장음표시 사용
151쪽
t44 ' PLATONI et eruda equina. Radiπ illi lignosa est&dura. Est& aItera
hippuris recto caule,cubito maiore,concavo,comas per interualla habens breuiores quam superior, cadidiores, molliores .ut autor est Dioscorides lib. .
ALA cΗlN agrian Graeci uocant, alii elaeo. malachen,alij acopon,alii collyrin, alij malachen,alij heliostrophon,alii osyriacam, Itali maluam rusticam,alij malua erraticam.Naascitur ubis3 locis cultis.1 Ad uesicae dolorem & eos qui sanaguinem per naturam faciunt. Herbae maluae erraticae cum totis radicibus suis libram pilatam di in congio aquae cocta ad dimidium, per triduum ieiuno dato bibere,dolorem mitigat, de sanguinem abstlaeti, Ad neruorum dolorem.
Herbae maluae erraticae radices cotriis cum axungia uetere Θc impositae, neruoru dolorem mirifice L. nat.Facit 3c ad omnia encathesmata decocta cum ibisco oc foenograeco.
Herbam maluam erraticam decoques cum oleo,
di postea distringes , 5c solia in mortario teres, ec in pannum induces 8c impones, ec triduo non solues, emendasti dolorem. 4 Ad recentia uulnera. Hesbae
152쪽
Herbae maluae erraticae radicem in cinere coctam contere ec impone, sanabitur. COMMENTARII. V A M UIS maluae duo genera faciat Plinins 8c Dioscorides, quae Sc Apuleius hic agnoscere uidetur,de malua erratica huic capiti titulu prae figens, quasi filmalia ab hac diuersa,re ipsa in men non nisi unum maluae genus est. Discrimen enim illud satiuae siue hortensis 8c sylvestris, non genere sed cultura tantum & natali loco illas inuicem secernit 8c separat. Hortenfis* 8c satiua uocatur quae in hortis ad cibosmqnda melioris iucundioris saporis causa serebatur. Fuisse autem in cibi usu olim maluam, testis est Dioscorides , qui hortensem magis quam sylvestrem edendo esse dicit. Nec minus idem ex Hesiodo in libro QThγων Maid est operum 8c dierum inscripto colligitur, ubi
ous , hoc est, Fatui, neq; stiunt quanto plus dimidium toto, nem quantum in malua 8casphodelo magna utilitas. Sylvestris autem uocatur malua non quae in sylvis aut asperis locis nascitur, sed in in cultis tantu, quales sunt semiis,prata,&alia id genus ruinris S agri loca,quae quoniam cultura uacat, sylvestribus assimilantur:& hoc uel ex Dioscoride patet, qui
chersaeam uocat maluarquae uox Graecis non simpliciter terram,sed rim ἁνέργοι. μγῶ, id est incultam Mnelabo ratam terram significat. Ex hinc Apuleius erraticam appellauit maluam, non quae genere sed loco tantum.cultura ab hortensi S satiua esset diuersa.Germani hanc herham bapperi uocant, omnibus notam, quare historiam ipsius subscribere superuacaneum esset. Μalachen agrian. id est maluam agrestem, & ut in nomenclaturis habetur, erraticam-rusticam. Acopon.) Acopos di
cta est quasi doloris lenitiva dc mitigatiua, indoletiam
153쪽
346 i o M M E M T. ct sv M E L B E R G t rfaciis, ab α particula priuatiua, & κόπω, quod labosem S dolorem significat. Collyrind Collyris appellat est quod aluo ciendae Sc emolliendae collyxij, quod uulgo
nunc suppositorium, Graeci balanon uocant, uicem praestet radix , quae saepius in balani sorma eius causa uentri submittitur,a κύλη quod membrum significat, uel quod est podex kanus. Malachen.) id est mal uamisi coe dicta est ab emolliendo uentre. μαλα usii enim unde malache dicta est, Graecis subigere est Sc mollire , δύμαλακος mollis. Vnde Martialis maluae uim hanc indiacans ait, Vtere laetucis,& mollibus utere maluis, Nam faciem durum phoebe cacantis habes. iHeliostrophon. id est solsequium, ab helios qui Sol
est, Suerbo Moletiaco, quod est uerto, eo quod solia ipsius ad Solem circumaguturhueriunturi Cuius rei testis est Columella in carmine dicens, Et moloche prono sequitur quae uertice Solem. Dicitur aut.moloche & malache, ut habitum est prius in ibisco.Testatur etiam hanc uim δέ naturam eius Theophrastus item, qui causam quom subiungit hiis uerbis,
k ἐγκυο tet, hoc est, Aliquorum uero δc folia coni patiuntur hoc, ceu maluae. Causa uero, humidi exuctio,
qua enim elicit 8c exugit calefaciens Sol in hoc est 3c solii inclinatio. Osiriacam. Osiriaca dicta uidetur quasi honi S diuini effectus in medicina:id' ab Osiride, quo
nomine apud gentiles deus quatenus effector est bonorum appellabatur antiquitus, ut tradit Iamblichus in li-C.3. bro de mysteriis. Ad lateris dolorem. Delaterum doloribus Celsus lib. . cap. s. sic tradit, In his uehementes dolores esse consueuerunt, & initium uel ex frigore, uel eX ictu, uel ex nimio cursu, uel ex morbo est. Sed interdanς malum infra dolorem est i , modo tarde modo cςJς
154쪽
tur acutus morbus, qui pleureticus a Graecis nomina tur. Mortariod Μortariuuas est Iapideum siue pereu, in quo tundunt terunturve pistillo qus reseluenda sunt, utore Nonio.Plautus in Aulularia, Cultrum,securim, pistillum,mortarium,quae utenda uasa semper uicini rori gant,fures uenisse atq; abstulisse dicito.
