장음표시 사용
161쪽
,16 CAp. II. PiGMyNTA SctgNTin Alsu. se determinet, sicut de agentia naturalia non se detera minant ad suos actus ; & propter hanc convenientiam prosequitur D. Thomas secundum membrum suae divisionis in agentibus naturalibus, in quibus ait: acius progreditur ab agente: sed tamen determinario ad hunc a, Bκm non est ab agente, sed ab eo qui agenti talem naturam ridit, per etiam ad hune actum determinarum est. Cu-julmodi est actus, qui a voluntate elicitur independen ter a consilio,& actu alio praecedente. Objectum enim
judicij indifferentis. a quo regulatur praedictus actus, est quasi forma voluntatis: ct cum praedictum judicium indifferens non sit a voluntate, ideo actus regu latus praedicto judicio non est a voluntare secundum determinationem agentis, sed ab illo agente, scilicet
Deo, qui voluntati tale judicium dedit, per quod ad
hune actum liberum determinata est.
LXXVIIJ. Signanter dicit Angelicus Praeceptor, actum illum qui non est applicativὸ a voluntate, nouesse ab illa secundum determinationem agentis, quam vis sit ab illa secundiim substantiam adtiis, ut innue-' ret, quod supra docuimus , nempe distinctionem illam non peti ex objecto, S substantia a stus: sed ex modo quo progreditur ab agentc; ita ut si actus quodcumque objectum habeat, sive naturale, sive supernaturale, exeat ab agente applicante se ad agendum, tunc ille actus secundum D. Thomam erit ab agente, tam secundum substantiam actus, id est, elicitivὸ, quam secundum determinationem agentis, id est, applicatiis. di vero actus non excat ab agente applicante se, tuns
162쪽
Α . I. DEus NON PRAECIPIT IMI Ossis i iamis erit ab agente secundum substantiam actiis elicitive, non vero applicative secundum determinatio
Ratio autem, quare S. Thomas dixit illum actum, qui est applicative ὶ voluntate , non esse ab alio determinante, quamvis revera Deus ad illum actum prae- determinet voluntatem, ratio inquam reddi potest ex eo, quod esse a Deo determinante est quid genericum ad omnes actus voluntatis, qui in duas species quoad praesens dividuntur : aliqui enim sunt actus voluntatis, qui ita sunt a Deo prςdeterminante, ut voluntas etiam ad illos se determinet ; alij vero ita sunt a Deo prςdeterminante, ut voluntas ad illos non se determinet mediante consit io, & praesupposito alio actu; cum igitur nobilius sit voluntati se determinare, quam solum determinari, ideo illi actiis ad quos voluntas se non determinat, retinent , quasi ignobiliores, nomen generis, & dicuntur esse a Deo determinante, alij vero non dicuntur esse a Deo, sed a voluntate determinante : solitum est in doctrina Angelica, ut norunt Tho-mistae, quandoque genus sumi pro ignobiliori specie. Sed jam tempus est, utriusque Solis distipulos ex duobus supra jactis principijs ad concordiam revocare
contra Molin istas, GRAT i Aa vicTRICIS ET PRAE DETERMINANT Is inimicos. ε
163쪽
g. IV. Concordia disicipulorum utriusque Solis, qaοad natura sanitarem.
