Synopsis annalium Societatis Jesu in Lusitania ab anno 1540. usque ad annum 1725. Authore R. P. Antonio Franco Societatis ejusdem sacerdote

411쪽

396 Smno is Annalium Societatis IESU.

etissimό auream captam quadraginta monetis aureis refertam. Ejusmodi donis regiae manus, dum vixerat, sic illam domum fovit, ut nunquam magis

abundaveritaramus lapis s. Martii duodecima positus est primus lapis Bejensi Collegio, facta ea caeremonia a P. Benedicto Lemio Eborenti Rectore. Ordinata supplicatio ab aede divi Sesinandi, in qua sub umbella Eucharistiam circumtulit per praecipuas urbis plateas P. Lemius. In serculo cultissime adornato jaciendum lapidem manibus gerebant simulacra SS. Xaverit, & Sesinandi. Lapis erat instar mam moris arae sacrae, in eo legebatur incisa hujusmodi epigrapher D. Maria Sophia Regina Portugalliae maveris stra. Ingressa supplicatione, spatium aedificio designatum, & in altari locata Eucharistia, P. Lemius in fundamenta descendens, praeviis solitis in re caeremoniis, lapidem posuit ad laevam partem arae majoris templi aedificandi. Inde reversa supplicatio eadem pompa ad aedem, unde exierat. Volebant cives, ut Collegium dicaretur D. Seli nando Concivi tuo: ut mos

Reginae, & ipsis gereretur, placuit templum D. Selinando, Collegium divo XDVerio consecrari.

Prosecti id 6. Indicae missiones adjutae sunt duodeviginti operariis, uno Italo exce-kλά. pto , suere Lusitani. In Maranoniam misimus egregiam manum: erant numero quatuordecim; omnes ardentissime id postulaverant. Quinque jam sacerdotes, caeteri completa aetate, & absolutis scientiarum studiis initiandi. Erant omnes Lusitani, & ingeniis, ac dotibus spectabiles. Vix creditur, quod una Provincia tantum numerum tam selectorum adolescentum liberaliter impertiverit, quin sit exhausta. Verum cum DEUS Opt. Max. eam specialiter elesterit tanquam transmarinarum missionum gloriosum Seminarium, facit, quod plurimum det, ut abundantius habeat. Turbae in I. De Provinciae Collegiis Conimbricense annum doluit mrbulentum

. . it..i ' siquot parum maturae indolis adolescentes immemores, quid DEO, quid' ' ' religioni deberent. Caput perditorum adolescens nobilis natione Italus, cujus nomini parco ob illustris familiae nobilitatem. Hic ex patria veniens iturus ad

Indicas missiones, imperio Generalis substitit Conimbricae dans operam Theologicis studiis. Inerat illi vulpis & lupi malitia sub ovina pelle. Dictitabat, se Generalem, se Papam in manu habere, facturum Romae, quae vellet. Hisce audaces secit aliquos sibi similes. Commisere relatu indigna. Italus, origo mali, habita facultate redeundi in patriam, positus extra Collegium induit vestes saeculares, de in villa eum aliis alienigenis substitit prope Ulyuiponem nullo

ab eis discrisine. In Prosessam retractus domum, mitius, quam res poscebat, Nuncii commendatione accedente tractabatur. Data opportunitate solvit in Italiam, ibique de Societate expulsus, adscripsit militiae nomen: dum in hostem fecit excursionem, glande trajecius plumbea mortem occubuit. Con ites illius varia poena affecti Conimbricae, e Societate tanquam boni communis pestis expulsi sant. Mora P Anto- 8. Sed his retustis, quae adhuc meminisse horret animus, ad suaves septemini Ly 4 μ sociorum obitus progrediamur. In eodem Collegio 24. Januarii expiravit P. Antonius Cardorus Nabasiensis. Sparsit virtutum odorem , ubicunque suit. In Angola pluribus annis strenue rem gestit in nostris ministeriis. Non minore diligentia procuravit bona temporaria Conimbricensis Collegii. Nullus de ipso conquestus unquam, aut minus bene locutus est. Integerrimis enim florebat moribus. Sic omnia disposuit ad agonem, ut supremam diem praescivisse vix potuerit dubitari. Uvati Fio. 9, In Sanfinensi Residentia s. Aprilis P. Alvarus Froesius natus Fermiis φsi nani. Ob pertinacem morbum dimissus e tirocinio, ubi convaluerat, uerum ad nos venit. Tradidit morales scientias Brigantii, in Portu, di Bracharae praeciarissimo sapientis Magistri nomine. Quamvis inflent scientiae, nihil eis tumuit: imo fugiebat angue peius hominum aestimationes. Nemo ad obediendum promptior, aut suo cubiculo, di libris addictior. Vix diebus vacationis prodi -

412쪽

hat in agros ambulatum, ut corpus exerceret, ne putresceret. Postremis annis memoriam amisit; prope mortem illi restituta mens omnis. Vulgo dicebatut in re moralis scientiae optimos quosque sui temporis aut aequare, aut, vincere.

