장음표시 사용
51쪽
Quod creare soli Deo colluxit.
Hoc etiam apparet, quod soli Deo convenit ebge creatorem, nam creare illi causae convenit, quae aliam univerSali 0rem non praeSupponit, ut ex dictis patet: hoc autem soli Deo competit, solus igitur ipse est creator. Item, quanto potentia est magis remota ab actu, tanto oportet SSe Ηjorem Virtutem, per quam reducatur in actum sed quantacumque distantia potentiae ad actum detur, semper remanet major diglantia, si ipsa p0tentia subtrahatur, creare igitur aliquid ex nihilo requirit infinitam virtutem : sed solus Deus est infinitae virtutis, cum ipse sit infinitae essentiae,s0lus igitur Deus poteSt creare.
Quod materi diversit et non est causa direr8itatis in rebus.
Manifestum est autem ex proe08lensi S, qu0 causa diversitatis in rebus n0 egi materiae diversitas. Stensum est enim, qu0d materia n0 praesupponitur acti0ni divinae, qua res inesse producit. Causa autem diversitatis rerum n0n Si ex materia nisi secundum quod materia ad rerum productionem praeexigitur, ut Scilicet secundum diversitatem materiae diversae inducantur formae. N0n igitur causa diversitatis in rebus a Deo productis est materia. Adhuc secundum quod res habent esse, ita habent pluralitatem et unitatem . nam unum quodque Secundum quod es en S, est etiam unum sed non habent Sse formae pr0pter materiam, sed magis materiae propter flarmas, 3m actus meli 0 est potentia, id autem propter qu0d aliquid est, op0rtet melius Sse. Neque igitur larinae de Sunt diversae, ut competant materiis diversis, Sed maleriae de sunt diversae, ut competant diversis formis.
Quomodo Deus direrga produrit et quomodo pluralitas
reret culiSuta St. Si autem hoc modo se habeant res ad unitatem et multitudinem, sicut Se habent ad SS totum autem esse rerum dependet a Deo, ut Sten Sum est, pluralitatis rerum causam ex Deo esse op0rtet. Qu0d quidem qualiter Sit, c0nsiderandum est. Necessi
52쪽
40 s. THOMAE AQUINATIM PUScULA est enim quod omne agens agat Sibi Simile secundum quod p0ssibile est, non autem erat possibile, qu0d similitudinem divinae bonitatis res a Deo productae c0nSequerentur in ea Simplicitate, secundum quam invenitur in Deo, unde op0rtuit qu0d id quod est
unum et SimpleX, repraeSentaretur in rebus causatis diversim0deo dissimiliter. Necesse igitur sui diversitatem esse in rebus Deo productis, ut divinam perfecti0nem rerum diversitas 'cundum suum modum imitaretur. Item unum qu0dque causatum sinitum est, solius enim Dei est esSentia infinita, ut supra ostensum est: quodlibet autem finitum per additionem alterius redditur majus Melius igitur sui diversitatem in rebu creatis es80 ut sic plura b0na essent, quam qu0d 8Set unum tantum genus rerum a Deo productum. Optimi autem est optima adducere: conveniens igitur fuit Deo, quod in rebus diversitatem produceret.
De dipersitate rerum, gradu, et ordine.
Oportuit autem diversitatem in rebus cum ordine quodam institui, ut scilicet quaedam aliis essent potiora. Hoc enim ad abundantiam divinae bonitatis pertinet, ut suae bonitatis sinii litudinem rebus causatis communicet, quantum possibile est Deus autem non tantum in se b0nus est, sed etiam alia in bonitate excellit, et ea ad 0nitatem adducit. Ut igitur persectior esset rerum creatarum similitudo ad Deum, necessarium fuit ut quaedam res aliis constituerentur meliores, et ut quaedam in alia agerent, ea ad persectionem ducendo. Prima autem diverSilas rerum principaliter in diversitate formarum consistit. Formalis autem diversitas secundum c0ntrarietatem est. Dividitur enim genus in diversas species disserentiis c0ntrariis. In contrarietate autem ordinem
nece SSe est eSSe, nam Semper alterum contrariorum perfectius est.
