장음표시 사용
231쪽
heni, nec semen.Pterin Graeci uocant, alii blaclinon, cua ius ex una radice quam plures exeunt filices bina etiam euhita excedentes longitudine, non graues odore, hane marem existimant. Alterum genus thelipterin Graeci uocant, alii nympheampterim Est aute non singularis atqi fruticosa, breuior, mollior* Sc densior foliis ad radiceni
caniculata. Vtriusq; radice sues pinguescui. Folia utri ilateribus pinnata,unde nomen Graeci impossiere. Radices utriq; longae in obliquum, nigrae,praecipue cum ina, ruere.Siccari autem eas Sole oportet.Nastutur ubim, sed maxime frigido solo. Effodi debent vergiliis occidenti hus.Vsus radicis in trimatu tantum, nem ante, nem po C. 1. stea.Ηaei enus Plinius. Germani 'n nominant. Esculi. Esculus arbor est Ioui sacra& gladisera: sic dicta qds antiquitus fructus eius in esca sumeretur. Femorum. Femora dicuntur pars a coxa usq; ad genu deducta. Sura uero pars illa carnosa cruris . Crus autem quod est age nu usq; ad imum pedem.
R AE cI agrostm, alii haematicon, alii amaxiatin, atri argichon appellant, L lini gramen,
alij assesolium, alii uniolam. Agrostis solijs
parui calami similibus, ait uirgultis per terram serapetibus geniculosis:radicibus geniculatis, dulcibus, at 3 uulnerum uirtutis glutinatiuae. Harum decoctio potui data,urinam mouet.Est 5c alia qus calam'agrostis appellatur maior supra dicta, hoc est agrosti: sed est melior in Parnaso nata, cuius flos urinam com Me ec eius radicis succus acuit uisum. Ad te
232쪽
Herbam gramen decoques 5 cum ea florem te res,ti in panno limes oc pones super splene,mox sentiet beneficium. α Adspiphoras oculorum. Herba gramen, quae in se trifurcium habet, nam Θc in plura diuiditur, decrescente Luna sublata pluramum ualet.Repositam habeto diligenter,exinde lipis pire incipietibus ad collum ligato, celeriter imminentem epiphoram discutere oc sanare dicimus.co MMENTARII.
M RAMξN herbarum uulgatissima & omnibus
notissima, Graece agrostis appellas quod ubiq; δc ruri nascitur. Haematicon autem, id est sanguinalis eo quod humano sanguine procreari falso crediderint antiquiores. Hamaxitis deinde a iumentis quae plaustris seruientia illo passim uescuntur, Graecis αμα α plaustrum uocantibus. Demum aegichona capris quas Graeci αιγκ uocant,eo quod passim illo e tiam uescatur. Vniola.) Sic appellata est ab uniendis&glutinandis uulneribus quod radix imposita facit. Calam'agrostis.) id est harundinaceum gramen. Parnaso.) Parnassus mons est Phocidis, quem Musae etiam habitare dicuntur, N inde parnasides uocantur. Trifurcium. hoc est, tria genicula internodia et aliud C. enim alio pluribus serpit, ceu septem,tribu3 3c pluribus.
HERBAE GLADIOLI.c APUT LXXVIII.
233쪽
R Ad si xiphion, alij phasganion, alii limniis
cen, alij machaerophyllon, alijanactori on, ais hi arion, Latini gladiolum segetalem, &lino guam ceruina uocanti Est foliis gladio similibus thynso cubitali, floribus purpureis,radicibus duabus, paruulis, roludis, altera in altera nata, quarum superior maior est acrioris uirtutis.
, Ad uesicae dolorern, 5 ad eos qui
urinam non faciunt. Herbam gladiolu effodies, siccatum corticem raa dicis eius conterito,& cum uini cyathis duobus Zc a quae calidae cyathis quatuor immisces, oc sic potui dahis,miram rem experieris.
Herbam gladiolum maturissimam sectam &siciscatam in puluerem mollissimum redactam,et in uino leuissimo mixtam potui datam, mirifice dicimus Olenem desiccare.
x Ad coli uel prscordioru dolorem.