LXXIX. C l Thomas in Augustino , & Augustinus
in Thoma cordate legatur, facilὸ erit dii- .cipulos utriusque Solis concordare circa differentiam naturς canae, di infirmς. Certum est secundum utrumque Ecclesiae Solem, Deum secisse hominem rectum , ct tanta quidem gratiae rectitudine, ut secundum intellectum periectam haberet cognitionem agendorum; secundum voluntatem Deum amaret & justitiam; secundum vires irascibilis, S concupiscibilis persectam ad rationem consequeretur subjectionem. Voluntatis rectitudinem , atque appetitus subjectionem docet S. Augustinus lib. t s. de Civit. Dei, cap. II. Fecit Dem sicut scriptum est hominem rectum, ac per hoc voluntatis bona. Non enim rectus e set bonam non habens voluntatem. Bona igitur voluntas opus est Dei: eum ea quippe ab illo factus est homo. Et lib. i. conti a Julianum operis imperfecti , cap. 'I2. Tales vires habebat nud volunta/, quae sine ullo fuerat instituta peccato, o nihil sibi ex seipsa concupi centialiter resistebat. Magistrum sequitur Angelicus discipulus,& communis Doctor t. p. q. 9 s. a. I. ubi ait: Erat enim rectitudo fecundum hoc, quod ratio sub batur Deo, rationi
Nero iures inferiores, animae corpus. Prima autem subje-Nio erat causa secanda O rertiae. Quamdiu enim ratio ma
164쪽
Ex hac rectitudine probat Angelicus Doctor, quod
homo in statu innocentiae non potuit peccare venial ter, antequam peccaret mortaliter. Quam rationem
placuit ad verbum reser re, quia clare exprimit in quo conssistebat status innocentia: rcctitudo, sive naturae Mnitas. Verba D. Thomae sunt haec: Cugis ratio ej, qaia 'eocatum veniale in nobis conringit, vel propter im- lethctionem adius, sicut subiti motus in genere peccatorum .
mortaliam, vel ' opter tuordinationem existentem circa ea,
quae sunt ad finem derυato Lbito ordine ad sinem. HImm- . que autem bova ni contingit propter quemdam defesIam ordiu;J, ex eo quod inistrius non consinetur firmiter sub superiori. Quod enim in nobis insurgat 'bitis motus sensuali- rari 1, contingit ex hoc, quoi sen ualitas non est omninὸμbdita rationi. Qi od vero insitiuat subitus motus in ratione ipsa, provenit in nobis ex hoc, quod ipsa executio actus rarionis no abditur deliberationi , qaae est ex altiori bonθ, litsi ra dictum est. Quod tero humanus animus inordinetur circa ea, quae sunt ad finem, servato debito ordine ad finem provenit ex hoc, ruod ea, quae sunt ad sinem, non ordinauror infallibiliter sub sine. qui tener simmum loιum quasi principium in appetibilibus, hi supra dictum est.
In Batti autem innocentia; ut in primo habitam est, erati allibilis ordinis firmitas, ut siemper inferius continaretur sub superiori, quamdiu summum hominis contineretur sub Deo, ut etiam Augustinus dicit lib. I 4. de Civitate Dei rideῖ oportebat, quod inordinatio in homine non esset, nisi inciperet ab hoc, quod summum hominis non subderetur Deo. quod μ Ier pcccarum mortale, Ex quo patet, quod homo in
165쪽
statu innocentiae non potuit peccare Wnialiter, antequans peccaret mortaliter, I. a. q. 89. a. 3. LXXX. Quantum ad perfectam agendorum cognitionem docet Angelicus Praeceptor, I. P. q. 9. a. 3.
hominem sic esse a Deo institutum, ut haberet omnium scientiam, in quibus natus est instrui. Et haresunt omnia illa quae virtualiter existunt in primis Principijs per se notis, qu imque scilicet naturaliter homines cognoscere possitiat. De supernaturalibus tantam docet cognitionem accepi sse, quanta erat necessaria ad gubernationem vitae humanς secundum starum illum. Art. 4. ex S. Augustino reprobat illos, qui asset ebant,potuisse esse aliquem errorem in intellectu primi hominis ante peccatum. Sic enim ait: Sed haepositio non convenit integritati primi status, quia ut Augustam ditit lib. ig. de