장음표시 사용
101쪽
turae caeli, non tamen adeo distarat, ut comparatione agentis supernaturalis aliquam contradictionem
inuoluat, In hoc enam stat caelum esse per se incorruptibile natura sua , & comparatione cuiuilibet agentis naturalis, Nec mirum est, si difficultatis expediendae gratia ad miraculum confugiamus. Cum enim effectus insolens, & praeter consuetum earum naturalium cursum euenit, in quod, nisi in primetruessiciens a communi lege liberum illud reseruemus. Id quod non semel ab omnibus necessario admittendum est , & simili rationς philosophandum censeo in alia caelesti pparitione,si vera fuit, quam ex libris Marc. Varr. refert D. Augustinus 2o. de Qu. c. 8.sertur enim stella Veneris semel mutasse magnitudinem , cursum , & figuram: id quod Rege Ogyge
contigisse Mathematici non vulgaris auctoritatis testantur, Adrastus Cycianus , R Dionysius Creapolites, id namque non in narurae' vim. causarumque natur lium cursum referendum est, sed in absolutam primae causae potentiam , quae non sine causa li. cet frequentius nobis ignota, talia exhibet portenta, ut ex sacris literis didicimus. Legimus enim Iosuae Io. Solem diuina virtute constitisse, ut Iesus Naue incho tam victoriam ad perfectum usque statum perducuret , Isaiae 38. eundem Solem retrorsum commeasse ad longioris Regis Ezechiae vitam denotandam, & Ch isto Domino moriente Solem suisse obscuratum Evang. testatur historia. Haec igitur ad diuin m , & absollatam Dei potentiam pratror jges rebus creatis statutas operantem reis ferenda esse , quis ambiget ' Ex his tamen non licet colligere , orbium caelestium naturam ex se esse cor.
uptioni obno i m,postra quod supra stabilitum re,
102쪽
insint caelo vera raritas, se densitas rinse
dem rationis cum sin lunaribus. tac, Ccasione alterius arg.quod i addidimus quaest.
I i .pro opinione Plat. de rarit. & densita. exorta est q. 3.in qua duo quaeruntur: unum est, an vera raritas , & densitas sint in caelo : alterum an sint eiusdem speciei, cum his quς reperiuntur in corporibus sublui naribus, ut in aere,& aqua. Et circ -primum sentiunt recentiores quidam, veram raritatem pro qualitate, quae in corporibus sublunaribus reperitur,non esse in caelo,nec densitatem, sed quadam tantum ratione impropria pro maiori multitudine partium , sub minori praesentia , vel pro minori multitudine sub prae sentia maiori .Probant primo, quia raritas, si vera est separat partes corporis inter sese, & quasi eas copellit ad maiorem locum se extendere,& densitas magis eas coniungens, quasi cogit, ut ad minorem locum, sed omnia haec repugnant partibus caeli, quod cum sit sua Propria natura incorruptibilis, non potest pati similes mutationes ex se tendentes ad corruptionem: ergo etiam repugnat caelo vera raritas,& densitas. Secundo vera raritas,& densitas sunt secundae quavlitates ortum habentes ex permixtione primarum,Vt docet Aristoteles a .libro de gelae ratione,capit. 2. teX tu 8. Praeterea sunt causae grauitatis,& lenitatis, ptque etiam mollitudinis,& duritiei,ut docet 4.lib.Physicorum, Capite 9.textu 8y. Sed corpus caeleste caret primis qualitatibus , atque etiam grauitate, & leuitate, duritie , ac mollitudine, ergo carebit vera raritate, ac densitate. '
103쪽
lior ponit veram raritatem ,& densitatem , in eorpore caelesti non minus , quam in sublunaribus. Ita AEgidius libro χ.Hexameron,capite 3 .Patres f. nimbricenses i .lib.de generatione,cap.J.quaest. IT.articul. 1.ad finem, & plures alij, quod ratione probatur, priori, ex natura harum qualitatum. Effectus sor- malis verae raritatis, & densitatis in corporibus sublunaribus repertae reperitur in caelo: ergo vera ipsa raritas , & densitas euidens est consequentia ab effectu formali ad inhaerentiam formae. Sed probatur antecedens, quia effectus formalis raritatis est, partes corporis separare inter sese, & consequenter, &quasi secundario ad maiorem praesentiam localem eas extendere : sed utrumque repetitur in caelo; ergo vera raritas, & densitas. Minorem probo,quia in Sole, Luna, & stellis videmus plus materiae reperiri sub minoribus dimensionibus,qia,n in partibus interme-giis caeli, sicat in modo tabulae resipectu aliarum partium, sed non potest reperiri plus materiae sub minoribus dimensionibus, nisi reperiantur plures partes inter se, coniunctae, ut in corporibus sublunaribus constat: ergo reperitur in caelo formalis effectus raritatis , & densitatis, ac proinde vera ipsa raritas , de
