Opuscula selecta

271쪽

ad vitam. Et quare iu0niam diligimus fratres seu non diligit,

manet in morte Tertium est, naturae c0mmunicatio. Sicut enim dicitur, Ecclesiast. xiii : Omne animal diligit simile sibi. Unde cum omnes h0mines sint similes in natura, invicem se diligere debent: et ideo odire proximum n0n 0lum est c0ntra divinam legem, sed etiam contra legem natu ide. Quartum utilitatis consecutio omnia enim alterius alii sunt utilia per charitatem, hae enim est quae unit Ecclesiam, et Omnia costa munia lacit. Sal. X v III Particeps

ego sum omnium timentium te, etc.

Ditisses proaeimum tuum sicut teipsum. IStud eS Secundum prae-c0ptum legis, et est de dilecti0ne proximi. Quantum autem proximum diligere debeamus, jam dictum est. Et dicendum restat domodo dilectionis, qui quidem innuitur cum dicitur, Sicut teipsum. Circa quod verbum quinque c0n Siderare poS sumus, quae in dilecti0ne proximi servare debemuS. Primum eSt, quia de homus eum diligere vere sicut o quod sacimus, Si propter seipsum diligimus, non propter OS. Ideo n0tandum, quod triplex est amor, qu 0rum duo n0 Sunt veri, tertiu autem Verti S. Prmaus est, qui est pr0pter utile. EccleS. Est amicus 30cilis men8oe, et non

permanebit in die necessitatis. Sed certe Ste On Si verus amor. Desidit enim deficiente utilitate, et tunc n0lum HS bonum proximo sed p0tius bonum utilitatis volumus n0bis. Est et alius am0r, qui est propter delectabile et hic etiam non e8 Verus, quia deficient odolectabili, deficit. Et ideo nolum umbonum propter hoc principaliter proximo, Sed potiti bonum Suum n0bi Volumus. Tertius est amor, qui est pr0pter Virtutem, et i Ste SoluS St Verus. Tunc enim non diligimus proximum propter b0num no Strum, Sed propter suum. Secundum St, quod debemu diligere ordinate, ut scilico tit0n diligamus eum Supra Deum, Vel quantum Deum, sed juxta sicut teipsum debes diligere Cantico i Ordinavit in me hari talem Hune ordinem d0cuit Dominus Matth. X, dicens tui amat patrem, aut matrem plus quam me, 0n est θ dignus Et qui amat filium, aut tiliam super me, non est me dignus Τertium est, quod debemus eum diligere efficaciter. Non enim te solum diligis, sed etiam procuras Studiose tibi b0na, et vita mala. Sic quoqu0 debes sacere pr0xim0. I J0an. III : Mu diligamus verb0, neque lingua, sed opere et veritate. Sed certe illi pessimi sunt, qui ore diligunt,

o corde nocent, de quibus Salm. XXVII 40quuntur pacem eum prorimo suo, mala autem in cordibus e0rum ApDSt. Roman0r. XII:

Dilectio sine simulatione. Quartum, qu0 debemus eum diligero

272쪽

258 THOMAE AQUINATIS OPUSCULLperseveranter, Sicut et te pergeveranter diligis. Proverb. xvII: Omni tempore diligit qui amistus est, et frater in angustiis compr0batur, sei licet tam temp0re adversitatis, quam prosperitatis, immo tunc se ilicet tempore adversitatis maxime probatur amicuS, ut dicitur ibidem. Sed sciendum, quod duo sunt quae juvant ad amicitiam conservandam. Primum est patientia. Vir enim iracundus sitscitat riaeas, ut dicitur Proverb. xv. Secundum est humilitaS, quae causat primum, Scilicet patientiam. Pr0v. XIII Inter super-b0s semper jui gia sunt. Qui enim considerat magna de se, et deSpicit alium, non p0test desectus illius pati. Quintum St, qu0deum debemus diliger juste, et sancte, ut scilicet eum non diligamus ad peccandum, quia nec te sic debes diligere, cum Deum ex hoc amittas. Unde J0an. v Nanere in delectione mea, de qua dilecti0n dicitur Ecclesiastic. xxiv : Ego mater pulehroe dilectionis. Diliges proaeimum tuum sicut teipsum. Η0 praeceptum Iudaei et Pharisaei male intelligebant, credentes qu0 Deus praeeiperet diligend08 amicos, et odiend08 inimic08. Et ideo per proxim0s intelligebant tantum amicos. Hunc autem intellectum intendit Christus repr0bare dicens, Matthaei Diligite inimicos vestros etc. Sciendum autem, quod quicumque odit fratrem suum, n0n Si in Statu Salutis, I J0an. II: ui odit fratrem suum in tenebris est. ES autem attendendum, qu0d etiam in h0c invenitur quaedam c0ntrarietas. Nam sancti aliquos oderunt. Psal cxXXVIII Perfecto odio0deram ill0s etc. Et in Evangelio Lucae Iv: Si quis non odit paἰrem suum, et matrem etc. Et ideo sciendum, quod in omnibus actis n0strissactum Christi debet ess nobis exemplum Deus enim diligit et odit, quia in qu0 libet h0m in duo sunt consideranda, Scilicet natura et vitium Natura quidem in omnibus40minibus diligi debet, vitium vero dirici undo si quis vellet h0minem esse in in serno, odiret naturam. Si quis vero vellet ipsum esse b0num, odiret peccatum, qu0 Semper odiendum est. Sal. V idisti omnes qui operantur iniquitaίem, etc. Sapien XI : Diligis, D0mine, omnia q/ισsunt, et nihil odisti e0rum quin feeisti. Egeo ergo qu0d Deus diligito odit, diligit naturam, et odit vitium. Sciendum etiam quod h0m0 aliquando sine peccato p0test malum sacere, quando se ilicet sic facit malum, ut velit b0num, quia et Deus sic facit. Sicut cum homo infirmatur, c0nvertitur ad 0num qui in sanitate erat ma-kiS. Item, in adversitat aliquis convertitur et est b0nus, qui in pr0Speritate erat malus, juxta illud Isa. xxviii : eaeatio intel-

273쪽

III. DE PRAE EPTIs ΗΑRITATI s. ETc. 250leetum dabit auditui. Item, si desideras malum tyranni destruentis Ecclesiam in qua nitim desideras b0num Eeclesiae per destructionem tyranni. Unde II iube hab000r. I Per omnia benedictus Deus qui tradidit impios. Et h0 omnes debent velle n0 80lum Voluntate, Sed etiam pere. Non enim Si peccatum suspendere juste mal0s. Ministri enim Dei sunt tales, secundum p0stolum R0m. XIII. Et servant isti dilectionem quia poena sit aliquando pr0pter caStigationem, aliquando pr0pter b0num melius et divinius. Est enim majus b0num uniu civitati S, quam vita uniush0 minis. Sed eiendum qu0d40n sufficit n0n velle malum, sed op0rtet velle b0num, Scilicet emendati0nem suam, et Vitam aeter nam Duobus enim m0dis quis vult 0num alterius. Uno modo generaliter, in quantum est creatura Dei, et participabilis vitae aeternae ali 0m0do, specialiter, in quantum est amicus vel s0eius a generali autem dilectione nullus excluditur. Debet enim quilibet pr0 quolibet orare, et cuilibet in necessitate ultima subvenire. Sed n0 teneris cum qu0libet habere familiaritatem, nisi peteret Veniam, quia tunc SSet amicus, et si refutares, haberesidio amicum. Unde Matth. vi, dicitur : Si dimiseritis h0minibus peceata eorum, dimittet et pater vester eoelestis delicta vestra : si autem non dimiseritis hominibus, nee pater vester dimittet vobis peccata vestra. Et in orati0n D0minica quae p0nitur Matth. I, dicitur : Dimitte nobis debita nostra, te ut et nos dimittimus debitoribus nostris. Diliges proaeimum tuum sicut te ipsum. Dictum est quod tu peccaS, Si n0 parcis Veniam p0Stulanti, et qu0 perfecti0nis est si tu eum ad te revocas, licet 0 tenearis. Sed ad 0 ut eum trahas ad te, mullae rationes inducunt. Prima est propriae dignitatis conservati 0 diversae enim dignitates diversa signa habent.

