Opuscula selecta

281쪽

m0rte Christi. Terti0, datum fuit ad rob0randum, sive figurandum Veritatem promissionis. Promittitur enim n0bis quies Isa. XIV Et erit in die illa, eum requiem dederit tibi Deus a labore tu0, et

a concussione ture, et a servitute diιra qua an servisti. Item,

IS aiae. XXXII : Sedebit populus meus in pulchriti di ne pacis, et in tabernaculis fiducior, et requie opulenta. Et nota qu0d expectam HS requi0m d tribus, de lab0re praesentis vitae, de tentati0num con cus Sione, et de diab0li Servitute. Hano Christus repromisit e ni0ntibus ad se dicens, Mat. II : Venit ad me omnes iι laboratis, et onerati estis, et est reliciam v0s. 0lli te jugum meum super v0S, et discite a me, quia initis sum et humilis orde, et invenietis requiem animabus vestris Iugum enim meum sua re St, et Onu meum te Ue. In Venimus autem quod Dominus peratus Si sex diebuS,

et in Septim quievit, quia primo p0rtet sacere pera persecta. Eceles. M0dieum luburavi, et inveni mihi multam requiem. Plus enim ine0mparabiliter excedit tempus aeternitatis totum templi praeSen S, quam mille anni diem unum. Quarto, datum sui h0 praeceptum ad inflammati0nem am0ris Sapien. IX COrpus qu0 c0rrumpitur, aggravat animam, et ideo h0m semper ad terrena in serius tendit, nisi c0netur erigere se ab eis, et ideo op0rtet habere certum tempus ad hoc undo aliqui t0t temp0reh0e faciunt. Sal. xxxiii : Benedicam D0minum in omni tempore; semper tuus ejus in ore meo. Λp0St. I. The Sal. V Sine intermissi0 ne

orate, et hi 0ntinue sabbatum habent : aliquid h0 faciunt in B liqua parte temp0riS. Sal. xvii : Soties in die laudem diritibi. Alii ne omnino alienarentur a Deo portuit qu0d haberent aliquem diem determinatum, ne nimis tepeScat in eis amor Dei, IS a. v I ii : Si vocaveris sabbatum delicatum, tune deleo tabe et is super D0mino. 0 XX vi II Tunc super omnip0tentem deliciis asilues, et elevabis ad Deum faciem tuam. 0 enim ad ludendum ordinetur talis dies, Sed ad laudandum, et orandum Dominum Deum. Unde Aug. dicit, qu0 minus malum S tali die arare, quam ludere. Quint0, datum fuit ad per pietati rechctu sub ject 0rum. Aliqui enim crudele sibi et suis, non ces8ant 0ntinue operari pr0pter lucrum, et hoc habent Iudaei maxime, quia avarissimi sunt, Deuter0n. Observa diem sabbati, ut requiescant servus tuus, et ancilla tua sicut et tu; et 08 : Non faeie in eo quidquam operis tu, et tilius et filia, servus et ancilla, b0s et asinus, et mne jumentum tuum, et requiescat serous et ancilla tua sicut et tu Propter praedicta ergo praedictum mandatum datum suit.

282쪽

268 s. ΤΗΟΜAE AQUINATIS OPUSCULA Memento u diem sabbati sanetilites. Dictum est quia sicut Judaei celebrant sabbatum, si n0 Christiani Dominicam, et alia principalia se Sta. Viduamus ergo qu0m0do i Sta Servare debemug. Et sciendum, qu0d non dicit Cust0di 8abbatum, Sed Nemento, etc. Sanctum aut0m accipitur duobus m0dis, aliquando enim est sanctum idem qu0d purum Ap 0st. I C0r. Sed abluti estis, sed sanetisicuti estis, etc. aliquando dicitur sanctum re c0nsecrata ad cultum Dei, ut locus, tempus, eSte S, et VaSa Sacra. Stis ergo du0bus m0di debemus festa celebrare, quia et pure, et mancipando se divino servitio. In isto erg0 praecepto duo c0n Siderantur. Primo quidem in est quid cavendum sit secundo quid faciendum Debemus autem cavere tria. Primo Ol 90r Blem per 3 m.