Cuca secundum vero an raritas, & densitas caeli sint eluctem, vel diuersae speciei, cum raritate, &densitate corporum sublunarium. Non defiant, qui negent elia ciusdem speciei propter testimonia illa Aristotelis opposita in fauorem primae opinionis: nam diuersitas specifica effectuum procedentium ab ivna & altera causa conuincit diuersitatem specifi- icam Carundem causarum I cum procedant per se ex rvirtutibus earum; sed raritas & densitas corporum ,
sublunarium habent' cstectu per se in eis diuersae , speciei,
104쪽
Lib. I. Cap. III. tau . II. 8s
speciei, nempe grauitatem, & leuitatem, mollitudinem , ac duritiemo quos repit at habere varitatem& densitatem caelorum : ergo diuersae sunt speciei. Quod etiam probari potest, ex diuursitate causarumper is,ex quibus procedit utraque Di δὲ raritas,& den-ntas sublunaris procedit ex pernit,tione primarum qualitatum, ex qua non possvnx procedι re in caelo, in quo nec sunt primae qualitates; nec permixtio earum,
sed ex aliis virtutibus, ac dispositionibus in materia requisitis , ad unionem formae valde diuersi , vel a forma ipsa. JOppositam sententiam metito tenent omnes ciatari pro postreioti opinione, de existentia verae, ac propriet raritatis, de densitatis in caelo. Probatur vero primum , ex utriusque raritati , ac densitatis effectu formali, hoc modo. Qualitates conserunt effectum formalem subiecto, cui inhqrent iuxta propriam naturam, i& essentiam, ut calor facit subiectum formali ter calidu, α albedo forma liter album: ergo implicat contradictionem, conserru eundemeia
sectum formalem illa,quq sunt diueis spiciet, vel disidcisum , si sint eiusdem speciei. Sed r ritas , & densi'
lascςlestis corporis , de sublunaris, conserunt subierctis effectum formalem eiusdem rationi, ergo repugnat esse diuersae speciei: minorem. probo, quia effemstus formalis raritatis est separino partium quantitatis inter sese; ita ut pauciore. parres , & nos multitudo materiae contineantur sub maioribus di-imensionibus;& effectus sormali4 dςnsit iis, coniun-rstio est partium inter sese ta vii plures partes,maior-, que multitiata materiae . continegypo subi minurthus mensionibus t probaui idibio de gehorationescani R.I. tr ct pude rarefactiune, quae st. 1. Sed ram r*ἔin i
105쪽
effectus suis corporibus, quod non est minus manifestum in cado, quam in quocumque corpore sublunari, ergo sunt eiusdem speciei. Addendum vero est, quod raritas, de densitas caelestis,nec sunt prima, nec secunda qualitas,nec sequuntur omnino ex commixtione primarum. Quod facile probari potest, nam si in caela non sunt qualitates veret eontrariet, & actiuς, ut fere omnes admittunt, & probabitur inferius, sequit tir, nec dati in eo pςrmixtionem earum ,&ideo nee raritatem nee densitatem, quae sit qualitas prima , vel secunda: nam secundae qualitates dicuntur, quia ex prioribus oriuntur: pt imae,ex quibus consurgundaliae:sed se habere,sicut se habet lux,de qua Ostε-dirmis Idib.de anima,eap.7. nec esse primam, nec secundam qualitatem, nec diuisionem qualitatis in primam,& uecundam esse adaequatam , sub q- proinde
