7. P. Dominicus Lousidus, verbi divini praeco, cum Antonio Alvarori adjutore peregrinatus est per Picum insulam duabus leucis a Fayalensi dissitam. Homologeses de vita universa supra tercentum audivit. Morbi causa Monui Mn. ab incepto destitit. Hoc anno defuncti sunt Hortae Franciscus Viegas Uicarius Prayae; moriens legavit nostro Collegio optimam vineam: ti Dominicus Peia retra Sarmentus vir nobilis I reliquit eidem Collegio villam glebae pinguis iambo Societati nostrae addictissimi. Mori Εα-- 8. Secunda Septembis in vico Virginis a Lapa transivit a rebus caducia Nin rimul' ad immortales Emmanuel Henriquius temporalis adjutori ortus Noguetrae de Cravo in dioecesi Conimbricensi. Studens Latinis litteris, forte rixatus cum alio suae aetatis scholastico, inter puerilem calorem sic illum pugione tu ventre percutit, ut triduo animam evomuerit. Timens comprehendi, concessit Hispalin Baetica: illic, quo genius vocabat, indulget arti pictoriae. Multum profecitia re ad animam pertinente, cum se tradidisset regendum nostro Alphon se Rodericio, quem orbis pene totus novit e libris asceticis cditis, semper cum lucro, di admiratione lectis, ac legendis. s. Dum artem exercet in claustro Benedictino, altiora meditans, rogavit Praetulem, se cooptaret in divi Benedicti familiam. Facturum promiserat, si testificationes ad ingressam necessarias extrahi curaret in solo patrio. Regrensus ea de causa Con imbricam, ne pateret, sub obtentu piugendi latuit in nostro Collegio. Assuetus Didaci Monterii virtutibus apud nos laudatisIimi commercio, adiecit animum Societati. Obstabat unice illud homicidium. Certior factus Praepositus Generalis, re in deliberationem adducta, declaravit caedem illam ratione aetatis, Ob quam leges civiles huiusmodi calus homicidii non
326쪽
damnant, carere circumstantiis, quae crimen apud nos reddunt impedimentum non dispensandum.1o. Rupio huiusmodi obice, Societati adjunctus Conimbricae 7. Novembris anno I 6I8. Claruit omnibus inde virtutibus. Charitatis sic amans fuit, ut Hispali, cum adhuc in saeculo degeret, noetu ad taminas lacte abundantes serret inter brachia prolem cujusdam matris pauperrimae. Religiosa paupertas
illi erat cordi. Vestitus tot videbatur resectus centonibus, quos assuebat manuisa, ut in semoralibus laneis sint numerati quinquaginta centones lupra centum. Similis erat thorax laneus, & alia indumenta. xi. Diebusi lingulis antelucano tempore duas horas consumebat oratiω ni deditus. Huic sancto exercitio diutius indulsit diebus festis ; addebat praeterea tres missas, eas lumma veneratione audire solitus. Bis quotidie corpus flagellaverat, nocte media, & ante solis ortum. Tum jejuniis, tum aliis coria iroris macerationibus perpetuum tibi bellum intulit. Monitus, consuleret valetudini, reponebat, parum jacturae fieri morte sua. Praescivit diem, ad quem sic se comparabat, ut avide expectaret. Mimia ad eremitorium Virginis a L pa, Conimbricensi Collegio obnoxium, morbo supremo occupatur Illud admirandum contigit triduo ante mortem, quod m ea parte, qua adolescentem olim transfixerat, acutissimum dolorem senserit: interim se totum cum Deo con formans voce lamentabili Mebat: Hominem occidi ventre seriens, qui triduo luctatus es caedis acerbitare, ιδεο justo Dei Dicis a gar altero triduo: Ac mo si
