장음표시 사용
151쪽
postulat conseruatio cuiusque rei iuxta exigentiam saae naturae: specialis vero dicetur quicumque alius huic stiperadditus , & naturis rerum non debitus, quamuis ordinis naturalis: de quo quaerimus an necessarius sir ad perpetuitatem mundi , vel generalis sufficiar. Et quod mundus non possircum solo auxilio generali Dei perpetuo conseruari ,hisce argmentis probare possumus. Primo, quia ideo sablunaria corpora corruptibilia sunt,&ad non esse ex propria natur
tendunt, quia non solum materia constant priuationi obnoxia squae totius corruptionis naturale principium est) sed ex contrariis componuntur, quae per mutuam actionem& seactionem se destruunt , sed mundus in sita naturali compositione utrumque claudit: nam ex sit blanari materia, priuationi subdita, atque etiam ex contrariis. elementis perpetuo inter se se repugnantibus constat e ergo ex propria eonditione tendit in : corruptionem , & ex consequenti in non esse, quare perpetuo durare repugnabit , nisi maiori, atque speciali Dei auxilio conseruetur e Menndo , quia mundus secundum Omnes partes eius, praesertim quantum ad corpora vitae pr*dita quantitatem , ac 'materiam petit intrinseco termino definitam , ita ut seb minori nec esse nec conseruari possit: etenim ad ram paruam quantitatem peruenixe poterunt elementa, Vr pro continuis generationibus mixtorum non sussciant, sed tandem constimantur, & eis consemptis mundus pereat. &viuentia adeo diminui possunt, ut non possint sub
tam parua quantitate conseruari, nec proprias operationes exercere; sed elementa, ut pote contrariaiarque contigua vicissim se corrumpunt , & staturam hominum constat indies minorem fieri,ratosque ho
152쪽
nines proceriores parentibus euadere, minori etiam temporis periodo durare.Ex quibus essicaciter seqtur, deuenturum tandem mundum ad eum statum, ut ulterius conseruari neqiseat,sine maiori, ac supperad- 'dito concursu diuino. Quod corroborari potest, ex proportione finis eius cum principio : nam generationes non poterunt esse aeternae ex parte principi, ut octauo libro Physicorum ostendimus in ergo nec possunt esse aeternae ex parte finis, sed cessare debent , spectata earum natura, & concursu naturain 'li, atque ordinario Dei,& ideo maiori ac speciali indiget mundus concursu , ut perpetuor durare
possit. Nostra sententia duplici assertione continetur pri*r est , mundus io eo statu imperfecto, quem habuit a principio,& habiturus est usque ad diem iudicij, conseruari potest cum solo auxilio generali Dei, pro quae
nullum auctorem refero,quiaqqaestionem hanc nullus attigit : sed eam probo primo, quia neque ex aliquo effectu, nec ratione alicuius momenti probabit ter ostendi potest , quod a prima conditione contulerit Deus speciale aliquod auxilium mundo, aut albeia eius parti pro sua conseruatione , neque id necensarium fuisse aliquando, vel tali auxilio indiguisse;sed
eodem concursu, quo creauit materiam primam, &tationales animas, illam quidem formis unitam , hagvero materiae, eodem Inquam eaν conseruat, neque
maiori indigent, cum conseruatio sit continuata ipsa productio. unionem vero materiae. cum sormis per continuas corruptiones di talotam mediis secundis causis nouas generationes cum solo concursu generali edentibus reparat, & modo simili, quidquid ele- .menta sibi detrahunt per continuas , ac reciprocas actiones, & reactiones exinde ipsorum materia edidi
153쪽
