장음표시 사용
271쪽
in corporibus caelestibus,nec in modo agendi eorum per se considerato, sequuntur nihilominusi Casiuales effectus circa haec inferiora ratione causarum particularium,a quibus modificantur,& sςpe impediuntur influxus per se caesorum.
n Messa corpora influant in inferiorem mundum per solam lucem, vel etiam
per aliam virtutem. ΝVllus, quem viderim,negat, quod per lucem,
tanquam per agendi rationem influant corpora caelestia circa haec inferiora, quam sentetiam, ut Communem omnium statuit D.I homas I .paLq.67.art. 3. ostendens, lucem non minus esse activam qualita tem , quam calorem, & ideo per eam agere coelestia corpora in inferiora, quod euidens experientia conuincit: nam videmus lucem a Sole per medium effusam , non solum illuminare illud ac reliqua corpora, sed calefacere,& saepe intensum calorem circa ea prO- ducere.Et propterea titulus quaest. hoc praesupposito, quaerit, an solum per lucem, vel etiam per aliam virtutem operentur, in quo non est leuis dissicultas:nam plures Philosophi per solam lucem agere sentiunt, cuius virtute effectus omnes eis attributos operantur , ut Picus Miran. lib. 3. contra Astrologos cap. 1.& s. Medina 1.libro suae Paraenesis, gap. I. Georgius Agricola libro . & s. de causis subterraneorum, &quidam alij, inter quos enumerandus videtur Pater Pereira,qui tom. in Genes lib. 1.disp.aduersus Astrologos cap. 3. ratio. 4. quasi irridens alias qualitates occultas,quas in caelo ponunt,asserit nouitium inuentum,
272쪽
tum, & ignorantiae asylum elle. Sed diuerso modo hanc sententiam explicant praedicti Doctores, ut in
Probari potest testimonio Aristotelis, qui nullam
aliam qualitatem, vel rationem agendi praeter lucem concessit corporibus caelestibus in tota sua Philoso-ζhia,ergo praeter mentem eius est,aliam ponere. Pro-atur consequentia, quia si eam dari sentiret, aliquo
verbo eam insinuaret. Probatur etiam ratione, quia nemo agnouit talem qualitatem , nec ex effectu aliquo necessario colligitur, sed pro omnibus effectibus lux sussicit, non est ergo multiplicanda alia qualitas
sine urgenti necessitate. Antecedens probatur, quia cum lux,& calor caelestis sint qualitates superioris ordinis caeteras omnes qualitates inferioris mundi sua virtute, & eminentia continebunt, & ex consequenti eas producere potexunt,quare non est alia pro eis producendis multiplicanda. Secunda sententia praeter lucem ponit in corporibus caelestibus alias qualitates , tanquam rationes agendi,per quas effectus alios,sive qualitates a calore distinctas producunt, quas influentias vocare solent. Haee est communis iam in schola. & fuit Platoni propria , ut D. Damascenus testatur in libro de consolatione medicin. quam tenuerunt antiquiores, & gr niores scholastici, Diuus Thomas secundo lib. de caelo, lectione io.&in χ.distin 2.IJ.quaest. I .ari ic. 2.ad s. Alberrus Magnus,quaest. I. Bonau. dist. I 4. quaest. perinultima, Richardus ibidem, circa tertium principale,quaest. F.ad s.ibidem etiam maior quaest 1. Ferrariensis 3 .contra gentes ad caput 84. Abulensis in 3 .lib. Regum,cap. II quaest.9. Pater Toletus a. lib. de generatione, quaest.2. conclusione 4. & Patres Coni ti-cςnses, .lib.de caelo,cap. . quaest. . cum caeteris omnibus
273쪽
nibus recentioribus, & haec nobis tanquam vera plaeet. Probator primo, quia corpora caelestia generant in ultimis terrae visceribus squae non potest lux permeare, nec caelestis motus omnino attingere) aurum& argentum, & caetera metalla, ergo necesse est eis aliam virtutem,aut influentiam concedere,per quam talem effectum producere valeant. Antecedens probo,quia in visceribus terrae nulla potest dari, nec excogitari qualitas, vel virtus sufficiens ad hρs effectus producendos longe perfectiores ipsamet terra,& aliis qualitatibus constantes, quibus eadem terra prorsus caret,ergo neque ab ea produci possunt, sed neq; alia causa inferior excogitabilis est,a qua producantur ut per se est manifestu)ergo a solis corporibus c testibus generari possunt.Quod vero non possit eos attingere lux,nec motus probatur, quia impossibile est, tam