cet, ejus sivi volumas. Ia. Paulo ante mortem, quod nox erat, dixit circumstantibus i Reced te ad capiendam quietem. Mam ct ego volo quiescere. His dictis componens osi manus, ct corpus totum, decussando brachia, & pedes extendendo, caput inclinavit ad venerandum saxum, sub ovo Virgo colitur, ae summa corporis, de animi pace emisit Ipintum. Tumulatus sua in templo pagi Guintelae ἔ nam aedes Virginis tota est fundata rupe viva. 13. Vigeina octava Novembris iter aetemitatis ingressus est Bracharae P. . , -- Emmanuel Malcarentus, Ortus Ulyssimae parentibus Illustrilsimis, at in licissi viri si M. mis, Marchionibus Montalvanensibus. Cum duo eorum filii, deserto novo R ge , secuti sint partes Castellani Regis, & ad ipstim confugissent, parentes suos, ac totam familiam miserandum funestarunt, obrueruntque calamitatibus, qu rum pars magna Patri Emmanueli obvenit. Bis ille, semel in Castella, iterum in Lusitania, jussu Regum mancipatus carceri, tulit aequissimo animo hujusmodi adversitates, quibus majorem reddidit innocentia. is Ingenio ad scientias egregio praestantiores virtutes sociabat; cumprimis prolandisumam humilitatem in tam illustri prosapia. Post acceptos sacros Ordines ossicium B. Virginis, & coronam quotidie recitavit. Non alius vultus in adversa, atque in secunda fortuna videbatur. Amico in aerumnis consolantixelpondit: pati, mori, ct silere. Venientem ex odeo templi horis vespertinis subita vis mali adoria, unice pepercit menti, & voci. Exposita conicientia apud Consessarium, antequam reficeretur secro viatico coram omnibus proterisatus est per mortis horam, in qua erat, & rationem actutum dandam supremo Iudici, se nec levem causam praebuisse ad sustinendum bis carcerem. Ubi sacro inunctus oleo, pacate emavit animam. Post Emmanuelis mortem praelo subinditum est Parisiis volumen de Sacramentis ab eo concinnatum. 1 f. Laeta Natalis Domini sesta funebri maerore obturbata fuat 27. D Reembris Eborae moriente Patre Petro Moura Doctore Theologo. Uitae curri- 'culum inivit Alpalami in dioecesi Portalegrensi. Egit Visitatorem Brasiliae, R ctorem Moremem, & Conimbricensem, Visitatorem, & Uice provincialem Transtaganae Provinciae. Tum magisteris, tum praedictos magistratus egregie explevit, sapiens aeque, ac religiolus. I s. Continbricae, ubi suetae natus, obivit 19. Novombris P. Antonius . Anton
Diasius, Coa utor spiritualia. septuagerario ni M. Annis tribus di triginta v-- -
327쪽
xit in Collegio insularum a Capite viridi, o decim annis ibi pueros domae Grammaticam. Indesessus assidebat audiendis poenitentibus. Frequenter ita locis publicis tum pueros, tum rudes imbuit sacra catechesi. Multos morbos, adversitates plurimas tulit in ea infelici regione: semper invictus tot aerumnis, d nec extincto domicilio redivit in Lusitaniam. I 7. P. Joannes Andrada a . Maii Malabi pie discedit. Comes ierat in Sueciam P. Antonii Macedi, cum Regina appulit animum ad verae fidei mysteria. Micuit in eo obedientia prompta. Tertiana laborabat, cum ex uno ad aliud missus Collegium, non indicata Superioribus febri, se ad iter capessendum accinxit. In Domo Prosessa Ulyspoue abit Hieronymus Diasius Coadjutor. natus Villaevisseis, in id totus intentus, quod jubebant majores. Ibidem Seb stianus Sa, domo Portuensis, Coadiutor, insigni praeditus charitate. In Domo tironum 19. Januarii P. Bernardinus Sampay lanensis, plenos lacrymis, ac desideriis reliquit suos tirones, quos pluribus annis instruxerat. Tam innocenx moribus fuit, ut, qui totius vitae prope mortem audivit enata, affirmaverit ἀnunquam lethali crimine maculasse animam.
