장음표시 사용
181쪽
im . COMMENT, G. RVMEL BERari habeatur, sciendum est papauer prima sui diuisione seceeni in latiuum Sc agrestia. Et satiui iterum tria genera esse, unum proprie, per se S uere satiuum appellatum, quod Dioscorides ab utris forma thylacite, id est utricularium. Plinius cadidum, Apuleius usuale dc solliculosum uocat, cuius semen in sanitatis usu pani inspersum compinsebatur,& cum melle in secunda mensa apud antiquos edebatur,teste Dioscoride & Pliniorquae causa etia est, ut usua te sit uocatum ab Apuleio, quemadmodu a vasculi ipsius
in sollis siue utris modum formati effigie solliculosum Alterum genus est quod Dioscorides sylvestre 3c a doli forma pithite, id est doliare δc rhoeada, Plinius nigrum,
Apuleius agreste,syluaticum dc rhoeada uocat: 8c ex hoe opion fiebat &meconium.Tertium genus est hiis sylve strius 8c medicamentosius, quod Plinius contra quan Dioscorides. uleius tradiderunt, rhoeada a Graecis, a nostris erraticum uocari dicitiEt haec duo poste lora genera, natura quidem agrestia sunt, humano tamen operit e, studio &usu tantum satiua, non natura.Sed sunt & a lia agrestia quae nunquam satiua fiunt,quale est cerati res,
id est corniculare, & aphrodes, id est spumeum heracloum' uocatum anter qus tamen omnia satiua dc agrestia mediu genus est, ut tradit lib., Plinius, quod nisi inar
uis esset, sponte nasceretur. Rhoean uocauimus 3c errati
cum, quod quidam decerptum protinus cum toto calice mandunt. Et hoc est quod inter satiua tertio loco nume ratum est, ceu ex descriptione 3c historia ipsius apud au itores manifesto patet, omnibus in hac concordantibus, S de ipsa consimiliter tradetibus, Theophrasto quidem lib.9.de platarum historia,Dioscoride lib. . cap.proprioi antequam de sativo ageret, quare inter satiua non opus erat ei descriptionem ipsius repetere: item Plinio nati hi storiae lib.in. cap.s. 8c hic Apuleio. Qui uolet, habet loca unde illa requirat.Sed de hiis nunc satis. Mecona cerauxin. id est,papauer cornutum siue corniculare:sic di
182쪽
ctum a cornu, ut Plinius, Dioscorides& Apuleius tradunt, eo quod fructum habeat & caliculum uncatum &cornu modo inflexum. Seu ut Theophrastus tradit a ce
ratiis, id est siliquis, quod stuctus eius inflexus siliquis iulis sit similis.Et haec proprium sylvestrium genus consti tuit appellatio. Aphroden.) id est,spumeum:aphros enim spuma est: sic dictum est a candore & raritate spuimae.Est dc haec proprii sylvestris generis appellatio, Scalio nomine etiam heraclion uocatur,id aut ab Hercu te aut a ciuitate Heraclea,ad quam frequens Θc speciosum hascebatur. Rhoeada. Rhoeas dictum est pΘiit, quod est fluere,cuius appellationis ratio et causa resertur ab Aput o in historia. Anemonen. Anemone & nemion nuncupatum est a similitudine herbae, quae pro
prie hiis nominibus appellatur. Oxytonon.) Oxyto non dictum est quasi stridulum, eo quod motis caliculis semen quod in illis c5tinetur strideat 3c sonitum reddat. Prosopon. 'id est persona, eo quod uiuis mortis persona induat succus in maiore copia potus. Nam ut Dio scorides tradit,Ιnexpugnabilem somni necessitate quam lethargum dicunt, usq; ad mortem facit. Lethen.) Lethe dclethusa dictum est ab obliuione, quae Graecis lethedicitur, eo quod obliuiosum somnu inducat. Oniron. Oniros appellatum est quasi somnium,quod Graece sola uocatur, eo quod somnum adferat δc soporem. Basilicon persephonion.) id est regium proserpineum, es quod copiosior haustus succus non modo soporem, stak mortem per somnu adferat, ad inferos Proserpinae regiam bibentes transmittat.Quae deinde sequuntur apepellationes album Zc nigrum, specierum differentis sunt. Capitis. Caput uocat calicem, Sper diminutionem calictilum & uasculum ipsius in quos semen continetur.
Fructu paruo. id est capite k vasculo in quo semen
continetur breui. Ex omni parte. scilicet fructu, ra
dice N tota herba. Ad epiphoras oculoru. Epipho- C.
