장음표시 사용
191쪽
lunt, herba illa per terram serpens,& qua nune temporis herbari, uincam pervincam, Germani γngrine vel Uintergrune uocant,&a Dioscoriis de Iib. . cap. r. sub clematidis nomine tractatur: sed seu,
te quem idem Dioscorides eiusdem lib.cap. 39. 8c Plin. lib.,,. daphnoiden, S nostrae aetatis herbarii laureolam, Germani sγland dicunt:& talis quidem qualis ab Apuleio describitur. D icta est autem uictoriala, similiter 8c nyce phyllon,hoc est,ut Latine reddidit Apuleius, uictoris folium, a uictoria quod uictores ea pro lauro in triumphidc uictoriae signum uteretur. Laurus enim erat quae pro prie triumphis dicabatur,uel gratissima domibus, Caesarum pontificum ianitrix t quae sola domos exornabat,
re ante limina excubabat,ut inquit Plinius Itb is. cap. 3o.
Eupeplios. Sic dicta est a bona 8c speciosa foliorum pulchritudine, sicut quae non longe sequitur appellatio, eupetalom& quod semen sub soliis nascens fervido sapore, gustu* incendioso habet ceu peplis, quam peplion e
tiam uocat Hippocrates. Daphnoideso Haec propria ipsius est appellatio apud Graecos.Sic dicta a lauri forma
dc specie qua in foliis 3c fructis refert. Hypoglossion.)id est sublingium, quae appellatio propter soliorum fimilitudinem ex lauro alexandrina huc trastata est, quemadmodum 8c aliarum aliquot, ceu diglossos,id est bilinguis S duarum linguarum:pelleon ab Alexandro Pelleo uocato: idea daphne,id est idea laurus, nam daphne est lau rus:Samothracia daphne, alexandrina daphne, mitrionquasi diademalis,d nae,stephane alexandru,id est coro na Alexandrulaurus macedonica, ab eodem Alexandro Macedonu rege. Chamaedaphneo id est humilis laurustalia tamen ab ea de qua habitu est supra cap.ir. Carpophyllom 'Dicta est carpophyllon, quoniaMIηS ad natum fert semen & fructum, quem Graeci κηπομ dicunta Daphnitis. a Daphnitis uocatur quasi laureola siue
192쪽
. DE VICTORIAL A. c Ap. LVIII. 8s Imrago, a foliorum lauri similitudine. Pervinca.) Per uinca dicta est a uinciendo, quoniam ramulos habet iuniceo lentore flexiles, dc in his cortice quom egregii lento ris 3c solia non facile stagilia. Μustillago terrestris. Μustillago dicta est a lauro mustace,qua quod mustaceis subiiceretur sic apyellauit Pompeius Leneus,teste Plinio
lib.is.cap.1o. Cubitalis. Cubitus est mensura quan ta patet a cubiti flexura usq; ad summum mediu digitum, quae ex x . digitis seu palmis s. constat. Foliis ut myr tus. Quod in omnibus exemplaribus sine intellectu Iegebatur,niuria, nos reddidimus myrtus, cui similia folia habet,& de qua Dioscorides lib. t. cap.i39. Non insta
ctis.) id est non facile fragilibus, sed lentis. Ad phle- C. ugmata incidenda. hoc est, ad pituitas attenuadas, disiiciendas,dissipandas S deducendas purgandas .Na maximam uim habet purgandi pituitam,tum per inferna dialuum ipsam ducedo,tum uomitiones, menses 3c sternutamenta ciendo, ac commanducatione oris pituitas purgando & extrahendo.
' anazetesin, Democritus haemostasin,Latinil conferbam, consolidam, inulam rusticam, Galli alum. Alia est petrosa, lignosa omnis, iucundi odoris,ati saliuam prouocans, ramis origano oc cais pitellis thymi similibus,radice longa,fulua,in robore digitali. Est oc altera quae appellatur etiam pectis, ha, hens thyrsu icubitalem,genicula tum, inanem, in
quo solia hirta,angusta ec ueluti longa cum adnati
193쪽
M AFVLAl PLATONI cInibus secundum genicula ,flore nigro, fruet ii siue se mine floccorum corticis simili,pruritum movete, ratidices exterius nigras , interius argillosas, uirtutis densabilis. i Ad profluuium mulierum. Herbae consolidae puluerem mollissime coiritum potui dabis in uino,mox restringet. α Ad conuulsos uel intus ruptos. Herbae consolidae radicem in cinere tepido coqui to Zc ex melle ieiuno dabis ut edat,sanabitur : dc tho racem totum purgabit.
