장음표시 사용
231쪽
I. - OMPENDIUM THEOLOGIAE 2l0Est igitur praedictum regnum beatitudo persecta, ut p0 te immutabilem omnis b0ni sum cientiam habens. Et quia beatitudo natu raliter desideratur ab hominibus, consequens est quod regnum Dei ab omnibus de Sideretur.
Quod regnet obtinere est possibile.
Oportet autem ulterius ostendere, qu0d40m ad illud regnum pervenire p08Sit, alioquin lati Stra Speraretur et peteretur. Primo autem apparet h0 esse possibile pr0misSi 0 ne divina. Dicit enim Dominus Luc. XII : Mitte timere rus illus greae, quia complacuit patri restro dare abis regnum. Est autem divinum beneplacitumestica ad implendum omne qu0 disp0nit, secundum illud IS a XXXXVI : Consilium meum Stabit, et omnis voluntas mea fiet. Voluntati enim ejus quis resistit ut dicitur ad R0m. IX. Secundo, ostenditur h0 esse posSibile ex evidenti exempl0.
Hucusque compilavit S. Thomas de quin brevem coin pilationem Theologiis, sed pro dolor morte praventus eam sic incompletam dimisit.
232쪽
Beatus Petrus Ap0stolus, qui promi SSi0nem accepit a Domino, ut super ejus consessione landaretur Ecclesia, contra quam portae inferorum praevalere non p0SSent, ut contra hujusmodi portas inferorum Ecclesiae sibi commissae fides inviolata persisteret, fideles Christi alloquitur dicens. I. et III : Dominum Christum sanc-ἰilleat in ordibus vestris scilicet per fidei Armitatem e quo fundamento in corde collocat c0ntra omne impugnationes, aut irrisiones infidelium tuti esSe poterimus. Unde etiam subdit Parali ad satisfactionem omni poscenti v0s rationem de ea, quo in vobis est, spe. Fides autem Christiana principaliter consistit in consessione sanctae Trinitatis, et Specialiter gloriatur in cruco Domini nostri Iesu Christi. Nam verbum crueis, ut Paulus dicit. I. 0r. I, etsi pereuntibus stultitia sit, his tamen qui salvi fiunt, id est nobis, virtus Dei est. Spes etiam nostra in duobus consistit scilicet in eo quod expectatur p0St 0rtem, et in auxilio Dei, quo in hac vita juvamur ad suturam beatitudinem per opera liberi arbitrii promerendam. Haec ergo Sunt quae, ut tu Sseris, ab instdelibus impugnantur, et irridentur. Irrident enim Saraceni, ut tu dicis, quod Christum Dei Flium dicimus, cum Deus uxoremn 0 habeat, et reputant n0 in Sano quod tres perSonas confitemur in Deo, etiam per hoc existimante nos tres Deos profiteri. Irrident etiam quod Christum Dei lium pro salute humani generis dicimus crucifixum muta Si Deus omnipotens potuit absque filii sui passione genus humanum Salvare potuit sic instituero hominem, ut peccare non posset. Improperant etiam Christianis,
quod in altari comedunt Deum suum, et quod corpus Christi si
233쪽
DEcLARATIO QONTRA GRAE cog 221 esset ita magnum sicut mons, jam deberet Sse consumptum. Circa talum vero animarum post mortem, SSeris errare Graec0set Armenos dicentes, qu0 animae post mortem usque ad diem udicii nec puniuntur, nec praemiantur, Sed Sunt quaSi in equestro : quia nec cenam, nec praemium debenta ubere Sine corpore. Et in sui erroris assertionem inducunt quod Dominus in Evangelio dicit. In domo patris mei man Siones multae sunt. Circa meritum vero quod ex libero arbitri dependet, RSSeri tam Saracenos, quam nationes alias necessitatem actibu lium an is imponere ex praescientia vel ordinatione divina, dicente quod homo non potest mori, nec etiam peccare, nisi Sicut Deus ordinavit de h0mine, et quod quaelibet persona Suum eventum habet scriptum in Ironis. Super quibus peti rati0nes m0rale et philo80phicas, quas Saraceni recipiunt. Frustra enim Videtur auctoritates inducere contra eos, qui auctoritate non recipiunt. Tuae igitur petitioni, quae ex pio desiderio videtur procedere, ut Sis, juxta Apostolicam doctrinam, paratus ad Sati Ssacti0nem omni poscenti te rationem, satisfacere volens, aliqua facilia Secundum quod materia patietur, super praemissis tibi exponam, quae tamen alibi dissusius pertractavi.
Qualiter sit disputandum contra insidetis.