V GLO s S O N Graeci,Prophetae gonon aeluaru , Osthanes tzanuchi, Aegypt 3 antueoarinbesor,Romani linguam bubulam,Lucani coraginemdicunt. Nascitur locis cultis B sabulosis. Rufossa dicta est eo quod solia aspera in modulinguae bubulaehabeat. Folia habet aspera, ob iscura, terrestria. Haec in uino mixta hilaritatem coli. Miuis facit: in cibu etiam cocta pro olere sumitur, uestrita pro condimento.
i Ad tertianas siue quartanas.
Herbae hii ossae quae treis thyrsos seminis mittit radicem totam cum aqua decoque, ipsam aquam deis coctam potui dato,remediabis tertianas : quae autem quatuor thyrsos hahet,faciet ad quartanas, dabis a tem ut supra. Alia item herba similis est ei, quae solia lapathi fert minuta, eius radix potata ex aqua, ranis serpentibus aduersatur.
Herbae bu ossae succum cum melle dabis bibe, re,mirabiliter suspirium tollit.
155쪽
; Ad apostema siue suppurationem
in corpore. Herbam btiglossam cum melle di pane cotritam uice malagmatis impones, mirifice rumpit apostema. Leges eam mense Iulio. co MMENTARI L VGLOss A proprie di sta, ea herba est de qua praesenti capite agit Apuleius, S quam nostro
ternpore communiter omnes relicto buglossae
nomine,boraginem uocant, uerso, una mutatalitera, coraginis nomine in boraginem, nisi forte uitiose corago scriptu fuerit. Est Sc alia herba, quae nostro etiam aeuo hu ossa uocatur,sed de hac plura inferius capiteus. de cirsio inscripto. Gonon aeluru. id est genituram selis,γον ' enim genitura dicitur, uero feles. Folia obscura. id est nigricantia.Dioscorides uerba sco similia folia habere dicit, sed nigriora, quae in uinum deiecta, uoluptates animi augent 8c laetitiam faciunt, unde &euphrosynon uocatur autore Plinio. Terrestria. Terrestria uocat quae Graeci χμμαπεταe,id est humi &in terram decidua dicunt. Condimento. Condimentum est quod ad condieda fit obsonia,S alio nomine in C. i. tinctus Renibamina dicitur. Virtutem hanc buglossae testatur etia Dioscorides, licet Plinius lib. is. cap. s. illam non bu offae sed cynoglossae adscribat, quum post bu glossae tractationem ait,Iungitur Zc cynoglossos caninas imitans linguas, aiunt* quae tres thyrsos seminis emit in eius radicem pota ex aqua ad tertianas prodesse: quae quatuor ad quartanas. Quae deinde hic de alterius herbs similitudine sequuntur, utpote, Alia item herba similis est ei, &c.ex Plinio etiam huc temere ab alio quopia transcripta uidλur, non enim in omnibus ApuIeianis exean-
plaribus habitur:& apud Pliniu post cynoglosson etiam
156쪽
o E B V G L O s s A. C A P. XLI. I 'rita leguntur, Est alia similis ei, & quae ferat lappas minuisias Sc. Vbi etiam Plinium emendandum esse putamus, ut pso eo quod est,serat Iappas minutas,legatur, solia lapathi fert minuta. Suspiriumo id est spiritus 3c antid alitus difficultatem δέ suspirationem angusta difficilem*. Quod malum apud Graecos aliud atm aliud nomen ha-hst prout se intendit. Omne enim in difficultate spirandi consistit. Sed haec dum modica est, neq; ex toto strangu lat,dyspnoea appellaturacum uehementior est,ut spirarἡφger sine sono dc anhelatione non possit, asthma. Cum,ccessit id quom ne nisi recta ceruice spiritus trahatur, Og thopnoea:autor Celsus medicinae lib.4.cap. .