Oportet igitur rerum diversitatem quodam ordine a Deo essis institulam, ut scilicet quaedam sint aliis potiora.
Quomodo res creatoe quaedam pilas habent de potientia,
minus de actu, quoedam e converSO. Quia vero unumquodque in tantum nobile et persectum estia quantum ad divinam sim litudinem accedit, Deus autem St
53쪽
I. - OMPENDIUM THEOLoo I. 41 actus purus absque p0tentiae per mi Sti0n neceSSe est ea quae sunt suprema in entibus magis S se in actu, et minus de potentia habere, quae autem inseri 0ra Sunt, magi in p0tentia Sse. Hoc autem qualiter sit, considerandum est. Cum enim Deus sit Sempiternus et incommutabilis in suo esse, illa sunt in rebus insima, utpote de si in ilitudine divina minus habentia, quae Sunt generationi et corruptioni Subjecta, quae quand0que Sunt, et quad-doque n0 sunt. Et quia S 3 Sequitur formam rei, Sunt quidem hujusmodi quando Drmam habent, deSinunt autem es Se quando forma privantur. Oportet igitur in eis esse aliquid qu0d 0ssit quandoque f0rmam habere, quandoque Vero Orma privari, quod dicimus materiam. Hujusm0di igitur quae sunt in rebus insima, oportet esse ex materia et 0rma c0mposita. Illa vero quae Sunt supr0ma in entibus creatis, ad similitudinem divini esse maximo aecedunt, nec est in eis potentia ad Ss et n0n esse, sed a Deo
per creationem, Sempiternum eSSe adepta sunt. Cum autem materia hoc ipsum qu0d est sit p0tentia ad esse qu0d est per formam, hujusm0d entia in quibus non Si potentia ad SSe et non eSSe, non sunt composita ex materia et forma, Sed Sunt formae tantum subsistentes in suo S3e, quod acceperunt a Deo. Necesse est autem hujusmodi substantias incorporales incorruptibiles esse. In omnibus enim incorruptibilibus est potentia ad non esse : in iis autem non St, ut dictum est, sunt igitur incorruptibiles. Item, nihil corrumpitur nisi per separationem formae ab ipso, nam eSSesemper c0nsequitur sormam hujusm0di autem substantiae, cum sint formi e subsistentes, n0n p08sunt Separari a suis sormis, et itaeSSe amittere n0n possunt, ergo sunt incorruptibiles. Sunt autem inter utraque praedictorum quaedam media, in quibus etsi n0nsit p0tentia ad esse et non Sse est tamen in eis potentia ad ubi hujus autem sunt corp0ra caelestia, quod generationi et corruptioni n0n subjiciuntur quia in iis c0ntrarietates non inveniun. tur, et tumen sunt mutabilia secundum l0cum; sic autem invenitur in aliquibus materia sicut et motus. Est enim motus actus
existentis in potentia. Habent igitur hujusmodi corpora materiam non subjectam generationi et corruptioni, sed solum loci mutationi,
54쪽
Qitod quoedum Sunt substantios intellectuales, quoeimmuterinles dicuntur.
Praedictas autem substantias quas immateriales diximus, necesso est etiam intellectuales esse. Ex 0c enim aliquid intellectualoeSt, qu0d immune est a m0teria, quod ex ipso intelligendi modo pereipi potest intelligibile enim in actu, et intellectus in actu Sunt unum Manifestum est autem aliquid esse actu intelligibilo
per h0e, qu0d est a materia separatum iam et de rebus materialibus intellectualem cognitionem habere n0n 0SSumus, ni Si perabStractionem a materia. Unde oportet idem judicium de intellectu esse, ut scilicet quae sunt immateriata, sint intellectualia. Item, Substantiae immateriales sunt primae et supremae in entibus: nam actu naturaliter est prior p0tentia. Omnibus autem rebus apparet intellectus esse superi0 intellectus enim utitur corpor, libus quasi instrumentis Oportet igitur substantias immateriales intellectuales esse. Adhuc, quanto aliqua sunt superiora in entibus, tanto magis pertingunt ad similitudinem divinam. Videmus enim res quasdam infimi gradus participare divinam similitudinem quantum ad esse tantum, velut in animata : quaedam autem quantum ad esse et vivere, ut plantae quaedam autem quantum ad Sentire, ut animalia : supremus autem modus est per intellectum, et maxime De conveniens. Supremae igitur creaturae sunt intellectuales Det quia inter caeteras creaturas magis a Dei Similitudinem accedunt, propter h0 dicuntur ad imaginem Dei constitutae.
