장음표시 사용
91쪽
alii anaxyrida aut agreste lapathon uocat, cuius folia ter tio generi similia sunt, Sc eius caulis no adeo grandis est, semen acuminatum, colore rubro, sapore acri, quod in
caule &adnatis nascitur.Est δέ quod hippolapathon, id 'est grade lapathon a Graecis uocatur, grande olus, in pa lustribus nascens, δc easdem antedietis uires habens,au itor Dioscorides. Plinius haec genera aliter tradere uide
tur lib.io.cap .ii. Caeterum quae hoc capite traduntur cu
rationes de omni lapatio intelligi possunt: licet primi ge neris quod Oxylapathon dicitur,uirtutes seorsum tradat
autor insta cap.33. Praeterea quartum genuS nunc aceto
sam uocant, Cretes oxynidam uulgo dicunt, Germani C. . moiren. Paniculam quae in inguine. hoc est, bubo na inguinum,ubi stequentius nascuntur. Panicula diminutiuu est a pano. Panus autem nihil aliud est quam ab scessus 8c apostema quod in adenibus 8c fandosis parti hus nascitur, S praesertim in alis δc inguinibus.Graeci γεδεορ uocant,&a Celso lib., .sic describis, Phygethion est tumor non altus,latus, in quo quiddam pustulae simile est. Dolor distentio* uehemes est & maior quam pro
magnitudine tumoris interdum etiam febricula,id tarde maturescit, neq; magnopere in pus c5uertitur. Fit maxime aut in uertice, aut in alis, aut inguinibus .Panem ad
fimilitudinem figurae nostri uocant. Exinde.) Exin de Rexin idem significant quod deinde. Rotundula. id est trochiscum &pastillum, disci formam rotunda ha bentem. Coliculi.) id est brassicae quae caulis dicitur, α & per diminutionem cauliculus & coliculus. Apostonia. Apostema est abscessus Sc tumor ex mali humoris in aliqua corporis partem derivatione factus.Cuius duplex genus est, ut tradit Galenus Therapeutices librornu quum phlegmone in pus uersa, pus ipsum laquam in sinu aliquo est collectum. Alterum quum nulla praecedente phlegmone,humor aliquis statim ab initio,is *a Eaβ specie alius, caeterum omnino acris, in parte aliqua
92쪽
DE DRACONTEA CAP. YHII. 83 colligitur. Spargit.) id est dispergit, discutit, disiicit, dissoluit &annihilat.
B AE D R A c O N T E AE. APUT XIIII. Is dicitur Dracontea, alijs pythonia asclepias,alijs anchomanes,alijs saniton, qtubusdat aphrissa, aliquibus 1 A AMAL,n5nulliS schoenos,item dorcadion, ris ron Prophetae typhonion uocant, alij crocodillion,Osthanes,Zoroaster theriophon5, Aegyptii eminion,Ro, mani draconteam dicut Zc colubrinam. De draconis sanguine nata esse sertur, unde dracontea uocatur. Nascitur in montibus summis ubi sunt luci, maxime locis sanctisreerra Apulia super saxis,laetu molli, gustu et mordaci: radix eius ima, similitudinem capitis ritissit draconis habet. ci, tami Ad omnium serpentium morsus
Herbae draconteae radix ex uino trita tepefacta sapore potui data,venenum omne discutit. Histi, Ad ossa fracta in corpore.