Herbae gladioli baccas tritas ex caprino lacte, me liussi asinino, tepefactas dato hibere, desinet dolorico MMENT ARII.
dicas uires supra cap.qσ.posuit, Sc quae hic ponuntur curationes illi priori conueniunt, quae, xyris &sylvestris iris dicitur, quare haud per peram unius curationes cum alterius transmutarit quis, ad alteram transposuerit, nos ut reperimus, ita reliquiimus. Vocata est autem gladiolus & Grsce gladiorum nominibus xlphion, phasganion 8c machaerophyllon a is ii xum figura, quae cultelli modo in mucronem desinentia habet. Limnicen. Limnice dicta est a quod
234쪽
xst stagnum,eo quod in humidis, ut Plinius tradit, nasci tur, licet Dioscorides maxime in aruis nasci dicat. Sed nillil hoc refert,possunt eisi 8c arua humida esse; neq; Dio scorides penitus negat posse in aquosis etia nasci. Anactorion.) id est regiam herbam.αναξ enim rex est,&diis proprie conuenit. Arion.) Arion appellata est quasi martia herba, eo quod ferro 3c telis, quorum in bello cui Mars praeest deus, usus est, extrahendis accommoda est. Gladiolum segetalem. Gladiolus segetalis appellata est, quonia in aruis 3c iuxta uetes nascitur. Linguam ceruinam.) Lingua ceruina ominata est a similitudine quadam foliorum, eo quod solia habeat similia foliis lin
uaceruina uocatae herbae. Praecordiorum.) id est ut C. . scerum 8c extorumTlinius librio. cap. . Praecordia uocamus uno nomine exta in homine. . Baccas.) Per bacincas intelligit folliculos & semen in hiis contentum.Nam ut Dioscorides tradit,in caule eius triquetra sunt ueluti siliquae, dic in illis purpureus flos: semen in folliculis faba rummodo rotundum, rubens dae.
HERBAE ROS MARINI.c AP UT LXXIX. IB A N O TI s 'alia est coronalis a Forano appellata: item ab aliis icteritis, qua Latim rosmais rinum appellant, tenues nutriens uirgas,in
quibus folia longa, tenuia, uiridia. Alia est
fructifera, quam etiam Eeam et Foranus appellat,sive Sor, chamedyosmon, canchryn Oxean, campsanema, maα η
caerinthen Prophetae, Daci dracontos, Aegyptii sei, rnen, Toroaster theopnoen,Latini salutarem. Folia The seniculi similia, sed aspera*rotatum terrae prostrata, ph tu
235쪽
, Le AP vi EI PLATONI cet re honi odoris,thyrso cubitali, furcose, cu umbracti. lis in summitate,in quibus fructum siue semen pluriamum,album,angulosum ac resinam resapies, S cum fuerit masticatum,seruorem commouenSriIocatur taliam canchrys semen supradictum: radicem uero te. nuem formatam,thuris odorem simulantem. Alia in. fructuosa,quae in caeteris supradictae similis, sed nemthyrsum emittit,nel florem,nel semen: uocatur etitiam ab alijs pseranthemis,taurophthalmon,partheniuon,uet,ut Aegyptii,sic os, item prophetae apospleis nos,hydroselinos,Latini malum lentum, Tusci sussinum. Alia numero quarta,quae similis est supradictis duabus, uocatur a quibusdam malobathron, ebaetiis litis Latini ros tervae, Aegyptii nacosthon, Prophetaediospneuma: semen nutries circulatum,nigrum,odoratiuum,non incendiosum, radicem interius habens albam,exterius nigram. Sunt autem communiter Oamnes uirtutis feruentis acerrims magis in radicibus.
Nascitur locis maritimis 8c hortis. Antequa thus sciaretur hac herba homines deos placabant. , Ad dentium dolorem. Herbae rosmarini radix commaducata, dentium dolorem tollit: uel si succu eius in dente tenuerit,mox sanabitur.
Herba rosmarino trita cum oleo languidum pera unges,mox sanabitur.
Herbam rosmarinum terito & succum eius cum uino uetere-aqua calida per triduum dabis bibere, sanabitur.
236쪽
DE Ros MARINO. c Ap. LXXlX. 2294 Ad hepatis uel interioru dolorem. Herbs rosmarines fasciculum concoques ex aqua, adiicies illi amomum pusillum aut spicae nardi oc pati mulas duas,rutae coliculum,in se coque, aquam earum dabis bibere,fanus fiet.