Congregatio triennalis habita in utraque Provinciar in Lusitana electus Pisis
curator P. Joannes Cabralius; in Transtagana Michael Tinocus. In hac relata sunt ingentia Regis beneficia erga Societatem proponenda Generali Praeposito, ut statueret sacra dicenda, ac preces ab Societate universa pro Benefactore tam insigni. Tria indicta sacra a singulis facienda sacerdotibus, Mires precatoriae coronae recitandae a non sacerdotibus. Per id tempus adhuc erat Ulysspone Antonius Vieira, & urgebat abitum sirum, quem Rex impedierat ; sed multis motus Vieirae rationibus, Patribus Congregatis decidendum per secreta sussragia commisit, an concedi, an negari debeat prosectio.
nante eloquentia proposuit magni momenti rationes ad moras omnes rumpe das. Illo de conventu egresso, nonnulli de gravioribus viris genibus nixi lacrymis ubertim cadentibus flagitaverunt se mitti loco Vaeirae; non privandam Lusitaniam tanto homine. Ad haec Benedictas Sequetra Provincialis: Regis mentem non esse, alium mitterent loco Vieirae, sed ut per occulta fiagrasia, quid optimum sit facta, decernatur. Itur ad suffragia: major pars censuit, esse Dei majorem gloriam anteponere tot animarum silutem splendori Societatis in urbe Regia, di Lusitania: quod se privarent commodis ex tali viro Socis rati venturis, Deum Opt. Max. rebus nostris affuturum manu largiore, & ub riore gratia.
Lustani, decem Galli, tres Itali. Omnium Superior P. Antonius Frerius, domo Porti manensis, annis non minus triginta egerat Ulyssi pone Indiae Procuratorem. Anchoras jecerunt in portu Goano a I. Augusti. Naves quatuor, in mutuo semper conspectu, aliae ab aliis nunquam erant separatae. De nostris ne unus quidem desideratus. Vix aliquando fuit navigatio felicior.
lus, caeteri Lusitania omnibus praeerat P. Joannes Palva, vir notae samaim niae, qui plurimis annis indelasse laboravit in Angola apud Conganos, di alias nationes. Vixit, ac obiit in Brasilia virtutis opinione non vulgari. s. Trancosi, atque in vicinis oppidis P. Emmanuel Femandius cum Emmanuele Cabratio habuit missionem, qua populos erexit ad poenitentiam, abusus Christianis indignos extinxit quam plurimos, mirum auxit obsequia erga Dei genitricem, di mille modis, quos esset longum referre, lavit omnium paeo
328쪽
6. Provincia Cetobricensi Collegio accrescit, Fundatore Andrea Vellio initium Coi nexio Equite militiae Christi , di ejus conjuge Philippa Paredia natio-i Se 'ne Castellana. Cum proles domi non esset, nec spes ejus habendae, constituerunt sua bona Societati nostrae largiri ad ponendum Cetobricae Collegium in honorem D. Francisci Xaverit. Praeluserat antiquum oppidi nobilissimi studium, cum apud eos vigeat persuasio illic fuisse S. Xaverium. Id certum, vix. in uisitania esse gentem magis addictam obsequiis Divi in Patronum electi, quam Cetobricensem. Quamque charum sibi oppidum sit, praesaris miraculis ipse Divus contestatur. . Hoe 4nno die Coneeptionis illibatae Virginis factum Bracharae initium sodali in s. Sodalitati S. Ignatii poenitentis. Idem sodalitium Eborae institutum. Sub anni finem P. Laurentius Rebesius levatus onere gubernandi Collegium Hyalense A. πω. transiit ad insulam a D. Georgio dictam ἱ ibi & aegro P. Emmanueli de Lima ottii.