Ierem. vi I : Sanctificabis abbatum, ut 0n facius in eo opus servile unde et in lege dicitur, Leviti. xxii : Omne opus servile non faeietis in eo. Opus autem Servile S Opti corp0rale nam opus liberum est animae, sicut intelligere, et hujusm0di, ad quod opus homo constringi n0n 0test. Sed Sciendum, quod Opera c0r-p0ralia p0ssunt fieri in sabbath propter quatuor Prim0, propter necessitatem inde Dominus excusavit discipul0s evellentes spicas in sabbato, ut dicitur Matth. XII. Secundo, pr0pter Ecclesiae utilitatum undo dicitur in Evangeli Matth. XII, quod acer dotes aciebant omnia quae erant necessaria in templo in die sabbati. Tertio, propter proximi utilitatem; unde Dominus curavit in die sabbati habentem manum aridam, et c0nsutavit Iudae0s reprehendente eum P0nen exemplum de OVe, Matth. XII. Quarto pr0pter superiori auctoritatem : unde Dominus praecepit Iudaeis, ut circumciderent in die Sabbati, ut dicit. J0an. VII. Secund0, debemu cavere culpam Ierem. VII : Cuδι0dit animas veStras, et nolite portare ponder in die sabbati. Onu autem animae, vel p0ndus malum S peccatum. Salm XXXVII : Sicut onus grave grasatae uni Super me. Peccatum autem Opu Servile eSt, quia ut dicitur. Joan. viii tui facit peccatum, servus est peccati. Unde cum dicitur : Omne opus servile non facietis in eo, potest intelligide peccat et ideo contra praeceptum h0c sagit quis, quand in Sabbat peccat, quia operando et peccando Deus offenditur. Isa Sabbatum, et festio itates alius non feram, et quare quia iniqui sun coetus vestri Calendas vestras, et solemnitates veStraSodivit anima mea, faeta sunt mihi molesta Tertio debemu cavere negligentiam. Eccl. xxiii Multam mulit .am doeuit otiosi as Jeron.

ad Rusticum. Semper aliquid boni operis facito, ut te diabolus

283쪽

inveniat occupatum et de non est b0num custodire nisi principalia sesta, si ui aliis debeat h0m esse ti0Sus. Sal. LXXXXV Honor ressis judicium diligit, scilicet discretionem. Undo I a chab. I. dieitur, qu0d i doei quidam occultati erant, et inimici irruerunt super eos, qui credentes quod se non possent in sabbato defendere, victi et occisi sunt ita accidit multis, qui otiosi sunt in estis Threno. Viderunt eam hostes, et deriserunt sabbatum ejus, sed tales debent sacere sicut illi Judaei se erunt : unde I. Machab. i. dicitur iuicumque venerit ad nos in bello in die

sabbatorum, pugnemus.

Memento ut diem sabbati sanctifices. Sicut dictum est, homo diem festum debet sanccisi care, et dictum est, quod sanctum dicitur duobus modis, quia et qu0d mundum St, et quod Deo c0nsecratum est. Item, dictum est a quibus tali die abstinere debemus : nunc dicendum est in quibus Occupari debemus, et sunt tria Primo in aciendi sacrificiis unde Num XX viii, dicitur, qu0 Deus proecepit, qu0 quolibet die unus ast nus mane, et alius vesper debeat Jerri, sed in sabbato debent duplicari, et significat, quod in sabbato debemus offerre D0 Sacrificium, et de omnibus quae habemuD Paralip. XXI. Tua sunt omnia, et quo de manibus tuis aecepimus, dedimus tibi, unde primo debemus ultro olferre animam no Stram, d0lendo de peccatis. Psal. Saeri ieium Deo spiritus contribulatus, et orando pro beneficiis. PSal cxxxx Dirissatur, Domine, oratio mea, sicli incensum in conspectu tuo. Factus est enim dies sestus ad habendam spiritualem laetitiam, quam facit ratio, unde et tali die multiplicari debent preces. Sqcundo, corpuS 0Strum siligere, et hoc jejunando. 0. xii obsecro vos per misericordiam Dei, ut eaehibeatis membra vestra hostitim viventem Deo, sanctam Laudando Psal. XLIX aeri ieiuni laudis honorifietati me unde in tali die cantu multiplicantur. Tertio, res tuas sacrificare, et hoc dando eleem0Synas Heb. XIII Beneficentio autem et communionis nolite oblivisci talibus enim hostiis promeretur Deus, et hoc in duplo magis, quam in aliis diebus, quia tunc est c0mmunis laetitia Nehem. Ili inittite partes his peti non paraverunt sibi, quia sanetus dies Domini est. Secundo in verborum Dei studiis, sicut et Judaei faciunt h0 die, Act. Ili Voces Prophetarum quo per omne sabbatum leguntur : unde set Christiani, quorum justitia debet esse persecti0r, debent tali id convenire ad praedicati0nes, et ad officium celsesiae Ioan viii 0ui est eae Deo, verba Dei audit Itum, loqui utilia Ap0St. Eph. iv