Herbam rosmarinu cum piperis granis centum, mellis unciis duabus teres, Θc facies pastillos θc dabis unum mane oc unum sero cum dormitum uadit, tus, sim sedat. 6 Ad interiorumIolorem. Herbam rosmarinu uiridem,aut aridae puIuerem dabis ut supra, mirifice facit.
Herbae rosmarini succum commisces cum melle alias Attico, ei inunges,liberaberis. 8 Ad uulnera recentia. Herba rosmarinum contusa cum axungia, imposita optime facit. y Ad tertianas. Herbam rosmarinu contusam in calida aqua sub accessione dabis. COMMENΤARI
OS MARisus quod maritimis Iocis nascitur appellata herba terris nostris incognita est,eX cepta ea quam quia coronarii quonda ramulis eius ad coronas neetedas utebant, coronalem nominant,frutexuerius si herba, unde Graeci etiam ολ 8αν'i,quasi arborescentem Iibanum uocat, in liba notidum censum astita, quia folia habet illis similia.Libanotis autem dicta est,eo quod thus olet,quod Graeci liba
237쪽
non dicut, aut, ut Apuleius sentit, quia suffitu Sc uapore eius pro thure ad deos placandos in sacrificiis uterentur ueteres. Forano. Foranusquis sit, ignoro, nihil emde eo mel egisse scio:quare prima mutata litera pro Foratano potius Soranu legenducensuerim. Fuit aute Soranua Ephesius,medicus insignis,Traiani dc Hadriani teporib. qui uiguit,Romae medica artem exercuit, ac Iibros plures optimos composuit, e quibus Isagoge adhuc super est In cuius tempora etiam Apuleius, licet aliquanto posterior,incidit. Icteritis. Habet hoc nominis, eo quod ictericis 8c felle suffusis medetur:quam uim potenter prae aliis haec coronaxia habet. Zeam. id est semen, quod frugis genus est tritico aut hordeo simile, quod nuc spei tam uocant,sic sorte dicta ob similitudinem quandam ad inuicem seminum. Chamedyosmon. Chamedy smos appellata est ab odoris suauitate & odore iucundo ac quia per terram folia spargit. Canohryn Oxean.
Canchrys oxea nominata est a fructu queprofert dc can chrys uocas,8c acutus oblongae formae existit. Cam planema.) Sic vocata est ob foliorum in rotae modu cir cumactionem dc curuaturam, &,ut hic ait, folia rotatum
terrs prostrata. enim curuatura est,& rotae modo
in orbem circumactio. macaerinthen.) id est beatam, ut Latine reddidit Apuleius salutarem,tum quia in medicina,tum quia in sacrificiorum usu effectus estet prosperi &salutaris,morbos curans S deos propitios reddens.
Τheopnoen. id est diuini spiritus 8c afflatus herba, eo quod in sacrificiis illius suffitiossibus deoru fauorem sibi conciliabant. Canchrys. id est pilula uti Plinius
uocat Quae qualis sit formae ct figurae,docet Theophra stus de plantarum historia lib. a. ubi de arborum cachryait, Harum unaquaeq; ex paruis particulis squamaru m do per ordinem constat eadem qua pineae nuces forma, eousq; ut non dissimilis nouae 8c uiridi pineae nuci figura sit, oblongior tamen forma dc aequaliter per totu crassa.
238쪽
D g Ros MARINO. c A P. LXXIX. ΣΠ Augetur hoc hyeme, Vere aperii, flavescunt tunc squamae 1llae, δc in trium digitorum longitudinem extenduntur, S cum Vere folium prodierit, decidunt,&c. Quae uero arborum cachryn hanc serant, docet Plinius lib. 16'. capite scinquiens, Ferunt robora &cachrymita uocatur pitula in medicina urendi uim habens. Gignitur 3c in abiete,larice, picea,tilia, nuce, platano, postquam solia cecidere hyeme durans. Continet nucleu pineis similem.Is crescit hyeme, aperitur Verepitula tota. Cadit cum folia coeperint crescere. Ad quorum arborum cachry similitudianem cachry hoc est quod in summo caule simile illi surgit, in quo semen concipiturhinaturatur. Caeterum ut totacanchryos significatio habeatur, sciendum Graecos. canchryn &cachrydia etiam uocare molita primu mox frixa hordea. Psorasthemis.) Sic appellata uidetur , similitudine tenuitatis foliorum quam cum anthemide. quae 3cchamonilla dicitur, gerit,licet, quod & nomen etiam indicare uidetur, asperiora sint libanotidis quam alterius. Quae folioru tenuitas item causa fuit ut parthenion
uocaretur, ab eadem anthemide mutuato sibi nomine.
