장음표시 사용
221쪽
Herbam chelidoniam ex aceto contritam illinito stonti occapiti.
Herbae chelidoniae radicem 5c cupressi folia tritata tedam masculam aceto decoques, oc tepefactuiri
gargarizet. co MMENTARII. HELIDONIA dicta est quasi hirundinaria siue hirundinina herba, ab hirudinibus, quM Graeci χοἰ βοναρ dicut,id nominis habet, ut Apu- 'latus tradit, eo quod tempore illo semper floret
quo praesto sunt hirudines,seu,ut Dioscorides refert, creditur nomen sibi inuenisse quod hirundinum aduetu ex terra prodit, discedentibus uero iisdem marcescit. Rela lxunt aliqui aliam etia causam, cuius Apuleius quoq; me minit,&Dioscorides etiam recenset inquiens, Tradide xunt praeterea aliqui si quis ex hirundinis pullis in nido lucem amiserit, matrem hanc herbam oculis admouen tem cscitati eius mederi atem Plinius lib.iς.cap .s. Animalia quoq; inuenere herbas,inquit, in primis chelidoni am, hac enim hirudines oculis pullorum in nido restitu unt uisunt, ut quidam uolunt, etiam erutis oculis. Et libro s.cap. αγ. idem ait, Chelidoniam uisui saluberrimam hirundines monstrauere uexatis pullorii oculis illa me dentes. Quod tamen Celsus tanquam fabulosum reiicit 8c damnat libro medicinae is .cap.6 .ad finem ubi de oculorum imbecillitate agens inquit, Nihil commodius est usanguine uel columbae uel palumbi uel hirundinis inungere. Neq; id sine causa fit cum horum acies extrinsecus laesa interposito tempore in antiquum statum redeat, ce'
222쪽
DE c ELIDONIA. CAP. LXX illa et is errime hirundinis.Vnde locus fabulae factus est per parentes id herba restitui quod per se sanescit. Pyronagrio no αου id est triticum agreste: sic appellaetum quod habeat radices multas tritici modo coacerua
.mS, ut tradit Dioscorides. Flores nigrio id est lutei ob scuria Ceratiao id est siliquae, quales sunt papaueris cornuti. Succedentium. id est pullorum qui parentibus succedunt. Parotidas.) Parotides sunt apostemata& C. abscessus iuxta aures nascetes. Aurigine. id est sussu sfionem fellis, 3 morbum qui ictericia dicitur. Sic dicta a calore & pallore auri. Tedamasculanio Teda sextum 6 genus est arborum resinam fundentium, diuiditur in marem dc foeminam.Sed de teda Plinius lib. 1s.cap. de resinis agens sic tradit, Sextu genus e teda proprie dicta, abundantior succo quam reliqua, parcior liquidioxj apicea.Flammis ac lumini sacrorum etiam grata.Ηac mares duntaxat ferunt, & eam Graeci stacten uocant odoris
grauissimi Laricis morbus est ut teda fiat,&c.
s P R Y c H N I siue s O L A T Aric APUT LXXIII. R AE CI strychnon hemeron, agri an staphraten thallan,mam con, peritan, anhydroiae, manten, dorycnion, moly vocat, Latini bellonariam, uaticam, apollinariam, somniseriram, si rumum, cucullum. Strychni species sunt quais tuor, quarum uocattir prima hortualis, qtiae est odoriris iucundi cum frutice crebro, stuticoso, di solijs niis
gris,maioribus ac latioribus ocimo, cu semine rotundo uiridi aut nigro. Alia caccabum appellata, quam
Latini strumum appellauerut siue soporiferam, ec es
223쪽
Lis L. APULEI PLATO Nicisolijs latioribus a pryscripta cum thyrsis post augmentum ultra terrae uicinitate inanibus, ec fructu siue se. mine in folliculis rotundis uesicae similibus incluso, kiluo,rotundo,leni,simili uuarum acinis, quo etiam coronarum uenditores utuntur.Tertia est quae uocatur hypnotice,sive ut alii strychnon melanon,uel thalia uel anhydron, agria staphyle, manicon, perisson, Latine bellonaria, somnifica. Frutex est, nascit in peistrosis locis,ramos plurimos pandes stipidosos 8c difficile fragiles,Blijs plenos ut mala cydonia,floribus ruhris di non minimis,semine in cannis, quas Graeci lohas appellat,croceo:radice cum rubra cortice. Quar ne ta est quae appellatur manice, sed Latine furialis, eo γς litie quod furorem excitat. Nascitur in collibus uel monis tuosis locis, thyrsos emittens decem uel duodecim ulli h ' narum,sive,ut Graeci,orgyorum, cum foliis erucae similibus,sed paulo latioribus, superposito capite hiruto uelut platani sphaerae,sed maiore ac latiore, ec flore nigro,cum quo semen siue seuctu botruosum,rotumdum,nigrum,habentem acinos decem.