ex Maranonia venienti adstitit, de multa Insulanorum utilitate egit operarium Evangelicum. Ab annis triginta non viderant in ea regione Societatis hominem. P. Antonius Nun ius transfretavit ad Picum insulam, ut assisteret vinea- Antoniu. . rum putationi: ob maris ,saevitiam integro mense non patuit Hortam reditus. ni iuri , Supra quingentos homines morabatur maris inclementia. Igitur Antonius, dum non favet remeandi opportunitas, exhortatur Omnes ad vitia putanda, & procurandam ammae salutem, audit confitentes magno cum tuo, tum eorum solatio. g. Primitias DEO in Fayalensi Collegio consecravimus, vita fiancto Horis Moritur An tae 1 r. Maji Andrea Mota Coadjutore, nato Arritanae de Sousa. Laurenti dxς M. Rebellus illius obitum lcribens, collaudat singulariter mores innocentes, paupertatis amorem, voluntarias corporis macerationes, quarum illi saepe modum
posuit Superior. Magna apud saeculares opinio de ipsius virtutibus increverat. Post mortem avide flagitarunt aliquid de rebus ab eo usitatis, ut haberent reliquias. Funus celebratum est totius oppidi concursu. . In urbe Portuensi vivendi legibus satisfecit calendis Octobris P. Si- p. simo, mon Aguiarius, coadjutor spiritualis, sep uagenario major, natus Pinelii in dice-eesi Visensi. Annos quatuordecim in Angola navavit strenuam operam salvandis Authiopibus. In regno Dongi, ubi crudele bellum in dies magis saeviebat inter Lusitanos, ac Reginam Gingam, multum sudavit, ut placaret insenses ani- , .mos. Erat illius charitas insignis ἔ religiosae paupertatis cultor & amator nihil minoris habuit, quam res caducas. o. Eborae a. Januarii ex hac vita mortali abiit Antonius Ferrarius Cois Arnonius adjutor pharmacopola, domo Portuensis, ab experientia medicus insignis. Id ei reo continuus assedit Theodosio Principi πgrotanti, & morienti. Claruit multis virtutibus, cumprimis humilitate, qua suo gradu contentus, respuit sacris initiari, ut concedebant majores. Non solum nostris ejus charitas, sed etiam existernis multum probata, & perspecta suit. Ibidem aci. Januarii Fratrem sequi- , tur P. Emmanuel Alvarus Alterchamensis, Prosessias . votorum, ob eximias P. Emmanis virtutes dignus, quem Theodosius hujus nominis secundus Dux Brigantinus M' μμ elegent Consessarium.
Nnum ordior Lusianae nationi feralem, & infaustum. Sextii die Novemia Moritur bris imperio suo Mors subjecitJoannem Regem quartum hujus nominis, , i. patriae patrem, & assertorem invictissimum. Animus Illi fuit omnium ratem betie rerum grandium capax, dignus profecto, quem DEus elegerit ad restituenduin M a. pristinae gloriae, libertati, ac majestati Lusitanum nomen, & gentem. Quam se benevolum, ac munificum exhibuerit minimae huic Societati, ex dictis abunde liquet. Addam beneficia illa, & doua relata A triennali Congregatione anno superiore habita. Λα-nu Franco. R r a. Re- ο L, Oo
329쪽
a. Restituit, donavitque absolute de novo, & in perpetuum eonfirmavit quatuor supra viginti millia cruciatorum annui reditus, quos Indiae Prorex abstulerat Provinciis Goanae, & Coccinensi, ac inter milites distribuerat, causando, a nobis acquisitos contra Regni leges. Hanc sententiam Pioregis jam confirmarunt Senatores Ulyssiponenses judicio decretorio, ultra quod litibus prole quendis locus non est. Tum Rex Societatis amantissimus, Ego, inquit, bavice dispenso in Regni legibus, omnia reddantur Goanae, O Coccinense Provinciis; habeant pacifici pia bona, quando sue bis ali non possum er vineae Domini, O
