장음표시 사용
141쪽
nec illis certam assignare nomenclaturam, procli iue est veterum descriptioni congruentem, non Du tandum tam e prorsus esse alias , quam veteres descripserunt, aut ab assectibus, quos illi attribum irunt penitus alienas. Huic enim varietati, si qua subest, caussam praebuit ipsa natura, quae subinde mutat faciem ac lasciuit in progignedis stirpibus, propagandisque plantarijs, sic ut non inunquanta . parente aliud produxisse videatur. Accedit his a tificum solertia, ne dica calliditas, quae mixtis in dicatisque seminibus edocuit speciosius nitidiusq;
quaedam adolescere, atq; ad spectu amoeniore mauisque ad blandiete. Hinc illa variegata,ac versicolor flosculorum politura, quae cum in multis,tum m xime in Vethonica seu viola altili,quam gariophy laeam nostri vocant, perspicitur, quae tam varia ac versicolore specie prouenit cultorum industria ac . mangonio , Ut nulla parte veterum descriptioni respondeat, eoque illis incognitam Plerique cen sent.Sic Calatiana autumni munus, arranthemos, cyanos frumenticeae messi peculiaris, non tam c ruleo, coelestique colore proueniunt, quam candido, rubro, purpureo, vermiculato. Sic Cattha illa
luthcola Virgilio depicta singulis mensium Calendis duplicato florum ambitu ac denso soliorum
stipatu oculos oblectat, concinniter in orbem ci ci nata. Sic Διος ἄνθος, & lychnis coronaria rutilanti cocco, ac tenero modo murice tinctariit, scir, mod6 niueo colore aspectum recreat, multiplice soliorum congerie orbiculata: In quem modum Leucoia bellius flos, Hesperis, omnes violae matronales efflorescunt. Ista superioribus seculi celaborasse hortorum cultores indicat Virgilius
demina vidi equidem mulios medicaresereηtes,
142쪽
nitra prius cir nigra per iere amμrca, Grandior, , aetu, siquis Pacibus esset, stora. liba. Vt quamuis igni exiguo properata maderent. Et quanquam cessat cultoris industria, accolis xendi artificium, herbae ipsae sponte aliam induunt faciem, si colorem, si formam, si proceritatem, si vires spectes. Id partim fit occulta vi siderum, pacitim aetate dc temporum decursu, ut ea, tuae stabilia apparebant dc perenniter duratura, Vertantur m - . 'aliam speciem, quasi s ut Erasmus ait naturae cuiariositas cauerit, ne qua sit certa herbarum notitia. ρομημ' quae posteris indubitata fide transiuitii possit, sed exigat subinde inquisitionem eorum,quq vel mutari, vel renasci quotidie videmus , sic natura ho
minum acuit industriam ac vel crnum excutit.
Siquidem pater ipse colendi Haia facilem esse Uam voluit, primusque per artem Virg-ἰ ολ ouit agros, curis acuens mortalia corda, ri Geor. Nec torpere graui passus hva membra Nemo, csci criM UA meditando extunderet artes mutilis, sulcis jumenti exquireret herbam, Eudicis venis ab strusum excuderet luem. Accedit his coeli status, liq; natura ac regionum - . Varietas, quae etiam hominibus crines 3: calorem, q0 /
totiusque corporis habitum immutant. Stirpes e I '' ' nim pro loci natura & qualitate, pro aeris ambienti
tis conditione nunc procerius adolescunt, nunc humilius: quaedam multis stolonibus, pleraeque nullo arnato frutice, ac propagine humo prosi- iliunt, alia pro terrae habitu, diluto lacteoque viro- lxe, alia saturata ver entique ad atrum viriditate. Vt enim pueri, quibus nutrices alimentacunt, aut ea parcius administrant, gracilescunt, at que euenuantur, coloreque exangui efficiuntur,
ac minus florido:Sic herbae solo macro, ieiuno, ac
143쪽
sticuloso enatae, squarosae fiunt, aspectuque. 8tque inamoeno. Hinc videre est herbas in parieti nis, praeruptisque faxis enatas Vix dodrantem a