183쪽
fi τό co MMENT. G. HVMELBERGrira in oculis dicitur, autore Galeno, ubi copiosa ed consilixerit destillatio, accedente inflanimatione cum tumore et oculi motu difficili. Dicitur etiam comunius in reliquis corporis partibus uehemens δc magna inflammatio confluentibus etiam abude in ipsam humoribus, epiphora. Quare cuius partis epiphoras intelligeret, oculorum nodi men adiecit. .Ad hemicranium.) Hemicranius siue hemicrania morbus est capitis acutus Sc uehemens, dimidiam eius partem occupans δc infestans. Plinius heterocranion uocat,sub quo nomine ipsum Galenus sic describit. Heterocrania est cum in sinistra dextraue capitis parte dolor fit, is 'aliquando augetur & acuitur, aliquando re missus Ianguet 8c minuitur. Qui sic laborat, hemicranici
uocantur, T TMκpimi id est acranio, quod supernum capitis os est Sc hemisphsrium summum, Latini caluam &caluariam uocant : κMur uero Graecis idem est quod semis 3 3c dimidium Latinis. Ad eos qui non dormiui. Seu ut prius impressus codex habet, Ad somnum prouocan dum scilicet hiis qui uigiliis, quae plerisq; inter mala uniuersi corporis sunt, ut Plinius ait, infestantur & dormire non possunt. Somnucum sopore.) hoc est somnum profundu, dc si immoderatius adhibitus fuerit, noxium quoq;, quare caute agendumne sopor 3c inexpugnabilis dormiendi necessitas, quam lethargum Graeci nominat, sequatur:*pius enim celeriter iugulare is solet.Quare habenda est moderatio, quae necessaria est, ne quem, ut Celsus lib. .ait, obdormire uolumus, excitare postea n5 pos siilius. Plus* est dicere sopor quam somnus t hic salu hsis est,ille uero malus 8c noxius: quod dc Plinius nobis innuit dicens, Curandum ne somnus sopor fiat.
184쪽
n E OE N A N T A E. c A P. LIIIu i Herbae oenathes radicem in puluerem redacta dato ad stranguria in uini cyathis duobus,summe facit.
α Aduersus tussim. Oenanthes herbae radicem dabis potui ut supra, tussim sedatico MMENTARII. E N A N T H E ide est dicere quod uiniflora.Est duum generum, una quae in uitium genere la bruscae flos est, & primo S per se nomine ipso uinum 8c florem indicat et oenos enim uinum, S anthos flos est. Altera de qua hic agitur herba est, & inter coronarias δc flores qui secudi per Ver floret a Theophrasto numeratur.Sic dicta a floris 8c odoris sui cum a lia similitudine,eo quod candidus &racemosus ut in Ia-hrusca illi flos fit, 3c odor qualis in uitis flore sentitur.Nascitur autem in petris,solio pastinacae, flore candido,caule crata dodrantali,semine ut atriplicis,radice magna, numerosa seu in qua numerosa sint rotunda capita 8c tu hera,autor Plin lib.M.& Dioscorides lib. 3.
ARc Issus a Graecis dicitur anhydros, a togenes,bolbos emeticos, Aegyptii emptoonem, Prophetae cyno ossan, Latini bulbuuomitorium uocauerunt. Nascitur thyrso
bipalmi,soliis porri similibus, sed paulo breuioribus,
flore albo, interius croceo, uel in aliquibus purpureo,fructu siue semine ut in membranula nigro, ima alas lagine bulbi. mgn A tudine,
185쪽
r8 co MMENT. G A V M E L B E R G lii Ad uulnera qua ex se nasciuatur. Herbae narcissi radix contusa cum oleo&farina uice cataplasmatis imponit uulneri, oc sanat mirifice.
Herbam narcissum tusam potui datam colicis uel tussientibus prodesse dicimus. Si autem uolueris oleum facere, herbae narcissi florem in oleum mittes, ecperunges infirmum,miraberis rem certam.