284쪽

270 THOMAE AQUINΑΤIS OPUSCULA Omnis sermo malus eae ore vestro non procedat, sed si quis bonus ad edisi eationem. Ista enim duo utilia Sunt animae peccatori S, quia immutant cor ejus in melius der0n. XXIII Verba mea sunt quasi ignis ardens diei Dominus, et quasi malleus c0nterens petram. Contrarium autem accidit etiam imperfectis non loquentibus uti lia, vel audientibus Ap0st PC0r xv Corrumpunt 0nos moreseolloquia mala. Evigilate justi, et nolite peceare, et Sal. XVIII In corde me abse0ndi eloquia tua. Eloquium enim Dei instruit ignorantem Psal ibidem Luterna pedibus meis etc. et inflammat tepescentem. Salm civ : El0quium i0mini inflammavit eum. Tertio in divinorum exercitiis : 0 autem persectorum St. Psal. XXXX ea te et videte, quoniam suavis est Dominus, et h0 propter quietem animi : Sicut enim corpus satigatum quietem desiderat, ita et anima L0cu autem animae Deus, et Psalm XXX Est mihi in Deum proteetorem, et in l0 cum refugii Heb. IV Itaque relinquitur sabbatism ι populo Dei, etc. Sap. VIII Intrans in domi meam, quiescam cum illa. Sed antequam ad hanc quietem perveniat anima, p0rtet tres quiete praecedere. Prima ab inquietudine peccati. Isa. LVII : Cor autem impii quasi mure fervens, quod qὶιiescere n0n potest. Secunda, a paSSionibus carnis, quia caro concupiscit adversus spiritum, spiritus autem doer Sus carnem, ut dicitur Gal. V. ertia, ab occupationibus mundi. Lucae x : Martha, Martha, sollicita es, et turbaris erga plurima et tunc post haec anima libere quiescit in De0. Sa. LVIII Si vocaveris sabbatum delitatum, tunc delectaberis super Domino. Pr0pterea sancti omnia dimiserunt, quia hinc est preti0sa margarita, quam qui invenit homo abscondit, et pro gaudio illius udit, et vendit universa quin habet, et emit eum, ut dicitur Matth. XIII. Haec enim requies vita aeterna, et delectatio aeterna est. PSal CXXXI: Hinc requies mea in sineulum sineuli, hiddubitabo q/ι0niam eleui eum, ad quam n0 perducat, etc.

Mn0ra patrem tuum, etc. Persecti h0minis consistit in dilectione Dei et proximi, et ad dilectionem Dei pertinent tria praecepta, quae Scripta suerunt in prima tubula : ad dilectionem vero pr0Ximi Septem, quae sunt in secunda tabula. Sed sicut dicitur Joan. III : Non debemus diligere verb0, neque lingua, sed per8 et veritate. Homo enim sic diligens debet dii sacere, Scilicet su-