D hoc tamen primo adm0nere te volo, quod in disputationibus contra infideles de articulis fidei, non ad hoc conari debes, ut fidem rationibus neceSSariis probes. Hoc enim sublimitati fidei
derogaret, cujus veritati n0 Solum humanas mentes, sed otiam Angelorum excedit n0bi autem creduntur quasi ab ipso Deo revelata. Quia tamen quod a Summa Veritate procedit, salsum esse non potest, nec neceSSaria ratione impugnari valet quod falsum n0n est, fides nostra neceSSarii rationibus Sicut probari non potest, quia humanam mentem excedit cita improbari necessaria ratione non poteSt propter Sui Veritatem. Ad hoc igitur debet tendere Christiani disputatoris intentio in articulis fidei, non ut fidem probet, sed ut fidem delanda : unde et beatus Petrus non dicit u parati semper ad probati0nem : Sed ad Satis lactionem , ut scilicet rationabiliter Stendatur non SS sal Sum, quod si des catholica confitetur.
236쪽
222 s. THOMAE AQUINATIS OPUScULA
Qualiter in disinis sit uocipienda generatio
Primum igitur considerandum est derisibilium esse irrisi0nem qua n08 irrident, quod p0nimus Christum Filium Dei vivi, quasi
Deus uxorem habuerit. Cum enim carnales sint, non OsSunt nisi ea quae Sunt carnis et sanguinis cogitare. Qui libet autem sapiense0n Siderare potest, quod non est idem generationis m0dus in m-nibus rebus, sed in unaquaque re invenitur generati Secundum proprietatem Suae naturae. In animalibus quidem per maris et seminae commisti0nem : in plantis vero per pullulati0nem, Seu generati0nem, atque in aliis aliter Deus autem non est carnalis naturae, ut seminam requirat, cui commisceatur ad prolis generati0nem, sed est spiritualis naturae, Sive intellectualis, immo m3gi Super omnem intellectualem. Est ergo in eo accipienda generatio Secundum qu0d convenit intellectuali naturae. Et quamvis intellectus noster ab intellectu divino deficiat, non p0SStlmUS tamen aliter loqui de intellectu divino, nisi secundum similitudinem eorum quae in intellectu nostr invenimu8. Est autem intellectus noster aliquando quidem in p0 te talia intelligens, aliquando in actu. Quand0cumque autem actu intelligit, qu0ddam intelligibile larmat, qu0d est quaedam proles ipsius : unde et mentiSc0nceptu n0 minatur. Et h0 quidem est quod voce exieri0ri significatur unde Sicut o significans, Verbum exterius dicitur, ita interior mentis conceptus verbo exteriori significatus, dicitur verbum intellectus, seu mentis. Hic autem menti nOStrae c0nceptus non eSt pSa mentis n0strae essentia, Sed est quoddam accidens
ei, quia nec ipsum intelligere nostrum est ipsum esSe intellectus, alioquin nunquam intellectus esset quin actu intelligeret Verbum igitur n0stri intellectus secundum quamdam similitudinem dicip0 te S Vel c0nceptus, vel proles, et praecipue cum intellectus seip- Sum intelligit, in quantum scilicet est quaedam similitudo intellectus procedens ab intellectuali ejus virtute : sicut et filius habet Similitudinem patris, procedens ab ejus generativa Virtute. 0n tamen proprie Verbum nostri intellectus p0test diei proles, vel filius, quia n0n est ejusdem naturae cujus est intellectus n0ster. Non autem omne qu0d procedit ab aliquo, etiam si sit ei simile,
dicitur filius, alioquin imago sui quam aliquis pingit, pr0prie si lius diceretur. Sed ad 0 quod sit filius, requiritur qu0d pro-
237쪽
DECLARATIO CONTRA GRAEcos 223 cedens ab altero similitudinem habeat ejus a quo pr0cedit, et sit Husdem naturae cum eo. Quia vero in Deo non est aliud intelligere, qua in Suum PSSe con Sequenter neque Verbum quod in intellectu hi concipitur, est aliquod accidens, aut aliquid alienum ab ejus natura, Sed ex h0 ipso quod Verbum est, habet rationem proce dentis ab altero, et ut similitudo ejus cujus est verbum 40 enim in verbo nostro reperitur. Sed istud Verbum Dei habet ulterius, quod n0 sit aliqu0 accidenS, neque aliqua pars Dei, qui est simplex, neque aliquid alienum a divina natura, sed quoddam c0mpletum subsistens in natura divina habens rationem ab altero procedentis sine h0c enim verbum intelligi non potest. Hoc autem Secundum humanae locutionis consuetudinem nominatur si litis, qu0d procedit ab alio in similitudinem jus subsistens in ademnatura cum pS0. Secundum igitur quod divina verbis humanis nominari p0Ssunt, verbum intellectus divini Filium Dei n0 minamus meum ver0, cuju est Verbum, nominamu