Nullus autem pr0priae dignitatis signa dimittere debet. Inter omnes autem dignitates major est, qu0d quis sit Filius Deila hujus autem dignitatis signum est, si diligis inimicum, Matth. v : Dili- qite inimicos vestros, ut sitis filii Patris vestri qui in eoelis est. Si enim diligis amicum, n0 est h0 signum siliati0nis divinae nam Publicani et Ethnici hoc faciunt, ut dicitur Matth. V. Secunda

est victoriae aequisitio. Omnes enim h0 naturaliter de Sid serant 090rte ergo qu0 vel trahas dum qui te ossendit ad dilecti0nem lionitate tua, et tunc Vinci vel qu0d alius trahat te ad odium, ut tunc perdis, R0man. i : Noli vinei a malo, sed vine in bono malum. Tertia est multiplicis utilitatis con Secuti 0. Aquirit enim ex h0c amic0S R0man. XII: S eSurierit inimicus tuus, iba illum

274쪽

si sitit, potum da illi, hoc enim faciens arbones ignis ongeres

super caput ejus AuguSt in multa major provocatio ad am0rem, quam praevenire amando. Nullus enim est ita durus, qui et si dilecti0nem n0lit impedire, nolit tamen rependere, quia, ut dicitur Eccle vi Amie fideli nulla omparatio Prover. XVI : Cum plae uerint Domino vito hominis, inimieos quoque ejus convertet adplicem. Quarta eSt, quia echo preces tuae facilius exaudiuntur, unde super illud Jerem xv : Si steterint Moyses et Samuel oram me, dicit Gregor. Quod fecit potius de isti menti0nem, quia rogaverunt pro inimicis. Similiter Christus ait Lucae xii : Pater, dimitte illis. Item Beatus Stephanus orando pro inimicis magnam utilitatem fecit Ecclesiae, quia Pausium convertit. Quinta est peccati evasio, quam maxime desiderare debemus. Aliquando enim peccamus, nec Deum quaerimus, et Deus trahit 0s ad se vel infirmitate, vel aliquo hujusm0di. Oseae : Sepiam viam tuum spinis. Sic sui tractus beatus Paulus, Psal. xvi II: Erravi sicut ovis insperiit, quaere servum tuum, D0mine Cantic Trahe me post te, et coeter Hoc autΡm consequimur, si inimicum ad nos trahimus primo remittentes, quia, ut dicitur Lucae VI : Eadem mensura qua mens iueritis, remetietur vobis. Et ibidem: Dimittite, et dimitte mini. Et Matth. Beati miserieordes, quoniam ipsi miserieordiam consequentur. ulla est enim major miseric0rdia, quam offendenti dimittere.

De primo proecepto legis.

Non habebis Deos alienos, Exod. xx. Sicut jam dictum est, tota lex Christi dependet a charitate Charitas autem pendet ex duobus praeceptis, qu0rum unum est de dilectione Dei, reliquum do dilecti0n proximi, et de istis duobus jam dictum est. Nunc autem sciendum, quod Deus dando legem Moysi, dedit decem praeeepta in duabus tabulis lapideis scripta, quorum tria in prima tabula scripta pertinent ad amorem Dei, Septem vero Scripta in Secunda tabula pertinent ad amorem proximici et ideo tota lex fundatur in du0bus praeceptis. Primum autem, quod pertinet ad amorem Dei est: Non habebis Deos alienos. Et ad hujus intellectum sciendum est, qu0d antiqui multipliciter h0 praeceptum transgrediebantur. Quidam enim colebant daemonia. Psal. xcv : Omnes dii sentium doemonia. Hoc autem est maximum omnium peccatorum et horribile. unc quoqu0 multi transgrediuntn hoc praeceptum,

275쪽

omnes scilicet qui divinati0nibus et 0rtilegiis intendunt. Haec enim, Secundum AuguStinum, fieri non p0SSunt, quin aliqu0dpa tum cum diabolo contrahatur. Ι C0rinth. Nolo vos steri socius duemoniori , et iterum ibidem Mn 0teatis mensae Dornini

participes esse, et mensin doemoniorum. Alii colebant cae: leStia c0rpora, credente S Stra SS De0S. 3pien XIII 0lem et lunai ι rectores orbis terrarum Deos puta0erunt et ideo Moyses pr0hibuit Judaeis, quod n0n levarenticul OS, nec adorarent S0lem, et lunam, o stellas. Deuter0n IV must0dit 30llicite αλι imas ve3tras . ne forte elevatis oculis ad coelum videas Solem, et lunam, et omniaustra coeli, et errore deceptus adore ea et colas quo creavit Do