ingentem tetrae crassitatem peruadere, aut penetrare
lucis radios. Quod vero a quibusdam dicitur lucem
quidem non penetrare denutate illam magnam,bene tamen calorem ab eadem cum Sole multiplicatum, per terrae meatus, friuolum est , quia lux productν insuperficie terrae, vel extensa ad aliquam eius prosunditatem , valde limitatam habet sphaeram activitatis, ad quam possit extendere effectum caloris, & calor, quem intra hanc sphaeram producit, non habet tantam intensionem , ut possit tam vastam molem penetrare,praesertim cum maximo sit ei impedimento intensa frigiditas terrae in densissimo corpore residens,& haec omnia manifesta sunt experientia explorata, ergo insufficiens causa horum effectuum redditur, nisi ad caelestem influentiam a lumine,& motu & distinctam confugiamus. . Secundo probatur duplici experientia, priori quidem , quia norum est,acum attritu magnetis confricatam
274쪽
Lib. II. Cap. III. si uas. II. 2 Sy
catam trahi a caeli partibus polo vicinis , quam attractionem a luce non fieri manifestum est . quia nemo concessit luci vim attrahendi. Praeterea talis attractio fit plane densa caligine, & acu ipsa in tenebroso loco posita,ut euidens negantiu experientia docet.Ex quo plane collisitur, non solum a luce non fieri, sed nec αfieri necessario ex interueniente, aut deserente talem virtutem,& proinde necessario ponendam esse aliaria a luce distinctam in astris. Experientia posterior est fluxus, & refluxus Oeceani ex communi consensu Philosophorum a Luna procedentes,qui effectus, ut docet experientia , duobus temporibus fit, quibus a luce eius procedere repugnat,videlicet in interlunio, quando eiusdem Lunae facies, quae mare respicit, lumine destituta est, & Luna etiam in altero hemisphaerio existente,nec propterea talis motus aquae his temporibus remittitur: signum igitur est, non a luce, sed ab alia eius virtute, aut influentia a luce distincta fieri. Probatur tandem, quia receptum est etiam ab autoribus,oppositae sententiae, corpora caelestia, atque influxus astrorum produceie,in inferioribus corporibus,non solum calorem, sed frigiditatem, & caeteras qualitates primas,cum mixta, quae eis constant,per se
ab eis generentur , sed per solam lucem non possint
eas producere: ergo alia est necessario excogitanda qualitas,quae sit eis ratio eas producendi. Huic efficaci argumento tribus modis respondent aduersaris nam Picus Mirandulanus per lucem solum calorem produci asserit, hunc vero calorem , quia caelestem, caeteraS Omnes qualitates primas eminenter continere, & ideo eas producere. Itaque lumen remotam causam earum esse censet. Haec tamen solutio falsa
probatur primo,quia euidens est, lucem a qua pxoce- i
275쪽
dii calor, maioris este virtutis, quam calorem, Cum Cum producat tanquam causa aequivoca, a qua at ii etiam effectus, calore diuersi procedunt, sed lux non potest producere omnes qualitates primas, sed solum
calorem,neque eas proinde eminenter contingi, Ergo sine fundamento dicitur,calorem eas continere,ac producere posse.Secundo calor elementaris est eiuDdem speciei cum calore producto a luce, sed nec ille continet,nec producere potest caeteras qualitates primas:ergo neque iste. Euidens est consequentia,& an recedens probatur, quia calor elementaris intenditor a calore Solis ut probat experientia) in aere calefacto a Sole, ergo sunt eiusdem speciei ; nam quod specie differt ab alto,non potest ab eo intendi,cum sit