ras, easdem solo foecundo ac restibii commissasse s qui cubitum excedere, ac longe lateq; ramos pio Pagaxe.Sic bugiosius ae symphilum vulgo. Conso lida maior candidis fosculis saepius conspiciuntur. Sic gariophyllaea, vel cultus studio, vel Vberta
in te soli, candidum, rubicundum, variegatum sto rem 'stentat unius culmi, staminisque productu, sic violarum color purpureus aliquando in a neum ac caeruleum elanguescit. Simili ratione δε-Herri porta nullarum stirpium solia minus cretiata serrataque V existunt: atque acanacea, hoc est. quae spinis horia, in ient aeditioris decliuioris ii loci natura mite , ' scunt,spinisq; minus infesta sunt. Huc reser quod, experientia quotidiana commonstrati hcrbas foe tusque arbuteos non solum speciem demutare ; si locum auramque nacta sint accommodam,sed et iam meliorescere, fructusque proferre saltibros. cum paulo antesarthales aedidissent. Qu'd de Per- q. de miri planta in Aegyptum translata praeter Plinium rGalenus commemorat. Cuius rei experimentum hisce versibus expressit Columella. Armeni)sque coiolis , pruniscue Damasci, . Stipanturealathi, re pomis quae barbara Per is merat,'t fama est, patrijs armata euenis. ι minc expositi paruo discrimi te tali mbre praeberisinos oblita nocendi. struti etiam eius ingeniis de nomine ducta . Exiguo properani mitescere Persica malo. Hoc enim pomi genus, nisi ex aduerso solis radiis . sit expositum, non maturescit, succique, frigidi ac humidi ratione cito computrescit, noxamque Vens triculo infert, nisi primis mensis inferatur. Multa immi itaque molitur a ima icrum, industria hominum
144쪽
oculia ac condocefacta. Siquid e vitae acini absq; vina. eis proueniunt fissis malleolo, exemptaque i medulla, sic tamen ut intei colligandum gemma
non laedatur. Citissime enim latera accurate com- .
amissa coalescunt: Mispila quoque, Persica, palmu Vt nos tua. lae, cerasia, pruna, lapidosaque cornaabique ossi absque ni culis, industria, citraque hominum proueniunt, si cisii proae tenelam scilicet arborem ad binos pedes rescissam, moi. τ Vsq; ad radice findas, abrasac, atque xcavata scat Pro utriusque partis medulla,confestim seiunctasPartes vinculo constringas, luperioremque partem ad diuisuras laterum fimo, Vel argilla, ceraue Obducas, ac charta madida munias, elapso anno Obducta cicatricς omnia coaluisse perspicies: hanc a borem surculis,qui fructum non tulerunt, inseres, - . .
di sine ossiculis poma proseret. Q d ipsum ex Theophrasti consilio, in vite sum emolitus, nec 'spem frustratus est euentus . in oculatio quoque, insitio, emplastratio naturae solertiam, cultorumque industriam commonstrant. Illa siquidem e Milit,ut stirpes, exuta natiua indolea, liam faciem formamque adsciscant, atque aliae in alias prompte demutentur. Ut enim Videmus homines pro ingeniorum varietate atq, educationis cura, non lum diuersa sorim ingenia, alios mores ac stu
dia, animaeque propensiones obtinere, sed corpus ς μέ ii . aliud alio vel exilius, vel procerius, colore Vel sorido vel exangui, cuteque vel glabra, vel hispida hirsiitaque, forma tamen humana non penitias dest itui, licet nonnulli feritatem quandam p se ferant: Sic in herbis usu venire solet, quae ob
similes caussas non unam seruant faciem ac Vigorem, licet non ita immutentur, ut tota species foraniaque iis intereat. Semper enim aliqua par- re nomini suo respondent , effectusque obtinent terrae, in quam radices agunt peculiares
145쪽
A gelica intitae is es Herbae suis
quaeq , lacis dilectantur stume herbae maritimo ira tu dele ctanti .