Obivit septuagenario majorito. Ulyssipone in Domo Prosessa ψ. Novembris P. Antonius Fonsem p. A mota ortus Fermoseliae. Rhetoricam, & Philosophiam Conimbricae docuit. Socius vis erat Gasiparis Alvari Provincialis in Brasilia, '& Antonii Gon ivit in Lusitania. Quo tempore Rex Alphonias VI. vixit in Sintrensi custodia, habuit Antonium

a consessionibus. Demissio, ac religiosa modestia illius mores plurimum exor- .nabant. Confabulationes saecularium ut rem vanissimam semper exosus. Amans silentii, & cellae, atque studiosissimus obedientiae, principis in Societate virtutis. it. Fari ar. Decembris P. Augustinus Giresdinus, Hibernus. Pluribus p. Ati timiannis in Collegiis Insularum morales profitebatur scientias. Redditus Lusitaniae Guald in ad Hiberniam mittitur, ut populares suos contineret in orthodoxa fide. Id temporis Angli Regem suum Jacobum, quod Romanis adhaereret sacris, throno deturbarunt. Calamitosa ea fuere Catholicis tempora, bellis omnia desolantibus. Geraldinus coactus est classem adversus Gallos conscendere, ut suos populares in re ad animas pertinente inter militares strepitus juvaret. Post casust varios, quamvis haeretici Hibernis ex pacto foedere orthodoxos parochos perinmiserint, excepere homines de Societate JESU, quibus nullos adversus haereses perfidia experitur validiores. Unde Giraldinus in Lusitaniam rediens Farum missus, ubi posset auxiliari mercatoribus, & nautis Catholicis eo ex Anglia ad navigationem venientibus. . Sexagenario maior vitam posuit. t a. Ulympone in Collegio D. Antonii I 3. Iunii P. Dominicus Freitius. p. Dominici Sacerdos jam ma)or quadragenario ingressi is est Societatem. Nondum tirocini. um absolverat, cum est in Angolam missus. Dum navis parti oneris accipiendae stat in Anchoris ad Maderam, Dominicus morbo impeditur, quo minus iterum conscendat. Navis cum Omnibus nostris, ut suo loco retulimus, sub- . mersa est. Cognito nauseagio, Dominicus rogavit Patrem nostrum Generalem, se mitteret in Angolam. Data facultate obstitere Patres Collegii, quod munus Procuratoris obiret, nee esset, qui illius expleret vices. Restitutus Lustaniae similem procurationem exercuit in Collegio divi Antonii. Plurimus erat in castigando suo corpore: dies tres singulis hebdomadis jejunio transigebat. Primus properaverat ad confitentium tribunal. In ejus factis, ac verbis eminuit sanctus candor, qui reddebat omnibus charum.

r i. In Scalabitano Collegio a s. Martii P. Augustinus Laurentius Rector, p. Autustia patria Terenensis. Tradebat Ulyssipone Philosophiam, cum in Angliam comitatus est P. Benedictum Lemium, ut supra memoravimus : restitutus Lusitaniae post aliquot annos Eborae transactos admotus est gubernando Collegio Sca- labitano. Londini scripsit, quae typis dedit, tria Philosophiae,' ac duo Theologiae volumina. Insuper comparavit egregiam bibliothecam, quam moriens reliquit Bejensi Collegio. Porro eleemosynis privatis rotavit reditu perpetuo, ac exornavit sacellum tironum Eborensium B. Virgini a Martyribus dicatum.14. Societati intimis medullis addictus, omnia sua illi voluit. Ajebat, quidquid haberet, sibi donatum, quod Societatis esset filius. Idcirco Societatem unice peeuntis sibi a Regina datis fruituram, non vero conlanguineos. S ex iis nonnulli aliquid dargitus est, id fecit eleemosynae titulo. Hospites transeuntes excipiebat maxima charitate, & munificentia. Morbos singulari tolerantia perserebat. Nihil aeque curavit, atque servare conscientiam a minimis naevis puram.

is. Ejus Consessarius testatus est annis tredecim, quibus vixit in Anglia,

tam exactam factis, ac verbis adhibuisse vigilantiam, ut absolutionis materia in neutris sit reperta. Ubi morbo supremo decubuit, aeternitatem unici cogitans, verbis tam ardentibus DEum alloquebatur, ut esset omnibus admirationi. Subditis ad se vocatis postremum valedixit, singulos amplectens, ac togam, sibi

413쪽

398 Syno is a malim Societatis IESU

condonarent, quidquid adversus ipsos peccasset, aut in quibus suisset offendiis culo. Virgo sanctissima Annunciationis suae die eum asseruit incolis Regiae coe

lestis.

Ioannis Fet. I 6. Eborae r 3 . Julii Ioannes Fernandius Londini socius nostrorum apo-plexia sublatus est. Illuc navigarat eum Regina, & Antonio Fernandio illius Consessario. Patriam habuit Portelium. Singulari eminebat charitate praesertim erga infirmos. Londini Catholicis egentibus, Ac aegrotantibus frequens

erat auxiliator tum pecuniis, tum medicamentis, quae suis manibus parabat, eo

. rum quippe conficiendorum artem noverat. Nullus illi sermo gratior, quam de rebus divinis, ac de SS. Eucharistia, quam praeter solitos dies saepissis accipiebat. Annis postremis illi facultas concessa se eidem quotidie reficiendi. Donavit sacello Valboniae villae suburbanae Eborensis Collegii, quidquid argenti in eo cernitur. Simulacrum Virginis locatum in ara ad latus dextrum curavit in praecipuam transferri, quam Occupabat effigies divi Xaverit, cui dicatur sacellum.

. I.