patrem, processum Verbi dicimus S se generati0nem filii immaterialem, non autem carnalem, Sicut 3rnale homines Suspicantur. Est autem aliud, in quo excedit praedicta Filii Dei generatio omnem gene rati0nem humanam sive materialem, Secundum quam homo exh0mine nascitur : sive intelligibilem, secundum quam Verbum accipitur in mente humana. In utraque enim illud qu0d per generationem procedit, inVenitur p0Sterius temp0re eo, a quo procedit Pater enim n0n generat Statim a principi sui esSe, sed oportet quod de imperfecto ad statum persectum veniat, in quo generare possit. Nec iterum statim ut genstrationi operam dat, filius nascitur, quia carnalis generatio in quadam mutatione c0nsistit et successione : secundum intellectum etiam non statim a
principio homo est aptus ad intelligibiles conceptus formandos, sed p0stquam ad statum persectioni venit. Unde non Semper actu intelligit, sed p0tentia est intelligens tantum, et post sit intelligens actu, et iterum desinit actu intelligere, et remanet intelligens in potentia, vel habitu tantum. Sic ergo Verbum h0mine 90 Sterius invenitur temp0re, et disinit aliquando SSe antequam homo Impossibile est autem ista duo Deo convenire, in qu ne quo imperfectio, neque mutatio l0cum habet, neque etiam exitus de potentia ad actum, cum sit actu purii et primus. Verbum ergo Dei coaeternum est ipsi Deo. Est autem et aliud, in qu verbum nostrum dissert a divino. Intellectus enim n0Ster n0 Simul intelligit omnia, neque unico actu, sed pluribus et diversis, et ideo
238쪽
224 THOMAE AQUINATIS OPUScULA verba intellectus nostri sunt multa, sed Deus omnia simul int0lligit, et unico actu, quia ejus intelligere non potest esse nisi unum, cum sit suum esse, unde sequitur quod in Deo sit unum verbum tantum Ulterius est c0nsideranda alia disserentia, quod scilicet verbum intellectus nostri non adaequat intellectus virtutem, quia cum aliquid mente concipimus, adhuc possumus alia multa concipere unde verbum nostri intellectus imperfectum est, et in eo potest compositio accidere, dum ex multis impersectis sic unum verbum persectius, sicut cum intellectus concipit aliquam nunciationem, seu definitionem alicujus rei sed Verbum divinum adaequat Virtutem Dei, quia per suam essentiam seipsum intelligit, et omnia alia Dunde quanta est essentia, tantum est Verbum quod concipit per essentiam suam se, et omnia alia intelligendo. Est ergo persectum Simplex et aequale Deo, et hoc Verbum Ddisilium nominamus ratione jam dicta, quod ejusdem naturae cum patre et patri coaeternum unigenitum et persectum confitemur.
Qualiter in disinis sit aeeipienda processio Spiritus Sanet a Patre et Filio.
Est autem considerandum ulterius, quod omnem cognitionem sequitur aliqua appetitiva operatio. Inter omnes autem appetiti vagoperationes invenitur am0 esse principium, quo Sublato neque gaudium erit, si adipiscitur aliquis quod non amat: neque tristitia, si impediatur ab eo qu0d amat, Si videlicet amor tollatur, et per consequens tolluntur omne appetitivae perationes, quae quodam modo ad tristitiam et gaudium reseruntur. Cum igitur in Deo sit persecta c0gniti0, p0rtet etiam in eo p0nere persectum amorem, in quo quidem proceSSu Secundum appetitivam operationem exprimitur, sicut et in verb0 per operationem intellectus. Est autem attendenda disserentia quaedam inter intellectualem operati0nem et appetiti Vam: nam peratio intellectus, et omnis omnino cognitiva operatio completur per hoc, quod cognoscibilia in cognoscente quodammodo existunt scilicet sensibilia in sensu, et intelligibilia in intellectu operati autem appetitiva completur Secundum quemdam ordinem, vel motum appetentis ad res appetitui objectas. Ea vero quae habent occultum principium sui m0tus, Spiritus n0men accipiunt: sic enim venti spiritus dicuntur, quia eorum principium non apparet. Respiratio etiam arteriarum,
239쪽