Herbam c5solida si cum oxygaro edat, magnumheneficium sentiet.
Herbae symphyli radices in caldaria decoques cumelle θc pipere Θc castoreo ad quartas, Zc in uino utatere ieiuno dato in potu. Haec herbahoc argumeriuri habet, ut carne bubula cocis a Zc in caccabum missa, eius radicis si miseris drachmas duas,cocta caro in umnum cohaerebit. CΟΜMENTARII.
solidae duo tantu facit genera, cum recentiores plura etiam his constituant,ceu consolida me tali diam,Teutonice guntselen, tormentillam, consolidam regalem,Teutonice quam Teutonice molieben uel seγti in uocant ritem diapensiam siue senseculam dc alias quasdam, omnes quidem a consolidand δέ constipando, qua ui egregie pollent, dictae consolidae, praesertim heae de quibus hic agit Apuleius, nam de aliis
ibit ad praesensi, Graeci eadem ratione quod conssili4ςe
194쪽
est symphyton uocant, Germani mutauri di cunt. Xylophyton.) Sic dicta est quasi lignosa plan ta a duritie ligneamam ut Dioscorides 8c Apuleius testa tur,tota lignosaest, maxime prima species qus minor est, Spetrea, eo quod in petris nascitur, cognominati Anachylin.) Anachylis dicta est ab humorositate saliuosa δοsaliua humorosa succosaue, quam prouocat petrosa uo cata consolida. Anazetesin. 'Vide num potius dua hus in unam mutatis literis legendum sit anazeusis r utacunq; tamen, habet id nominis a coniugatione, constipatione δc consolidatione. Harmosta d Haemostasis appellata est quod sanguinis fluores sistat. Conferba. Conferba seu mauis conserua dicta est a ferruminando, hoc est conglutinado. Ferruminare enim est metalla coniungere*conglutinare Et ferruminatio est conglutinam io A iunctura jed proprie metallorum: item ferrumen, quod est gluten.Omnia a ferro sic vocata, tranSferuntur tamen &ad alia. Est etiam alia herba seu spongia potius aquaru dicta conserua ratione eadem, de qua Plinius agit lib.i .cap.s.Sed de hac nihil ad praesens. Inulam rustiscini ) Symphyton a quibusdam inulam rusticam uocari testis estetiam Scribonius Largus compositione medicinali s,.Sed si Plinium imitari uoluerimus,pro inula re ponemus potius co nylam: nam lib. ασ.cap., simile esse dicit cunsae bubulae, habet enim petreum scilicet,ramu
los origano quod conyla dicitur similes, ut Apuleius 8c Dioscorides tradunt. Galli alunio Quod erat allium Gallicu, id nos reddidimus,Galli alum: id* Plin a etiam
autoritate, qui lib.as. cap. ν. ait, Halus autem quam Galli sic vocant, Veneti cotoneam.Et lib.αν. cap.5 . dicit, Alumnos vocamus, Graeci symphyton petreum. Pectis. Pectis appelliata est quasi solidas S in duritiem densans, a uerbo πκγνυόη, quod densari, concerni 8c in glaciem gelari significat:& haec secudo generi quod maius est, ct magnum symphyton uocatur a Galeno, conuenit appella
195쪽
k188 COMMENT. G. IΗVMELBERGritio. Ad nationibuso id est eminentibus productioni hus 3c eminentiis quibusdam productis. Secundum. id est secus &iuxta. Flore nigro. id est luteo, qui ab albo uersus nigritiem tendit. Floccoru corticis. id est lanuginis aspers, quae foliorum4totius caulis corticemia superficiem supercurrit,& manibus tractata pruritum excitat. Argillosas. hoc est, candidas&albas, abar x gilla quae creta est albi coloris. Conuulsos.) Conuuisi dicuntur quibus in neruosa parte quapia facta est citra
uulnerationem unitatis solutio, quam spasmu Graeci uo cant.Rupti uero sunt quibus in carnosa parte citra uulnerationem facta est diuisio, quam rhegina nominant Graeciisicut fracturam quae in osse fit diuisio catagma, autore caleno. Thoracem totum purgabit. hoc est, pectus S pulmonem a malis N purulentis humoribus emunda hit.Nec id mirum, quum ex contrariis costet uirtutibus, autore Galeno 3c Paulo Aegineta, habet nanq; uim inci dedi, qua purgat ea quae in thorace uel pectore & pulmone purulenta concreuerunt: habet item humiditate qua mansum sitim arcet:habet etiam solidandi, condensandi S constipadi vim, qua sanguinis excreationibus defluo, ribus reliquis medetur, sic ex contrariis constat uirtutis bus symphyton siue cosolida. Oxygaro. Oxygarum