GRAEc Is dicitur scylla, aliis stoechas, alijspacration,alijs typhonos, Aegyptii sylitho, Prophetae ophthalmon typhonos, Itali stylisam rubram,masculam,alii bulbum scylliten siue scriliticum appellanti
Herbar scyllae bulbus torretur,deinde circumpurg tur,oc medium eius in aqua decoquitur,cum bene coctum fuerit eximitur, ec ex eo tres oboli potui dantur cum melle ec aceto hydropico, ec euacuatur per
α Ad perniones. i Scyllae quod est in medio eius cum oIeo comm de seruefacito, at* ea quae dolorem exhibentperunis gito,sanabuntur. S
157쪽
Herbae scyllae radix pisata cum aceto 5c pane,ima posita panaricium mirifice sanat.
4 Ad extinguendam sitim hydrois
Herbae scyllae solium subiecta linguae, sitim comis
pescit.Leges eam Omni tempore. co MMENTARII.c Y L L A quae bulbus scyllites, scylliticus di i mitur, e bulborum genere est, de qua sic scribit Plinius lib. D.cap. ς.Bulborum nobilissima est scyl la,quanqua medicamini nata, aceto exacuentdόNec ulli amplitudo maior,sicut nec uis asperior.Duo genera medicae. Masculus albis soliis, foemina nigris. Et textium genus est cibis gratum, epimenidu uocatur. Sed uide num potius edodimon sit legendu, id est quod edendo est. Stoechas.) Quae sequeti capite in prius impres,so codice habetur appellatio stoechas, ea in exemplaribus nostris praesenti capite scribitur,lluc irrepsit ex alia hexba quae proprie sic appellatur, & minoris scyllae nomine etia nominatur, quod est pancratios,quasi tota uictrix. Typhonos.) Typhonos dicta est a Typhone gigan te, quod quemadmodum amplissimis corporibus homines fuerut gigates, sic etiam scylla inter bulbos maxima. Et quia maximis oculis fuerunt etiam gigates, e quorum numero dc Typhon fuit, hinc a prophetis Sc magis ipsis ophthalmos typhonos, id est, oculus Typhonis etia est 4pellata, ab oculi forma & similitudine. ScyIlam ru hram,masculam. Rubra dc mascula, non scyllae appei lationes, sed generum discrimina sunt,quae nobis per eas uoces dat intelligere:nam uti ex Plinio iam patuit, s lix medicae duo genera sunt, masculum albis foliis,&foemi na nigris siue rubris. Et idem Plinius lib.io. cap. . de iis dein
158쪽
og h VLBo seYLUIT Ico. cAT ποι rdem ait, Scyllaru in medicina alba est quae masculus , se mina nigra.Scylla quae cadidissima fuerit,utilissima erit. Quoniam cruda) ob acrem feruidam nam in ter C. Itio gradu,ut uocat, ualidissime calet este Galeno dc maximam incidendi uiminoria est intus sumptastylia, testimonio omnium, ideo quo innocentior in medicu usum ueniat de sine periculo intus assumatur,coquenda ipsam S praeparandam prius praecipiunt autores, quo ficmaiorem uirium suarum acrimonia &uim noxiam igne amittat. Cuius rei non inscius Apuleius,coquendi modu no
his,licet quemadmodum Plinius etiam,succini te nimis, scribit, quare ex Dioscoride lib.i.ca.de scylla coquendae scyllae modum altius 8c fusius, quoniamrei necessitas id exigit,subiungam Inquit autem, Acri fervido tem perameto scylla est.Plurimos habet cremata usus, ideo pasta siue crusta ex panificio Sc opere pistorio aut luto in uoluitur, sic in clibanum aut furnum coiicitur, aut canthonibus obruitur, donec circumlita crusta illa abudeto Ba sit. Quod si amota crusta illa nondum cocta penitus scylla.tenerior facta saccesceri denuo ut prius noua pasta aut luto inuoluetur Sc cremabitur. Quae enim sic crema ta non fuerit, graui pericuIo praesertim* interaneis dabitur.Torretur lisc ipsa etia in operculato fictili in furnum coniecta. Tosta deinde purgatur abiectis extimiscunctis hartibus, ct medium eius quod maxime intimum est, ite . xum in aqua coquitur, usq;du neq; amaritudo nem ac moniain aqua sentiatur . Et sic cocta scylla usui est. Quo Pacto autem ex scyIIa uinum aut acetum scylliticum lantinumue appellatum, nam & horum olim usus erat, conficeretur, docet Dioscorides lib. r. Columella rei rusticae lib.,i. Palladius in men Iulio,& Plinius lib. Non missis siccandae &in usum seruandae scylis ratione&m :.do, quae etiam idib. docet Dioscorides. Perniones.) αPernio morbus-malum est ubi in pedum manuum