minus Deus tuus in ministerium cunctis gentibus. Item dicitur Deuteron. V. Contra hoc praeceptum peccant Astrologi, qui dicunt haec esse ani Marum rect 0res, cum tamen propter hominem facta sint, cujus Solu Deu rect0r St. Alii Ver colebant in seriora elementa, Sapie n. Aut ignem, aut spiritum eos putarent. In qu0rum err0rem inciderunt h0mine qui inseri 0ribus maluutuntur nimi ea illigenteS. Ap0St. Ephe S. ut avarus, qu0d est idolorum servitus. Alii errante c0lebant homineS, vel aves, vel alios, Vel Se ips0S, quod quidem contingit ex tribus. Primo exca inalitate. Sapien XIII : Acerbo luctu dolens pater rapti cito sibi

lilii feeit imaginem, et illum qui tunc quasi homo mortuus fuerat,

nune tanquam Deum colere coepit, et c0nstituit inter servos suos saera et sacrificia. Secund0, ex adulati0n cum enim quidam aliquos, qu0Mn0 90tuerunt hon0rare in praeSentia, curaverunt in absentia h0norare, faciendo Scilicet eorum imagines et colendo loco eorum. Sapie n. XIV uem honorare volebant, fecerunt ut illum qui aberat tanquam proeSentem c0lerent. Tale Sunt quicum tu diligunt, et venerantur h0mine pluS quam Deum, Matth. xv I: Qui ditissit patrem, aut matrem plus quam me, 0n est me dignus. Psal. XLv. Nolite considere in principibus, neque in liliis hominum, in quibus n0n Si Salus. Terti0, ex praeSumptione. Quidam enim ex praesumptione secerunt S Vocari De0S, Sicut patet dudith iii, de Nabuch0d0n0S0r EZech. XXviI : Elevatum est cor ἰuum, et diaeisti, Deus 90 Sum et h0 faciunt, qui plus su sensu quam Dei praeceptis credunt. Si enim se pro iis colunt. Sequentes enim delectati0ne carni S corpuSSuum pro Deo c0lunt. Apostol. Philip . III tuorum Deus venter est. Ab his ergo omnitus cavere Oportet.

Non habebis Deos alienos etc. Sicut dictum est, primum prae-

276쪽

262 THOMAE AQUINATIS OPUSCULAceptum legis est hoc, pr0hibemur n0n 0lere nisi unum Deum. Et ad hoc etiam inducimur quinque rationibus. Prima Sumitur X Dei dignitate quae, si auferatur, sit De injuria, sicut potest videri ex consuetudine h0minum. Cui libet enim dignitati debetur reverentia : unde pr0ditor regis est, qui aufert quod exhibere teneretur et 0 quidam Deo saciunt, R0m. Mutaverunt si0riam

incorruptibilis Dei in similitudinem imaginis eorruptibilis hominis:

et hoc summe Deo displicet. Isa. XLviii : Gl0riam meam alterin0n dabo, et laudem meam seu tilibus. Et considerandum qu0d haec Dei dignitas est, scilicet quod omnia sciat unde Deus dici tur a vidend0 h0 enim est unum signum deitatis. Sa. XLI Anniιntiate quae ventura sunt in futuri , et sciemus quia dii estis vos Hebrae0r. IV : Omnia nuda et aperta sunt stulis ejus. Hanc autem dignitatem auferunt divinatores, contra quos dicit, ISa. VIII: Numquid non populus a Deo suo requirit visionem pr0 vivis ac mortuis ' Secunda rati sumitur ex ejus largitate. Omne

enim b0num habemus a Deo Det 0c otiam ad dignitatem Dei pertinet, qu0d factor et dator est omnium bon0rum; PS aim. XIII Aperiente te manum tuam, omnia implebuntur bonitate Det 0c imp0rtatur in hoc n0mine, Deus, qu0d dicitur a distributi 0110, ideSt, dat0 rerum, quia omnia replet sua b0nitate. Nimis ergo ingratus es, si h 0 ab illo tibi collatum n0n rec0gn0scis, immo sacis tibi alium Deum, sicut Filii Israel educti de aegypto secerunt idolum. Oseae I : Vadam post amatores meos. Hoc etiam sit quando quis in ali quam in Deo spem p0nit, h0 est, quando adjut 0rium ab alio petit, sal. XXXIX Beatus vir ei us est n0men Domini spes ejus Ap0st ad Gala I : Cum cognoveritis Deum, quom0do eonvertimini iterum ad infirma, et egena elementi Dies observatis, et menses, et temp0ra, et annos. Tertia rati Sumitur e pr0-