Iiquamen est ex aceto dc garo compositu. Garum autem exquisiti liquoris genus est, quod expiscium carniumue
salsura exudat,&, ut Columellae uerbo utar,eXaniat, non
quidem seculentum illud & carnosum quod in eo subsedit, sed quod liquidum & aquae modo fluens supernatat De piscium Pro plura Plinius lib. xi. cap. r. 8c s. Calda 4 ria.) Caldaria uas est in quo aqua calefieri solebat,ahe num.Sicut cacabus est olla siue lebes et uas coquinarium in quo pulmetaria coquutur : sic dictu a sono quem facit dum feruet. Castoreo.) Castoreu dicuntur castorum, id est fibrorum testiculi. Castor aut animal est id est ambiguae uitae, quod in terra aquis uita agit, Teutonice
196쪽
DEIASTERIO. CAP. LX. 18'tonice eis bibera Argumentum.ὶ hoc est,uirtutis & naturae suae rationem dc probationem. '
alii astera atticon quida bubonion alii hyophthalmon uocarunt, Latini inguinalem, Punici derdum. Herba est Iunosas habens uirgas, ec florem in summitate nigrum tanquam anathemidis herbae capitellum ambitum foliolis stellae si initibus,sed in thyrso folia logiora ait hirta, uel crasisiora, ct est laxatiuae uirtutis. Nascitur ubissi inter petras θc laca aspera. Haec herba noctu tanquam stella in coelo sic lucet,ut qui uiderit ignorans dicat phantasma se uidere, oc metu plenus irridetur. Maxime au tem a pastoribus pecorum inuenitur. Adhibetur de ni inguinum tumoribus. i Ad caducos. Herbae asterii baccas si dederis manducare caduis eo luna decrescente quum erit signum Virginis, ocipsam herbam Iaborans habeat in collo suspensam, remediabitur.
sΤE R,asterion 8c asteriscos, omnibus his no minibus , in quibus una stellae uis δc significa tio est quam Graeci dis κρα uocant, quasi stella ris appellata est haec herba, id* a foliorum in floribus numero,positu 3c figura,quibus stellae modo radiatur : no autem quod noctu ceu stella fulgeat 3c luceat,
fabulosum enim id est. Astera atticon. Atticos dicta
197쪽
in ab Atheniensium agro , quod illie ob soli tenuitatem
frequentior aut melior forte nasceretur. Bubonion.)hoc est,ut Latini appellant, inguinale: sic dicta, quoniam inguinibus, quae Graeci bubonas dicunt, tam praesenta neum remedium est, ut adalligata solum ad inguinu medicinam faciat, autore Dioscoride, Galeno, Paulo Aegianeta 8c Plinio. Ηyophthalmon. id est suis oculum,
eo quod totus eius flos animalis illius oculum repraesentiare uideatur. Florem nigrum. hoc est,ad nigritiam inclinatem .Dioscorides florem habere dicit purpureum S luteum, quod tamen ad diuersas ipsius partes referen dum est,Sunt enim in eo purpurei coloris folia, quod uero medium inter ea soliola capitulum est chamaeniali modo luteo colore existit. Anthemidis. id est chamaenaa li,quam camomilla uulgo dicunt. Capitellum. Haec floris pars est media lutea quae intra folia eleuatur & emtanet. Ambitum.) id est circumdatum. Phantasma. id est, ut Cicero δc Plinius uocant, spectru: quod modo imaginationis obiectum est plerunq; non subsistes, nempe rei sensilis forma quaedam 8c effigies in interno seni rio ut in interno cerebri uentriculo: qui &animalis spiri tus in illo existens, imaginatricis uirtutis styganu est, creata 8c condita, nunc uigilia, nunc somno imaginationi obuersans odo uero quod nostris oculis parumper Sc obscure sese ingerit, quemadmodum genii & lemures faciaunt,& quicquid nocturnorum est terriculamelorum.Et tale quiddam uidetur herba lisc noctu ipsam ignoranter aspicientibus,ut Apuleius refert. Irridetur.) .i.deludi C. tur 8c decipitur fallitur . Caducos. .i.epilepticos, comiciales.Dii his est autem morbus caducus, quonia illo affecti,tempore paroxismi dc afflictionis in terram subito concidunt. Baccas. .i.capitulu illud intra solia floris siue totu florem cum soliolis.capitellis. Aliqui, ut Dioscorides refert, quod in flore purpurescit tantu prodesse coniicialibus infantibus tradunt.