- Ad primum argumentum oppositae sententiae di stinguenda est maior; fiam si ita sint causae producti-uae effetiuum distet rum,ut per se adaequate,ac ideσsemper producant diuersob, mn quocumque subim: arguit quidem distin stionem specificam earum, si uom nec eos producant semper, nec semper eodem modo; sed iuxta capacitatem de dispostionem subiecti,solum'arguit distinctionem accidentalem,ut paretiti eae teris qualitatibus'. & ideo cellissima regula cognoscendi speeificam distinctionem, ex solo effectumimali primatio statuenda est , quem implicat contriai monere, non titiae et cuicumque subiecto in quo inhaerent eoaem modo sempet,& cum raritas, ac delistasi nec sempet, nec eodem modo producandiflos effectus , sed seeundum dispositionem.subiecti, stibius .ii , euamsi in caelo eos non producant: sicut in lux
106쪽
lux cetii non producit calorem in cetio,producit tamen in inferioribus,ob specialem eorum capacitatem,cum tamen ipsa sit eiusdem speciei. Ad secundum negandum est, quod raritas,&densitas per se procedant ex permixtione, aut concursu primarum qualitatum , sed talem causam efficientem habere, accidentale est eis, atque etiam hoc vel illo modo, secundum hunc, vel illum gradum a talibus cau sis procedere, quod prouenit ex tali dispositione subiectorum , & secundum diuersum mo, dum eius variatur processio ,& modus procedendi, quare licet procedant in corporibus sublunaribus ex permixtione, aut concursu primarum qualitatum,&in caelo non ex hac, sed ex alia causa diuersa, nempe, ex dispositione , aut forma eius,non bene colligunt esse diuersae speciei. Et possumus exemplum sumere in diaphanestate ,aut transparentia corporum, quae inelena eritis*rocedit ex eo cursu duarum qualitatum primarum in mixtis , ex permixtione' quatuor, ut in crystallo; δc in pupilla oculi, m caelo vero ex nulla causa haru , sed ex alio diuersali de tamen in omnibus absque tabio ost)ciusdem speciei, & pari ratione
in opacitate est manifestum. Aristoteles ergo in omanibus illis testimoniis loquitur de raritate, & densitate , quantum ad causam a qua procedit, 3c effectus, quos producit non in imo suo ambitu, sed scialam ge ex, quae est in corporibus sublunaribus; quare non potest colligi ex eis pquod specie distinguam: tus, raritate, ac densitate caelesti , quamuis praedant , diuersis causis efficientibus, de diuersos effectus habeant; iux . radiuersam dispofitionem
107쪽
An calumpos sua natura alterari. V
DVplicem alterationem in primis oportet distinguere , communem, & propriam d communis est illa, per quam producitur qualitas, ita alterans subiectum, ut non disponat ad introductionem formae contrariae, & expulsionem propriae ; sed potius ipsum perficiat , ut const*t de lumine, quare illuminatio non est propria alteratior, sed communis. Alteratio propria illa , per quam producitur qualitas , disponens subiectum , ad introductio nem formae contrariae , & expulsionem propriae, ut calefactio, aut infrigidatio , per quas calor , audfrigus producuntur . disponentia subiectum, ad ex
pulsionem propriae sormae , ae introductionem contrariae. Et de altera .impropria certae .r ein, caelum ex propria natura esse alterabile, cumi constes ex
perientia illuminari a Sole, & illi. qui tenent, cae Ium habere principium corrupti is; quia scinstat materia aquae, ex qua a principio fuit , consequenter tenentur fateri, quod possit sua natura sus cipere qualitates, per quas disponatur rimteria eius ad suscipiendas formas clementares uiueti satrem, quod talis alteratio non, pugnet naturaeicius, si adsit naturale asens .approximarum initum alterariri possit : cuius ratis, est manifesta quia tu habetimateria eius naturalem capacitatem ad formam aquς,& aliorum elementorum , necesti estiari em habere ad dispositiones per suordinatas ad illam, quales sunt eaedem qualitates elementorum.' Et hoc idem tenent L concedere,qui tenent, materia caeli eiusdem rationis
108쪽