285쪽

III. DE PRAECEPTIS AERARITATIS, ETc. 27lgere malum, et sacere b0num unde quaedam sunt in praeceptis inducentia ad 0num, alia autem sunt prohibentia sacere malum. Et Sciendum, quod cavere a malo faciendo est in potentia n0Stra, Sed fac0re cuilibet 0num n0n possumus, et ideo dicit beatu Aug. qu0d40s omnes debemus diligere, sed n0n omnibus tenemur benefacere, sed inter omnes debemus benefacere conjunctis n0bis quia si quis suorum, et maXime domeSticorum curam, non habet. infidelis est Ladaim. V. Inter omnes autem propinqu0s sunt nobis pr0pinqui0res pater et mater, et de dicit Ambrosius : Primo debemus diligere Deum, secundo patrem et matrem et h0 est quod dicit Honora patrem tuum, et matrem tuam. Et hujusm0di rationem reddit Phil. qui dicit, quod ex magno beneficio recepto ab eis n0n OSSumus ei resp0ndere ex aequalici et de bene potest pater ollan Sus expellere silium, Sed non e C0nverSo. Dant autem parentes silio tria Primo Stabilimentum qu0ad e SSe Eccles VII Hon0ra patrem tuum, et gemitus matris tuae non oblivisearis. Memento qu0niam nisi per illos natus non fuisses. Secundo nutrimentum, Sive fulcimentum quoad necesSaria Vitae Nudus enim intrat filius in hune mundum, ut dicitur. Joan. I. Sed 3 parentibus Sus tentatur Terti0 documentum Hebrae0r. XII Patres quidem carnis n0stro eruditu res habuimus et c. Eccles VII : Filii tibi sunt, erudi ill0 et debent parentes dare duo d0cumenta sillis, et cit0, quia ut dicitur Pr0verb. xxii : Adoleseens uaeta viam suam, etiam cum senuerit, non recedet ab eu et Thren 0r. III : Bonum est viro cum p0rtaveri jugum ab ad0lescentia suu et sunt illa quae d0cuit Tobias filium suum, obiae v sciliget timorem D0mini, et abstinore ab omni peccat et hoc est contra illos qui delectantur in malitiis sili 0rum, sed sicut dicitur Sapien. Eae iniquis omnes bili qui nascuntur testes sunt nequitio adverSus parentes unde Deus punit peccatum parentum in silio, ut dicitur Ex0d. xx Ix. Igitur filii a parentibus habent esse, nutrimentum, et di Sciplinam et quia esse habemus ab eis, debemus magis revereri quam d0- min0S, a quibuS 0lum re8, praeterquam Deum a quo habemus animam ectes. III : Oui timet Dominum, honorat parentes, et quasi homini serviet his, qui se genuerunt, in opere, et Serm0ne, et omni patientia Honora patrem tuum et matrem tuum, ut Superveniat tibi benedieti a Deo. Et in h0 etiam h0n0ras teipSum, quia si ut dicitur Eccles iii : Gloria hominis eae honore patris sui et dedecus silii pater sine hon0re. Item, quia dant nobis nutri mentum in pueritia, et n0 debemus ei dare , in Senectute.

286쪽

Eccles iii : Fili suscipe senectam patris tui, et non contristes eum in vita illius, et si defecerit θnsu, veniam da, et ne spernas eum in tua virtute. 0iιam mala sum est qui derelinquit patrem, et est maledictus a Deo q/ι eaeasperat matrem. Ad 0nsus i0nem ill 0rum qui contra faciunt ponit Ca88i0dorus in epistolis lib. I, quod ciconiae cum parentes earum penna Seni cogente laxaverunt, nec ad proprios cibos idonei p08Sunt inveniri pliam is suis g0nitorum membra foventes, Scis corpora laxa reficiunt, et pia vicissitudino juvenes reddunt, quod a parentibus parvuli Susceperunt. Ιto in tertio, qui docuerunt noS, debemus eis Obedire Colosse n. : Filii, obedite parentibus vestris, nisi scilitet in his quo sunt contra Deum Ieronymus ad elio norum. Solum pietatis genus est in hac re esse crudelem Lucae I : Si quis non odit putrem suum, et matrem, non p0test meus esse discipulus, Deus enim verior pater est Deuteron. XXXII: Numquid non ipse est pater tuus, qui possedit, et fecit, et ereavit ted Honora patrem tuum, etc. Inter omnia praecepta huic tantum adjungitur ut sis longoevus super terram. Et ratio hujus est, nocredatur non deberi praemium h0n0rantibus parentes, quia est naturale. Sed Sciendum qu0d honorantibus parenteS, quinquedus id orabilia promittuntur. Et primum S gratia in praes senti, gloria in futuro, quae maxime de Siderantur Ecclesiast. Honora patrem tuum, ut superveniat tibi benedicti a Deo, etc. C0ntrarium debetur maledicentibus, et etiam in lege maledicuntur a Deo, ut dicitur Deuter. XXVII, et Lucae XVI, dicitur ui inmodico iniquus est, et in majori iniquus est. Sed vita naturalis quasi nihil est in comparatione ad Vitam gratiae. Si ergo non re-c0gn0scis beneficium vitae naturalis quam habρ a parentibus, indignus es vita gratiae quae major St, et per On Sequens vita gloriae, quae maxima St. Secundum desiderabile est vita inde ut sis longaevus super terram. Dicitur Eccles Ili tui honorat patrem suum vita vivet longi0re. Et n0ta qu0d vita longa est quando est plena, et quae n0 men Suratur tempore, Sed actione, Secundum Philosophum. unc autem plena est ita, quando est virtuosa et ideo virtuosus et sanctus diu Vi Vit, quamvis cito moriatur cor poraliter, ideo dicitur Sap. v χ0nsummatus in brevi, e levit tempora multa placita enim erat Deo anima illius Optime autem mercatur ille, qui tantum facit una die, quantum alius in uno anno. Et nota quod aliquando accidit, quod longior vita causa est m0rtis corporalis et spiritualis, sicut accidit Iudae. Praemium