ctis nouis partibus sormaru restauratur, semper enin Torruptionem unius generatio alterius coniequitura quia materia non potest naturaliter denudari omni torma:quod in futurum effiei polia,usque ad diem iudicij,facile constat,cum eaedem res, eaedemque cauta naturales,eodem modo se habentes, atque eode modo ex determinatione ad unum operantis permaneat: nam idem,in quantum idem, & eodem modo se habeos , eodemque modo operans , semper atque' eodem modo idem efficit. Secundo,quia ad diurnam prouidentia naturale, & ordinariam spectat sic mudi exordium & continuationε attemperare proportionem,atque conseruationem,& propagatione partium eius,ut nulli tantum permittat facultatem circa aliam, Qua possit eam extinguere, immo nec notabiliter co- sumere,sed in tali ordine eontinet omnes , ut eisdem modis,cum eodeque,ac solo concursu,quo eas condidit,sese restaurare possint,& in eodem statu,ac dispositione,quam habuerunt, , principio, conseruare, ita ergo censendum est fieri, usque ad diem iudicij, cum eundem statumAEandemque dispositionem habeat, &habiturus sit mundus. Assertio posterior est : mundus in eo statu, quem habiturus est,post diem iudicij,per totam aeternitate, non potest cum solo concursu generali Dei,cum quo conseruatur modo,conseruari, sed maiori, atque specialiori indigebit, ut in eo conseruetur. Haec efficaci ratione probaxur, quia status ille mundi longe diuersus, & persectior erit eo , quem habuit a principior
nam corpora ipsa,ex quibus componitur,nouam perfectionem accidentalem recipient, & non naturalitereth debitam, sed naturam eorum superantem, in eo enim statu eqlestia eorpora a propriis motibus quiescent, ut colligitur ex illo Apocalypsisto. ubi dici-
154쪽
Lib. I. Cap. XII. Auregumca. 13 s
tur iurasse Angelum per virtutem secula saeculorum, quod tempus non erit amplius, nimirum postquam alter Angelus tuba cecinerit,qua insonante mortui ad vitam reuocabuntur, ut asseruit Paulus I .ad Corinth. Is .Quod si lepus amplius non erit,neque motus caelorum esse poterit,cum quo realiter, vel idem est, vel . sine quo nullo modo ella potest.Et probatur satis co-grua ratione,quia cessante fine,cessat ea,quae eius gratia sunt constituta, sed praecipuus finis, cuius gratia mouentur caeli,sunt generatio, atque conseruatio viquentium corporum, & aliorum , ex quibus fiunx,&aluntur:haec vero ψmnia expleto nominum numero igne consumentur, ut pluribus locis docent sacrae literat,praesertim 2. Petr.c. vltimo: ergo morus ipse caeloru cessabit. Praeterea corpora ipsa caelestia ampliori luce vestientur,iuxta illud,Isai. 3o. Lux Luna sicut lux Soly, ct lux Solu erit fi repliciter quod explicans Isaias,
ta etiam non solum i corruptione, & vicissitudine alterationum, vaporumque atque exhalarionu permixtione liberabuntur, sed noua, atque eximia luce perinfundentur,ita ut quasi caelestia corpora reddantur, de in hoc nouo ac felicissimo statu mudum in perpetuupermansurum esse ceundum est , ut colligitur ex illo Ecclesiastes s. Didici, quod omnia opera,quamis Deus perseuerent in perpetuum. Sicut ergo maior erit necessarius concursus, novusque ,& superadditus generali, per quem conditus tuit mundus: immo, &superans naturalem ordinem, ut tale nouum esse eis Conseratur , quantum ad noua, & persectissima accidentia, ita nouus, ac superaddi tus specialis concursus generali superadditus omnino necessarius erit, ut in eodem nouo esse conseruetur.
155쪽
Ad primum in oppositum factum, concesso anteis cedenti,neganda est consecutio,quod non possit m uus,cum solo concursu Dei generali conseruari, quia ncque ex parte materiae, neque qualitatum contraitarum nouum postulat concursum: sed sicut per solum generalem condita fuit materia prima,ita per solum generalem conseruatur cum conseruatio non sit aliud,quam continuatio eiusdem esse recepti. Neque obstat tali conseruationi priuario ei annexa,quia propter illam necessaruam non est,quod decursu temporis omniforma denudetur, sed per solum concursum generalem omnibus caulis a principio concessum disponitur,ac praeparatur, Pro noua forma suscipienda, priori expulis,& cum ea non secus atque cum praecedenti conseruaIur. l. L.