Civit. Dei, in illo blatu erat devitainyis tranquilla peccati, qua manente sellum malam omnino esse poterat. Manifestum est autem enod simi verum est bo . m intellectus, ita fa*um est malam ejus, ut dicitur in s. Et hic. Vnde non poterat esse, quod innocenIta manente inin Dilectus hominis alicui falso acquiesceret ut Uero. LXXXJ. Hinc fit ut homo sanus duplicem illam. haberet potestatem recte vivendi, quam in primo principio explicuimus g. 2. hujus Art. Artem nempe recte vivendi, ex perfecta agendorum cognitione, & amo - .rem justitiae ex perfecta appetitus subjectione. Ex haecnim subjectione poterat homo sanus in particulari operabili mediante consilio, & ex prςcedente alio a Ru
fibi dare amorem iustitiae, sine quo praecepta implexi
166쪽
non possum . Unde poterat in bono, quod acceperat perseverare si vellet, id est, poterat line aliquo speci li auxilio sibi dare voluntatem perseverandi, quamvis ad hoc indigeret auxilio generali quo Deus in omni operante operatur. Ideo juxta secundum principium adimpletio praeceptorum,sive naturalium, sive superaraturalium, tribuebatur libero arbitrio, ut applicanti, non Deo, eratque in potestate hominis sani absque aliquo speciali auxilio ea adimplere: non minus ae est in nq-stra potestate loqui, & ambulare: sicut enim quando volumus loqui, & ambulare , loquimur, de ambulamus ; ita quando homo sanus volebat credere, sperare,& amare Deum ex toto corde , credebat, sper bat, & ex toto corde amabat. Et sicut loqui, & ambulare est in potestate nostra, etiamsi ad loquendum aut ambulandum debeamus a Deo, praedeterminari, ita credere , sperare , & amare erat in potestate hominis sani, etiamsi ad credendum, siperandum, S amandum debebat a Deo praedeterminari. Ratio utriusque est, quod illa praedeterminatio sit universalis, qua Deus in omni operante operatur, di quae, ut dictum est , non tollit, quin actus sit in potestate voluntatis, eique, & non Deo tribuatur.
LXXXIJ. Hanc hominis sani potestatem variis in
locis inculcat S. Augustinus, dum iEpius ait, adjutorium primi hominis esse tale, ur in ea maneret si vester; Di illud per liberam arbitrium deserere posset: ut in ejus inbero arbitrio relinqueretur; quia desereret cum vellet; in quo Irrmanaret si vellet 'on lao frret ur vellit. Hoc enim ad
167쪽
1i6 CAp. II. PsGMENTA SciENTtR Mrd. iutorium est illa potestas se applicandi ex praeccdonte actu, & mediante consilio, ad qtramcumque prςcepti adimpletionem,sine privio actu no potuisset homo famis ad recte vivendum se applicare,non tamen eo fiebat ,ut se applicaret.' Nec ex hac doctrina S. Augustini sequitur, merira status innocentiae non esse simpliciter dona Dei. Sunt enim dona Dei, quia a gratia gratis data eliciuntur, de
praedeterminatione supernaturalis ordinis prςdeter' minantur et eo modo quo opera naturalia sunt dona Dei, quia a natura gratis data eliciuntur, I a praede terminatione naturalis ordinis praedeterminantur. Non
enim opera supcrnaturalia status innocentiae differtine ab operibus naturalibus ex modo operandi, sed ex ob- qecto. Et id co non alio speciali modo tribuuntur Deo, quam opera naturalia, nisii quod haec sint dona Dei . ut authoris naturat, illa sint dona Dei, ut authoris gratiae. Secus est de operibus bonis, tam naturalibus,qua in upernaturalibus, hominis infirmi, quae ex speciali modo operandi tribuuntur Deo , eo quod eliciantur a imbero arbitrio, accipiente Uesse, non vero dante libi velle ex aliqua voluntate praesupposita. Quo speciali modo opera flatus innocentiae non dicuntur dolia Dei, eti iri ita sint a Deo praedeterminante, Ut etiam sint a libero arbitrio se ad volendum applicante.
168쪽
ART. I. DEus NON PRAECIPIT IMPOSSIB. Ia I, V. Concordia discipulorum arriasque Solis quoad natura infrmitatem.
