장음표시 사용
141쪽
piunt mutationes accidentales,vel iniuria temporum vel alia ex causa, & nihilominus non ob id dii Ioluitne .rdo uniuersi, quamuis ex parte illarum aliqua ratione deterius fiat idem uniuersum,ergo non est censisnduin impossibile,quod secundum rationes aceidentales varietur,& idemmet suscepta tali variatione per
Nostra sententia hac distinctione explicanda est: Dupliciter excogitari potest quod partes huius uniuerit perficiamur secundum rationes accidentales: priori quidem.ita ut exeo,quod una vel altera persectior fiat non varietpr naturalis collocatio aliarum, vel certe eius cum illis, vel aliqua earum, quamuis modo aliquo accidentali perficeretur idem Ordo , eademque collocatio , sed eodem modo permaneant iuxta propriam naturam,ac modo collocata sunt, videlicet in infimo loco terra,supra eam aqua supra hac aer,supra aerem ignis,& iste sub concavo Lunae, caelestiaque corpor iv x modo sunt collocata. Et similem Variationem . videtur accepisse m udus post peccatum: nam licet inseriores creaturae non ita obediant homini,ac in statu innocentiae obediebant, & obedient, perseuerante eodem statu,nihilominus ei licet minus bene subiiciuntur,ut perfecta natura eius, & inseriores natur' earum postulat;& pari ratione ordo, atque eoIlocatio elementorum perfectior accidentali modo consisteret maiori puritate elementorum conseruata di persectiore subordinatione corporum inter se,& ad alia, excellentiorique virtutis communicatione; &hac ratione perfici potest mundus accidentaliter,non variato,& destructo ordine principali, & quasi essentiali,quem habent,& semper habuerunt corpora inter se, & ad primum motorem,& primum mobile, quod non negat Sanctus Thomas,& hoc solum probat ter-
142쪽
tia sententia: modo vero postera oti posset una, vel altera pars mundi ita perfici intra rationem accidenta te, ut ex tali perfectione variaretur naturalis collocacio allaru , vel eius cum eis,aut aliqua eatu, quo pacto variaretur, si hoc idem elementum aquae rarius, aut
subtilius aere efficeret Deus , vel aerem subtiliorem igne, quod constat polle fieri in uariatis eisdem elementis secundum suostantiam, vel substantiales sormas: si vero id fieret,absque dubio variaretur collocat O ,quam nunc habent,& quam a principio suae con-iditionis habuerunt eade corpora, quia natura gorum postularet,leuiora esse supra minus leuia, & haec sub illis .Postularet igitur eadem natura, supposita tali m latione,ut aqua leuior aere facta super eum collocaretur , & in locum eo superiorem per motum sursum
tenderer ,& aer leuior igne factus supra illuna, & permotum tentiret in concauum Lunae.Ex quo constar, naturalem collocationem, quam nunc habent, & h buerunt a principio variari,& hac variata, variari co sequenter ordinem,& proportionem eorundem corporu,immo destrui,sicut destrueretur cytharς harmonia hebetiori, aut grossiori eius chorda acutiori,aut subtiliori omnibus facta , ut acute satis loco superius relato asserit D.Thomas: ac proinde mundus hic consistens formaliter in hoc ordine , & subordinatione hac corporum non poster subsistere cum tali variatione , & per consequens huiusmodi persectione accidentali partium perfici, & hpc sensu amplectitur
hanc sententiam D.Thomas,& citati cum ipso , quae nobis probabilior apparet, neque quidquam in contrarium probat tertia sententia, neque forte intendit plus quam nostra prior conclusio.
Ad primum argumentum secundae opinionis dicemus , verba illa sacrae paginae vostram potius sen-
143쪽
tentiam ita expositam continere,nam ut D. Au1 ea exponit de partibus huius uniuersi,non tam se dum lubstantiam,quam secundum ordinem resultantem ex situ & collocatione naturali earum , quo nec potest melius fieri,nec excogitari .Piςterea secundum
ordinem ad finem, qui est Deus,non enim possunt in meliorem finem ordinari, quare merito dicitur Deo ea inspicienti, quasi reflexa cognitione, valde bona apparuisse,hoc est in summo gradu bonitatis constituta. Quem ordinem modo quodam valde accidentali perfici dumtaxat posse dicimus. Ad secundum vero dicendum inuidiam solum habere locum in his,quq ex debito aliquo,aut ex necessitate naturae tribui debent: Deus vero nemini quidquam debet,sed quasi ex gratia, hoc est, ex mera liberalitate, & non ex debito tribuit esse quibuscunque creaturis ,& praeterea persectio illa accidentalis, secundum quam crescere possunt,non est eis debita, ut satis est per se manifestum.