Cong eotio Α Prili mense habitus Provinciae Conventus ad creandos, qui eum iure sisirio ιος ii . fragii Romam irent, ut comitiis universae Societatis interessenti Ex-

. pleto enim novennio, a quo alia comitia suere celebrata, juxta decreta Pontificum cogendus suit Generalis Conventus , eumque in Novcmbrem hujus anni indixit P. N. Thursus. Electi Em nuclem Corream Provin cialem comitaturi Franciscus Coclius Rector Conimbricensis, & Vincentius Usus Bracharensis Rector. Terrestri itinere prosecti. Pervenerant Almassamum Moritur . in Castella, cum subitanea mors Vincentium rapuit, erumpente abscessu, qui

Mn inv3 erasso, & copioso fluxu corrupti humoris, gutture suffocato, intercepit spiritus' reciprocationem die undecima Maji. Erat patria Ulystiponensis. Τradidit nimbricae scientias usque ad primariam Theologiae cathedram. Cenius illi suavissimus, & beneficus. Pluribus annis rexit Conimbricae Sodalitium S. Ignatii poenitentis. Illius suasionibus Academici clariores conveniebant ad peragenda exercitia Sodalitatis. Cibi parcus, amans laboris, & religiosae paupertatis, ae sui castigator suit. Substitutus P. Franciscus Correa eidem successit. Initis Comitiis, creatus Lusitanus Assistens P. Emmanuel Correa. dius loco sequenti anno suscepit onus gubernandi Provinciam P. Antonius Cardores. Erat prae dicta Congregatio decima quarta totius ordinis., Prosecti ad a. Undecim tulere suppetias Indicis operariis, praeter duos reliqui Lusi. in M. ει tani. Praeerat omnibus P. Gaspar Cinnerius Monacensis Bavarus, vir apud Si- - μ' nas blathesis professione admodum clarus, qui annis labentibus e Sina rediem, ad eam iterum prosectus, ut infra dicendum. Maranoniae Provincia opitulata duobus eo misiis sacerdotibus, P. Fructuoso Correa & Michaele Sylvae Duos secum vexere scholasticos tirones. P. Fructuosus tradiderat Eborae Philosophiam, ibat Τheologiam docturus cum facultate redeundi, ut secit absoluto magisterio. Rexit deinde Cetobricense, & Scalabitanum Collegium. Cum haec anno ira o. scribuntur, Eborae Collegium, & Academiam gubernat. Naufragium 3. Non est praetermittendum, quod contigit Patri Francilco de Fonstea P. Francisca Madera revertenti. Degit hodie Viennae Austriae procurans bona, quae Socie- legavit architalassus, de quo mentio suis locis facienda. P. Franciscus post magisterium humanioris litteraturae adornabat reditum. Erat in procinctu navis unica, nee ea multi momenti. Aliis de nostris illam conscendere nolentibus, P. Fonseca statuit undis se tradere. Dum socios pro discessu extremo complectitur, accidit, ut inter religiosos amplexus stangeretur crux simulacri Domini ex ipsa pendentis, quod serebat de collo suspensum ante pectus. Hie ille

spem vultu simulans, premens attamen magnum aliculus periculi corde dolorem,

ad socios hilari voce: Tandem aliquando finem habuit Crux mea. Finiis est Colle Di iliaco b Cooste

414쪽

Collegii Rector se ad conspectum fractae Crrucis, intus sensisse motam voluntatem ad inhibendam profectionem. . Post abitum mulier ad pedes Consessarii in templo nostro declaravit

in odium quorundam vectorum illius navis procuratam opem daemonis, ut navis illa facto naufragio periret; signum jacturae fore ampullas vitreas inter se occulta manu collisas. Januarii a . navis erat propeTagi ostium ad arcem diavi Iuliani, cum ingressum conanti Genuensis vehementer bis impingitur navis, quae sestinabat portum intrare. Hujusmodi collisionibus sic invicem sunt intricatae naves, ut fundum gubernaculo tangente, ambae sint in laxa conjectae. Ipso temporis momento in Madera sunt fractae, se mutuo ferientes, geminae vitreae ampullae. Unde conjectum navem perditam, idque per insulam vulgatum auctore incerto. . Hora quinta vespere coepit calamitas. P. Fonseca subita ruina nihil est turbatus : ille miseris, quos potuit, secit animos, ad peccatorum dolorem excitavit: vectorem unum posita salutis spe redegit ad sinceram poenitentiam; hic paulo post tentandae sortunae gratia, ut in littus evaderet, committit se fluctibus valde tumentibus, & absorbetur. P. Fonseca ad noctis horam undecimam perstitit in stagmento navis, tum mitescente mari, per malum transiit ad enuensem, inde per ejusdem malum egressus in rupem. c. Tribuit ille suam incolumitatem cumVirginis rosario de collo suspenso, tum reliquiis D. Xaverit, quas gerebat secum. Illud omnibus erat mirandum; quod factis crucibus cum reliquiis adversus undas metuendo eumulo allapsas, hae subter navem se conderent. Si vero poenitentibus audiendis distentus cessabata dictis. crucibus. undae in navem proruunt, obruuntque omnem turbam. In Iit tus ejecta navis fragmina, & onus. id Pater jam in tuto positus cum cognovisset, disertis verbis, ait, protinus capsa mea in littus propellenda est; nam portat pecunias Virginis a Luce; illa non permittet rei suae lacturam. Magnae matris curam ostendit eventus; nam jacta,& fracta ad rupes capsa, insuper ruptis pecuniae involucris, omnis summa, ne uno quidem deficiente obolo, est reperta.

. Superest plurium hoc anno vita functorum memoria breviter agenda. Motitin .