Quomodo tales Substantio Sunt arbitrio liberae.
Per hoc dul0m ostenditur, quod sunt arbitrio liberae. Intellectus enim n0 agit aut appetit sine iudicio, Sicut inanimata, ne tu est judicium intellectus ex naturali impetu stetit in brulis, sed ex propria apprehensi0n quia intellectus etiam finem c0gnoscit et id quod est ad sin0m, et habitudinem unius ad alterum. Et ideo ip80 Sui judicii causa esse potest, quo appetat et agat aliquid pr0pter sine in liberum autem dicimus, quod sui cauS eSt. Appetit igitur et agit intellectus libero judici0, qu0d est esse liberum
55쪽
I. AEOMPENDIUM THEOLOGIAE 3 arbitrios supremae igitur substantiae sunt arbitrio liberae Adhuc, liberum est qu0d n0 est obligatum ad aliquid unum determinatum Pappetitus autem substantiae intellectivae n0n est obligatus ad aliquid unum determinatum bonum, sequitur nim apprehen Si0nem intellectus, quae est de b0no diversaliter. Igitur appetitus substantiae intelligentis est liber, utpote communiter se habens ad quodcumque bonum.
Quod in eis e3 ordo, et gradus seeundum perlectionem
naturo. Sicut autem de substantiae intelligentes quodam gradu aliis substantiis praeponuntur, ita etiam ipsas substantias neces3 est aliquibus gradibus ad invicem distare. Non enim ad invicem
disset rep0ssunt materiali differentia, cum materia careant. Unde si in eis est pluralitas, necesse est eam per distinctionem formalem causari, quae diversi talem speciei constituit. In quibuscumque autem est speciei diversitatem accipere, necesse egi in eis gradum quemdam et ordinem considerare : ejus ratio est quia, sicut in numeris additio, vel subtractio unitatis speciem variat, ita per additionem et subtracti0nem disserentiarum res naturales specio disserentes inveniuntur, Sicut quod est anima tum tantum, ab eo dissert qu0d est animatum et sensibile Dei quod est animatum et ensibile tantum, ab eo quod est animatum sensibile, et rati0nale . Necesse est igitur praedicta immateriales substantias secundum qu03dam gradus et ordines esse diglincta S.
Qualiter est in eis ordo et gradus in intelligendo.
Et quia secundum modum subglantiae rei est modus operati0ni', deesse est quod super i 0res earum nobilius intelligant, ut-p0te larinas intelligibiles et virtutes magis universales, et magis unitas habent inferiore autem esse debili 0res in intelligendo, et habere formas magis multiplicatas, et minus univerSales.
56쪽
Quod 3ubstantia, per quam stomo intelligit, est insima
in genere 3ub3tantiarum intellectualium.
Cum autem n0 Sit in rebus in infimitum procedere, sicut est invenire supremam in praedictis Substantiis, quae pr0pinquissime accedit ad Deum, ita necesse est inveniri insimam, quae maxime appropinqua materiae c0rporali, et hoc quidem taliter potest esse manifestum. Intelligere enim h0mini supra alia animalia convenit. Manifestum est enim quod homo s0lus universalia c0nsiderat, et habitudines rerum, et res immateriales, quae solum intelligendo percipiuntur. Impossibile est autem, nod intelligere sit actus
exercitus per organum c0rp0rale, Sicut Visio exercetur periculum.