Herbae strychni succus expressius cum aceto ec super illinitus,ignem sacrum mirifice curatidi Ad tumorem corporis. Herbam solatam tuam 5c cum oleo subactam im. pone, prodest.
Herbae solatae succo se sublatiet. 4 Ad aurium dolorem. aetas Herbae solatae succu cum oleo cyminino misce, crinino ec tepefactum stilla in auxes. Ad
224쪽
Herbae solatae baccas commanducet.
6 Ad sanguine de naribus fluentem. Herbs strychni succo lana intincti a nares obtura, sanguinem mirifice stringit.' Ad alopecias.
Herbae strychni succus expressiis cum aceto et superillinitus, alopecias mirifice curati
Herba Mychnon cum oleo rosareo calefacta 5c stillata,mirifice capitis dolorem tollit.
co MMENTARII. V AE Graecis strychnos siuestrychne,utroq; eunim modo dicitur, autore Plinio,vocatur herba, hanc Celsus 3cueteres solanum, Apuleius solatam, recentiores solatrum appellat, S Teutonice nachisebatten nominatu Eius plura genera, quoruduorum priorum potissimum medicinam praesenti capite, posteriorum uero prius cap. ix. sub titulo apollinaris herbae tradidit Apuleius. Strychnon hemeron.) id est solanum domesticum siue satiuum, & ut Apuleius uocat hortuale, qualis prima species est qus olim in cibi usu 8c in cibo innoces fuit teste Dioscoride. Agrian staphylen. id est uuam agrestem, quam appellationem tertiae speciei tribuit Apuleius, quum potius primae tribuenda esset, quae racemosum fructum habet : & de sylvestri uite lib. .cap.ieti. Dioscorides sic scribit, Sylvestris uitis folia hortensi solano similia habet, latiora tamen longiora , fructum exiguis uuis similem cum maturescit rubentem, rotudadc in orbem circvacta acinis eius figura est. Posset etiam quarto generi quod similiter racemoso fructu est,
conuenire appellatio ista. Thalian. Thalia dicta est
225쪽
COMMENT. G. Η VMELBERGIi quasi coronaria, quoniam in coroniS teXentes coronarii uterentur ea. θαλια enim Graecis sertum est corona.
Manicon. Manicon&manice uocatum est quasi suriosum siue furiale, eo quod,ut Apuleius tradit, furorem excitet 8c insaniam laciat, paruo etiam succo: quanquam dc Graeci autores in iocum uertere, ut scribit Plinius .Drachinae enim pondere lusum pudoris gigni dixerunt,species uanas imagines* cospicuas obseruari demonstrantes. Duplicatum hunc modum legitimam insaniam facere.Quicquid uero adiiciatur ponderi, repraesentari inor tem.Et hoc de radice testatur Dioscorides δc Theophra stus.Quorum hic ait, Datur bibenda drachmae pondere si quis per iocum efficere uoluerit ut pulcherrimus sibi usdeatur qui biberit. Si uero furere adhuc magis hominem uisa aliqua animo eius obuersari,duaru drachmarum. Et si ne suror desinat,trium:& ut at ut centaurium admi stere.Postremo si hominem perimere, quatuor. Ille uero
clarius ide tradit dicens, Potest radix eius drachmae pondere in uino pota no illlepidas rerum species 8c imagines vanas animo Sc menti repraesentare. Duplicatum id pon. dus in triduum ecstasin facit, perimunt aute quatuor drachmae. Adversatur autem huic maleficio, remedio* est maiore copia pota mulsa aqua mox uomitionibus reddita.Et haec de quarta specie tradita sunt, quae proprie ma nice dicitur licet& tertium genus hoc nomine etiam ap pelletur. Vagis enim comunibus , nominibus quatuor congeneres hae plantae indicabantur. Perisson.) Perisin appellatum est a uerbo Φισείω, quod est circuquaritio. Conuenit aute duabus posterioribus speciebus, quae furiosos faciunt utentes : qui furore correpti nullo loca quieti, sed hinc inde commoti quatiuntur, ut phanatici qui circa templa discurrunt. Anydron.) Anydros uocatum est quasi in aquosum, quod locis nascatur siccis,petrosis 8c montuosis. Manten.) nαντιρ , id est, ut inter
LRtinas appellationes uocat, uatica Sie dicta quod uaticinantea,
226쪽
os go LATA. CAP. LXXIIlI. stionantes faciat,praesertim tertia species, quae, ut Dioscoriades tradisiecstasin facit,hoc est, ut Galenus diffinit, ad breue tempus insaniam, quae uatum Sc poetarum enthusia sino similis est,& qualis phanaticorum est, qui circa tem pia discurrentes uaticinantur, 3c quale furoris genus huius radice pota fieri Plinius etiam testatur dicens,Halicaccabi radicem bibut qui sunt uaticinandi callentes, quod furere ad confirmandas superstitiones aspici se uolunt. Dorycnyon.) De hac Napollinariae dictione dictum est supra cap .ix. Moly. Moly nuncupatum est quod semen in solliculis habeat ceu ruta sylvestris, quae ab ali quibus moly etiam uocatur. A quibus solliculis et uesicis
uesicariam etiam dictam uolui, licet Plinius uesicariae nomen illi factum testetur, quoniam uesicae 8c calculis pro
sit. Bellonariao Bellonaria dicta est quod in bello ad
cuspides tingendas 8c inficiendas illa uterentur. Stru
naum.) Strumum uorata est autore Plinio lib. α . cap. s.