diuersae naturae,& conditionis. Et urgeri potest argumentum,quia qualitates istae sunt limitatae perfectionis:ergo nulla earum potest producere effectus contrarios, ii enim Deo , tanquam via uersalissimae cause,in qua omnia continentur,id concedi potest. Propterea alio modo respondet Agricola, videlicet, iam lucem, in quantum est virtus unius Planetae,ut Solis,causare calorem, & in quantum virtus alterius, frigiditatem; & pariter caeteras, ut est virtus aliorum. Sed non est minus falsa haec solutio. Primo, quia de auro,& argento probauimus non posse a luce produci ullo modo in terrae visceribus, quia naturaliter est impossibile , lucem peruadere profunditatem terrae densissimam ; quibus argumentis eodem modo conuincitur, id non posse efficere, siue accipiatur pro ut est virtus unius, vel alterius astri, cum eadem sit repugnantia,ut per se est manifestum. Secundo,quia nullum est fundamentum,ad distinguendum specie lumen diuersorum astrorum , etiam si nec to- tua nec partem eius a Sole emendicent,ut ex aliis e
276쪽
sectibus eiusdem rationis alumine omnium causatis constat. Ergo falsum erit eidem lumini tribuere effictus specie diuersos,prout virtus diuersorum astrorum. Accedit testin ionium.Aristotelis .lib. de partibus animalinm,capit. F.in medio asserentis,plenilunii noctes calidiores esse propter pleniorem lucem, Quod verum eise non potest nisi talis excessus caloris a luce Lunae , aliorumve astrorui m producatur; quare falsum est, quod lux tantum sir productiva ea- lotis, ut est virtus Solis aliarumve qualitatum . ut est
Nec tandem minus est salsa solutio commentato ris 2.lib.de caelo, commento 42. α aliorum; qui eum sequuntur: nempe , caelestia corpora per se tantum producere calorem;frigiditatem vero,& caeretas tare tum per absentiam lucis, quod est pen accidenae eas producere. Probatur vero falsa. Primo, quiarumam nus pense pertinet ad uniuersalem causam regii comporearum,caeteras qualitates primas producere,quam calorem , eum omnes sint dispositiones pec se ordinatae a matura ad introductionem formarum materia. lium , & compositorum generationem : ergo absiti dum est,dicere, hunc tantum per influxuma Iax vero per absentiam producere, aut per accidensn-cundo, quia communis est omnium Philosophorumsimen tia , caelestia corpora sua virtute, atque eminentia elementa coptinere, ergo confinent primas omnes
qualitates corum:quare per se possunt omnes producere,& cum non possint per solam luceni ut probauimusὶ necesse est,aliam virtutem , luce eis, ncedcre,
Ad idistimonium Aristotelis respondeo, quod licet expresse Don secerit mentionem alterius qualitatis a luce,ex his tamen, quae de influxu caelestium corpO
277쪽
rum docuit, colligitur,eam tanquam necessariam p suisse, ut ex testimonio super i nobis allato constar. Ad argumentum concedimus luci expellentiam supers aeteras qualitates: sed non tantam, ut sua virtute contineat omnes qualitates primas, hoc enim repugnat accidenti alicui determinato, quare repugnat etiam eas prciducerer immo cuicunque alteri Wialitati necessario ponendae in astris repugnat continere
omnes,sed plures ponendae sunt in diuersis astris, pro hisp, caeterisque essectibus diuersis producendis inmundo inferiori, quas concedimus nobis esse occultas, &solum per effectus cognosci a posteriori, sicux virtutem magnetis, , alias horum inferiorum corporum cognoscimus per essectus ,& modus iste cognoscendi sufficientissimus est, ad eas ponendas, erimque conuictii potuerunt eas omnes iste Philosophi. Quae omnia sic intelligenda sunt , ut pro effectibus accidentalibus producendis lux, aliaeque influentiae cultae ponantur, a quibus , tanquam , praecipuis causis, atque proximis procedant ; nam substantiales effectiis, quos caelestia corpora in mundo 4nferiori prodqcunt,solum ab his qualitatibus , tanquam ab instruiuinatis eoru producuntur; substantiis vero e sumιitar ciam , causis praecipnis, mediis formis sub- statialibus.tanquam rationibus,aut virtutibusagendi.
' An motus circularis caesi fit ei ratio agendi in inferiorem mundum; Asolum conditio.