Herbae draconteae radix cum axungia facta quasi malagma 8c imposita,mox ossa fracta de corpore educit, Θc lapides extrahit. Leges ea mese Iunio uel Iulio. co MMENTARII. R A C Ο N T E A quae Θc dracontion, dracunculus,serpentaria & colubrina dicituricaulem habet rectum,hicubitalem,baculi crassitudine,Ruerficolorem innato leuore, purpureis* man
93쪽
culis abundantem ut angui similis uideatur. Folia sertrii micis sibiinvicem implicita. Semen in summo caule racemosum, colore primum cinereo, deinde quum maturuit rutilo capillamelorum croci puniceo , gustu erodens. Radix est illi rotunda, bulbosa, tenui libro uestita, autor Dioscorides.Dicta est autem dracontea, non quia de draconis sanguine nata sit, ut fabulose narrat Apuleius, stas Plinio lib. x .cap .is.credimus, quia radicem habet suis rutilam & draconis conuoluti modo intortam : aut potius quia caulem habet anguium modo maculosum Scuersicolorem cum leuore t quae causa etiam fecit ut colu brinae, serpentariae Saliis aliorum serpentium nomini
bus indicata dc appellata fuerit. Pythonion. Pythonion dicta est a Pythone dracone, qui ab Apolline sagit iis confectus narratur. Asclepias. Sic appellata est ab
Aesculapio medicinae antiquo autore deo, in cuius tutela
fertur draco illi dicatus, sub cuius specie ipse quom a gentilibus fuit cultus, & Romam ab Epidauro uectus. Anchomanes. 'Anchomanes dicta est ab id est anchos, quod est hasta, eo quod soliorum forma quam in
summitate habet acutam similis sit summitati hastae acu tae. Sanchromaton.) 8anchromaton uocata uidetura caulis colore Sc leuore nitore , tanquam nitens tabuisla. S4 em tabula est 3c affer, uero color 8c nitor. Quod si quis lauromaton legere maluerit, quae sorte ue rior lectio fuit&Dioscoridis sauriariae c5finis, nihil prohibemus. Sciendum tamen tunc a lacertarum oculis ficdictam. ῖρα enim &-lacerta e serpentium gene re est, coloris uarii ceu futui aut punicei aut cerulei, teste Plinio lib. s.cap.3s. ομμα, vero oculus est. Afi issa.)Vide num potius, ut putamus, legendum sit hoc loco a riseron, quae huic congener planta est 3c bulbosa radice fimilis, qua ob causam hoc nomine etiam uocari potuit, aut si mauis aris agrion, id est aron agreste. Therion.
id est,serpentaria uel uiperina colubriniae, a serpetibus,
94쪽
D E D R A c o N T E A. c A P. π IIII. 8 quos Graeci 2Usi , id est theria dicunt. Schoenos. id est iucus, qui cypexus dicitur Sc radix cyperis. Sic autem appellata est quod illi foliis aut bulbosa radice nonihil si milis sit. Dorcadion.) Dorcadion dicta est a caprea, quae dorcas dicitur,eo quod solia habeat albescetibus maculis uariegata, quales & caprearum pelles habere uideri
phonion appellata est a Typhone gigate,eo quod quemadmodu filia ipsius Chimera inferioribus membris sci licet cruribus serpentinis & draconis specie fingitur, sic etiam planta haec inferiore sui parte, scilicet radice intorista draconis conuoluti similitudinem refert. Crocodi lion. Crocodilion dicta est a crocodilo serpente, quod animal est quadrupes in Aegypto iuxta Nilum habitas, di terra pariter ac flumine infestum: unum terrestriu lin guae usu carens, & superiore maxilla mobili, de quo plura Herodotus Iib.,.Strabo Iibro ultimo.Plinius lib. s.ca pite xy. 8c Solinus cap. i. Theriophonon. I herio-phonon dicta est, quasi uiperarum caedes 8c pernities.