3 Contrarietas vero elementorumatque qualitatum se est naturaliter at semperata, ut sibi continua conmseruentur, & superius sit locus naturalis, atque conseruatiuum inferioris,& si unum aliqua ex parte altorum destruit,ab alio etia vicissim destruitur;sed utrius
que iactura reparatus partim ex materia alterius,partim. Veto ex materia aliorum,&ita conseruatur natu-
talis integritas omnium,pet solum generale auxilium eis, & superioribus cautis concessum, ad suas actiones,& reactiones exercendas.Quare non est eadem ratio de cbrpore mixto, acde toto mundo unam victrix
qualitas , per quam diffoluitur temperamentum ad conseruationem substantialis sermaraotiusque,com positi requisitura, no potest semper ab eodem corpore per alteram quali pate valde remissam imperari, aut iactura temperamenti reparari per solum concursam generalem,& ideo necessitate naturae peri it tale compositum, per dissislutionem temperamini modique unionis materiae cum forma.Mundus vero potest ἰ lac u
156쪽
racturam unius corporis reparare per virtutem alte ius,mediis continuissenerationibus , solo concursu generali factis,& semper efficiendis,ut expositum est. Ad secundum de viventibus colporibus, concedimus , aliquando filios parentum staturam non adaequare,sed etiam aliquando proceriotes evadunt, non tamen possibile eite iuxta ordinem naturalem a diui na prouidentia in rebus constitutum,sempeIque con tinuatum , ad tam paruam quantitatem reduci viuentia corpora alicuius speciei,in.qua non possint naturalirer.conseruari, quia nec potest naturalis virtua vitalis eorum tantum deficere,nec alimenta,ex quibus nutriantur,cum pertineat ad eandem diuinam prouidentiam naturalem vim illorum & corpora, ex quibus alenda sunt conseruare in id quidem, sicut hueuΩque fecit cum sol a concursu generali, essiciet etiam in Drurum toto tempore, quo mundus in hoc imperfecto ritu generationum , & corruptionum
Tractatus de terminis potentiarum, se qualitatum si Adem,aut similis est confideratio de potentiis,&
qualitatibus,& ideo de virisque disserendum est.
reuocatis in memoria notionibus terminorum,paruitatis,& magnitudinis traditis ex instituto I. Physic. .
An potentiae activae terminis magnitudinis paria uitatis definiantur quoad intensionem suorum effectuum.
O Vaestio procedit naturaliter, & negativa pars, AEuod non postulent activae potentiae terminos. 's , I s
157쪽
intrinsecos,nec extrinsecos magnitudinis, ac paruit
tis iis argumentis probatur. Primo, quia virtus, set potentia activa proportionari debet passivae, nempe, subiecto,circa quod operatur, & in quo effectus recipi rur; sed potentia receptiua, seu passiva subiecti nullum terminum magnitudinis, aut paruitatis postulat; ergo neque potentia activa agentis eum postulat: minorem probo,quia potentiam passivam recipere essectum ab agente,est ab eo perfici;sed quo plus perficitur , est capacior maioris persectionis secundum intensionem suorum effectuum:ergo data qualibet intensione effectus potest intensiorem in infinitum recipere,quod repugnat , quin possit ab agente per potentiam activam eodem modo produci: quare neque habebit ullum terminum magnitudinis. activa potentia:& eadem est ratio de termino paruitatis, cum non si excogitabilis effectus a Deo remissus, quin remissiorem possit recipere subiectum ab agente,&ab hoc produci per activam potentiam. . secundo probatur, quia corpora naturalia eo velocius mouentur, quo magis appropinquant ad centrum proprium,quod non est intelligibile,nisi intelligatur,granitatem ut leuitatem eorum eo magis crescere, vel intendi. nam sicut motus naturalis sutium,
vel deorsu procedit a grauitate,vel leuitate;sic motus velocior maiori,seu intensiopi. Si ergo centrum distaret in infinitum sui constat fieri posseὶ cresceret in infinitum celeritas motus,& ex consequenti grauitas, ac leuitas,quae est potentia activa, ac productiva motus : quare non postulat minimum versus maximum, quod videtur expresse docere Arist. .c.huius libri textu 88.hisce verbis: Si autem infinitum esset,infinita utique esset,st velocitasse vera velocitas,orgraui ,, leuita M. Neque etiam versus minimum habens terminu. cum
158쪽
constet,magis, ac magis in infinitum decrescere posse Celeritate motus,& ex consequenti grauitate,& leui- rate.Probatur tandem, quia si terminu alique intesionis postularer,vel esset diuisibilis vel indiuisibilis, sed uterque est impossibilis;indiuisibilis quidem, quia indivisibile,nec facit rem maiorem, nec minorem;ergo nec postulat maiorem virtutem, nec arguit minorem