missi firmitatu Abrenuntiavimus enim diabol0, et fidem promisimus s0li De Dunde n0n debemus ipsam infringere Hebrae0r. XVIrritam quis faciens legem Moysi sine ulla miseratione, du0bus vel tribus testibus, moritur, quanto magis putatis deteri0ra mereri supplicio, qui Filium Dei coneuleaverit, et sanguinem testamenti pollutum duaeerit, in quo sanetificatus est, et spiritui gratio e0ntumeliam fecerit R0 m. vii : Vivente viro notabitur adultera si fuerit cum alio viro; et talis debet comburi. Vae ergo peccatori ingredienti terram duabus viis, claudicantibus in duas partes. Quarta rati est ex domini diabolici gravitate Ierem. Servietis diis alienis die ac noete, qui non dabunt nobis requiem. 0 enim qui-

277쪽

m. DE PRAECEPTIS CHARITATIS. ETc. 263eScit in uno peccato, sed potius nititur ad aliud ducstre tui faciι peccatiιm, servus est pede ii ideo non de fatili quis egreditur de peccato Greg0r. egeatum qu0 per poenitentiam non diluitur,m0X SuO 0nder in aliud trahit. C0ntrarium os de d0mini di Vin0, quia praecepta ejus gravia n0n sunt Matth. XII Iugum enim meum Suave est, et onus meum leve Satis enim reputatur qui facere, Si tantum sacit pro De O, quantum se ei pro peccat0 R0m. VI Sicut eaehibuistis membra vestra servire immunditiae et iniquitati ad iniquitatem, ita nunc eaehibete membra vestra servire justitis in sanctis eationem. Sed de servis diab0li dicitur Sapistri. V Lassati sumus in via iniquitatis et perditionis, et ambulavimus vias dioiciles, et Ierem. I. Ut inique agerent, lab0raverunt. Quinta St e prae mi sive muneris immensitate. In nulla enim lege talia promit tuntur praemia, sicut in lege Christici Saracenis enim promittuntur fluvii laetis et mellis Iudaeis terra promissi0nis, sed Chri Stiani S, Λngelorum gl0ria Matth. XXII Erunt sieu Angeli Dei in eoel0. H0 c0n Siderans Petrus ait J0an. Dominus ad quem ibimus 'verba vitae ueternae habes.

Ν0n assumes n0men Domini Dei tui in vanum Exod. XX. Hoc est Secundum praeceptum legis Det Sicut 0n est nisi unus Deus quem debemus c0lere, ita n0 est nisi unus quem debemus maxime Venerari, et primo quantum ad 0men, unde : Non assumes etc. Sciendum quod vanum dicitur tripliciter, aliquando enim dicitur salsum. Sal. nat0cuti sunt, etc. 88umis ergo nomen Dei in vanum, quando assumis illud ad 0nfirmati0nem salsitatis. Zach. III Iuramentum menda ne diligatis. Idem. XIII : Non vives, quia locutus es mendacium in nomine Domini. Talis autem lacit injuriam De0, sibi ipsi, et omnibus40minibus : De quidem, quia cum jurare per Deum nihil aliud sit, nisi invocare ejus testi- Inonium, cum jura sal Sum, aut credi Deum ne Scire Verum, et Sic p0nis ign0rantiam in Deo, cum tamen omnia nuda et aperta sint oculis ejus, ut dicitur ad Hebrae0r. iv aut qu0 diligat mendacium, cum tamen diat ipsum. PSal. V Perdes omnes qui loquuntur mendacium P aut der0ga potentiae, quasi n0 p0SSi te Stimo nium reddere, vel qua Si 0 903gi d e punire. Item, facit injuriam sibi ipsi, obligat enim se judici Dei. Nihil est autem aliud dicer Per Deum ita est , nisi qu0d Deus puniat me, Si 0 n