atque incolarum naturis aptas accommodasque Multa si quid ein aduehunt tir ex insulis fortunaris, quas Canarias vocant, quae coelo nostro assuet non easdem per omnia vires reseruant, nec ea dem specie ac figura, eaque magnitudine prosi . liunt, sed tamen non penitus genuinam, a uitam uenaturam exuunt, licet nonihil a veteri insita.
que vi ac generositate desciscant. Qu9d in sponditio, quae plebeis Angesica dicitur, in laserpiti vel silphio Cisalpino, quae triuiali voce osteritium ac Magistrantia dicitur, animaduerti potest. Qi licet obsoli malignitatem, tractumque coeli frigidum a Theophrasti ac Dioscoridis descriptione
Variant, eas dena tameneste herbas, paresque ob tinere effectus compertum est, licet ob aeris in- temperiem vires illis nonnihil languescant, ac idcfetiscant. Cum enim cuique regioni certae her- lbarum species sint peculiares ac propriae, suisque natalibus singulae stirpes delectentur, fieri nequit, Vt alio translatae in suo vigore persistant. Aliae si quidem opacis umbrosisque vallibus gaudent, nonnullae apricis solique perti ijs : sunt quae palu- stri atque uliginoso, soloque irriguo delectentur; quaedam glorioso, aridoque, ac sabulosis: quas si ialio transscras, ac diuersam coeli partem spectare .cogas, magnam virium ac specierum partem ademeris. Sic Iris in Illi rico, Helleborus in Antic ra, Absynthium in Ponto, & apud Santones prae-
stantius proueniunt. Sic Portulaca marina, Empetron , Brassica maritima , quam Sol danellam Vocant, Oceani crepidines, ac maris mergines
persequitur, salsoque tra tu delectatur. sic alia a liis locis laudatiora existunt, ac proprijs natali- bus felicius proueniunt: cuius rei fidem nobis fa siet ex natura rerum his versibus Virgilius:
146쪽
Nec Mes teri ferre omnis omnia possum. Fluminibus alices, cra is vepaludibu alni pol mursterilassaxosis montibu crui. Littora mutetis Di ima, denique apertos Pacchm amat colles, Aquilonem Cr figora taxi. Diuilae arbιribus patriae sola India nigrum Fert Hebenum oris est thurea irga Sabaeis. Ex quibus verbis persi icere datur rei herbariae stimdiosis non seque feliciter omnibus locis eadem
uenire. Quod ipsum Hemistichium Virgilii indi
Nec omnis fert omnia Tellus. Quorum pleraque si tentes in aliud solum transferxe, vel elanguescent, vel emorietur, aut aegre reso-cillata crescent quidem,sed ut nomen suum tueri, suamque generositatem seruare nequeant. Quom
ob rem qui aliquid terrae sit commissurus, illi eruvirgilii praescripto,
Henros cin arium caeliperdissere morem rasit, patriss cuum habitusque locorum. Et PH q aeque ferat regis,quid serre recinet, i se et, Hic segetes, illic veniunt stricius is Arbore rem alibi, atque iniussa diis cunt Gramina nonne vides croceos t Tmolus odores, India mitivi ebur, moris sua thura Sabaei, Et chalybes nudi ferrum,Hrosiaque Porum castorea. Do fit, ut Alpes Belgic , quae Oceani obices lon. go, incurvoque tractu ab Armoricis versus quilonem se porrigunt, omnigenas stirpes prose rant,quae in locis arenosis illis siquidem ex arenae non nimis candore montis illi albescunt) spon te emergunt nulla cura, nullaque hominum in
dustria. Efficit hoc partim soli natura, partimem eius siderum,quq in illam terrae plagam inclinant, suamque vim exerunt. Atque hinc fit, ut quaeque '
147쪽
regio miniarias,suique generis fodinas continea lex quibus pro soli cuiusque natura, in suxuque planetarum etauitur aetas, argenti,auriq; glebae, dc sesende mihi 'menta,Tophus, marmor, creta,ocra,synopis, minirata iam Similem naturam habent lacus paludesque Z landicae, quas Moer indigenae nominant, ex quibus cruuntur glebae bituminosae, quae accens' Vt naphtha, ardent, non sine odore tetro ac viroi . Hinc a- gri,paludesque Morineses nonae consequuta sunt,