In Domo Professa D. Rochi 4. Aprilis spiritum finivit P. Alphonius Sylvetra Ulysm Alybonis

ponensis. Parentes illi Comites de Sarsidis. Primis in religione annis veniens ex Italia Visitator indulsit Alphon , unde factus ad observantiam negligentior. Monitum, & non curantem de se coercendo Ludovicus Lopius Rector Conimbricensis austere reprehendit, ae punivit in triclinio; quo salubri medicamento sic deinccps, quid oporteret, considerat, di exequitur, ut sit fassus,

se quidquid foret, Ludovici debere severitati. Ad quaeque nostri instituti ministeria, etiam humiliora, & religiosarum virtutum exercitia, Moderatores sem-ser invenere facilem, & promptum. Philosophiam, & Theologiam tradidit lystipone. s. Ibidem . Maji P. Iosephus Costa Conimbricensis, in Academia suae p. Iosephua

patriae Philosophiam professus. In procurandis miserorum causis, eorum prae- costa. sertim, quos carcer reos tenebat, vix habuit studiosiorem. Praescivit suae mortis tempus i cui praelusit res admiranda. Mercator famulum ob furta apud Judi- , ces accusaverat, qui raptum ad carcerem per urbis compita flagellis caedi jubent. Rogante P. Iosepho dissimulabant, si mercator condonet. Infimis precibus hune Pater orati Promittit ipsi gesturum morem. Verum promissi immemor Iudices adiens damnationem ratam habet. Hic Iosephus eum convenire, expostulare, obsecrare. Nec iteratae preces, nec lacrymae hominem emolliunt. Igitur, quando, ait Iosephus, sic amori fraterno, & promisso deficis, te cito, ut mecum stes coram supremo Iudice, ut rationem des de fide fracta. Risit impius. Josephus paratis rebus ad supremam viam, accedente morbo, lecto se tradit, ae Medicis. Paulo ante mortem illi refertur periisse mercatorem.

Nunc, inquit, sequor ego: nec multo post estiat animam quadragesimo tertici

aetatis anno.

415쪽

. rephisua . s. In eadem domo I 3. Maji P. Stephanus Coelius Villavis sensis natus - COH M. annos septem supra leptuaginta. In ministeriis Instituti nostri nemo ipso magis indefessiis. Ubi noctu audierat januae tintinnabulum, statim e lecto se proripiebat iturus ad consessiones excipiendas. Conversatio cum saecularibus S grata , & utilis. Pecuniis emendicatis instauravit praecipuam turris campa. nam, quae fracta propter magnitudinem multo sumptu egebat. Assiduitate sedendi ad confitentes audiendos torpuit illi corpus, suitque necessum haerere lecto longum tempus ad mortem usque. Hujusmodi aerumnas tulit mascula patientia.

. Antonius vimra. P. Xavetiva Mattius. P. Andreas Cardorus. onatius San. berius.1 o. Ultima Junii septuagenario maior P. Ludovicus Noguetra Fermoseinliens s. Philosophiam Bracharae, annos plures moralem scientiam in Portu est prosesiis. Post alia munera obita, consedit in Domo Professa deditus solvendis dubiis de conscientia, & scribendis libris de re morali, in qua eminebat. Typis commisit volumen de Bulla Cruciatae Lusitana, & aliud de responsis audubia ex se quaesita. Natura modestum fecit, & insensum confabulationibus

externorum, ac cellae amatorem.

11. Trigesi na Octobris P. Antonius Vieira Ulysiiponensis, sexagenario major. Eborae Rhetoricam, Conimbricae Philosophiam, Ulysspone Theologiam docuit, singularis Magistri nomine. Praeterea dotibus ad sacras conciones illustris. Rexit Seminarium Hibemicum , & Collegium D. Antonii. Id conservanda observantia non attendit personas hominum, in nostri Instituti obse vatione exactissimus. Fugiebat saecularium commercia, libris evolvendis totus intentus. His victimis in DomO Prosessa placata mors, quas alibi depasta suerit, refero.

11. In Collegio D. Antonii Io. Maji e medio sustulit P. Franciscum Xa- verium Mattium Vianensem. Insignibus ille donis praeditus erat ad magisteria,& sacras conciones. Philosophiam Conimbricae tradidit, Theologiam Ulyss- pone. Ad concionem dixerat Uregio plausu, multum indulgens aurae populari, sed postremis annis ambitioiae eloqueptiae poenitens, totus erat in permo vendis animis ad morum, vitaei emendationem. Curri assedisset externo labri maligna aegrotanti, mortis traxit originem. I 3. Eborae s. Julii P. Andream Cardo2um Couimbricae ortum. Sinis gulari vir ingenio praeclarus fialsit cum mansuetioris litteraturae studiis, tum Philosophiae, ac Theologiae magisteriis, hanc in Eborensi Academia professus usque ad primariam cathedram, S laureatus Doctoris gradu, egit annos plures Academiae Cancellarium. Ultimis annis valetudinem vehementer attritam tulit animo aequissimo. Saepe sacras obierat missiones animarum magno proventu. Ulysiipone dixit e pulpito insignis Concionatoris fama. I Bejae 2 8. Octobris immatura morte praereptus est Ignatius Sandius Porti manensis Theologus spei non vulgaris propter mores irreprehensos, ct prae cellens ad scientias ingenium. Nihil aeque procuraviri atque conscientiae munditiem obsequiosissime coluit Dia matrem, S. P. Ignatium, Custodem Ange. lum, ae Divum Stanislaum Kostham. Dum Belae unus e nostris illius frater mori periclitatur, facultate impetrata illuc properat ἔ die tertia postquam accesserat, iuesit illi maligna febris a fratre transfusa. Medicis rem parvi momenti judicantibus non consensit, sed in postremam luctam comparavit animum. Eodem die litteras ad quendam nostrum dans Eboram scripserat se moriturum die Simoni di Iudae Apostolis dicato. Unde patuit a DEO illi manifestatum mortis

tempus.