287쪽

runt illi, qui injuriant parentibus II abemus enim ab eis vitam, sicut milites a rege seu dum et de sicut dignum est qu0d illi amittant pro proditi0ne seudum, ita isti pr0pter injuriam illatam

parentibus vitam Prov. XXX culum qui iιbsalinat patrem, et qui despicit parium matris suae, sulpodiunt eum corvi de torrentibiis, et comedant eum filii aquilae. Per sili 0 aquilae intelliguntur reges et principes, per Orv0S Ulciale et Si aliquando non puniuntur c0rp0raliter, m0rtem tamen Spiritualem effug0r0 0np0s3unt. Pr0pterea pater n0n debet 0teStatem multam dare filiis. Eccles XXXIII Dum adhuc Superes et aspiras, n0n immutet te omnis caro. Item I v. cap : Fili et mulieri, fratri et amito non des p0 testatem super te in vita tua, et ne dederis illis p0ssessionem in vita tua, ne f0rte poeniteat te. Tertium est habere fili 0 sibi gratos et accept03. Naturaliter enim pater thesaurigat filiis, sed n0n e c0nverS0. Eccl. III ui h0n0rat patrem suum, jucundabitur in filiis Matth. VII : In qua mensura menSi fueritis, remetietur vobis. Quartum Si habere famam laudabilem. Eccles iii

Gloria hominis eae honore patris sui, et iterum tuam malo fumue est qui derelinquit patrem. Quintum Si habere divitias. Eccl. v Benedicito putris firmat d0m0 tili0rum, maledicti autem matris erudieat fundamenta. Nonora patrem, etc. 0tandum quod n0 80lum dicitur aliquis pater ratione carn3li generati0nis, Sed quibusdam aliis ratio nibus aliqui dicuntur patreS, et cuilibet 0rum debetur aliqua reverentia. Dicuntur enim patre Ap0Stoli, et alii Sancti perd0ctrinam et exemplum sidet, Ap0St PC0rinth. I : Nam si deeem millia poedagogorum habeatis in Christ0, sed n0n multos patres num in Christo Iesu, per Pangelium ess vos genui. Et ideo di

intuentes eae itum conversationis, imitamini sidem. Dicuntur etiam Praelati patres, et isti venerandi Sunt, sunt enim Dei ministri. Luc. Q ut 0s audit, me audit et qui O0s pernit, me spernit, et ideo debemus eos h0n0rare Obediend0. post Hebr. XXXIII 0bedite Praepositis vestris, et subjacet eis, et decimas praebendo. Proverb. ii : Honor Dominum d tua substantia, et de prohinitiis si uilum tuarum d pauperibus. Item, Rege et Principe Iv. R0