in agente, a quo per illam producarur: quare non est excogitabilis virtus, potens producere intensionem infra indivisibile,quo terminatur, quin possit producere indivisibile ipsum, terminans eandem intensio nem;sed intensio insta indivisibile quodque est indeterminata,cum sit in infinitum diuisibilis et ergo cum ad illam exigatur productiva potentia,& non ad producendum indivisibile, non poterit esse determinata intrinsece,per maximum, quod sic: sed neque extrinsece, per minimum, quod non: quia impossibile est. potentiam posse producere intensionem, infra indivisibile,quin possit producere ipsummet indivisibile; quare non poterit esse verum, quod non possit producere effectum tantae intensionis, & bene quemlibet minorem, hoc est enim minimum quod non:qua re neque extrinsecus iste terminus dari potest.' Vera tamen sententia est, activae popentiae, secum dum virtutem naturalem consideratae, terminum magnitudinis intrinsecum postulans, squi dicitur maximum quod sic in quo ad intensionem seorum effectuum:paruitatis vero neque intrinsecum, neque extrinsecum. Utramque partem tenent Patre. Conim bricenses i.lib.de caelo,cap. I.quaest. .art. 1. cum cae
reris interpretibus eiusdem capitis. Qui omnes ex eo deduxerunt, Aristotelem concessisse activis potentiis intrinsecum terminum magnitudinis quoad proprios
risectus producendos, quod praecipue verum est de inten
159쪽
intensione eorum .Probatur autem prima pars dupliei argumento , quia potentiae oriuntur ex ipsiusmet ieientitate,aut essentia,vel certe eam naturaliter sequuntur: sed essentia, vel entitas finita est, ac determinata, ita ut tantae perfectionis sit & non maioris,ut euidenti inductione constat in quibuscunque rebus creatis: ergo naturales potentiae eam consequentes habent perfectionem eodem modo determinatam, hoc est, tantam,ut non maiorem quod est habere determinatam,maximo quod fio. Probatur consequentia, quia non potest essectus perfectior esse eius causa; nec ullam habere persectionem, quam ab eadem non accipiat ; persectio autem potentiae praecipue consistit in eo,quod effectum tantet intensionis producere possit: ergo necesse est,definiri termino intrinseco magnitu dinis, quantum ad intensionem effectus, ita ut usque ad tantam persectionem perducere.eum possit,& non
Secundo, quia potentiae naturales non impeditae operantur ex determinatione, ad unum, hoc est, si deliberatione, & ideo quantum possitnt, aut secundum ultimum suae virtutis r ut potentia ignis ad calefaciendum:ergo producunt semper effectum maximς intensionis, ita ut maioris intensionis producere non aleant, alioquin non operentur quantum possunt, quod patet esse impossibile: quare necesse est eis concedere rerminum intrinsecum magnitudinis, quod vocatur maximum quod sic : Quod communis consensus scholae semper tenuit,tribuens igni calorem ut octo,ultra quem non possit crescerein pariter cςteris
virtutibus elementorum, ac potentiis aliorum cor
Probatur deinde secunda pars , negans eis terminum paruitatis ta intrivsecum,quam extrinsecum tria
160쪽
plici ratione:& prima procedit ex primo modo operandi harum potentiarum,videlicet, per applicati nem, seu approximationem ad passim, quia quo maris ei est approximatus ignis,u. g. intensius illud calefacit , remissius vero, quo minus approximatur, aut magis ab eo remouetur, ut euidenti experientia notum est: sed constat, posse magis, ac magis ab eur motami,ita ut nunquam possit tam remotu ab eo esse,
quin possit plus remoueri, quo usque extra sphaeram eius idem passum positum esse censeatur,& ab eo non possit ullo modo calefieri; ergo nullus datur tam remissias effectus,quin remission dari possit in infiniatum, quod est , nullum dari terminum, nec intrias
cum, nec extrinsecum paruitatisissecundum intensionem effectus in potentiis naturalibus. .. . , Secundo probatur ex covatu potentiae, quo modo operatur,de quo etiam est euidens.& experientia notum,quod iroo potest ira remistbs esse,quin remission adhue in infinitum adhiberi possit a potentia:sed conis
stat,quo minorem praestar conatum potentia ad ope, randum, eo remissiorem edere effectum ; ergo dat quacunque remissione eiusdem effectus remissior in infinitum potetit produci a potetia:quare nullum habet terminu paruitatis intesio eius. Probatur tandem ex natura eiusdem effectus,quia no datur taremimis
calor,quin remissior in infinitum dari possit, sicut n 'datur la parua quantitas,quin minor possit dari per.Et eius ratio'priori est,quia imperfectio effectua in infinitum procedere potest.Ex quibus plane sequbtur, non dari effectum adeo imperfectum ab agente productum,qtun imperfectior dari possit,& ex conse quenti,nullum dari terminu paruitatis,in prucessione eius ad potentiam, nec ideo potentiam ipsam vi. Ium liqbere terminum paruitatis intrinsecum,nec e