Scientia media ad examen revocata. Per Germanum Philalethen Eupistinum

281쪽

CAP. II. PIGMENTA ScrENTix dilan libertatem aetas nihil aliud requiritur , quam quost actus exeat a potestate faciendi utrumque, licui ad actum vitalem filiscit,quod actus exeat a principio vitae. Quemadmodum ergo voluntas cognolcendo persecte finem, vel ipsam rationem boni habet potestatem se movendi, di determinandi; ita cognoscendo pei te-icte inedia, aut bona particularia accipit potestatem te ad utrumlibet determinandi. Judicium enim indifferens in quantum osscit voluntati uti tamque ut aiΓple-etibile dat voluntati pol cstatem prindietam; in quantum. vero judicat unum hic , & nunc esse magis amplectibile, & ideo hic, & nunc eligendum , determinat voluntatem ad unum, remanente potestate ad utrumque.. Unde sicut ini possibile est, posita persccta cognitione finis voluntatem non te movere determinare , si ventit finem: ita impossibile cst, posito judicio indifferen- Ii voluntatem non se dc terminare ad unum cum pomremia ad oppositum, si unum velit. Nam eo ipso quod istud unum vult mediante judicio indifferenti, vula illud cum potestate volendi oppositum. Neque hoc marigis derogat divinar omnipotentiae, quam quod non possit rerum essentias mutare, ct posita didinitione uqnponere essentiam.

CLVIJ. Quam de judicio indifferenti doctrinam.

ex communi Thomistarum doctrina destin psimus, inter quos eam clarissime , &.in sua radice explicant Salmanticenses tona. 3. in I. 2. tract. de voluntario, disp. a. dub. I . num. 2O. Sseq. quorUm vciba referimus: Pro quo animadvertendum est, quod ut voluntas

282쪽

ART. II. DEus Nost NECESsiT. VOLUNT. 2 , libere operetur, aliquid requiritur ex parte potentiae ,

, , seu actus primi, & aliquid ex parte actualis cxercitij liis bertatis. Ex parte potentiae susticit, & requiritur, ut , , simul sit in ea facultas, di posse ad utrumlibet extre is mum oppossitionis r ita ut simul verificetur quod po- test amare , ct potest non amare , seu quod potestis amare, di potest odisse. Ex parte vero actualis exer- ciiij requiritur, quod actu se applo ad unum ex is praedictis extremis, & non ad aliud: quippe actualisse applicatio ad utrumque simul esse repugnat: ita ta-- men fieri debet hςc applicatio, ut non excludat poten, iam ad oppositum , sed intactam, & illaesam relin-

sequat. Seu requiritur quod ita se applicet ad unum,utis simul cum hac applicatione permaneat, & cou serve- , , tur idem po je ad utrumque, & cum eadem ampli- Oudine sicut erat antear ratione cujus veri ficetur, at is iam quando actu ad unum tendit, posse tendere ad ,, Oppositum. Quaecumque igitur determinatio ita ap-

ω plicat voluntatem ad unum extremum, ut non rem

neat in ea praedictum posse, officit libertati: quae ve- , o illeliam relinquit , sive ab ipsa voluntate, sive ab , , intellect v, vel aliunde proveniat, optime cum liberta-

Oe cohaeret ..

Secundo nota , voluntatem quoties libere agit, se duplex saltem judicium ab intellectu requirere liveis formaliter, sive solum virtualiter distinctum alterum M proponens indifferenter extrema,inter quae est eXer--,, cenda libertas, ct in unoquoque sussicientem boni ,, talem ratione cujus pota appeti, simul cum aliquo