288쪽

gum Pater, et si rem grandem diae isset tibi Propheta, certe fucere debueras, qui dicuntur patres, quia debent intendere bonum populi. Et istos honoramus per subjecti0nem. R0. XIII immSanima potestatibus sublimioribus subdita sit. Et hoc n0n solum timore, Sed amore nec solum propter rationem, Sed etiam pr0pter c0nScientiam. Et ratio hujus est, quia secundum Apostolum ibidem omnis potestas a Deo est e et ideo reddendum est debitum, quia ui tributum, tributum etc. Prov. XXI : Time Dominum, sili mi, et Regem. Item, benefact0res. Eccles. I : Esto pupillis misericors ut pater. Etenim proprium patris, Eccles. XXIX Gratiam fide jussoris ne oblivisearis ingratis enim accidit illud, Sap. Ingrati spes tanquam hybernalis glacies tabescet. Item,

aetate, Detit. XXXII Interroga patrem tuum, et annuntiabit tibi, m60 res tuos, et ditent tibi, Leviti: Ic: Coram an capite con- Surge, et honora personam enis. EccleS. XXXII In medio magna-t0rum l0qui non proesumus, et ubi sunt senes n0n multum l0quaris.

Ibidem raudi taeens, et pro reverentia aceedet tibi b0na grati romnes igitur isti venerandi sunt quia omne p0rtant qu0dam-m0d Similitudinem patris, qui in caelis est, et de istis dicitur Qui vos spernit, etc.

De quinto proecepto legis.

Non edides. In lege divina per quam ordinamur ad dilecti0nem Dei et proximi, praecipitur n0n solum sacere bonum, Sed etiam declinare a mal0. Inter alia autem majus malum quod p0ssit fieri proximo, Si ccidere eum, et h0 prohibetur cum dicitur monoeeides Circa qu0 praeceptum tripliciter os erratum. Quidam enim dixerunt, qu0d40n licet occidere etiam bruta animalia. Sed hoc falsum St, quia n0n est p0ccatum uti illis, quae sunt Subdita h0minis p0 testati. Est etiam naturalis ordo quod plantae Sint innutrimentum animalium, et quaedam animalia in nutrimentum aliorum, et omnia in nutrimentum 10 minum Genes. IX AEuasi olera virentia tradidi vobis omnia Philosophus etiam dicit in p0litica, quia venatio St Sicut justum bellum. post PCor in X Omne quod in macello venit, an ate, etc. Ergo n0n OccideS homines. Quidam dixerunt hic prohibitum esse homicidium hominis omnino : unde homicidas dicunt esse judices Saeculare S, qui c0ndemnan Secundum leges aliquos, contra quos dicit Augustinus, qu0 Deus per hoc praeceptum non abs buli cibi p0tes

289쪽

III. DU PRAECEPTIS CHARITATIS. ETc. 275 talem ccidendi. Unde Dput. xxii Ego occidam, et vivere laciam.

Est et g licitum illis, qui mandat Dei occidunt, quia tunc Deus

lacit. Omnis enim lex mandatum Dei est. Proverbiorum VIII Per me Reges regnant, et legum conditores iusta decernunt. Et Ap0Stolus Romanorum ii : Si malum feceris, im non enim Sine causa ludiun portat, Dei en in minister est. 0ySi quoque dicitur EX0 d. xii : Maleficos n0u patieris vivere. Id enim quod licitum est, Deo licitum est, et mini Stri tu per mandatum pSiu S. Constat autem quod Deus non peccat, cum Si act0 legum, instigendo mortem propter peccatum. R0ma VI Stipendia peccati mors, ergo nec minister ejus ES ergo Sen SuS Non occides pr0pria auctoritat s. Alii ver dixerunt, qu0d per h0 qu0 dicitur, n0n occides, prohibetur, n0n occidere alium : unde dicebant qu0dlicitum erat ccidere seipsum. Sic enim invenitur de Samsone, Iudicum. v I et de Cat0ne, et de quibusdam virginibus quae oin flammas injecerunt, sicut recitat Aug. in I de civit. Dei. Sed ad hoc resp0ndet Aug. ibidem dicens : Qui se occidit, hominem utique occidit, Si ergo hominem non licet occidere, nisi auct0ritate Dei ergo nec ei pSum nisi vel auctoritate Dei, vel instinctu Spiritus Sancti, Sicut dicitur de Sams0nu ergo n0n occides. Scienduin est etiam, qu0d hominem occidere c0ntingit multipliciter. Primo manu. IS a I manus vestrae sanguine plenue sunt quod quidem est non Solum c0ntra charitatem qua praecipitur, ut diligas proximum Sicut teipsum, I J0an. I ii : Omnis h0mie id non habet vitamoeternam in se manentem : Verum etiam contra naturam, quia ut