198쪽
bam benHictam,teporinum pedem. Lagoispus Graeci a similitudine pedis leporini diacta.Nascitur in pratis.1 Ad uentrem stringendum. Herbam leporis pedem siccatam oc in puluerem
xedactam dabis potionem in uino non febricitanti,sehricitati uero in aqua calida, 8c mox uentre stringet. COMMENTARII V R s I c,hoc est, leporis pes, dicta sithaec flemba,docet Apuleius ipse post nominum appellationes.Ηabet enim Ieporino pedi similem paniculum, resp0ndet* Latina appellatio Graecari. Nam λαγ lepus, uero pes est.Benedicta uero nominata est,quod inter alias herbas benedicti et diuini sit effectus. Cuius radix nunc vulgo in usu est contra morbos pestiles 3c pectoris mala. Germani ipsam Benedictennucupant.Μulti ab odoris suauitate Scaromaticitatechartophyllatam appellant.
ce,aliis ephemeron, alijs meidia , aliis beloa. eos aliis beloiocosialiis dorcadion alijs et is
199쪽
3 1 L. APULEI PLATO Nician, wbolion, alijs dipsacos, Italis ustilago rustica, alijs Ia. silago. hrum Veneris,Aegyptiis emenypse. Nascitur in in. sula Creta monte Ida,soliis similibus pulegio,sed paulὀ maioribus, ait floccosis uel lanugineis adnationia hus,et nel florem generat ne* fructuatem alia hute similis,qus appellata est pseudodictamnosinascit plurimis in terris,similis acrimoniae dichamni. Memora, tur etiam tertia species apud Creta dictamni cum Bislijs similibus sisymbrii, maiorib. ramis 8c flose nigro, molli,similis uirtute pseudodictamni. Harum denis inulto evicacior est prima.
i Ad mulierem si in utero mortuum foetum habuerit. Herbae dictamni succum si absi febricula fuerit,
cum uino dabis bibere: si autem febricitat,dabis cum aqua calida,mox enciet laetum sine periculo.
α Ad plagas siue ferro siue a sude uela serpentibus factas.. Herbae dictamni succum in plagam infundat, Naliquid bibat , mox sanabitur. Ad serpentium autem morsum succum eius in uino bibat, ec mox discutit
Herbae dictamni succum cum uini hemina in po. tu sumat,mirifice facit. Tanta autem uirtus est dictatimni ut non solum interficiat ubicunci fuerint serpentes praesentia sui, sed Zc si odor eius a uento sublatus fuerit, ubicun* eos tetigerit,mox occidet. Fertur re hoc exemplum, Si caprea uel ceruus in uenatione tesio percussus fuerit, quum peruenit ad herbam dicta. mnum di ea pascitur, mox telum excutitur e plaga,
200쪽
εc sanatur pascendo dictamnum. 4 Ad uulia era recentia.' Herbas dictamnum 5c argemonia 3c ambrosiam contritas cum butyro plagae imponito, miraberis in omnibus dictamni effectum.
Herba dictamnus imposita, ulcera putres noumas, purgare oc explere dicitur.
Ic T A M N V s qualis herba sit, satis ab Apuleio
descripta est, sine flore, sine semine: Iicet Theo phrastus 3c Vergilius semen 8c florem tribuere uideatur, hic quidem Aeneidos lib. ix. cum ait, Tum Venus indigno nati concussa dolore Dictamnum genitrix Creis a carpit ab Ida, Puberibus caulem foliis & flore comantem Purpureomon illa feris incognita capris Gramina:cum tergo uolucres haesere sagittae. Ille uero de plantarum historia lib.f. cum ait, Foliis non ramulis aut semine utuntur incolae. Sed his refragantur Dioscorides, Plinius, Apuleius Sc caeteri omnes,c5trar
um* docet.Vnde quia sine flore δc sine semine, Cretae
propria est herba, certum est, radicem illam candidam quam multi uulgo pro dictamno uendunt,alterius a uta ra dictamno herbae esse radicem, cum ubiq; nascens S florem & semen quom habeat, nec illa pro dictamno in medicinam esse admittendam. Artemedion. Arteme dion dictum est a Diana uenationis dea,quam Graeci ar temida uocant, eo quod uulneratae ab ea in uenatione caprae 3c cervae eius herbae pastu sanitatem consequerisur.
Cretice. Cretica herba dicta est quia in Creta insula nascitur, est propria illi insulae herba, 8c non alibi na scens, autore Theophrasto dc Plinio. Ephemeroni