I . Conimbricae I s. Augusti non minoris spei Antonius Riberius scholasticus, Ortus Anua . Docebat Latinitatem, cum petivit ardenter mitti ad Indos ; negata a Provinciali venia scripsit ad Generalem, qui annuit precanti. Sed interim suborta phthisis optima haec desideria sustiaminavit. Nihil dubitans sibi pereundum brevi, naviter se disposuit ad mortem. Rogavit Vliginem lanctissimam

416쪽

mam obitum in Assemptionis die festo. Placuit Virgini, & hoc servo augere

triumphum suum.16. His duobus parem virtute Emmanuelem Pontanum scholasticum pa- Emmahises tria Loulensem mors rapuit Eborae a a. Januarii. Vix alius sui temporis mode- Pomanus.

stior, alit prudenti sinceritate gratior. Anima prorsus Angelica se dabat inimendam factis, ac verbis. Videbatur genius ad virtutem natus. In humaniori litteratura, cui operam impendebat, ob ingenii praestantiam singulares secerat progressus. Illud citra dubium contigit mirabile supremo in morbo. Deliriis mente alienata, nihil agitabat praeter divina. Si quis ejusmodi sermones miscuit, aptissima dabat responsa cum sancto pondere.

BAhiae apud Brasilos i8. Iulii anno aetatis nonagesimo tertio obmutuit illud Cese anturos facundissimum, Concionator Principum , & Princeps suo tempore

Concionatorum P. Antonius Vieira talitanus Ulystiponensis , vir nulla vi ac commendatione aequandus. Vix in sacro suggesto auditus est, absit verbo in- mite Diaei. vidia, qui cum Vieira conferri possit. Id omnium voces, id tot concionum vo- β lumina in lucem edita declarant. Τantumque ejus crevit nomen, ut volentes 'significare aliquem esse concionatorem praeclarissimum, alterum dicant Vieiram. In cujus rei fidem adjungo epigramma concinnatum a P. Paulo Hansiχio Viennae Austriae studiorum Praesecto Generali, oratore, & Poeta suae aetatis ceIe-

Ingenium, & virtus, Aquilae cui denegat alas; Hie Vieira via non valet ire tua. Meum non est Vieirae acta conscribere, sed narrare, quae in ejus honorem lyssipone gesserit Excellentissimus D. Franciscus Xaverius Comes Ericeirensis, heros sui temporis omni litteratura excultissimus, di viri tanti dignissimus aesti

mator.

concelebrare. Vestitis templi Domus Prosessae parietibus apparatu sunebri, pendentibus emblematis, & inscriptionibus sepulchralibus, inanem tumulum mulintiplici cingente funalium ordine, & caetera in rem pompa occultam majestatem spirante: appensa praeterea intrantibus obvia magni Vieirae vera effigies: justa magnifice facta, innumero hominum concursu : luculentam orationem de Iaudibus P. Vieirae habuit Reverendissimus D. Emmanuel Sousa, Clericus regularis divinae providentiae, filius Excellentissimi D. Francisci Sociae Callansit, e primoribus Dynastis Lusitaniae. Celebrata hujusmodi funebria mense Decembri. diebus proximis festo S. Thomae Apostoli. Haec mihi, 'ui praesens eram, consideranti, & optimis rerum aestimatoribus in ambiguo fuit, utrum ab hac pompa magis inclaruerit Uiestae supra humanum fastigium magnitudo, aut Excellenistissimi Comitis supra heroes veneranda animi celsitas. Utrique erectum est monumentum aere perennius, par collaudato heroi, par heroi collaudanti, quem nihil permovit, nisi studium eum condecorandi virum, per quem haec nostra natio sibi in sacro suggesto nomen peperit immortale.

Hos inter recensebatur Emmanuel a Cinea, natus Aldeae novae de Cabo, non- : dum egressus tirocinium, qui I. Junii anno IIII. nobilem animam martyrio cis a Maia emavit apud Maissurenses in India. Rus gloriosam vitam jam typis mandavi. m.

Vicarius Generalis Archiepiscopi, magnae pietatis, & vir multae virtutis. Bona Us sua reliquit ad erigendum domicilium , in quo educarentur tirones ad Indicas mittendi Provincias, ut apud eas gentes orthodoxa sacra propagarent. De hac

417쪽

oa Synoesis Amafium Societatis ASU

fundatione insta dicendum amplius, & cur ipse eius domus sundator non sit , sed Benefactor insignis.

P. Antomur s. Ex nostris aeternitati adscripti suht. In Collegio D. Antonii s. Mar- ik ikR . iii P. Antonius Ribelrus Algarbiensis. Advenerat ex India, suae Provinciae iturus Romam Procurator; sed navigatione satigatus adeo perniciosum morbum contraxerat, ut diu vivere nequiret. Quae gesserit apud Indos, me latet; nisi,

quod propter fidem sit addictus carceri in regno Maissurensi. In eo fulgebat singularis modestia, plurimarum index virtutum. Ioseph 6. Conimbricae 3 r. Octobris P. Josephus Mursia Ulyssi ponensis. Rhetoricam Ulympone, Plutosophiam, & Theologiam usque ad primariam cathedram professus Conimbricae. Sanctos Xaverium, & popularem suum Antonium peculiari coluit veneratione. Ajebat sacerdotes strictam rationem DEO daturos, si confitentibus refugerent aurem commodare: idcirco ad eos audiendos festinavit inter primos. Nec in ejus potestate suit, non annuere postulanti, se confitentem audiret. P. Em nuel 7. Corucii a 2. Augusti P. Emmanuel Coelius Vianensis. Priusquam