283쪽

232 CAP. II. PIGΜEN' SCisNT1N MED is bonitatis desectu , ratione cujus valeat respui: alte--. rum dictans determinate di essicaciter, quae pars hic, & nunc, sit eligenda. Ex quibus primum constitui ri voluntatem solum in actu primo liberam, & poten-. tem ad utrumlibet.: kCundum vero constituit eam. sub actuali exercitio libertatis applicatam ad partem. , , quς eligitur. Nam sicut voluntas ut libera in actu pri mo, solum loci quod possit tenderet ad utrumlibet, , , non tamen pro illo signo tr aniat ad aliquod actu ap- petendum: ita judicium pro tali. tigno necessarium. iolum debet proponere utrumque ut postibile appe- , , id non vero ostendere, quod iit hic,& nunc dcterri minate eligendum. - Czetzrum, quia exercitium libertatis est actualis. electio unius dumtaxat,rctcnto cod in posse, di facili- ,,tate ad aliud; judicium ad hoc requisitum debet de- terminate dictare illud unum elle eligcndum , S. con- notare permancntςm propolitioncin primi judicii de fi utriusque eligibilitate. Et sicut in voluntate non ha-.,, bent repugnantiam , scd proporticincin α connexio ,, num, quod potcns eligere utrumlibet, eligat deter- ,, nsnate unum: ita in intellectu nullam habent oppori sitionem , sed proportionem & connexionem, I U- ..dicare ex una parte Utruinquet extremum este eligi-obile,& ex alia hoc dumtaxat esse eligendum. Atquς,, adeo stant lino ut determinatio & applicatio posteriose ris judicij ad unum extremum , & indiricrens propΟ- ,, sitio prioris respectu utriusque. Eo prasertim qui

is praedicta judicia habent distinctii objecta et nam pri-

284쪽

ART. IJ . Eus NON NEGEssa. V LuNU. mum iudicat indifferentiam ex parte potentiae , actus primi, posterius vero determinationem ex parte actus secundi quae sicut non repugnant simul. ,, esse in voluntate; ita non repugnant simul cognol-.sici & iudicari ab intellectu . . . . ' ,,CLVIIJ. Hinc liquet veritas nostrae solutionis. is Nam ex qua parte ultimum judicium intellectlis praes 4 ctice N efficaciter dictat electionem unius tantam is extremi, & constituit voluntatem sub libertatis exo exitio, trahit intasibiliter secum i psam electionem: ideo non est possibile in sentii composeo cum illo,

, , Voluntatςm non eligere tale extremum, aut eligereia Oppositum. Ex quac vero praedictum judicium non. , , Opponitur primo, , relinquit cum eadem indiffetentia universalitate totam ejus propositionem circa virum .is que extremum , satque adeo integram S illςlam fa cultatem quae ex vi. talis judicij, erat in voluntate per modum actus primi ad. eligendum utrumlibet: quod.ri est ipsam voluntatem polle ab lute S infleniti divis is non eligere quod eligit, ct eligere oppositum. ...i ,, Dices eo ipso quod ultimum judicium quoquo mori do volvoxatem Munum determinet, tollit indiffer- ,, rentiam prioris, quae Omnem determinationem excis odit 3 er aviti relinquit facultatem ad utrumlibet. CLlX. Respondetur negando antecedens Io

se quendo de indifferentia positiva, quae est de rationeri libertatis et haec enim indifferentia solum potest auferrio per determinationem ad unum tenentem se ex parte potenLia: L dc restringentem illam in . ratione poten

285쪽

a 34 CAP. II. PiGMENTA SciEuri MAD ,, tiae, non autem per determinationem quae se tenet eΚ,, parte actus secundi , qualis est determinatio , quae fit se per AEqdictum ultimum judicium. Nam ut diximus LM ita hoc judicium applicat ad unum actum, ut nota Arestringat, neque coaristet latitudinem potentiae, Zeis facultatem ejus per modum actus primi ad oppo-

, , Diximus Aquendo de indisserentia positiva, m. Quia Isin voluntate ut actuata per primum judicium , do,, antequam secundum adveniat. duplex indifferenti ,, considerari potest. Alia positiva, quae dicit virtutem is per modum allius primi non coarctatam, neque liqis mitatam ad unum: de haec manere tabet in quolibet: se statu potentiae liberae, adhuc in ipse exercitio. liberta- ,, tis. Alia privativa , vel negativa, quae dicit susipen- ,,sionem ab omni actu secundo, atque adeo ab omni, , libertatis exercitio. Haec autem indifferentia tantum, I abest, quod sit necessaria ad libertatem, quod po- M tius aufertur per quemlibet actum liberum e tamdi . ,, que voluntas exercitio libertatis caret, quamdiu luti, illa perseverat: Unde divina libertas, quae omnium is persectissima est , & semper in actuali exercitio nui ,, quam tamen suspensionem admittit.,, Judicium ergo de quo loquimur tollit hanc secun- , tam indifferentiam: quia transfert voluntatem ab esse. ,,libera solum in actu primo , atque adeo ab statu prae-