Necesse est enim quod omne instrumentum virtutis cognoscitivae careat illo genere rerum, qu0d per ipsum cogn0Scitur, Sicut pupilla caret coloribus ex sua natura. Sic enim cognoscuntur col0- res, in quantum c0lorum species recipiuntur in pupilla : recipiens autem p0rtet esse denudatum ab eo qu0 recipitur. Intellectus autem cognoscitivus est omnium naturarum sensibilium. Si igitur cogn0Sceret per organum c0rporale, oporteret illud organum esse denudatum ab omni natura sensibili, quod est impossibile. Item, omnis ratio cognoscitiva e m0d0 0gn0Scit, quo species c0gniti est apud ipsam, nam haec sibi pi incipium cognoscendi. Intellectus autem cogno Scit res immaterialiter, etiam ea quae in sua natura sunt materiales, abStrahendo formam universalem e materialibus
c0nditionibus individuantibus, imp0ssibile est erg0, qu0d Species rei c0gnitae sit in intellectu materialiter, ergo non recipitur in
organ corporali, nam omne organum corporale est materiale.
Idem etiam apparet ex hoc, quod sensus debilitatur et corr0mpitur ab excellentibus sensibilibus, sicut auditus a magni S0nis, et visus a rebus valde fulgidis, qu0 accidit, quia solvitur organi harm0nia. Intellectus autem magis rob0ratur ex excellentia intelligibilium: nam qui intelligit altiora intelligibilium, non minus potes intelligere alia, sed magis. Sic igitur cum homo inveniatur intelligens, et intelligere hominis non Sit per organum Orporale, oportet quod sit aliqua substantia incorporea, per quam homo intelligat. Nam quod per se potest operari sine c0rp0re, etiam
ejus Substantia non dependet a corpore. Omnes enim virtute et formae quae per se subSistere non p08sunt Sine corpore, opera-
57쪽
I. AEOMPENDIUM IRE OLooI 45tionem habstro non p033unt in corp0re. Non enim cal0 pst se calefacit, sed corpus per cal0rem. IIae igitur substantia inc0rporea, pst quam homo intelligit, est insima in genere substantiarum intellectualium, et maxim materiae propinqua.
De differenti intellectus, et modo intelligendi.
Cum autem esse intelligibile sit supra SSe sensibile, sicut intell0elus supra sen Sum, ea autem quae sunt inferiora in ontibus inallantur ut 0Sueunt Super i 0ra, Sicut 0rpora onerabilia et eoi ruptibilia imitantur aliquo m0do circula li0nem caelestium corporum, necesso estis sensibilia intilligibilibus suo modo assimilari, et , icis similitudin se sensibilium ulcumque pos-umu, devenire inn0titiam iniselligibilium. Est aut 0m in sensibilibus liquid quasi supremum quod si actus Scilicut 0rma, et aliquid insimum quod est pot0ntia tantum, Scilicut materia, et aliquid medium, scilicstic0mpositum ex materia et larma sic etiam in sessu int diligibili considerandum sest. Nam Supremum intelligibile quod est Deus, est actus purus Substantiae vero intellectuales aliae sunt habent0s
aliquid de actu et de potentia, secundum esse intelligibile insima vero intellectualium substantiarum per quam homo int0lligit, est quasi in potentia tantum in esse intelligibili. Huic etiam attestatur, quod io m invenitur a principio p0tentia tantum intelligons, et postmodum paulatim reducitur in actu, et inde es tinnod id perqu0d40mo intelligit, v 0catur intellectus p0ssibilis.
Quod intellectus possibilis in homine occipit formas intelligibiles a rebys enSibilibris.