IN his tribus cap. io. II. de Ia. quae hoc lib. supersunt,quaest.hanc proponit ac dissoluit Arist.
CApite hoc ro. varias philosophorum antiquorum sententias proponit: cap.vero II. quaedam pro eiusdem quaest. dassolutione adnotat; & tandem capite I 2. ex propria sententia eam diluit, & hoc est intentum horum capitum. Dividitur vero caput I o.in duas partes, in quarum prima quaestione proposita affert Opinionem Platonis
144쪽
Liber L Caput X. Et si IV. I 2 s
c aliorum,eamque duplici ratione connatat:in postreinna vero refert,&reiicit duas alias. Asserit ergo Arist. imnes ferme Philosophos se antiquiores conuenire irca productionem mundi,in eo,quod genitum , seu productum fuisse afferebant;differre vero, quia Plato sequutus Orphaeum, & Hesiodum , eum ponebat i corruptibileariatii vero corrumpendum esse aliquam do censuerunt,quamuis non eodem,sed diuersis modis. Sententiam igitur Platonis & aliorum, quod imu-dus fuerit genitus,& incorruptibilis duplici argumero refutat, quorum primum ita habet: Illud censetur in Philosophia certum,quod ut plurimum euenit, sed fere semper videmus, genita tandem corrum iuini in se habete principium suae corruptionis ergo si mu , dus fuit genitus ut afferit haec sentetia necelle estiali, quando fore corrumpedum:falsum ergo est, eum p nere genitum,& non corruptibilem.Secundo,si mundus fuit genitus:ergo ex aliquibus principiis: nam ex
nihilo nihil potest fieri. Vel ergo principia illa, prius
quam ex eis gigneretur mundus , potuerunt aliter se habere,vel non:si hoc secundum dicatur, plane sequitur,quodsex eis non suit prius constitutus mundus. ita nec postea potuit construi:quia idem, in quantum idem,& eodem modo se habens.semper facit idem. Si vero dicatur,prius qua ex eis gigneretur mundus, portuisset aliter se habere,non minus bene insertur,posse etiam aliter se habere, postquam mundum constitu runt, & ideo posse mundum ex eis constitutum aliter se habere,quod est posse ho esse, & corrumpi. Vtrumoque hoc argumetum procedit de generatione physica.Deinde reiicit expolitionem mentis Platonis adductam a Xenocrate, de aliis audioribus Platonis, & teste D. Tho. hic, bene Aristoteles impugnat.quod verba Platonis sonant,siue id Plato conceperit, siue non .
145쪽
- Secunda sententia fuit Democriti, asserentis ex casuali atomorum concursu genitum fuisse mundunaliquando,esse vero corUptibilem, & aliquando corrumpendum, nec iterum reproducendum, sicut con. ringit caeteris corporibus ex elementis genitis. H csententiam impugnat Aristoteles hoc argumento , si mu'dus genitus cst;ergo ex aliquo praeexistente,qilia
exvihilo non potest aliquid fieri stilicer,generatione physica vel ergo illud ex quo factus est,prius quam ex
eo fieret, potuit generationi subiici, ita ut ex eo gl-gneretur mundus,vel non potuit si dicatur hoc secundum euidenter sequitur, non potuisse mundus ex eo fieri,si vero potuit generationi subiici:ergo deliructo mundo ex eo genito permanebit, ut possit iterum generationi subiici sicut potuit,prius quam ex eo fieret mundus, cum 1 mundo non dependeat , sicut nec
a Tertia tandem sententia fuit Empedoclis,& Heracliti,qui mundum non solum genitum posuere,atque etiam corruptibilem,sed ita generaru& corrumpi dixerunt,ut post corruptionem iterum generetur , ite- .rumque corrumpatur , & quasi perpetuus quidam:circulus ex vicissitudine generationis,& corruptionis
Hus constituatur,nam amicitia congregante elemen-vavieneratur m dus, & lite eadem separante coriumpitur, dcita lite succedente amicitiae , & hac illi
imperpetuum, perpetua quaedam vicissitudo genera. rtionis,& corruptionis mundi essicitur.Qua sint etiam .ho argum. resetat Aristotcles: Eiusmodi vicissitudo impetua generationisin corruptionis mudi constare -non potest, ni si salua semper eadem substantia mundi, hoc est, eisdem elementis per amicitiam coniun- per litem separatis,& in propria loca redeun- ' cibus , quod si ita est sequitur,nec proprie mundum gene