rihi em vipera est serpens. φόνω uero caedes 3c mors. Sic autem appellata est, eo quod a noxa dc morsu eorum tueatur, si quis herbae folys aut radice manus confricauerit, aut radicem effossam manibus gestet, ut scribit Dio scorides.Quin omnino habentem serpentes fugiut, ideo .percussis prodesse in potu aiunt, ut tradit Plinius lib.a Luci.) id est sylvae. Lucus a syIua differt, quod haeccsqua sit,ille uero nequaquam,sed manu potius consitus S religiosus, a sacrificiorum luce sic dictus .Est enim san Ous 8c deo alicui aut hominis alicuius cineribus cosecraetus, qua ob causam δc circa delubra deum aut sepulchra positus.Vnde subdit Apuleius, maxime locis sanctis. Apuli . Apulia, quam Graeci Dauniam uocant, teste 8trabone, Italiae regio est post Calabriam. Gustu mordaci. Alterum exemplariorum scriptum habet, gusta. dulci tanqua castanea uiridis saporem habeti Quae lectici
95쪽
48 L. APULEI PLATONI claro potissimum conueni quod cum dracontea consen dere uidetur, congeneres enim plantae sunt, sibi inuicem nomina etiam communicantes, & saepe una pro altera accipitur,sunt easdem habentes uirtutes. Aspidum. Aspis serpens est omnium perniciosissima,& cuius mor sus omniu maxime insanabilis habetur. Porro de aspide plura Lucanus lib. .solinus cap. 3σ.PliniuS lib. s.cap.a . Eclib.1s.cap. .Aelianus de naturis animatium lib.,.Dioscorides Itb.s.8c Nicader in Theriacis, necnon Galenus alicubi δc Aristoteles atq; Theophrastus. Mense Iunio uel Iuliod hoc est,ut Dioscorides tradit per messem.Et, ut Plinius scribit, Dracunculus ordeo maturescente effoditur Luna crescente.
R εξ si ii dicitur Satyrion, alijs cynosorchis,
alijs eniaticos,erythron, panion, serapion, aliis orchis, Aegyptii menem,Galli ura, Itali priapiscon, alii orminalem, alii testiculu leporinum nominant. Nascitur in montibus locis solidis oc cul. tis,in pratis item 5c locis maritimis. Lege eam mense Iunio uel Iulio.
i Ad ulcera difficilia & cicatrices
nigraS. Herbae priapisci radix tusa di imposita, ulcera expurgat, cicatrices Curat., Ad lippitudinem oculorum. Herbae priapisci succo cum melle optimo oculos inunges, ec lippitudines ec dolores tollet sine mora.
96쪽
; Si quis ad mulierem non poterit affectari,obligatus.
Herbae priapisci radicem, id est testiculis dextrui,
qui maior est,teres cu piperis albi granis quadraginata septem, ut in se habeat semuciam cum herba supra scripta, ct mellis uncias et quatuor, 8c in uino optimo medicamentum solues, &pondo scrupuloria nouem Per triduu sumes, ad mulierem affectaberis cotinuo.
COMMENTARII. P V LE IV S praesenti capite diuersarum herba rum, utpote utriusq; satyrii, utriusq; orcheos, dc orminii sine geminalis herbae nomina Sc uirtutes, sub una satyrii appellatione confundit. Quod non ob aliud factum putamus quam quia omnes ad Venerem stimulat, Zc Venereae libidinis coitusincon citatricem uim habent, teste Dioscoride. Vnde fortassis quia in hoc pares sunt, in aths etiam no impares uult esse Apuleius,ideo siue unicam herbam, quae proprie satyrion dicitur, siue omnes iam dictas intelligat, curationes has sub uno satyrη nomine nobis proponit.Caeteru qualis sit 8 quo facilius inueniri possit haruunaquae , haud abs re suerit singularum historiam subiungere, interim non obliuiscentes, cui magis propie unaquaeq; ab Apu
leto proposita curatio, iuxta aliorum traditionem, coue
niatatam satyrion duum generum est. Vnum quod a folioru numero triphyllon,id est trifoliu uocat, quonia trihus plerunq; solqs stactis uiret, rumici, lilioue similibus, minoribus tantum 8c rubentibus:caulem habet glabru, cubitalem:florem lilii figura Scandidum: radicem bul