Quia vero, ut dictum St, quanto substantia intellectualis staltior, tanto surmas intelligibiles universaliores liabet, consequens est ut int0llectus humanus, quum possibilem diximus, inter alias intell0ctuales substantias Ormas habeat minus universati s et inde est qu0d formas intelligibiles a rebus sensibilibus accipit. H0 etiam alito con Sideranti mani PS tum Sse potest. Opoitet enim formam ess proportionatam susceptibili. Sicut igitur intollectus possibilis uitianus inter omnes substantias intellectualps
propinquior invenitur materno drydrali, ita necesso est quod
58쪽
46 THOMAE AQUINATIS OPUScULA ejus larinae intelligibiles rebus materialibus Sint maxime propinquae .
Qitod homo indiget potentiis sensitinis ad intelligendum.
Considerandum autem qu0d Drmae in rebus c0rporeis particulares Sunt et materiale esse habentes, in intellectu vero universales Sunt et immateriale quod quidem dem0nstrat intelligendi modus. Intelligimus enim res universaliter et immaterialiter Modiis
autem int0lligendi speciebus intelligibilibus, quibus intelligimus,
nece SSe est qu0d resp0ndeat. Oportet igitur cum de extremo ad extremum n0 per Veniatur ni Si per medium, qu0d larmae a rebus c0rp0reis ad intellectum perveniant per aliqua media Hujusm0di autem Sunt p0tentiae Sensitivae, quae sormas rerum materialium recipiunt Sine materi : si enim in oculo species lapidis, sed non materiari recipiuntur tamen in p0tentiis sensitivis larmae rerum particulariter, nam potentiis sensitivis n0n nisi particularia cog-n0Scimus, necesse igitur fuit hominem ad 0 quod intelligat, etiam sensus habere. Hujus autem signum est, quod cui deficit unus SenSus, deficit scientia Sensibilium, quae illo sensu c0mprehenduntur, sicut caecus natus de coloribus Scientiam habere non poteSt.
Quod nece83 est ponere intellectum agentem.
Inde manifestum sit, quod scientia rerum in intellectu n0Stron0n au Satur per participationem, aut in fluxum aliquarum formarum actu intelligibilium per se subsistentium, sicut Platonicip0suerunt, et alii quidam ips08 sequentes, sed intellectus acquirit eam a rebus sensibilibus mediantibus sensibus : Sed cum in potentiis sensitivis formae rerum Sint particulares, ut dictum St,n0n sunt intelligibiles actu, sed p0tentia tantum. Intellectus enim n0n nisi universalia intelligit quod aut ' est in p0tentia, n0n
reducitur in actum nisi ab aliquo agente; p0rtet igitur quod sit aliquod agens, quod species in p0tentiis Sensitivis exi Stentes faciat intelligibiles actu. H0 autem non potest facere intellectus p08Sibilis : ipse enim magis est in potentia ad intelligibilia, quam intelligibilium activus, necesse est igitur ponere alium intellectum,
qui species intelligibiles in potentia faciat intelligibiles actu, Sicul
59쪽
1. - 0MPENDIUM THE0L001 4 alumen sagit colores visibiles p0tentia esse visibiles actu, et hunc dicimus intellectum agentem, quem p0nere n0n SSet nece SS0, Si f0rmae rerum essent intelligibiles actu, sicut Plat0nici posuerunt.
Si igitur ad intelligendum primo necessarius est n0bis intellectu Sp0SSibilis, qui est receptivus specistrum intelligi Dilium secundo intellectus agens, qui facit intelligibilia actu. Cum autem intellectus p0ssibilis jam suerit per species intelligibiles persectus,v0catur intellectus in habitu, cum species intelligibiles jam Sic habet ut eis p08Sit uti cum voluerit, medio qu0damm0d interp0tentiam puram et actum c0mpletum. Cum vero praedicta Species in actu complet habuerit, v0catur intellectus in actu. Sic enim actu intelligit res, cum species rei facta fuerit forma intellectus possibilis. Propter qu0d dicitur qu0d intellectus in actu est intellectum in actu.
Quod anima humana est incorruptibilis.