146쪽
Lib. I. Cap. XL. Textus expositio. I 27 generari,iaice proprie corrumpi, sed quasi insenescere dc iterum repuerascere . vel ex puero senem fieri, &iterum ex senem puerum reuerti, quod patet esse ab
l nerabilia , se in Wrabilia di-
inaedam praenotat Aristoteles capite praesenti, utcommodius possit iamquenti explicare propriam sententiam:& priinti axisitati, quot modis ac-piantur generabile & corruptibile la& conimo et ingenerabile.& incorruptibile.Deinde explicat spes: ficationes mcum . possibilis , &impossibilis r coiaequenter docet,quonam modo definiendae sint poten
Tribus4giruc modis salo accipii solet angetaerabile
Primo pro eo quod incipit esse,coin prius non fuerit non tamen per veram generationem, sed alio modo, . qiIo pacto incipit esse motus,atque eitam tactus, uost enim generarat,aut fit motus.quia ad motum nec geWnerat i o,nςς morus terminantur , ut docuit idem mei Aristoteles s. libro physicorum, cap. 2. nec eriam adsensat ionem tactus,& propterea uterque ingenerabilis dicitur in hac prima acceptione. Secundo moda
dicitur ingenerabile illud,quod quidem incipere po-
147쪽
test per generationem . sed nondum est genitum igni vel aqua crastino die generanda, dicitur hodingenerabilis,qitia licet gigni possit, nondum tamen est genita. Tettio modo dicitur ingenerabile illud quod non potest ineipere e sse, cum prius non fuerit,
nec per generationem,nec alio modo, quo pacto caelestia corpora,& ptima materia apud Aristotelem dicuntur rigenerabilia, quia sine ulla inceptione ea positit, immo talis esse iustae videtur censuisse,ut aeter
na sint,& nullo modo possint incipere esse. Apud nos vero solus Deus hoe modo ingenerabilis dicetur,quia non per generatione vel alio modo, sed ex propria natura habet esse aeternum,α totidem modis accipitur incorruptibile, ut cuique patebit facile applicatis eisdem aeceptionibus significationi eius.Totidem etiam modis dicuntur generabile & corrupύbile, ut ex
accommodatione earundem acceptionum sit anifestum. Sed jur satius pateat significatio possibilis &impossibilis.doeeeta podalicui possibile est, seu id,
quod potest, intelligendum esse atque explicandum seu definiendum pes maximum, hoc est , non per
quamcunque partem rius,sed per ultimam, aut summam, ultra quam non se extendit potentia eius: hoe enim explicat integram rationem potentiaν,& non quod est minus, quae namque tantum potest , minus otiam poterit,non contra. Impossibile vero, hoe est,ta,quod aliquis non potest, ex opposito ait explicandum, seu definiendumaeue per minimo m, quod non, ut 6 quispiam potest portare decem libras dum taxat minimumquod non potest,erit undecima, per quam explicari debet thud quod sibi reputatur impossibile, vel quod idem est,potentia eius,quantomud id,quod non potest per minimum quod non, est explicanda, seu definienda. Adnotat tame Aristoteles,in aliquibus Foten
148쪽
Lib. I. C .XII. Textus expossis. rast
potenti is maximii ni sinat secundum excessum magnitudinis, ut constat in potentia portandi pondus:in .iliis vero per excessiim paruitatis; sed in quibustibee eodem modo veram esse doctrinam, quod per maximum sit potetia activa explicanda,ac definiendamum sicut maximo m desumptum per excessum magnitud nis e5tinet quidquid inferius se est,ita maximum desumptum per excessum paruitatis, ut intuenti pasti: t
DGerminatis autem his dicere oportet , quod
uisi i D deincepi est, sec. . D . . ad Breuis expositio textus. - ia 3
B Elaris supra variis Philosophorum sententiis fidia