daret nomen Societati, erat e familia domestica Joannis Melli Conimbricensis Episcopi, ipsius opera utebatur in mittendis noctu eleemosynis ad pauperes honestos: dum Emmanuel viduae domum adit, existimans illa tibi futurum bene- ficentiorem, ad turpia invitat castum adolescentem: ad tale verbum horret ν illa, ne abeat, curat obserari ostium ; hic adolescens quanta vi potuit, repellit, ac fuga se proripit. Ne caderet deinceps in similes laqueos, conjunxit se nostrae Societati, gradu Coadjutoris spiritualis contentus. Vixit apud nos instar Angeli. Juvabat morensis Collegii Procuratorem, cum in Corucensi praedio lethali morbo perculsius religiosissime animam reddidit Creatori. p. minuties 8. Maji die undecima Villavitas, Domus Prosessae Praepositus P. Em Mourru manuel Moura, patria Farensis. Animi virtutes commendabat modestia , α mansuetudo tum verbis, tum factis. Cum vi morbi semel deliraret, nihil non rectum, ac sanctum pronunciarat, psalmos nempe, hymnos. & eiusmodi. Ante mortem coepit repente alloqui verbis piissimis cubiculi angulos. Percontantibus, ad quemnam eos dirigeret sermones P reposuit alloqui se sanctos anselos, quos intuebatur expectantes animae suae prosectionem, ut in Coelos tollerent. Viri innocens vita rem fecit creditu facilem. Multa apud externos erat de illius virtutibus existimatio, ideoque plurimi postularunt ex rebus, quibus usus suerat, reliquias. P. Leopoldus 9. Firmum columen amisit Provincia in obitu Ven. P. Leopoldi Fuesi, ' Reginae Consessarii. Natus ille est Brunsui in Saxonia I 8. Aprilis anno I 6 2.2ἱ.,. Societatem iniit a. Octobris I 6y7. Nuncupavit solemnem prosessionem Is . Augusti I 6 ς. Vix Regina excesserat aetatis annum se tum, cum est tradita

Leopoldo instruenda. Cum ipsa venit in Lusitaniam. Quidquid pietatis in

ea micuit, & micuit plurimum , acceptum referebat Leopoldo, quem dilexit, ac suspexit velut Patrem. Illi tantum ingenuit erga nostram Societatem amo-Tem, ut eam ceu rem suam sit complexa.

Io. Habitavit Leopoldus Ulyisipone in domo tironum i illic pluribus annis incolae domus venerati sunt in Leopoldo grande omnium Virtutum exemplum, & ad persectionem religiosam incitamentum. Ille in coquina, ille in triclinio serviebat. Saepe de pulpito coram sedentibus in mensa publicavit suos

desectus, mox cibum cepit ad mensam, ut dicimus, parvam. Bis quotannis peregerat exercitia S. P. Ignatii; nec per eos dies admisit externum ullum, cujuscunque seret dignitatis. Vespere finita loquendi hora, sacellum adibat auditurus lectionem listi astetici, & puncta meditationis tironibus proponenda.

II. Otiosum nemo invenit. Ut tempus residuum a solitis occupationibus utiliter collocaret, vertit in Latium idioma conciones P. Antonii Vieirae,

'uae typis in Germania sunt commissae. Illi debet Provincia Bejense Collegium a Regina conditum. Eidem ab Leopoldi morte obvenit pretiola supellex librariagos by Corale

418쪽

ria. Morienti assedit P. Ioannes Fonsem, qui ei fuerat a consessionibus; ejusqὴ ,

raram virtutem semper est veneratus. Leopoldi vitam ipse in lucem edidi eum aliis nostrorum hominum ι ideo longiori parco narrationi. x a. Post mortem Regina sibi voluit Consessarium P. Ioannem Fonsecam ; Nimis R ad se vocat, illius expertura animum; intellexerat enim ex P. Leopoldo hominis genium honores abhorrentem. Humillimis precibus Serenissimam deprecatur, ne se hujusmodi onere gravaret; non defuturos, qui ad votum suae majestatis rem melius gererent. Intellecta Patris molestia, sibi elegit P. Michaeis lem Diasium, proxime tironum Rectorem, qui, nobis haec scribentibus, antiquissimus hujus Provinciae vivit in domo tironum supremam senectutem.

MIssionibus Indicis decem & septem hoc anno subvenerunt, tredecim Lm piosis iasitani, quatuor ex aliis nationibus. Inter hos numerabatur P. Emma- Indiam.

nuel Pimentelius, subinde designatus Archiepiscopus Cranganorensis. Quamvis per hos annos parum, aut nihil dicam de sacris excursionibus per re- Mitari gnum, non ideo defuerunt, sed cum id, quod in ipsis fit, prae se non ferat diversitatem, praetereundas censeo. Solam Letriensem dioecesim per Quadrages mam sex excolunt operarii ab annis aliquot ante hune lapsis ad millesimum s ptingentesimum vigesimum, quo haec scribuntur. P. Thomas Arnam vir prae dirus Apostolico spiritu totam Michaelensem pervagatus insulam, egregiam mo

rum procuravit mutationem.