quod struinis illita sanandis peculiaris est, alpinis maxi me fluminibus. Cucullum. Cucultu appellatur, eo quod secundae speciei semen in solliculo tanquam in cu
cullo contineatur. Cucullus enim capitis tegumentu est,
quale religiosi uestimentis suis appensum gestare solent, ad cuius similitudinem herba haec propter lalliculum sic etiam uocata est. Semine uiridi aut nigro.) uiridisti
licet antematuritatem, nigro uero cum maturuit, ultra
dit Dioscorides. Caccabum.) Sic nominata est a forma caccabi quam solliculus repraesentat. Hypnotice. id est somnifica dc soporifera. Strychnon melanon. id est solanum nigrum, quam appellationem primo ge
neri tribuit Dioscorides. Stipidosos.) id est densos&hirculosos. Platani sphaerae.) Platani fructus sphsriasue sphaerae dicuntur, & a Plinio Latine pitulae uocatur Ad ignem sacrum. Ignis sacer, qui Graece C. erysipelas dicitur, est tumor cum dolore inflammatio ne, ex tenui sanguine, interim dccum bilis parte, incenso
227쪽
L. APULEI PLATO Nicrre seruente generatus, circa cutim maXime nuc cum exulceratione, nunc fine ea consistens, coloris pallidi aut fla ui aut ex utroq; mixti. 8uti plura eius genera. Vnde Celtat. sus lib.,.separatim de igne sacro 3c erysipelate agit. Inia serius. hoc est, in imo uentre-circa pudenda. Alor pectas. Alopecia a vulpibus, quas Graeci ξ λοπεκαρ uocant, nomen habet, quasi uulpina passio,quoniam uulpibus saepe accidit. Est autem; uti Galenus ait, natiui colo ris in capillo mutatio, qua ad aurum inclinato colore capillus a radicibus fluit. Cui non dissimilis est altera affodi', quae ophiasis dicitur : de quibus copiose Celsus lib. sexto,ubi utrunq; genus communi nomine areas uocat.
HERBAE SENE cIONIS. c APUT LXXV.
GRAECIS eri geron, gerontea, hydrogermuocatur, Latinis senecion. Thyrsum habet cubitalem, rubrum, cum tenuibus soliis te, uiter in summitate scissis, ec floribus nigellis, primo tempore celeriter scissis ac florescentibus summote,nus uelut in canis,quos Grsci pappus appellant, nos
auos uocare possumus. Denil erigeron Graece no, minatur, quod uerno tempore canescat eius flos, ac tenuetur tanqua capillatura. Habet radicem tenuemati inutilem. Nascitur in tectis 5c circa parietes.
i Ad uulnera quamuis uetustissima,
Herba senecion tussi 8c subacta cum axungia uestere oc imposita, mirifice sanat uulnera. α Item ad uulnera. Herba senecion si mane eam adorans ex terra eos Iigas
228쪽
DE sENE cIONE. c AP. LXXV. 22stigas 5c tundas cum axungia uetere:in plagam imposta,plagam aperit oc expurgat. Item si eam simili more post meridiem colligas oc cum axungia uetere musteas,imposita plagae,aperit oc persanat.
Herba senecion pistata cum axungia uetere, peo dum dolorem tollit, nemorum potentissime sanat.
Herbae senecionis flosculi cocti bene Θc subacti, imponantur ulmalagma stomacho, summe dolorem
s Ad lumboru 8c coxaru dolorem. Herba senecion per se trita di ieiuno in potu daata,validissime prodesse fertur.