,, dictae suspensionis, ad statum actus secundi, & ex- ,, erciiij libertatis ; non tamen tollit aliquid de prima, is quia virtus & latitudo potentiae non diminuitur per

286쪽

ART. V. Drus NON NyressiΤ voLUNT et et , applicationem ad actum secundum; sed actuatur, sic ,, perficitur γ Unde potius pr dictum judicium conduinis cit tamquam simpliciter necessarium ad exercendam is libertatem , quam ei aliquo modo ossiciat. s. V J. Satis' qhibusdam objectionius contra doctrinam de joditio indiferenti prac. ,..1radigam.

CLX. TT T praeclara haec Thomistarum de iudici indifferenti doctrina sine offendiculo L

Cordatis lutcipiatur, aliqua contra eam Obi,iemus,

Primo. Superflua erit in voluntate pr determinalitapbysica ; sussicienter enim Deus applicabit voluntatem

mediante illo judicio indifferenti , siquidem stante taliliudicio infallibiliter ponitur actus liber. . a Rcψondetur , nonobstante praedidici iudicio voluntatem adhuc indigere premotione physica, qua Deus in omni operante immediate operatur. Non enim De in voluntate operante immediate operaretur si ultra Praedictum judicium physice a Deo non praedeterriminaretur. Ratio est quod sicut omnis virtus imm diate a Deo dependet licet una ab alia virtute causetur, ita omnis actis physicae proeterminationi subordina tur , licet una actio ab alia causetur de determinetur. Hoc enim exigit iniversalitas influxas primi mo ventis. Unde dum dieitur judicium ultimum praeticum applicat & determinat voluntatem ad unum actum, Rmper subintelligitur concurrente applicatione & physica

287쪽

xS,S CAP. iI. PiGMENTA ScizNTtR Mgn. sica praedeterminatione Dei, & ita in omni operante ab alia secunda causa mota, est semper subintelligendum; ut v. g. Ignis comburet necelsario lignum sibi approximatum & rite dispositum , subintellige concurrente Dei applicatione. Ovis apprehensa lupi s pecie di aestimati, a illius judicante esse fugiendum, sugier lupum, subintellige concurrente Dei praedetermina

tione ad talem fugam. Voluntas appetens finem appetet medium neces artum ad finem , subintellige concurrente Dei praedeterminatione ad volitionem mediorum: & sic de omnibus aliis quibuscumque actionibus quae ex aliqua praecedente actione inseruntur alioquin Deus non in omni operante operaretur applicando virtutes eorum ad agendum, cujus contra rium docet D. Thom. I. p. q. IOS. a. S.& de potentia q. 3. a. 7 CLXI. Secundo. Si ad omnem aetiam liberum voluntatis debet praecedere judicium essicax intellectiis applicans ad talem actum : voluntas non erit prius mo vens ad exercitium, sed prius quoad exercitium ab in rellectu movebitur.

Nec resert si dicas cssicaciam illius iudicii non esse ex ipso intellectu , sed ex.voluntate media alia Volitione, quae praedictum judicium antecedit. Nam contra hoc est, quia si ad omnes actus voluntatis supponitur praedictum judicium, saltem essicacia primi judici j erit ex

ipso intellectu: siquidem nullum supponit actum voluntatis, a quo eam recipiar. Respondetur nihilominus sustinendo praedictam i

288쪽

ART. JJ. DEus NON NEC Esser. VOLUNT. 13 lationem. Et ad impugnationem dicendum est, essica.ciam primi iudici j neque esse ex voluntate creata, ne que ex intellectu secundum se, sed ex voluntate authoi is naturae , cui speciali titulo incumbit movere , tam Volliatatem , quam intellectum ad exercitium primi actus: ut inde voluntas possit se, & intellectum ad caeteros actus applicare. .