278쪽

est ita. Item injuriatur aliis h0minibus. Nulla enim inter aliquos

s0cietas durare potest, nisi credant ibi invicem. Dubia automjuramentis c0nfirmantur, Hebrae0r. VI min)ὶ is c0ntroversio finis ad confli mutionem est juramentum. Injuriatur ergo Deo, crudelis est sibi, et noxius est hominibus. Aliquando dicitur vanum inutile, sal. cii : Dominus scit cogitationes hominum, quoniam vano sunt et ideo confirmando Vanitatem assumitur nomen Dei in vanum. In veteri enim lege prohibitum sui ut 0 juraretur falsum Deuteron. Non usurpabis nomen Dei tui frustra etc. sed Christus prohibuit non nisi in necessitate jurare : et ideo dici tur Matth. v : Audistis quia dictum est antiquis Non jurabis. Ego autem die nobis: Nolite jurare omnino. Et huju ratio est, quia in nulla parte ita fragile Sumus, Sicut in lingua, quia eam nullus domare p0luit, sicut dicitur Jacob. I ii, et de de levi posseth 0m deierare, Matth. V : Sit Sermo veSter, Si St, non non, et iterum Ego autem dieo vobis: Nolite jurare omnino. Et n0ta quod juramentum Si Sicut medicina, quae n0 Semper accipitur, Sed in necessitate, et de ut dicitur Mat. V u0 his amplius est, a malo est Ecclesia St. XXII Iurationi non assuescat os tuum, multi enim easus in illa. Nominatio vero Dei n0 sit assidua in ore tuo, et nominibus sanetori me admiscearis, qu0niam n0n eris immunis ab eis. Aliquando autem dicitur Vanum, peccatum, vel injustitia.

Psal. I : Filii hominum usquequo gravi corde ut quid diligitis

vanitatem Qui ergo urat pro peccato faciend0, Ssumit nomen Dei sui in vanum austitiae Vero partes Sunt, facere b0num, et dimittere malum. Si ergo juras sacere furtum, vel aliud hujus modi, h0 contra justitiam est et quamviSn0 sit servandum h0c juramentum, tamen Si juran pedurus St. Talis fuit Herodesc0ntra J0annem, Mar. I. Similiter c0ntra justitiam facit, qui jurat non sacer b0num, sicut non intrare Ecclesiam, vel religionem : et hoc etiam juramentum On est Servandum, et tamen periurus eSt jurans. 0 est ergo urandum de sals0, non do inu tili, non etiam de injustitia Dei de dicitur Jere. I : Et iurabis, Vivit Dominus in veritate, et in judicio, et in justitia. Vanum dicitur aliquando saluum, Sapien XIII Vani Sunt omnes homines, in quibus non est scientia Dei. Qui ergo accipiunt nomen Dei stulie, sicut blasphemi, 8Sumunt nomen Dei in vanum Levit. xxiv Qui blasphemaverit nomen Domini morte morieιur. Non assumes nomen domini Dei tui in unum. Sciendum quodn0men Dei sumitur ad sex primo quidem, ad dicti c0nsirmati0-

279쪽

nem, sicut in jurament0, et in hoc confitemur qu0 dii ima veritasn0n est nisi in Deo : in hoc autem fit reverentia De0. Unde in lege praecipitur, De ut IV, qu0d40n juretur, ni Si per Deum : Ontrarium iaciunt qui aliter jurant. Exod. xiii : Non jurabis nomina deorum aeterorum. Et quamvis aliquando juretur per crea turas, tamen Sciendum qu0d in Omnibus his n0n juratur nisi per Deum. Cum enim jura per nim3m tuam, Vel caput tuum, idempsi qu0d eam obligare poenae instigandae a Deo. Ap0St. II. C0r. I Testem Deum invoco in an intum meam. Item, cum jura per Evangelium, juras per Deum qui dedit Evangelium, et ideo peccant qui jurant per Deum de lacili, aut per Evangelium Secundo Sumitur ad sanctificati0nem Bapti Smu enim Sanctificat. Ap0St0 l. i. C0rinth. iv Sed abluti estis, sed sanctificati estis, sed justitienti estis in nomine Domini nostri Iesu Christi. Hoc autem non habet virtutem nisi in invocatione Trinitatis. Jere. XI : Tu autem in

nobis es, Domine, et n0men sanctum tuum invocatum est super nos.