LXXXIII. C I quoad rem ipsam non sit discordia
inter utriusque Solis Ecclesiastici dis- pulos penes naturae sanitarem, nulla etiam poterit interesse discordia penes naturς infirmitatem, cum ii nihil sit aliud, quam quidam sanitatis descistus ex peccato primi hominis consequutus. Duplex supradicta
potestas recte vivendi erat naturς sanitas, quam suo peccato noster primus parens arnifit, ct nos omnes. qui ab eo seminaliter naicimur, cum illo amisimus.Nam ex ignorantia agendorum caremus arte rei te vivendi, S ex rebellione concupiscentiae, non possumus nobis
Mare in particulari operabili amorem justitit: si enim ut ait Apostolus, non sumus sussicientes cog tare aliquid a nobis, quasi ex vobis: multo miniis poterimus recte operari a nobis, quasi ex nobis dantibus amo. rem justitiae, sine quo praeceptum non potest impleri. Amor delectabilis praevenit rationem,& si amore sortiori justitiet non vincatur, non potest voluntas ex aliquo praecedente actu sibi dare amorem justitiae in particulari operabili. Unde haec propositio quod valde notandum est inluvias ab racta a concupiscentia sua peccabit , est suo modo infallibiliter vera, supposito quod voluntas auxilio GRATIAE vicTRicis non adjuvetur; sicut de ista est infallibilis, Holonias adjura GRAT IA VI cΤR I -
169쪽
cE recte operabitur. Quemadmodum in sensi compo-sto Gratiae victricis, sive quod idem est, praevenientis inspirationis, non datur mala operatio ; ita in sensu composito abstractionis a concupiscentia, non stattrecta operatio: S sicut cum praeveniente inspirati me, quae non est in potestate voluntatis , conjungitur potentia ad male agendum, ita ut voluntas possit dijentire si velit; si militer cum abstractione concupis entiae , quae etiam non est in potestate voluntatis, conjungitur potentia ad recte vivetndum, ita ut voluntas possit disientire si velit.. Ratio est, quia illud, quod facit prςveniens inspira-itio effective ex parte agentis, hoc facit abstractio con- clipiscentiae moraliter ex parte objecti et neutrum est negandum, sed utrumque admittendum. Primum magis ponderant Angelici discipuli, secundum magis attendunt Augustini discipuli. Hinc inter illos diversitas
quoad verba , nul Ia tamen quoad sensum distordia. LXXXIV. Pro quo animadvertendum est, ad libertatem contrarietatis nihil aliud requiri, quam quod intellectus practice iudicet hanc partem esse amplectendam & simul speculative judicet oppositam esse amplictibilem. Undecumque oriatur deteraninario judicij practici, semper actus voluntatis erit liber contra-Kὸ, sive quoad specificationem, si cum tali judicio practico adsit simul praedictum juaicium speculativum.
Nunc dico , quod praeveniens inspiratio applicat voluntatem ad amandum , determinando effective judicium practicum remanente judicio spcculativo de ama-o . bilita-
170쪽
ART. I. DEus NON PRAEcipiet IMposIIB. ret, bilitate onpositi. Abstractio vero concuplicentiae moraliter determinat judicium practicum remanente etiam judicio speculativo. Et sic utrobique actus voluntatis
φ libere fit, & infallibiliter: libere , propter conjunctionem judicij speculativi; infallibiliter, propter dete
minationem judicis practici. . . .' .
Abstractionem concupiscentiae exprimit nervose se Augustinus lib. a. de peccatorum meritis, cap. q. ns θνιὸ tentari coererimus a cancupistentia nostra, a jutaria eius non deseramur, ut in eo νβmu vincere, ne abstrahamur illim. Ipsim vero infallibilitatem peccandi domi ne necessitatis sussicienter indicavit idem Sanctus, qui Iib. de persectione justitiae, cap. q. sic ait: hsa eni a nitas est vera libertas, lus non perisistet, si ona permansisι
voluntas; quia Uero peccavit voluntar, sequuta est eccantem eleatum habendi iura necassitas. Libertas viae apud S.
Augustinum est illa potestas applicandi se ex proprio conlilio, tam ad bonum, quam ad malum quς, nor permanente voluntate bona, perijste dicitur ei quia non amplius ad bonum volendum potest voluntas ex prorprio consilio se applicare, sed solum ad malum. ad quod semper se applieabit,si gratia vincente concupiscentiam non praeveniatur. . ideo subjunxit S. 4ugustinus, 4 quata est pecco;em peccatum habendi sira m cessitas, id est, infallibilitas. Et rationem reddit lib. 3. de lib. arb. cap. I 8. dieens: Ida est enim peccari aeua justissima, ut amittar unus illae, quo bene uti naisit; tum sine ulia pose