brO 4.cap.isi. narcissi duo genera faciunt, licet a Theophrasto & Apuleio non nisi unum g nus constituatur : nisi ex floris diuersitate du plex eius genus facere uoluerint.Est autem planta narcis sus congener aut saltem similis lilio, quare quida ipsuin non minus quam lilium lirion uocant,ut tradit Diosco rides : est illi radix, quam plantae partem indescriptam reliquit Apulatus, intus cadida, rotu da&bulbosa. Sunt qui hermodactylum esse uelint narcissum, quorum opi nioni 8c nos subscriberemus, nisi certius sciremus hemmoda'lum esse hieronbulbu,qui & colchicon dicitur, de quo habitum est supra cap. m. Non tamen omnino negamus ex hermodactyloru genere esse posse narcissum, cum Sc ipsorum plura genera faciant aliqui. Caeterum dictus est narcissus, amore Plinio, non a fabuloso puero, ut fingunt poetae, sed a narce quod torpor est, quoniam dolores 8c torpidas capitis grauitates facit: idem testatur Sympos, lib.3.cap.i.Plutarchus dicens, Et narcissum appellauerunt quasi neruos hebetantem torpidas facientem grauitates, quapropter δἰ Sophocles ipsuin antiquumagnorum deorum, id est subterraneorum coronamentum uocauit. Anydros. 'Sic appellatum est, eo quod
i nge ab aquis in montania floret. Autogenes.) id est a seipsu
186쪽
D E. NARc Isso. c Ap. lima seipso genitum uel per se nascens, quod sponte sua geraminet&nascatur, ut tradit Theophrastus deplantarum historia lib. s. licet ut ibidem etiam testatur idem, semen etiam collectum in terra seratur, δc radix ut in caeteris bulbis non minus platetur. Bolbos emeticos.) id est huihus uomitorius:sic dictus quod bulbosae radicis sit 8c adciendas uomitiones. Alius tamen est a bulbo uomitorio,
de quo lib. i. agit Dioscorides. Cynoglossan.) id est
linguam caninam propter similitudinem foliorum ad folia herbae canina lingua proprie uocatae. Imagine bul hi. Sive ut prius impressus codex habet, in magnitudine bulbu& hoc ad membranula ipsam in qua semen continetur, referendum est. Vulnera quae ex se nascutur.) C. I. id est ulcera quae per se nascutur θc intra seipsa corrupuntur, temporis i mora contabescunt putrescunt . Farina.) maxime scilicet erui, ut ex Dioscoride colligitur. Phthisicos. id est eos qui phthisi laborat: quae, ut Ga alenus tradit, pulmonis exulceratio est, quam febricula frequens tussis 3c macies corporis sequitur.
alijs scolopendrion, alijs phrygia, alijs phryis
gitis, alijs philtrodotes, aliis teucrion, Proisphetae haema gales. Lonchitis folia habet rubra, flores nigros, comicorum millibus hiscentibus similes, seismen albis, simile lanceae latum, radicem similem dat iisci. Aliis uirtutibus traditur etiam alia lonchitis simialis scolopendriae,cum aceto spleneticos medens in potu data.
187쪽
Herbae splenii radicem pilatam oc in puluere mollissimum redactam limo leniore potui dato, summam rem experieris. Costati eam sic esse inuenta. Quiim exta in sacrificio super eam essent proiecta,ferunt adis haesisse lieni,eum exinanisse: propter hoc a quibustidam splenion uocatur. Item narrat quidam sues, qui radicem eius ederint, sine splene inueniri. Quida raamis hyssopi furculosam,folio fabae eodem nomine appellanti Legunt autem eam dum floret, maxime ex Ciliciae ec Pysidiae montibus laudant.
Apuleius, ceu splenion, quod δcteucrion dicitur, &lonchitin, quam lanceolam Latine dixeris : idi ea ratione δc causa factum censemus, quoniam eiusdem sunt potestatis 3c naturae, qua lieni medentur. Est maior nominum pars ex aspleno Dioscoridis huc translata ceu scolopendrion, phrygia, phrygitis, philtrodotes, harma gales 3c hemionion.Porrd post no menclaturas statim lonchitin describit, quae quo facilius agnoscatur historia ipsius ex Plinio δc Dioscoride etiam subnectemus.Siquidem Plinius lib. ας. cap. o. sic eam de pingit. L5chitis cuspidi similis semine, habet folia porri rubentia ad radicem δc plura, in caule capitula personis comicis similia paruam exerentibus linguam, radicibus praelongis. Nascitur in sitientibus. At Dioscorides lib.ν. Lonchitis, inquit, solia habet porro quod platycarpon uocat similia,latiora tamen, numerosa 8c rubentia, ad radicem plurima & in terram refracta, habet et pauciora circa caulem, in quo flores sunt, pileolorum sorma comicis personis hiantibus similes, ipsi quidem nigri, candidum quiddam tamen ab hiatu oris ueluti lingula ad inferius labrum
188쪽
DE spLENIO ET LONCHIT. CAP.. LVI. 38ilabrum exerituri Semen cuspidi lanceae simile habet, tritaquetru in pericarpiis clausunt, unde 3c nomen lonchitis inuenit. Radicem sylvestri pastinacae, quam daucum di cui, similem habet. Nascitur locis asperis 3c siccis . Sed de lonchitide satis super . Quae demum post curationem sequitur splenii inuentio &historia,teucrio couenit,atq3
ex Plinio lib. ir.cap. s. totum id huc trascriptum uidetur. Sic enim ibide legitur, Inuenit& Teucer teucrion, quam quidam hemionion uocant, spargentem iuncoS tenueS, folia curua,asperis locis nascentem, austero sapore, nun
qua florentem, neq; semen gignit.Μedetur lienibus:constat sic inuetam. Quum exta super eam proiecta essent, fertur adhaesisse lieni, eum* exinanisse, ob id a quibusdasplenion uocatur. Narrant sues qui radicem eius edunt, sine splene inueniri. Quidam ramis hyssopi surculosam, folio fabae,eodem n omine appellant, δc colligi florentem adhuc iubent, adeo florere non dubitat,maxime* ex Ciliciis &Pysidiae montibus laudant.Ηzec ille, cuius autoritate 8c exemplariorum nostroru fide nixi, quod in prius impresi codice erat Persidis, nos reddidimus Pysidiae, sunt aute omes Asiae regiones. Sed quo melius teucrion agnoscat 8c facilius sit inuentu, Dioscoride ipsum destrahentem audiamus etia, qui sic ait lib. Virgata herba est teucrion,trixagini similis, tenui folio ciceris figura. Na scitur plurima in Cilicia, eius, partibus quas Getiaden& Cisiaden uocant.Ηaec hactenuS.