ct quondam extremi hominum Morini, urbs deni π. a. que eius hue confinia Terrauana appellatur,quod Da exhausta sit exemptis nigris glebis, sic ut magnaso stilis δε- lassas exhibeat inanes, nuthisq; sementibus accommenta Via modas. Apud Brabantos quoque eruitur ista con- zutu sol, Ne geries, sed quod regio minus falsuginosa sit,atque Di glebαbi' a mari remotior, mitius olet: illi ibu fhas glebas in i minos . digetant, maritimi vero Darri Quarum tanta vis est, ubi frequetius his aedes incalescunt, Vt serrum,
cuprum, stannum, argentum,atq; aenea quaeq; deurat,omniaque in aedibus,praeter aurum deteriora. efiiciat. Illud si quidem non obfuscatur, nec Hligine obducitur,sed splendescit potius, ac turgidu ef m MF L fieitur, maximὸ obrigum, syncerum, nullaq; admixtione adulteratum. Id essicit auri raritas ac moi licies, qua fit ut concepto imbibitoq; vapore fuligi Aurum liquo noso turgescat, tu fulgore assiciatur. Tactsi enimum inbibii. graue sit aurum &ponderosum, molle tamen est tractabile dc porosum, argumento quod cyathus
aqua oppletus citra effusionem aureos aliquot admittat. Siquidem praeter eman3ntes spiritus - , nonnullam aquar partem absorbet, imbibitque, qua imbutum aurum turgescit. Fumus autem iranisque glebis subinde excitatus. huic metallo co-ί Ἀη 'se lorem gratissimum conciliat. Cum enim is fumus, M. obuia quaeque fuligine assiciat, coloremq; luthesi
atque auriginosum indicat, ut naua bilis ictericis: fit ut
148쪽
ut aurum flavescat, quod is color illi sit cogna riis ac familiaris. Non esim potest alius color auro in duci, quam Vel flavus, vel lut heus ,vel denique, qualis nostra Cattha esst,crocatus. No desunt apud Belgas proseisores iliquot eruditi, qui subterran
orum hanc congeriem, quae ex icrrae visceribus, tanquam foetus ex Vtero, cruitur, ex arboria truncis congestam ac concretam existiment, prostratis
conuulsisque sylvis, inundate Oceano ac paulatim alluvione superinductam tcrram, hoc inualido in Beeu. ducti argumento, quod sudes & sarmenta, tu Vlus, cannaeque palustres atq; arundines ijs glebis ino se conspiciantur. Verum no satis exacte obseruasse
illos comperio sodinas ac ici rar cuiusque Viscera: cum etiam in ere,auro,argento, csterisq; metallis iramosam Vcnosamque propaginem dc productum spectamus, quem in imis terrae visceribus cosequi
tur Vegetabili quadam vi in fluxuque sidcrum. Neque enim iners aut otiosa est natura, sed multa ma Enaque molitur, atque cffingit, exornatque no solsina terrae stiperficiem, sed occultos etiam abditos . que sinus atque intimos recessus. Hinc laspis, por Naturae uti rhyrites & marmora sponte se mentata sunt, scini
de vermiculato emblemate tcscllatim variegata. Sic nux myristica seu muscata intercursantibus interuenijs nriata est, quod ipsum in citrijs mensis, nostro huc robore, tum alterius generis lignis assi latim disse his perspicimus, quae multiplice Venarum discursu, multisque lituris ac maeandris Vn- ulata splendescunt madmodum vestes, quae ex hircinis caprinisque pellibus conficilent , tum praetextae togae ac scutulatae. Cu , ius modi plurima eruuntur ex imis terrae pe-- ,,
Metralibus tam concinne & affabre elaboratu. quas a caelatore sculptoreque inducta foret em mea . Sic Corallium in maris Ligustici Pro
149쪽