u. - DEcLARATIO AEONTRA GRAEcos . 225 qui est motus ab intrinseco principio procedens, spiritu nomenaeestpit unde c0nvpnienter, secundum quod divina hii manis signi sicari p0ssunt, ipse divinus amori procedens Spiritu nomen accepit. Sed in nobis am0 ex duplici causa pr0cedit, quand0que quidem ex corp0rea et materiali natura, quae est amor immunduS, quia per eum puritas mentis turbatur quand0que autem se ipsa proprietate naturae spiritualis sicut cum amamus intellis illitia bona, et quae rationi c0nveniunt, et hic Si amor purus. In D. o autem am0 materialis l0cum n0 habet, convenienter igitur am0- rem ipsius non 80lum Spiritum, sed Spiritum S 3 ne lum v0camus, ut per hoc qu0d dicitur sanctus, ejus puritas exprimatur Manifestum est autem, quod nihil amare possumus intelligibili et sancto amore, nisi quod actu per intellectum concipimuS. Concepti autem intellectus est Verbum, unde portet qu0 am0r a verbo oriatur Verbum autem Dei dicimu esse Filium, ex quo patet Spiritum Sanctum esse a Filio Sicut autem divinum intelligerues ejus esse, ita etiam amare Dei est ejus 8S et sicut Deus semper actu intelligit, et omnia intelligendo se ipsum intelligit, ita etiam Se amat, et omnia amat Suam Onitatem amando Sicut ergo Dei Flius, qui est Verbum Dei, SubSiStens est in natura divina et coaeternu Patri, atque persectus et unicus, ita etiam haec omnia de Spiritu Sancto confiteri op0rtet. Ex h0 autem colligere p0SSumu S, qu0 cum omne qu0d SubSistit in natura intelligente, apud nos per80na dicatur, apud Graeco autem hypo StaSis, necesse est dicere quod Verbum Dei, quod silium n0minamuS, it quaedam hyp0Stasis, Seu persona, et idem de Spiritu Sancto dici op0rtet. Nulli autem est dubium, qui Deus, a quo Verbum et amor procedit, sit res SubSistens, ut etiam dici 08sit hypostasis, vel per sona. Et per hunc m0dum c0nvenienter ponimus in divinis tres personas, Scilicet per80nam Patris, perS0nam Filii, et pers0nam Spiritus Sancti Has autem re perS0na S, Vel hypOSta Ses non dicimus 33 per essentiam diver Sa S, quia ut dictum est, sicut intelligere et amare Dei est Cus esse, ita Verbum et am0 ejus sunt ipga essentia Dei. Quidquid autem de Deo ab30lut dicitur,n0 est aliud quam Dei essentia. Non enim St Deu magnus, Vel potens, vel b0nu accidentaliter, Sed per eSSentiam suam et tres perS0na 8, vel hypostases non dicimus in divinis distinctas per aliquid absolinum, sed per sola relatione quae X proce Ssione verbi et amoris proveniunt. Et quia proceSSionem verbi 0 mina mus generali 0nem, ex generatione autem proveniunt relationes
240쪽
paternitatis et filiationis, personam Filii a persona Patris distingui
dicimus solumm0do paternitate et filiati0ne, omnia communiter et indisserenter de utroquo praedicantes. Sicut enim dicimus patrem verum Deum, Omnipotentem, aeternum, et quaecumque Similiter dicuntur, sic et Filium sit eadem ratio est de Spiritu Sancto. Quia ergo Pater o Filius et Spiritus Sanctus non distinguuntur
in natura divinitatis, sed in relationibus solum, convenienter tres perSona non dicimus tres Deos, sed unum verum Deum et perfectum profitemur. In hominibus autem ideo tres personae tr0S homines dicuntur, et non unus h0m0, quia natura humanitatis, quae conamunis eSt, disserenter convenit eis secundum materialem divisionem, quaeimnino in Deo l0cum non habet unde in tribus sunt tres humanitates numero disserentes, e sola ratio humanitatis in eis communis invenitur. In tribus autem divinis pers0nis non tres divinitates numero disserentes, sed unam simplicem deitatem necesse StisSSe, cum non sit alia essentia verbi et amoris
in Deo ab ess0ntia Dei, et sic non tres eos, sed unum Deum confitemur, propter unam simplicem deitatem in tribus personis.
Quoe fuit causa incarnationis silii Dei.
Ex simili autem caecitat irrident Christianam fidem, quia Chri tum confitemur Dei filium mortuum esse, tanti mysterii prosunditatem non intelligentes. Et ne m0rs Filii Dei perverso intelligatur, prius aliquid de Filii Dei incarnati0ne dicere oportet. Non enim dicimus Filium Dei morti subjectum fuisse secundum naturam divinam, in qua S aequalis Patri, quae est lantalis omnium Vita,
Sed Secundum naturam n0Stram, quam asSumpsit in unitatem pers0nae. Ad incarnationis ergo divinae mysterium aliqualiter c0n- Siderandum, oportet advertere, quod omne per intellectum agens, per c0nceptionem sui intellectu S, quam dicimus verbum, peratur,
ut patet in aedificatore et qu0 libet artifice, qui secundum sormam quam ment concepit, exterius operatur. Quia ergo Dei Filius eS ipsum Dei Verbum, consequens est ut Deus omnia per Filium secerit. Unaquaeque autem res per eadem fit, et reparatur. Si enim domus collapsa Sit, per formam arti reparatur, per quam a principio condita fuit. Inter creaturas autem a Deo conditas per Verbum uum, primum gradum tenet creatura rationali S,