Tertio, sumitur ad adversarii expulsi 0nem, unde ante baptismum abrenuntiatur diab0l ISa. IV. Tantummodo invocetur nomen tuum super nos, aufer opprobrium nostrum. Et id e Si redis ad peccata, nomen Dei sumitur in vanum. Quart0, Sumitur ad ejusdem n0- minis conlasgionem Ap0St. R0m u0m0d inv0cabunt, in quem non crediderunt Et iterum Omnis enim quieumque in voearit nomen Domini, salvus erit. Confitemur autem primo ore ad manifestandum gloriam Dei. Sa. XLlII : Omnis qui invoeat nomen meum, in gloriam meam recto eum ergo si dicis aliquid confragl0riam Dei, assumi nomen Dei in vanum. Confitemur secunduo pere, cum ea operamur quae gl0riam Dei manifestant. Ita uli. : Videant opera vestra bona, et gl0rificent patrem vestrum qui in coelis est. C0ntrarium faciunt quidam, de quibuS dicit Ap0St. Rom. ii: Nomen Dei per vos blasphematur inter gentes. Quinto, assumitur ad de sensionem Proverb. XVIII Turris fortissima nomen Domini, ad ipsum currit justus, et eaealtabitur Marci ulti. In nomine meo daemonia ejicient. Actuum I : Non est aliud nomen sub eoelo datum hominibus, in quo oporteat 03 SalΓ0s eri. Sexto, Sumitur ad 0peris c0mpletionem. Ap0St. Col0SSen. III inDie qu0deumque facitis in verbo, aut pere, Omnia in nomine Domini nostri Iesu Christi futite Psal. XXIII radjutorium n0strum in nomine Domini. Sed

quia aliquando aliquis indi Seret incipit, Sicut accidit in voto

quod non adimpletur, tunc etiam in Vanum nomen Domini assumitur. Unde Ecclesia St. IV : Si quid vovisti Deo, ne moreris reu-

280쪽

dere. Sal. LXXV Vovete etc. Displite enim ei insidelis et stultu

promissio.

De tertio proecepto legis.

Mement ut diem subbati sanetifices Exod. xx. Hoc est tertium mandatum legis, et convenienter. Primo enim debemus Deum Venerari 0rde unde praecipitur, qu0d 0 colatur ni Si unus Deus, unde : Mi habebis De0s alienos. Secundo ore, unde 0uasSumes Terti opere, et hoc est memento, etc. 0luit enim ut eSSet certus dies, in quo intenderent h0mines ad Servitium Dei. Habetur autem h0 praeceptum quinque rati0nibus. Primo enim datum fuit ad destructi0nem err0ris. Praevidit enim Spiritus Sanctus quod futuri erant aliqui dicturi mundum semper suiSSe, II et Ii : Venient in novissimis diebus in deceptiones illusores jussit proprius c0ncupistentias ambulantes, dicentes ibi est pro missi0, aut adnentus ejus Eae quo enim patres dormierunt, omniaste perseverant ab initio ereaturae latet enim eos hoc v0lentes, qu0d coeli erunt prius et terra. Voluit ergo Deus ut custodiretur unuS die in memoriam, quod Deus omnia creavit in sex diebus, et in Septim quievit a n0vis creaturis, condendis, et hanc rationem p0nit Dominus in lege, dicens : Mement ut diem sabbati sancti Aces, Sed Judaei in mem0riam primae creati0nis colebant Sabbatum Christus autem veniens fecit novam creationem, per primam enim h0m terrenuS, per secundam h0m caelestis effectus est. Gal. Iv. In Christo Iesu neque circumcisio aliquid valet, nequθpra putium, sed nova creatura, et haec n0Va creatura eS per gratiam, quae incepit in resurrectione Rom. I : u0m0d Christus surreaei a mortuis per gloriam patris, ita et n0s in novitate vitae ambulemu8. Si enim eo inpluntati faeti sumus similitudini mortis ejus, simul et resurrectionis erimus. Et quia resurrecti facta est in D 0minica, de celebramus illum diem, sicut Judaei sabbatum pr0pter primam creati0nem Secundo datum sui ad in Structi0nsem sido Redempt0ris Caro enim Christi in sepulchro corrupta n0nsui unde dicit sal xv Caro mea requiescet in spe. Item ibi. Non dabis sanetum tuum videre c0i ruptionem unde V 0luit Sabba tum Observari, ut Sicut Sacrificia significabant 0rtem Christi, ita quies sabbati requiem carnis ejus Sed n0s ista sacrificia n0n

SerV3mus, quia ad Veniente re et Veritate, debet cessare figura, Sicut adveniente Sole cessat umbra. Servamus tamen in Venera

ti0n Virgini glori0sae, in qua remansit tota fides tali die in