fundo frondescit ac fructificat, quod retibus extra i ctum confestina lapidescit, sol emque ascissit vel nigrum vel rubrii: aut si minus excolia est humiditas, candidi i m. Sic in ea parte Galliae Belgicsquam Eburones, Menapii,ac Sicambri occupant, λιθά seincoleη- θρακες, hoc est, carbones lapidei effodiluitur, biti
minis indurati natura, quibus indigenae non m tum ferrum molliunt, sed luculentos etiam ignes J. in aedibus extruunt, qui semel atque iterum extinacti postliminio ignescunt admoti foco. Et cum cata tera omnia oleo inflammescat, isti affusa aqua in
ardescunt, oleo restinguuntur. Non desunt & coe teris regionibus suae fodinae atque in terranea, quarum nonnullae sulphur, calcem, gibsum, ocram, alumen, auri argentique glebas & ramenta efflan dunt ex quibus per occultos terrae meatus thermae scaturiunt, atque aquas suis qualitatibus imbuut, illasque morbis expugnandis reddunt accommodas. Sic maritimae sodinae bituminis naturam ob
tinent. Siquidem glebae ex illis erutae mephitim ex halant, ac graveolentiam, adeo ut assidentes syri copi atque animi deliquio subinde periclitentur:
nec minori incommodo assiciunt carbones cum
carbonibus u sessiles, tum facti iij, nisi illos dum ignescunt, salemis odorem conspargas. Tali si quidem remedio discutitur via
inviti rus infe sum cerebro, omneque Obia. oz- Excoqiuisur vitiani, atque exudat Diutilis humori 'Non desunt,qui hanc genitivam terrae vim astris
assignant, qu haud dubie in b c in seriora vi res ita
Ash orum ἐκ as efficaciter exerunt, hoc inducti argumeto, quod terrena estica multa videant apud nos sponte deficere, tum aliacuo quaedam non ante visa apparere, ac praestantiora substitui: quibus ut no repugno, sic ego praesertim quod ad herbas attinet, multa propicr incuria atq; ignauiam cultorum,vel deficere vel degenerare
crediderim. Sic triticum, ut Theophrastus testatur
150쪽
In lolium tiali sit ocimum in serpillum, sysmbrin
in men tham odore, figura Vero in calamentum,
multaci; florum genera, nisi adhibita cura, subinde
transserantur non solum a sua specie, verum etiam
ab insita vi ac generositate desciscunt. . Quod cum in multis, tum in viola altili spectatissimo fore ob seruare soleo, quae nisi quotannis situm loci muta ' :recondiscar, in humilem ac degenerem flosculum minusque Odoratum deficit, Quibus astipulatur Virgilius. Vidi iecta diu, multo flectata labore, νει cDegenerare tamen, ni ris humana quotannis Maxima quaeque manu legeret u omui utis Iuleius ruere,ac retro jublapsa referri.
Ediuerso si s uestribus incultisq; curam adhibeas, primo quoque tempore mitescunt exuta genuina insitaq; feritate: Q uod luculenter expressit Virgil. Sponte sua quae ste torunt in luminis guras, Ity cunda quidem sita laeta.fortia surgunt. Lib. a. Org. Q inesola natura jubest,tamen haec quoquesignis
Insierat aut umbi 3 mandat mutata labactis: iExuerint sylvestrem animum, cultus sequenti di quasi que voces artes,haud tardasequentur. Multas itaque stirpes,easque nouas atque inauditas natura parit ac profert, multas estectus siderum, H innumeras cultorum solertia. Et quemadmodum sirices, gliris, anguillae,murenae, cochleae, limaces. libui, eorus lumbrici non semper ex semine sed plerumque lentore telis atque ex sordibus ac putrilagine germinant: Sic in locis arenosis, quales apud Zelandos Thred sunt montes Ammonii, quos Duum populares VO- caus plantacant, multi frutices sponte emicant ex alimenti co lib. i. cap. .
fluuio & quod is locus Soli exposirus est, herbisque Progignendis accommodus, qui semel ex terrae v ligine