a. Patri Michaeli Amaratio solum in laboribus pro Dei gloria quies erat. Missionia RVenit ex India, sive Macaen si Provincia Procurator Romam. Dum moratus est in hoc regno, in praecipuis urbibus lucrosissimas Coelo habuit missiones, quibus multos peccatores redegit in frugem sanam. Inerat illi ad rem inflammatus spiritus, vox λcuta, cordibus interens, quae pronunciabat. Porro illum tanquam Baptusam e deserto prodeuntem intuebantur. Noverant venisse ab extremis mundi plagis, ubi annos plurimos Inter peregrinationes, & navigationes arduas, ac labores sine numero Evangelium promulgavit. Ipsa barba promissa, di facies indicans hominem aerumnis attritum pro concione erant, ac dicenti conciliabant animos. Hoc anno in Portu missionem peragens inter alia effecit, ut vir locuples, qui promisso honestae puellae matrimonio, pecuniis illudebat apud tihunalia puellae consanguineos, eam sibi justo nexu conjungeret. 3. Duo petivεre Maranoniam, Franciscus Andrada Algarbiensis, de I p. α .dannes Valladamus Grandolensis, sacerdotes. P. Andrada posteris reliquit san. Mumos M obedientiae venerandum exemplum. Decennio apud Insulanos Tertiarum nostra ministeria exercuerat. Via seni omnino menses enluxere, cum rediret in Lusitaniam. Nil tale somnians missus est cum potestate Visitatoris ad Mar, noniam. Tacuit,& paruit. Interroganti, cur se non excusaret reserendo decennium apud Insulanos consumptum in obsequio Societatis Majores mei,

respondit, id optime sciunt; si velint, ipsi excusent: nescio enim, an salus mea ex hac pendeat obedientia. Suscepto itinere post aliquot annos revertens in patriam, ad ostium fluminis AmaZonum interiit facto naufragio. . Die festo Corporis Christi apertum est, & ecepit esse usui augusium comm in sacellum intra parietes Collegii Conimbricensis S. Francisco Borgiae consecratum. Curavit exornari P. Franciscus Coelius Revior, & ipse primum sacris operatus o , p. test, Eucharistia exposita, ut moris apud nos est tali die in Collegiis primariis, ac crua domo tironum. Idem Collegium sibi gratulabatur de solemnitate, qua templi crux, ct ara major patuere populo 3I. Julii. P. Coelius persecta ea praecipua templi parte, nam ad eam diem reliqua parte solum utebamur, locum disposuerat, ut aperiret die praedicti. Sed illo de magistratu abeunte, P. Dominicus Amonius Framo. Eee a Nu

419쪽

Synopsis Annalium Societat IESU

Nunius ejus successor, libero spatio a ruderibus, & purgato, decentisque composito, curavit de transferenda Eucharistia in novam majorem aram.

s. Id factum pervigilio S. P. Ignatii, instituta solemni supplicatione: circumtulit per urbis compita Eucharistiam Nonius Tellius Silva, filiusAlevetensium Marchionum, & Academiae Rector. Sequenti die exposita Eucharistia, praesente Ioanne Mello Episcopo Gnimbricensi, qui suis etiam subsidus opus

iuverat. Habitae duae conciones, matutina a P. Mathia Correa, vespertina a P. Iosepho Almeida, idem Collegium, cum haec exaro, subernante. 6. P. Mathias, nescio, qua permotus occulta vi, scripserat in concione, se primum suturum, qui condetur in sepulturis intra issud novum spatium factis. Cum praelegeret amico concionem, suasit, illa verba deleret, quando dictae reicerius non esset, putareturque homo vanus, quod talia de suggesto coram tanta multitudine pronunciaret. Paruit suadenti: sed ipsa dies ostendit, vaticinium eis in verbis contentum fuisse. Nam Septembri proximo erisipelate pernicioso, M Liae. . cuina a stustrante remedia, perculsus, a a. dicti menta obiit, primusque ibidemisi. ' tumulatus est. Rhetoricam tradiderat Conimbricae, di Ehorae, dein Philos phiam, di sacras litteras exposuit: per id tempus moderabatur, quam nonam vocamus, Theologiae cathedram. Eminebat ingenio , & religiosis moribus. Vixit annos octo supra quadraginta, in Societate triginta tres, natus Ulystipone.

. In Ulyssiponensi domo tironum calendis Augusti, diligentissime

proeurata animi salute, pie solvitur corporeis vinculis Maurus Ferretra Moledenis sis. Dabat operam humaniori litteraturae, cum emersεre tam pestilentes varioialae, sive papulae, ut eis exsiccandis nulla vis medicinae satis esset. Ea ipsa no ctis hora, qua decesiit, Ven. vir P. Joannes Fonseca Juniorum Praefectus in re bus ad lpiritum periinentibus, somno excitus ante se in Coelum lubeuntem inspexit lucem, nec dubitavit, quin Mauri esset spiritus. v. . . . m. 8. Eborae 9. Februarii Paulus Ferretra Bracharensis piissimis instructualeuia moribus, studebat Philosophiae: malignis impetitus febribus, sensit ardentissima DEI videndi desideria. Creditum est saerosanctam Virginem illi se obtulisse spectandam; nam plenus laetitia ad circumstantes ait: flectant genua, Viriaginem, ac JESUM venerentur, ipsos adesse invitantes ad aeternam felicitatem. m. .;cic.. 9. Ibidem a . Februarii Georgius Cabralius schoIasticus Fornensis. Exi vialiut stimatum, abiisse de vivis eadem ornatum gratia, quam in lustrali sonte acceperati Quotidie corpus suum torquebat flagris, & cilicio, hoc, rogavit, cingerent, corpus suum post mortem, & e cingulo flagra suspenderent. Vicinus morti, precatus enixe est, sibi saxum daretur, ut instar D. Hieronymi pectus percutiens divinam imploraret misericordiam. Mothi in Colia Io. Fatales morbi hoe anno morense Collegium subi runt. Eluxit ar-lςgio L. dens omnium charitas serviendo, & assistendo aegrotis. Mors placata est duabus praedictis victimis. Commendant annuae litterae laborem indefestim P. Martini Sylvae Algarbiensis. Nihil arduum, nihil abjectum, nihil, quod flagrantissima postularet charitas, omisit, ut esset solatio,& sanitati peticlitantibus. Plurimi confugientes ad opem D. Xaverit, alii ad S. Theresiae, efficaces ex- ni preces habuεre in dies melius. Externi Medici Franciscus Rodericius Vieira, & Vincentius Sylva immortaliter meriti de Collegio, die, noctuque