NeceSSe e Si autem secundum praemissa intellectum quo h0mo intelligit inc0rruptibilem esse. Unumqu0cumqe enim Sic operatur, Secundum qu0d habet esse : intellectus autem habet operati0nem, in qua non communicat sibi c0rpus, ut StenSum Si ex qu patet qu0d est operans per seipsum; ergo est substantia Sub- Si Sten in v esse istensum Si autem supra qu0 Substantiae intellectuales sunt incorruptibiles, ergo intellectus quo h0m intelligit, est incorruptibilis. Adhuc proprium Subjectum generati0ni et 0rmiptionis est materia, in tantum igitur unumquodque
a corruptione recedit, in quantum recedit a materi : ea enim quae Sunt c0mp0sita ex materia et ornaa, Sunt per Se 0rrit pli-bilia, larmae autem materiales sunt corruptibile per accidens, et non per se 0rmae autem immateriales quae in ateriae prop0rti0nem excedunt, sunt inc0rruptibiles omnin0. Intellectus autem Omnino S0cundum suam naturam supra materiam ele Valur, quod
ejus0perati ostendit 0 enim intelligimus aliqua nisi per h0c
quod ipSa a materiam' paramus, est igitur intellectus secundum naturam in eorruptibilis. Item, corruptio absque c0ntrarietate esse non p0t0st, nihil enim c0rrumpitur nisi a Silo contrari0; unde c0r-p0ra caeleStia, in quibuS 0n Si contrarietas, sunt incorruptibilla : sed c0ntrarietas l0nge est a natura intellectus, in tantum quod ea quae Secundum Se sunt contraria, in intellectu contraria
60쪽
48 s. THOMAE QUINATIS PUScULA non sunt, est enim contrariorum ratio intelligibilis una, quia per unum intelligitur aliud impossibilo est igitur quod intellectus sit corruptibilis.
De unitate intellectit possibilis.
Forte autem aliquis diget, quod intellectus quidem incorruptibilis sest, sed est iantis in omnibus hominibu , et sic quod post
corruptionem omnium hominum romani t , non est nisi unum
qu0d ut 0 in sit unus tantum intellectus in omnibus muni plicitors siriti potest. Primo quidem ex parte intelligibilis, quia si est alius inisellectus in me, alius in te, portubit quod sit alia sp ei ses intelligibilis in me, set alia in te et per cons0quon aliud intellectum quod Og intelligo, et aliud quod tu Erit ergo int0nlio intell0cla multiplicata secundum num 'rum individuorum et ita non erit universalis, sed individualis. Ex quo videtur sequi, quod n0n sit intellecta in actu, sed in potentia tantum, nam lenti0nus indi viduales sunt intelligibiles in potentia, non actu me inde quia cum
OStensum Sit, qu0d intellectus est substantia sub Sistens in suo eSse, Substantiae autem intellectuales plures numero n0n sint in Specie una, ut Supia etiam StenSum est, sequitur qu0 Si alius est intellectus in me, et alius in tu secundum numerum, quod Sit etiam aliti Specie, et sic ego et ii non sumus ejusdem Speciei. Item, cum in natura speciei omnia individua c0mmunicent, portet poni aliquid praeter naturam specipi, s0cundum quod ab invicem individua distinguantur. Si igitur in omnibus h0minibu est
unus intellectus sucundum speci m plures autem Secundum numerum oportet ponere aliquid quod aciat numero dissorro unum intellectum alio 40 aulum n0n potest es e aliquid quod si do substantia in t lli citis, cum intellectus n0 si compositus P materia et forma. Ex quo sequitur, qu0domnis diis etentia quae accipi p0sset secundum id quod est du substantia intellectus, sit disr. rotalia sui mali sit divo i sicans si sectum. I linquitur ergo quod intellectus unius hommis non possi esse alius numero ab intellectu alterius, nisi propter diversitatem corporum corrupti ergo corporibus diversis, videtur qu0d non se maneant plures intellectu S, Sed unus tantum. Hoc autem quod impossibile sit, evidenter apparet. Ad quod ostendendum procedendum est Sicut proceditur contra negantos principia, ut ponamus aliquid quod muin no