digitis,&aliquando in posteriore calcaneo, quQd
159쪽
L. APULEl PLATONI et inde Latini una dempta litera pernam uocant. ex nimio frigore tumet primum dc liuet caro, 8c nisi sucis; curratur, locus facile exulceratur. Ad panaricium. Panaricium uocat,quod Graeci paronychion dicunt.Videtur* panaricii uocabulum a inaecorum paronychio, permutatis S transpositis literis quibusdam, deluxatum
atq; sormarum.Sunt autem tum panaricia,ut recentiores medici uocant,tum paronychia,ut Graeci nominant,ide malum 8c eodem modo ab omnibus descriptum,dicuntur esse abscessus qui circa ungues et ad radices illorum nascuntur, non sine doloris pungetis uehementia & inta letudine,adeo ut somnum aliquado auferens, uigilias S insomnietatem inducat.
ges omphalon, alii stergethron, Itali umbilia - cum Veneris,alii cimbalarem appellatitata scitur in ted is aut in monumentis.
Herba eotyledon pisata cum axungia suilla foemiinea sine sale aequis poderibus 8c calida imposita,strua lmas discutit.Leges eam hyemali tempore.
COMMENTARII. o D o Rut illam Plinius lib.is.cap. ulti mo describit, estparuula herba,cauliculo tene. ro,pusillo,pingui r solio concavo ut coxendi ces. Nascitur in maritimis petrosis* uiridis, 'radice olivae modo rotunda. Dioscorides solia habere di i ii acetabuli figura,in orbem circumacta : sensim, leni ut sensum
160쪽
DE co TYLEDONE. c Ap. π LIII. l 3 sensum fallant in concauitatem descessi: coliculum in medio itidem breuem, in quo semen est: radicem olivae ino do roludam.Porrὀ quia in descriptionibus hiis circa di ctiones coxendices &acetabulum, nonnihil obscuritatis subesse uidetur, haud abs re fuerit, quo clarius haec pat ant, subiungere quae 3c quot colyledonis fignificationes S unde originem habeatiquid item acetabulum, & quot significet. In primis itaq; cotyledon appellatum est a cointyla.Cotyle uero primo Sc principaliter Sc proprie poculi genus &liquidorum mensura significat Graecis, quam
Plinius nunc heminam nunc sextarium ex Grscis uertit. Quoties aute seruata eiusdem vasculi forma in aliutransibat usum, S in coena aceto plenum ad intinctus ponebatur,ab aceto Graecis oxybaphon, Latinis acetabulum dicebat cuius forma orbicularis erat, profunda 8c sine marginis latitudine.Et iis c prima nominum illorum ratio Susus fuit, a quibus deinde ob similitudine ad alia quom
translata sunt nomina illa: utpote ad animalium ossa ossium artus, quales in coxendicibus sunt, in quibus concauum os a crure progrediens in superiore partem,aliud
os excipit S simul iungit, sic appellatur. Quam coxendia cum cauitatem aliqui sibiam coxendicem dici uolui, sic Plinius aliquando accipit. Item ad concauas in polypo rum flagellis δέ cirris quibus nitit&sorbet partes, quas
Graeci cotyledonas, Plinius acetabula uocat. Postea etiaad matrice medici uocem transtulerunt, cotyledones usecantes in ea parte quibus ea nititur et haeret ligamenta.Et demum inter alia cotyledonis nomen ad herbam hanc translatum est, quod rotunda concauitate folia vasculis
illis similia habet. Ceponaphrodites.) id est hortum Veneris: sic dicta herba quod utentibus ad Veneris Mores conciliandos accomoda sit, &uoluptatis desiderium adserat, ceu horti deambulantes in illis oblectant, &sui aspectus desiderium incutiendo allicissi,& uberrima oculos pascunt uoluptate, praesertim qui elegantiores εc um