meae tam fideles operarii. 3. Japonensi, sive Macaens Provinciae largitus est cruciatorum duo milislia perpetua in singulos annos. Quamvis enim antiqui Reges eam summam illi Provinciae impertiverant; jure, vel injuria, jam censebatur extincta. Eidem Provinciae restituit, confirmavitque donationem villae Carcavelli factam a nostro Didaco Brandano, quam id temporis pene eripuerant Societati Ministri Regum Catholicorum. . Vice-Provinciae Sinensi cruciatos mille & quingentos dedit perpetuos quotannis. Jussit praeberi Angolano Collegio duo aureorum millia decennio. Nostris ad Indiam navigantibus viginti quinque Cruciatos imperavit tribui supra centum, qui ex antiqua Regum liberalitate conserebantur in viaticum pro singulis operariis eo proficiscentibus. Nostris in Angolam euntibus ad naulum, di viaticum sustinendum erogari praecepit cruciatos centum pro singulis capitibus ἀquod nullus Regum ad id tempus donaverat. Migrantibus ad Maranoniam,& Brasiliam suppeditavit septem lia pra octoginta cruciatos ad singulorum viaticum. Ma- Linonis domibus dedit in singulos annos septuaginta quinq; supra octingentos
1. Ipsius expensis aedificatum Gymnasium in Elvensi Collegio; ad victum, & vestitum Magistri docturi Matehesim destinavit quot annis ducentos cruciatos. Largitus est partem sui Regii palatii Scalabitani ad nostrum iundandum Collegium: aliam partem, in qua Rex volebat sibi paratam domum servari, post ejus mortem ab Regina impetravimus aliquot cruciatorum millibus in belli expensam collatis. Destinavit cruciatos quingentos supra mille annis singulis ad constructionem templi nostri Villavi Glani. c. Brigantino Collegio praedium tribuit, quod annis sngulis reddebat cruciatos quadraginta. Hactenus Collegi ex actis Congregationis. Quibus addi potest Elvensiis Collegii sundatio; iussit enim expediri illius dotem, ac nobis tradi. Nostros homines fecit maximi, ut Ioannem Nunium Reginae, re Principis Consessarium, qui Regi morienti dixit postrema salutis verba; Andream Fernandium, cui animam suam regendam credidit, eundemque admisit ad secretoria monarchiae concilia. Ex his scient nostri homines, cum Joanne in solium evecto suscitatum in Regibus Lusitaniae amorem illum, ac munificentiam, qua Joannes III. Sebastianus, & Henricus hanc, non dico nostram, sed suam Societatem tanquam suavissimi Parentes recens natam sunt complexi. Pro Joanne desuncto quater ad aram fecit unusquisque sacerdos totius nostrae Societ iis, & non sacerdotes percurrerunt toties precatoriam Virginis coronam. . Huic tanto communi vulneri adjungo domesticum non parvi apud nos momenti. Id fuit obitus P. Joannis Numi Reginae Confessarii. Contigit in Domo Prosessa Ulystiponensi festo sanctorum Innocentum. Ortus est Me nu dioecesis Conimbricensis. Inivit societatem Con imbricae 27. Junii anno I sos. In longo vitae decursu semper idem, sibique in sanctissmis moribus persimilis ,
erat omnibus cum nostris, tum saecularibus cunctarum virtutum spectatissimum exemplar.
8. Rexit Domum Prosessam Villaevis is, & tirones Ulysspone, inde
assumptus a Serenissima Lusitaniae Regina Consessarius. Sui muneris partes abunde explevit. Novus honor non mutavit, sed secit notiores illius virtutes, quibus nihil erat in Regia ipectabilius. Nunquam induci potuit, ut aliquo genere vehiculi uteretur. Sive In aetiate sol terras ureret, live hyeme luto di plu
330쪽
via sordet ent viae urbis, semper ad Regiam ivit, & inde redivit pedes. Sic ocpergebat ad tantae urbis distantiora loca. s. Multum, sed incasium adnixa est Regina, ut currum, aut lecticam ad- imitteret, jam imperio, jam artificiis usa. Querelam aliquando miscebat de peristromatis calceorum luto maculatis: mi Pater, ait, de te apud me queruntur haec mea stragula, quod a tuis sordescant calceis; unde venias curru, aut lecti ea necesse est. Hic ille subridens, sapienter, inquiebat, tam justae querelae. Sequenti die tulit secum calceos mundos; ingressus palatium eos induit, sordentes e via dat servandos famulo. Postea re cognita, ct sancto hominis artificio, Regina se ab Joannis humilitate victam fatebatur. Io. Reginam, dc nobiles faeininas de ipsius aulico comitatu miro incendit virtutem sequendi amore, & studiis. Plurimae de primis ilemmatis se receperunt ad parthenonum strictiorem disciplinam. Fratri suo postulanti, ut apud Reginam ipsius adesset negotiis agendis, reposuit, se Consessarium esse, non
actorem causarum. Nec unquam ullius consanguinei curavit promotionem.