capropositam quaestionem, & explicatis terminis eiusdem,intendit Aristoteles capite hoc pio ME: sententiam propriam. Dividitur autem caput in dubmembra: nam in primo duobus praemissis, propriam sententiam statuit .atque cori firri at, ac deinde effetus confirmatione reiicit sei rentiam Platonis ci oppossetam.Igitur praemittendum est,duo esse generarerinfi; primum cst eorum quae circa proprium esse iiiiiiita Philia surit, hoc est, ira habent esse , ut ipsum amittere non possint,vel ita sunt,ut non possint non esse,& h ε. dicuntur sempiterna;alia vero mutari posse a proprio esse,quod est, sic esse, ut possint non esse, ut de equcti vel homine singularibus notum est ,& haec cedituitu ac distinitum tempus habere existendi in natura re-rum. Deinde praemitti oportet, possibile, di impos
sibile verum, & fasum, posse accipi simpliciter, de I
149쪽
ex suppositione, quod late explicat Aristoteles, &per se patet , & non est idem simpliciter falsam . Besimpliciter impossibile, ut exemplis constat, secus
His praenotatis propriam sententiam tria contine. re asserit: primum est, omne sempiternum corrumpi non poste;quare verum esse non potest,quod mundus sit corruptibilis,& duraturus in perpetuum,quod hac ratione probat. Si res durans per infinitum tempus , ponatur corruptibilis, sequitur possibile esse, quod corrumpatur, sed possibili posito in esse, nullum incommodum sequitur, ergo potest poni in esse,quod corrumpatur;quod vero corrumpitur desinit esse : ergo verum erit de eo, quod aliquando non sit, cum vero semper futurum sit, ut pote sempiternum, Verum pro aliquo tempore erit, auod sit & simul non sit,quet sunt contradictoria quod latius prosequitur. Secundum est , sempiternum necessario esse ingenitum, quod sic probat: si sempiternum non necessario est ingenitum, ergo poterit esse genitum, sed repugnat esse genitum, quia quod generatur procedit de non esse ad esse, & ita quidem, ut prius tempore non sit,& eodem tempore transacto incipiat esse; ergo eo ipso,quod ponatuc sempiternum simul, & genitum,necessario debet cocedi, quod pro aliquo tempore sit, & no sit,quod est absurdum,ex quibus colligit Aristoteles,ingenitum,& incorruptibile,genitum,S: corruptibile reciprocari, cum idem si principium
generationis, & corruptionis, deinde sempiternum eum ingenerabili,seu ingenito,& incorruptibili, reci-proeatur, quia ingenerabile, & incorruptibile, nunquam potest incipere esse,aut desinere:ergo,quae procedunt de generatione naturali, & sic vim habent,
150쪽
ixon tamen aduerius nos dicetes iuxta fidem, mudum factum nitIe in tempore per productione ex nihilo. Tettio refutat sententiam Platonis relatam c. IO.
quia necesse est,rem quamlibet genitam, definitoseu limitato tempore agere,& pati,esse,& non esse: nam si tempus agendi; vel essendi eius sit infinitum,& temispus patiendi, aut non essendi finitum, sequitur plane semper esse, & non esse aliquado:quia infinitum tempus essendi comprehedit omne tempus,& ideo comprehendere debet finitu tempus,m quo non fuit. Necesse est ergo tepore illo finito non essendi simni esse,& no esse,quod praesuppositu fuit repugnare.Secudo, quia non minus repugnat aliquid ingenitu corrumpi, quam aliquid genitum esse incorruptibile,ut ex superioribus constar, sed impossibile rem ingenitam corrumpi,ergo etiam repugnabit,rem genitam nunquam corrumpi, ut de mundo docuit Plato. Denique, quia genitum esse corruptibile non potest esse fortuna,aut casu,sed ex principiis propriae naturae, nempe materia, quae principium est totius corruptionis,led materia semper est eadem, & semper se habet eodem modo, cum sit naturale principium, determinatumque proinde ad unum:ergo genitum semis per habet potentiam ad corruptionem, & ad non es
An mundus sis generali concurse Dei perpetuo
durare' it, an maiori indigeat ad perpetuitatem. replex concursus Dei distingui solet; gene