SNndiuius lucem ,& alias occultas qualitates is quas tofluentias vocant in esse caelo rationes
agendi, sed an sint rarispes agendi suis ciente4 per se,
278쪽
δc ideo completae , vcl compleantur, de sussicientes fiam per motum & ita motus sit quasi partialis virtus, seu ratio agendi, aut solum sit conditio applicans easdem rationes agendi per se sufficientes ad corpora, circa quq operaturae sunt, non est certum,& propterea
vectitur in quaestionem. Prior igitur sententia tenet, esse quidem motum, rationem,seu virtutem agendi caelo, saltem partialem, ita ut ex ea , & luce, siue alia occulta virtute, vel in fiuentia,fiat una ratio,aut virtus agendi totalis, &no esse solam conditionem, sic Banes χ.li. de generatione cap. I .quaest. I .conclusione 4.& videtur idem sentire
D.Thomas ,& complures abj ex eius discipulis, quaestione sequenti reserendi. Probatur testimonio Aristotelis multis locis,praesertim 8. lib. Physicorum tex. I 3. docentis , Omnes motus inferiores reducendos esse ad motam caeli,tanquam ad primum, qui est caeterorum causa: esse autem causam plus dicit,quam esse conditionem, & idem est,ac esse rationem, seu virtutem agendi ; ergo censet ita se haberi resipectu eaelit sed specialius,& expressius 2.libro die caelo, Cap . tex. r. ubi haec verba legimus: Calor autem ab 'sis, ct lumen generatur attrito aere ab illorum Lisone, nam natura
aptus vi motus ignire ct ligna, ct lapides, di serrum;
quibiis aperte docet, motum caeli aliquando rignire lapidem ,& serrum, dum per aerem monentur . vel in eo atterunturiquod non potest csse verum, nisi sit ratio, aut virtus agendi caelo: nam ignire, vel cales cere, solam dicitur illud, quod ignom , vel calorem producit, Sc solum producere dicitur , quod causa. ignis geniti, vel caloris est, non quod ost sola conditio. Sentit ergo Aristoteles, motum caeli non esse solam conditionem , sed causam , vel causandi rationem. Et probatur ratione satis essicaci ex eisdem
279쪽
verbis Mi telis elicita, hoc modo : motus.est causa caloris in corporibus calidis,quae eo ipso, ac mouentur, incalescunt ut euidens experientia docet seci non potest excogitari alia causa, vel virtus agendi , a qua producatur talis calor praeter motum; ergo non potest negari,quod sit ratio agendi non solum cado, sed aliis corporibus inferioribus. Probatur minor, nam
dum per aerem quantumlibet frigidum,siagitta prosi-citur, vel nos ambulamus,illa,& uos incalescimus, &causa noui caloris producti non potest esse calor aeris, eum praesupponatur nimis frigidus, sed nec calor propri, corporis moti potest nouum calorem in se causare, quia calor non potest se ipsum intendere v.tute propria, alioquin Ophraretur vltra propria perfectionem se perficiendo. Relinquitur ergo,non dari aliam
causam noui caloris producti praeter motum, quare necesse est,fateri esse rationem seu virtutem agendi,ω non solam conditionem .Et urgeo argumentum,quia caelum est quasi instrumentum intelligentiae: instrumentum vero non operatur, nisi per per motum,quo mouetur a praecipuo agente,& saepe locali,ut patet de serra , & aliis instrumentis artis : ergo non habent aliam rationem agendi praeter morum,quae erit ratio agendi caeso. Et eerte si motui caeli denegetur esse rarionem causandi,nec potest esse maioris virtutis, nec possiant inseriora corpora magis dependere ab ipso, quam a motu aliorum eorporum inferiorum, quod
Nihilominus probabilior longe sententia negat,
motum caeli esse ei rationem agendi totalem, vel partialem,& talum concedit,esse conditionem applicantem virtutem activam caelorum ad diuersa loca, MCorpora horum inseriorum. Ita Vallesus de sacra Philosophia,cap. 3 r .pagin.263.& lib.ε. controuersarum
280쪽
med.cap. 3. Toletus 2.libr.degcnerasionC, quaest. Ia. sundamento I . & omnes recentiores fere. Probatur
primo, quia caelum, etiam si non moueatur, est enscomplerum,habens virtutes operativas, sicut habent caetera corpora completa inferiora,vr ignis, vel aqua. immo longe esticaciores , sed inferiora corpora non indigent motu,pro ratione, seu virtute agendi etiam
partiali,sed sine illo possunt agere in quodlibet subiectum capax intra propriam Sphaeram activitatis extintans , ut experimento constat; ergo nec caelum indigebit.
secundo,quia morus localis,quicumque ille sit, tum habet esse viam ad acquirendam localem prςsentiam,vel modum eius,sed constat, localem praesentia activam non esse,sicut extensio localis, vel quantitas activa non est, nec ideo posse effectum aliquem H ducere;ergo nec motus localis,qui est quasi fieri eius vllam potest virtutem habete producendi emetirinaliquem circa corpora.Et urgeri potest argumentum, quia effectus debet contingri aliquo modo in virtute causae: sed qualitates, aut effectus alios productos pee lumen, aut caeteras influe*lrs non potest continere motus localis, cum sit res imperfectissima; ergo necesse rationem, seu virtuteis eos producendi. Probatur tandem , q*a certum est , Solem quiescentem in
bello Iosue,atqiRetiam post diem iudicij, illumbaause,& illuminaturum inferiora corpora,& consequenter,tunc eadem calefecisse, & calefacturum:ergo non
habet motum pro ratione agendi rotali, vel partiali: nam si haberet, non posset sine illo effectum aliquem producere. Accedit, probabilem esse & D. Thomae expressam sententiam svr mox videbimus asserentem, caelum Empyreum influere in inferiora corpora, aliquem effectum in ea producendo, quod tamen im-