Solum usus Reginae gratia ad luccurrendum egenis, praecipue Nobilibus, di honesto loco natis, quos ab ostiis circumcursandis verecundus pudor prohibet. II. Cum Regina laxandi animi gratia extra ui beni degeret, Ioannes sui muneris ergo eam comitatus, per id tempus vicinos adibat pagos, & populos edocebat lalutis viam, ac divina mysteria. Iphinet Regina luis, suique Gyne-caei manibus elaboravit praemiola tribuenda pueris ad interrogationes de catechesi resiponlucis. Si votorum ordinis observantiam, reliquaSque virtuteS m . moro, nulla est, in qua non eminuerit.
I a. Ibat mane auditurus consessionem Reginae, cum in angulo Quodam Vidit pauperculum hum jacentem, ac gementem; accessit, invenitque illic pernoctasse morbo correptum. Pallium expandit super terra, imponit pauperem, tegitque socii pallio, uterque apprehendens oras pallii, sustentatum manibus portant ad nos omiuin per mediam urbem. I . Conceperant omnes singularem de Ioannis virtutibus opinionem. Ideo factus ad ejus exequias concursus maximus: seretrum gerebant Regni Magnates. Ejus sepultura ab anno mortis usque ad annum r7 I9. clausa fuit, nec audebant aperire venerationis causa. Multi putabant cadaver esse incorruptum. Dicto anno nonnulli Religiosi nocte media, habita majorum facultate, excavato solo reperere nuda tantum ossa, quae locata sunt in pariete sacelli valetudina rii domus ad latus Evangelii, addito marmore cum cpigraphe. vita Joannis magnis rebus plena circumfertur typis per me vulgata. I . Caeteri hoc anno defuncti sunt. In Collegio Portuensi a. Novem - P. Nieola bris P. Nicolaus Nogentius Hybernus ex nobilissima familia. A teneris cum sibi elegit Deus. Audivit Datrem tuum nam majorem disserentem de faeditate peccati mortiferi s sic ad ea verba puer horruit, atque adeo est detestatus, ut tota vita graviter Deum non offenderit. E patria migravit Antuerpiam, ibi Latinis litteris, & Philosophiae impendit operam, artium Magister creatus. RO.mae ad tirocinium recipitur. Interrogatus a Patre nostro Generali, ubinam placeret sacrae Theologiae studereὸ Relpondit, in ea Provincia. in qua Societatis homines populus vocat Apostolos. Igitur in Lusitaniam missius eam Eboiae didicit scientiam. Postea ad suos populares in vera fide conservandos restituitur
is. Dublimi suo Evangelici praeconis muneri nocte, dieque insudans,
ab haereticis deprehenius addicitur horrido carceri, quatuor annos eas perpessus aerumnas. Saepe illius puritas tentata ab spurcis laminis in idem conjectis crgastulum, quarum insanos conatus instar immotae rupis a se depulit. Tandem liberatus adjuvit suos indigenas annis quadraginta, stim mos inter labores, & pericula. Facta tota intula potestatis Anglieae, ac justis nostris in suas redire pro Vincias, Nongentius navigavit in Lusitaniam, & in urbe Portuensi conledit. Multos eo venientes ex Anglia commercii causa reduxit ad veram fidom. E MANIonius Haro. Rra Omni '