Taurophthalmos.) .i. tauri oculus, quasi buphthalmos,id est bovis oculus quod idem est:sic dicta est autem IsinitIitudine foliorum herbae, quae buphthalmos uocatuL: utraq; enim sceniculacea & sceniculo similia solia habet, igitur S inter se. Mosplenos.) Sic dicta est quod splene desiccet&cosumat, &quasi sine splene faciat esse. ut que cum urina derivando dissipet. Hydroselinos. vocata sic est a foliorum similitudine, quae palustri api. amilia habet, autore Theophrasto. Susinu. Sicuocatum uidetur ab odoris iucuditate quam praestat ceu sasinum uocatum unguentum quod ex lit 'Scoficiebatur.ιΜalobathron.) appellatum sic est etia ab odoris sua . uitate. Ebaeophalitis. Ebaeophalitis appellata est a paruitate umbellae, quam in summo instar coni galeae haenim Graecis paruus est, uero galeae p
239쪽
nee coΜΜENT. G. HVMEL BERaranus. Diospneumad id est Iouis spiritus Sc adflatus, eo quod in sacrificiis illius suisitionibus Iouis 3c diuini nu minis spiritum, fauorem δέ auxilium sibi conciliabant &C. 4. impetrabant,deos propitios sibi reddebant. Fasciculum.) Fasciculus est quem alio nomine manipulum ditacunt, Graeci δ αγμαρ uocant, hoc est, uti Scribonius Largus ait, quantum manu comprehendi potest, de quo diactum est supra cap.s.curatione xx.ubi etia de nardo &spita ca eius est dictum. Amonium aute exiguus frutex est, de quo Dioscorides lib. i. cap.r . Palmulas.) Palmulae, quas nuc dactylos vocamus, sunt palans arboris fructus. Graeci 8c arborem & fructum φο vim dicunt,a colore pomi facto utrim non1ine: dc a palmulis his medica ne illud catharticum quod in communi usu est, nomen sumpsit tρια φοινικωρ diaphoenicon. Coliculum.) id est ramu
ras,aliis daticio8,Itali pastinacam rusticam, erraticam,et sylvaticam.Nascitur in locis saxosis θc aggeribus. Alia est hortualis siue seminalis ocuiribus imbecilla. Alia agrestis,quae appellatur etiam a quibusdam ceras, eo quod cornu fingat, habet cotimam ut foeniculus,thyrsum tenuem, aspersi, in quo umbraculum,*flores paruos tenues,quorum in medio croceu germen,purpurei coloris, radicem bipalamem,robore digitali,odore iucundam.
i Ad mulieres quae partu laborat de
240쪽
aqua eius se fomentent,sanabuntur.
Herbam pastinacam syluatica decoques, cum eade aqua ubi cocta est,grana piperis trigintaquin commisces oc dabis bibere,mox purgabitur.Facit autem ut supra scriptum est ad dentium dolorem.
co MMENTARII. A s TI N A c AE duo genera caeteri quom testantur.Columella rei rusticae lib.s.cap. 4. Tum a grestis pastinaca, Sc eiusdem nominis edomi ta, quam Graeci So φυMνορ uocant. Idem etiam tradit Dioscorides. Quarum agrestem Galenus daucum etiam uocari testatur inquiens, Satiua quidem pastinaca ignavior: agrestis uero quam daucum uocat,&c. Quam ob causam quod male udonaulion legi nobis uisum est, daucion emendauimus.Germani morchen dicunt.
ERB AM perdicalem Graeci lysimachlan, staderitin,alsinen,helxinen,parthenion dicut, Latini muralem 5c parietariam, alii herculanam,alii urceolariam, alii uitriariam appetis knt. Sed nomen sumpsit a perdicibus, siquidem ipsae ea sutur. Vocatur etiam heraclia, & ixinos agrion, alytis, di clybatis, di polyonymos.Nascitur in tutaribus uel parietibus,habet thyrsos tenues,fruticosos, rubros,in quibus semina aspera,& solia linoetosii herbae similia, rotundiora tamen ait hirsuta ct aspera,