suppetias serebant aegroti Impetratur II. Angrae multiplici laboratum pericuIo. Segetes clausio in pluviaspi vi A ' Coelo, omnino peribant. Frustra publicae preces in Coelum missae. Tandem Sodales Virginis a puritate in templo nostro, impetrata a Rectore venia, decer- num supplicationem, ac in ea circumferre Christi de cruce pendentis effigiem , quae nuper ad aram templi vecta Ulyssipone fuerat. Egrediente de Collegio lupplicantium agmine, densari nubes, ae nigrescere, non multo post in abundanti Isimam solutae pluviam communem extinxere maerorem. Recepta in tem

420쪽

plum supplicatione, habita concio in illa verba: Facta es quasi nisis insitoris de longe portans panem sivum. Quibus ad rem nihil aptius.

ix. Evaserant Insulani dictum periculum, cum aliud formidolosus sepe seditime venit mense Novembri. Horridam procellam comitati, diebus quindecim com notu tinuis, creberrimi totius insulae ex aere in eius visceribus latente, & ignescente concussus. Nihil praeter serales mortis umbras occurrebat miserorum animis. Timuere, ut frequenter apud eas infulas contingit, ne terna dehiscente, sub pedibus erumperent voraces flammae. Per eos dies vix nostri surrexerunt de tribunali consessionum. Plurimis supplicationibus incalsum habitis, cum occurreret Dei hominis crucifixi savor in concessit pluvia, decrevere supplicationem, in qua idem Crucifixi simulacrum per urbem circumferretur. Convenerunt viri religiosi, Sodalitates, & quidquid hominum in urbe fuit. De templo exierat coeleste Christi vexillum, cum placata procella, cessarunt terrae motus, nec amplius hujusmodi terrores miserorum animos cruciarunt. Hi duo eventus prodigiosi singulatem illi simulacro attulere venerationem. -

Nnum labentem inter funestiores cum natio, tum Societas Lusitana recen- Molitis Reias eat, necesse est. Utraque delicias suas amisit in obitu Serenissimae Reginae Μ i Mariae Sophiae Regis Petri conjugis lectissimae. Quamvis omnium mam 'μ'

ror fuerat inenarrabilis, lacturam non aequavit. Parentes habuit Philippum Uilhelmum,& Αmaliam Principes Palatinos. Venit e Palatinatu in Lusitaniam anno

I 687. Ab explevi texennio tradita fuit instruenda austro Leopoldo Fuesio, de quo supra.

animos, ut amarent tanquam matrem suavissimam. Neque fuit, qui non & beneficentissimam experiretur. Mendicis manu sua stipem largiri solebati fidenter accessere ad currum, sellam gestatoriam, aut lectitam , a qua nunquam vacui repellebantur. Praeter innumera sublidia egenis data, alebat in regio nosocomio puellas sex orbas parentibus, mulieres honestas quatuor, ac sex pueros expositos; & inter tirones nostros unum pro Malabarica Provincia. Multa missarum

millia fieri fecit pro animabus lustrali fiammae addictis.

epulis resecit animam. Saepe id peregit in templis publicis. Mensibus praeviis partui devotionem Xaverianam instituerat. S. Thaumaturgum ut obaequentissime coluit, ita ejusdem favores experta est. Post puerperia ferebat inter hr chia prolem suam ad templum Domos Prosessae. Sacro assistens, cum sacerdos in altum levabat divinam hostiam, ipsa tollens manus cum prole, DEO, ac ' S. Xaverio offerebat. Saepe in tabulis ad fidem publicam exaratis sebscripserati νia Sophia moeria. ι

ad constructionem aedificii destinavit annis singulis octo cruciatorum millia. Plurima dona pretiosissima eidem impertivit: & nisi tam cito humanis rebus esset exempta, nobis parasset Collegium, quod nihil invideret abundantioribus. Nostram Societatem affectu materno prosecuta, eum verbo, & opere exhibuit. Sibi Consessarium, & luis filiis elegit lotum de Societate , nec alios voluit ipsiuMagistros. Res nostras semper amantissime protexit. Piissime ad mortem comparata obivit quarta Augusti. Sepulta est in templo Canonicorum Regularium S. Augustini, cui nomen a S. Vincentio. Progenuit quinque filios: ex eis supersunt Ioannes Rex hujus nominis quintus, Franciscus, Antonius,&Emmanuel ; filias duas ; Theresia naturae jam concelsit ; Francisca in vivis est, cum haec litteris consignantur. Eborae, di Corumbricae per nostros apparatu ma