RεζCI potion, alij phelixaspidion, alij ache menin, alij libanitin, alii melosmon, alii beis lion, alii leonlocaron uocat, Aegyptii catho A iij
189쪽
i8L L. Ap VL EI PLATONI citis Latini conulam, Martialis neptuniam. Duae esua sunt species, alia est fruticosa ait inutilis, altera sylvestris frutice bipalmi, albo, foliis tenuibus, semine pleis no, cum capitello in summitate paruulo, Comosse, utaluti cana capillatura, frangeti odoris grauissimi cum quadam iucunditate. Nascitur locis asperis.
Herbam potion conteres, ec succum eius commi, stes cum aceto scyllitico es perunges eos, curabutur. Item pitulam eius Zc radicem in linteolo mundo circa collum eius qui patitur, ligabis. Experimentu est ualde optimum. Nosipsi experti sumus. COMMENTARII.
QDJ V M qv lis planta sit, ab autore satis descri
bitur:dictu sic est quasi canum a canicie, quoniam in summitate corymbi figura capitulum habet paruum comosum,ueluti canam capillaturamo cano hominis capillo simile, ut Dioscorides lishro hic Apuleius tradunt, seu ut Plinius lib. M. cap. ait, folia canis hominis similia. Pheuxaspidion. Sie appellatum est,quoniam aspida et omnia uenenata instratum pariter 8c incensum fugat, ut tradit Dioscorides. Achemenin. Achemenis dicta uidetur a magica illa achemenide, eo quod quemadmodum illa ut Plinius libro iis .cap. .refert) coniecta in aciem hostium trepidare omia ac terga uertere dicebaturiita polium hociniactum S instratu omnia fugat uenenata. Libanitin.) Quod in aliis legebatur ebenitis, id nos exemplariorum nostrorum autoritate reddidimus libanitis: sic appellatum est ab odoris grauitate 8c iucuditate. Est enim grauiter cum suauitate aliqua odoratu ceu thus, quod libanos dicitur. Meloison. Sic dictum est a grato iucundo malistu pomi odore quoda. Graecis enim melon ide est quod pomum
190쪽
DE POLI o. c AP. LVII. tripomum, Osinos uero odor. Leontocaron. Leonto caron appellatur quasi leoninum caput, eo quod como sum capitulum habeat, quemadmodum 8c leonis caput comosum est. Conula.) Sic appellata est a similitudine quadam origani, quae proprie conyla dicitur.Caeterae duae appellationes, utpote bellon, quae in exemplaribus nostris non habetur,& neptunia huic adcreverunt ex tripolio cui potius conueniunt, cuius flores ter die mutaxi conspiciuntur,ut aliqui uolunt, circa maritima nasci tur, Neptuno mari dominate. Plinius item polium cum tripolio perperam confundit. Pitulam. Per pitulam C I. intelligit capitulum ipsum, quod in corymbi δέ pilae figuram habet.
leon,idaea daphne,samothracia daphne, alexandrina daphne,mitrion,danae, stephane alexandrii,chamaedaphne,carpophyllon, daphnitis, Latine peruinca, victoriae foluim,laurus alexadrina, macedonica, laurago, mustellam terrestris uocatur. Frutex est fgpius cubitalis, iijs ut myrtus, paulo maioribus atm tenerioribus Sc no infra si is,gusti remordentibus ς incendiosis.Hiis praedita est uirtutibus.
t Herbae uictorialae folia pilabis, oc succu eius cyami this duobus dabis cum melle bibere ieiuno,mox pli l gmata intercidet. COMMENΤARIL