Herba senecion trita cum sale, & ut malagmatis genus apposita pedibus, aeque proficere certum est.
et Si quis ferro percussus fuerit.
Herba senecion tusa cum axungia uetere sine serule, ecfacta quasi cerotu ec in plaga imposita, facilime uulnus ad sanitatem perducit.
COMMENTARII. E cae VT E Latinis senecio, Graecis erige ron,ger6tea&hydrogeron uocata est haec her Senecio quidem, cui Graecorum gerontea respondet, simpliciter propter canescenteS ca pilloru modo post florem eius pappos 3clanugines.Eri geron uero quasi uere senescens, a tepore scilicet quo florer,dc euentu floris cito deflorescentis 3c canescentis : unde Plinius lib.is.ait,Nomen hoc Graeci dederui, quia ue
229쪽
co MMENT. G. HVMELBERGIrre canescit. Hydrogeron autem quasi senecionem aquaKcum,sorte quod humidis locis etiam nascatur. Et hinc factum esse putamus,ut aliqui herbam illam, quam uulgo crisiones uocat,&a Dioscoride alterum sysimbrh genus tostituitur,dc a Plinio lauer,ab aliis cardamine ,-a nonnullis sium nominatur, senecione esse crediderint,&ad huc uulgo etiam sic vocent,sed salso.Et maxime fortassis id etia laetum est, quia utramq; erucae assimilat solio Dioscorides a Iam de senecione lib. . dicit ipsum esse exiguis foliis erucae modo in extremitatibus incisuris diuisis, sed longe minoribus. Et lib. . de altero sysimbrii genere, qdsion &lauer etiam uocatur, ait, Circinatu habet a primo ortu solium, cum creuit deinde in incisuras quales inerucae foths sunt, diuiditur. Praeterea quia Plinius lib.xr. ait, Caput eius numerosa diuiditur lanugine, qualis est spianae, inter diuisuras exeute, quare eam Callimachus acan
thida appellat, alii pappum. Hinc multi etiam carduum benedictum esse putauerunt,licet falso : hic enim non se necio est, sed ea quam Dioscorides eryngion uocat quae dictio etiam sorte huic errori an sani prJuit. Floribus nigellis.) hoc est, luteis, ut tradit Dioscorides. Primo tempore.) hoc est Vere, quod primum anni tempus est, S, ut Naso ait, anni nouitas i quemadmodum 8c iuuetus uitae. Celeriter scissis. id est cito dehiscetibus. Pappos.) παπτα ι,id est pappi, proprie carduorum flores di cuntur.Et quia pappus etia auus dicitur, hinc dicit, Nos
auos uocare possumus, propter senum canescentes capillos &ad eos florum lanuginis similitudinem. Lumborum.) Lumbi quorum uitium 3c debilitas lumbago uocatur, dicti sunt, ut quidam uolunt, a lubidine, id est tibiadine, antiquis lubido&libido, sicut lubet S libet dicentihus. Sunt autHumbi pars illa ab cinctura usq; ad nates, ubi δc renes siluantur:unde &renum dolor, qui nephriatis dicitur, ad lumbos in quibus sentitur etiam refertur. γ Cerotum. Cerotum a Graeco κis o nili, uel ceratumacera,
230쪽
DEIPI LICE. CAP. LXXVI, 223st cera,quae fere omnibus ceratis adhibetur .dictu est em plastri genus, quod plerunm fit ex pastillis,&constat ex rebus siccioribus,&igni appositum mollesci postea ap plicatu corpori durescit,ac pertinacius haeret. Hic tamen communius accipitur pro malagmatis genere, etia si coxa non addatur.
R AE c t plerin,Latini filicem nominantii Ad uulnera. Herbae filicis radicem pistatam in uuLnus pones, ec argemoniae drachmas duas cu uino potui dato,mirifice curati, Ad ramicem puerorum, Herbam filicem quam in radice esculi arboris ino aeneris,lunde eam cum axungia,et panno inducens impone, dc fasciam sursum uersus ligabis, quinta die sanabitur.
Herba silice fumigabis loca. Item infantem lanαguidu si ex ea fumigabis, facilime covalescet infanS.
Herba filix cu radice sua decocta uss ad tertias, di potui data, splenem consumit.
COIIMENTARM. E F ILI CE, quae &qualis herba sit, quoteius genera,quia Apuleius nihil tradit deo qus Plinius de ea scribit,subiungemus, qui lib. αγ. ca pite s sic ait, Filicis duo genera nec florem ha -