dicitur Eccl. XIlI Ouine animal diligit sibi simile. Unde Exod. xxi: Qui percusserit hominem volens occidere, 0rte moriatur. Et hic quidem crudelior est lupo, de quo dicitur in quarto animalium, qu0d si hipo detur caro lupi, non comedit. Item, ore, et hoc sit dando c0n Silium alicui, c0ntra aliquem provocando, ceu Sando, et detrahendo. Sal. LVI : Filii h0minum, dentes e0rum arma et sagittae, et iussu eorum gladius acutus Terti0, adjutorio. Pro-Verb. I : Fili mi, ne ambules eum eis e pedes enim illorum ad malum eurrunt, et festinant ut et undant sanguinem. Item, conSen Su. Roma I : Digni sunt morte non solum qui ea faciunt, sed etiam qui eousentiunt facientibus. Consentis autem qu0dammodo, quando potes impedire. Prov. XX iv Erue eos qui ducuntur ad mortem et iterum Si vires Suppetunt, Sed di inittis negligentia, vel avaritia. nil, PaSco Iam morientem : Si 0n paveris, occidisti. Et

Sciendum, qu0d aliqui ccidunt solum c0rpus, de quo dictum est.

290쪽

276 THOMAE AQUINATIS OPUSCULA Alii animam auserendo vitam gratiae, trahendo scilicet ad peccatum mortale. Joan. VIII Ille homicida erat ab initio, in quantum scilicet traxit ad peccatum. Alii autem utrumque, et h0 dupliciter. Primo in destructione praegnantium occiduntur enim pueri in c0rp0re et in anima : Secundo interficiendo seipsum. Non occides, etc. Christu dat in Evangeli Matth. V, quamdam d0ctrinam quae est, quod justitia n0Stra debet esse mai0 justitia legis : unde docet persectius Servari mandata legis a christianis, quam Iudaei servaverunt: et ratio hujus est, quia majori lab0re acquiritur major merce S, II Corin. IX Qui parce eminat, parce et metet. In lege enim promittebantur temporalia et terrena. Iga. I : Si volueritis, et audieritis me, bona terroe 0meditis e sed in lege nostra promittuntur caeleStia et aeterna ergo uStitiam hiae est observantia mandat0rum, debet abundare, cum major expectetur merces Inter alia autem praecepta laci mentionem de isto dicens, Matth. v : Auditis, qu0 dictum eὀt antiquis Non occides. Ego autem dico nubis, quia omnis qui irascitur fratri su0, reus erit udieio, id est, poena quam leae adjudicauit. Exod. xxI, ubi dicitur : Si quis per industrium occiderit proaeimum suum, et per insidius, ab altari meo avelles eum ut moriatur Debet autem quilibet quinque modis ab ira cavere. Prim0, ne cito pro Vocetur. Jacob. I : Si omnis homo velo ad audiendum, tardus autem adloquendum, e tardus ad iram etc. Et ratio hujus est, quia ita peccatum est, et punitur a Deo. Sed numquid omnis ira est contraria

virtuti Circa h0c duplex est opinio Stoici enim dixerunt, quod nulla passio cadit in Sapientem, immo v0lebant, quod vera virtus esset in quiete mentis. Peripatetici autem dixerunt, quod ira cadit in Sapientem, Sed moderata, et est opinio veri0r. Et patet primo auctoritate, quia in Evangeliis invenimus istas passiones Christo attributas, in quo sui sontalis plenitudo sapientiae. Secundo patet

ratione : nam si omnes passione virtuti contrarientur, eSSent aliquae p0tentiae animae, quae eSSent frustra, immo quae SSent homini in n0cumentum, quia n0n haberent aliquo actu conVenientes Det sic irascibilis et concupiscibilis frustra datae essenth0mini. Et ideo dicendum est, qu0d aliquando ira 8 vis, aliquando non accipitur enim ira tripliciter. Prim0, prout est in solo judicio rationis absque commoti0ne animi, et ista non dicitur proprie ira, sed judicium. Sic enim Dominus puniens malos, iratus dicitur Mich. II oram Domini portabo, qu0-nium peccavi ei. Secundo accipitur prout es passio, et ista Sι