bosampomo similem,foris russo, intus candido ouico lore, gustu suavem dc in cibo ori gratam. Alterum uero,
quod erythron dicitur, lini semini aequale semen habet,
97쪽
so coMMENT. G. IJ V MEL BERGII maius tamen firmius 8c cum leuore splendens: radicis
cortex exterior tenuis &russus, interiora uero candida
sunt, grata in cibo 3c dulcia uescentibus.Nascitur apricis montanis Iocis. Et utrim horum generi sunt radices geminae,sed priori inaequales,nam maior semper altera:p'steriori uero aequales 3c sibi inuicem pares. Et priori ma xime propria est curatio lisc tertia in Apuleio tradita.Oechis item duorum generum est. Vnus qui cynosorchis dicitur, qui folia habet circa caulem, S in ima eius parte per terram strata, molli oleae similia, angustiora tantunt
longiora*:siue, ut Theophrastus tradit, folia habet scyllacea, minora tamen, dc minore leuore nitetia:caulem dodrantalem, in quo purpureus flos panditur:radicem bulbosam, oblongam, duplicem, mutuo contactu cohaerentem olivae figura,superiorem alteram quae maior,uegeta distenta est, alteram uero inferiorem quae minor, lan
guida 8c rugosa est.Nascitur planta haec petrosis 3c sabu losis locis, Alter autem quem serapiadem uocant,&trior eliin, folia habet porro similia , oblonga, latiora tantum Pinguia , ex alarum cauis emicatia & inflexa : coliculos dodrantales purpurascentes flores : radix est illi mini mis testiculis similis. Et huic maxime proprius est primaeeurationis ab Apuleio positae effectus.Demum est orini
non siue geminalis herba foliis marrubio similibus, cara cin habens quadrangulum dimidii cubiti altitudine,cii
cmuem exeruntia ueluti filiquae in terra decliues, in quihus diuersam semen emin sylvestri enim rotudum inue nitur, 3c medio inter nigrum 8c candidum colore : in sativo autem oblongum & nigrum, cuius tantum usus est. Et huicproprie secunda appropriatur curatio.Postrem
quod ad nominis satyrii rationem attinet, dictum est se tyrion a Satyris diis sylvestribus in Venerem propensis, eo quod primi ad libidinem concitadam eam inuenerint re ostederint. Sive quod quemadmodum ipsi natura suae in eam uoluptatem sunt potentiores, sic herba haec homi
98쪽
dat. Cynosorchis.) id est canis testiculus.κνωρ enim nis,Wm testiculus. Appellata est autem hoc nomine her a canum testibus quibus similis est radix:qus testiculorum4radicum sibi inuicem cohaerentium similitudo iscit, ut etiam testiculus leporinus diceretur ab aliquibus. Eniaticos.) idestarrectorium,eo quod arrigendo ad Venerem stimulet.concitet membrum uirile:facta no minis derivatione a uerbo ἀτείνεο , quod Graecis inten di 8c arrigere significat. Erythron.) id est rubrum, a radicis colore, qui foris 3c in exteriore cortice russus est, facta appellatione. Panion. Panion dicta est a Panis agrorum diis, S hoc eadun ratione qua satyrion a Satyris. Sarapion. Sarapion alterius orcheos proprie est appellatio. Est autem sic appellata herba a Sarapi Aegyptiorum deo, propter lasciuiam impuderem qua is deus Canopi ubi templum 8c cultu & religione excellens hahebat, colebatur,uti Strabo tradit, qui geographis lib.α post alia sic ait, Sed ante omnia ingens est eorum turba, qui ad solennia per fossam ex Alexadria descendui. Nam