rationis esse cum sublunari, ut iuperius probauimus. Vel dicendum est, capacitatem, seu potentiam passiuam naturalem, quam necesse est habere materiam caeli ad sublunares formas,& conseque nier ad earum dispositiqnes,ociosam,ac frustraneam eta, cum non possit ab aliquo agente naturali reduci adactum. Nihilominus dicendum nobis est, materiam caeli, cum sit diuersae naturae a sublunari, incapacem esse omnium formarum sublunarium , 64 consequenter repugnare illi naturaliter suscipere qualitates eontrarias.earum:per pro' iam alterationem.Quod sic probo. Quilitateat e contrariae ex propria natura sunt dis ositioires materiae ad introductionem formarum, a quibus emanant, ni calor ignis est dispositio per se ordinata ad introductionem format ignis in materia& expolsionem pratexistentis in ea. Praeterea eqdem qualitates, cum sint sua natura activae , sunt etiam instrumenta substantialium formarum,per quas alias similos educunt iti notentia subiecti, easque in eo producunt , ut per eo expbllant forsea mppositas: sed materia caeli non est rapax substantialium formarum
sublunarium,sed ei repugnani: ergc repugnabunt et
α expulsionem pretexistentium. Probatur consequentia,quia cui repugnat finἱs, non potest non repugnare medium per illum .,quare repugnabunt caelo quaecunque alterationes propriae, quae media sunt per serordinata ad easdemquali Usjpro hi Cendas, in cassis autem ipsis non sunt similes qualit ves activae, & propriae eontrariae, quare Deque alter iciones propriae ad eas producendas. Quars uon post, test unum caelum alterari ab alto,nςq-MNrare aliud ipropria alacrarione. An vςx02MIexς nrt vinum caelum
ab altero per impulsum, quem ab eo ceci ut m
109쪽
ueatur, vel quodcunque caelum a sua intelligentia, aqua mouetur,per impulsum ab ea impressum,vel sine tali impulsu moueatur ab ea, per immediatam applicationem suae virtutis, discutietur in secundo libro: illa tamen alietatio,si datur,non est propria,sed com
Ex dictis colligitur, in caelo non esse grauitarem, nee leuitatem,nec minus colores,Odores ,& sapores, ut communis omnium sensus tenet: quia hae omnesseeundae qualitates oriunt habent necessario ex quain tuot primarum permixtione.Et inocum caeli primarem qualitarum capaces non sint, nec assici possunt seeundis ex illis naturaliter ottis,quod de grauitate MDuitate in specie probat Aristot.hiciquia empus graue moue ur ad medram,& leue medio,quorum neu itum caelo conuenit . ut constat & larius prosequitur
REsupposuit Aristoteles capite praecedenti, movium circulatem non habere cotrarium, es hoc intendit probate eapite praesenti unica ratione prolixa salitaquam Me modo placuit ad breuitatem simul,acine hodiam estrahere.Si motui circulari foret contra rius alter i tu ut esset rectus, aut eircularis nam ad hos tentur omnes motus loeales in sed neuter 4 horum
110쪽
Lib. I. Cap. IV. Eu . unica. 91
horum est ei contrarius,ergo nullum contrarium ha- bebit. Minorem probat primo de motu recto hoc modo: unus motus rectus est contratius alteri,ut motus sursum motui deorsum;si ergo idem motus rectus contrarius est circulari, habebit idem rectus duos motus c5trarios,videlicet alium rectum atque circulatem, ideo viri essent duo contraria, quod supposuit impossibile in pr cedentibus. Probat deinde,quod cit-cularis non habeat pro contrario alium circularem, quia quoeunque ex quatuor modis hi motus consido. Tentut i nunquam proprie contrariantur, cum nun quam rendant in terminos ad quos proprie contra,
rios, quod facile eonstat, & fusius prosequitur Aristoteles , & quaestione sequenti nos inius expend
t probauerit Ari teles effaciter, quod .u a motui circulari nihil sit co-
D. Thomas a. lib.de caeso, lectione 3.inter exp-nendam literam huius capitis, tria, vel uatuor argumenta profert ad probatam infirmum ue inefficacem esse hunc discursum Aristotelis,& ideo non bene probare,quod motus circularis caui careat contrario : & primum est aduersus illud , quod tanquam principium videtur praesupponere,videlicet uni unum tantum erantrarium esse:quod tamen videturfalsum, quia eadem virrus liberalitatis habet duo vitia. sibi contraria,nempe auaritiam, & prodigalitatem ι hanc quidom PLI excessum, quia prodigus exc dan r