Haec est distinctio , quam num .73. dedimus duplicis praedeterminationisue specialis scilicet,& universalis Dum enim Deus immittit judicium indifferens ,& pra- cticum independenter ab aliqua volitione praeceden-.te , tunc specialiter praedeterminat voluntatem ; dum vero praedictum judicium immittit Deus praecudente aliqua volitione , tunc universaliter dicitur eam praede-

.terminare.

Quam doctrinam tradunt Salmanticenses supra di φ a.dub. s. num. Ios. ubi cum sibi objecissent, quod voluntas in primo actu non movet se , sed movetur specialiter a Deo et eo quod non supponitur alius actus, per quem se moveat; igitur non est libera. Respondente ,, Voluntatem in primo actu & movere seipsam , deis moveri specialiter a Deo: quia haec duo non repug-

,, nant. Cum enim Deus moveat unumquodque ac , , commodate ad ejus naturam, non minus potest mois Q vcndo causas liberas conservare eis libertatem, di mo-

289쪽

CAP. II. PIGMENTA sc trini v m'. , plicat,ut non tollat quominus ipsa elicitive se moveat, b, prout tussicit ad agendum ii re absolute. , , Diximus , prout susti it ad agendum libere ab Olme e. quia non negamus voluntatem habere aliquid in cetis teris actibus , quod non habet in primo, ration - jus tribuitur ei a D. Thom. quod specialiter in illis, , se moveat. Nam in primo non se movet medici con-

lilio proprio, sed ab authore naturae invenit praesti tutum sibi finem, circa quem possit operari, vel non operari: in caeteris Vero ipse agens media ratione, &consilio ad invenit,& determinat objectum a se pro- ,, sequendum , vel fugiendum e ct quia consilium non ., est de fine ut tali, sed de mediis quae ipsum finem , volitum praesupponunt, debet hunc modum mo- , vendi se prςcedcre aliquis aetias in voluntate , qui sit ratio consilij, ct electionis circa media . Quamvis auis, , tem praedictus actus movendi se libertatem augeat, , , non tamen requiritur ad agendum ablolute libere. Quod latius prosequuntur de Angelis , disp. xt. k

num. 27.

Istos duos modos movendi se quos habet voluntas distinximus initio hiijus articuli; unum Vocavimus modum movendi se virtualiter, alium vocavimus modum movendi se formaliter. Qui etiam possent sic appellari, ut primus dicatur modus movendi te, vel determinandi se, elimiυὸ, alter dicatur modus movendi se, vel determinandi se, applicariCe. Sed parum curandum est denominibus, cum res ipsa teneatur.

CLXIJ. Terrio. Falso supponitur voluntatem sequi

290쪽

λατ. II. DTus NON NucrisIT. VOLUNT. n omnibus ductum intellectuse experientia enim mslandit, multoties nos appetere malum quod inteli Astus judicat esse fugiendum s & sugere bonum quod di, stat esse prosequendum. Respondetur,verissime supponi, voluntatem sequi in omnibus ductum intellectus. Pro quo Nota primo, quod clim objectum voluntatis sit bonum cognitum ab inte lectu, sicut repugnat eam volendo extra suum objectum ferri , ita r6uagnat velle nisi quod intellictus proponit , & secundum eam tantum rationem secundum quam proponitur. Secundo nota, voluntatem quoties libere appetit aliquod objectum, reflecti saltem virtualiaeer supra suum actum volendo illum, & omnem ejus modum, quidquid enim velit, vult se velle illud, & ita welle taut de facto vult. Unde non solum debet ei proinponi ut bonum, objectum quod directe vult, sed etiam hoc quod est velle illud hic, & nunc, cum omniabus quibus assicitur pridi istum velis. Imo quia non utcumqne vult tale velle, sed praeeligendo ipsum suo opposito, totum hoc debet, saltem virtualiter judicari ab intellactu, scilicet, Bonam conveniens est absolate hic, ear nuru, omnisas inlectis velle tale objectam, o elicere t lem actam potius quam oppositum. Quidquid vero horum intellectus formaliter, vel virtualiter non propCnat, repugnat voluntatem in sensu composito ad actum procedere, sicut repugnat, quod tendat ad incognitum, &egrediatur suum Objeditum.

CLXIIJ. Hinc facile probatur nostra suppositio. Nam cum totum hoc absolute sit volitum eligere his,