die ac nocte nauiculis plena est uirorum ac mulierum impudenter canentium ac saltantium cum omni di lutione, δciis praeterea qui diuersoria habet fossae imposita ad huiusmodi relaxatione δc celebritatem idonea. Haec ille. Orchis.) id est testiculus.Sic dicta herba, quod radi ces sibi inuicem colisrent quemadmodum duo testiculi. Priapiston.) Priapiscos appellata est a Priapi ad Vonerem semper parati lascivia. Fuit aute Priapus Lampsa cenus, de ciuitate Hellesponti Lampsaco, qui quu ob virilis membrimagnitudinem mulieribus solatio esse Lampsaceni ipsum ciuitate expulere: sed post externis etia mulieribus gratus, tandem in deorum numerum receptus, dc hortorum deus creditus est. Cuius simulachrum porrecto uirili membro fingebant δc nudo. Vergilius, Sed ruber hortorum custos membrosior aequo, nil
99쪽
φα co MMENT. G. HVMEL BBRGII Qui tedium nullis uestibus inguen habet. Orminalem.) Orminalis dicta est ab orinino propter effectus similitudinem dc uim ad Venerem aequalem. .a Lippitudinem. Lippitudo est oculorum morbus, ubi cum inflammatione tumor hoc occupat 3c in his dolor est, sequitur* pituitae cursus, nonunquam copiosior uel acrior, nonnunquam utram parte moderatior:qui lachrymis miscetur, ob quod palpebra interdum cum oculo quasi glutinatur. Est etia aliud lippitudinis genus,ridae scilicet, quod Τποφθα λμίαμ Graeci appellant:in qua nem tument neq; fluunt oculi, sed rubet tantum, S cum dolore quodam grauescui, dc noctu prae graui pituita in 3 haerescunt, autor Celsus medicinae lib. s. Assectari.)Vtitur dictione affectari pro assici, commoueri,stimulari 8c accendi ad cupiditates 8c libidinem Veneris. Oblia gatus. id est maleficio 8c ueneficio incantamento* aD ligatus, detentus, deuinctus Nimpeditus, hoc est incan latus 8c fascinatus. Piperis albi.) Piperis triplex est differentia. Vnum enim est longum uocatu piper, quod a
horipsius a principio siliquarum modo profert quod priusquam dehiscat decerpitur, sole* torretur Per maturitatem uero dehiscens ostendit alterum, quod cadidum appelIatur piper. Quod deinde tostum solibus colore rugis mutatur in tertium, nigrum uocatum piper, autor Plinius lib. ix.& Dioscorides lib. a. Semuncia. id est unciam mediam, quae stater dicitur, Teutonice emtot, dccotinet drachmas quatuor. Vncia autem est duodecima pars librae, drachmas continens octo. ScrupuloS no uem.) id est, drachmas tres. Drachma enim scrupulos continet tres.Scrupulus autem grana triticea, hordea ceaue,quibus pondera nunc metimur,pendet uiginti.
100쪽
R AE ct Gentianam dicunt, ijdem aloen gallicam, alij narcen, alij chironion, alii basiliaecam, Dardanus aloiten, Itali gentiana, alii cyminalem. Nascitur gemellis montibus et locis umbrosis. Haec herba ad omnia antidota facit, ta
citi molli, gustu amaro, scapo solido. Virtutes habet, i Adserpentium morsUS. Herbae gentianae radicem siccam & in puluerem redacta pondo drachmar unius dabis in uini cyatbis tribus potui,ualidissime proderit. α Ad aures malas. Herbae gentianae si dederis ut supra potum, miraheris uirtutem eiuS.co MMENTARII.
' cet nos Dioscorides lib., cap. 4. inquiens, AGentide Illyriorum rege inuenta primum gent tiana esse creditur, a quo etiam factum illi non men est. lia quae a radice statim se proserunt iugladi nuci aut plantagini similia habet coIore rubescente, a medio, uero caule praesertim* in summo cacumine breuibus incisuris diuisa sunt. Caulis illi est grandis, cocauus, leuore nites, digitali crassitudine, duum cubitorum altitudine, geniculis interfectus, maioribus interualIis folia proferirens. Semen habet in floru dolioIis Iatum, leue, glum Orisum,figura ad sponditii semen accedens. Radice longam longae aristolochiae radici similem, crassam, amaram*. Nascitur in altissimis montium uerticibus,tisdem uni brosis N aquosis.Vsus, ut Plinius ait, in radice &succo.
Aloen gallicam. Aloe gallica dicta est ob radicis mmilitudinem aliquam, quam utrumq; genus reda sub tec