장음표시 사용
281쪽
mobile esse ab omnibus ipsum ponentibus asserituri
ergo motus non est ei ratio agendi, nec proinde caeteris corporibus caelestibus. Vitiino argumento respondere oporter, nam pro soluendis caeteris infra ad cap. 7. specialis controuersia erit agitanda) & primo negandum est, caelum esse instrumentum proprium intelligentiae,quia quidquid caeleste corpus in haec inferiora producit,sivo ut praecipua causa,sive selum disponendo subieci'm, ad recipiendum effectum ab altera, .propriae virtuti eius, ut luci, vel alteri influentiae proportionatum est, vide calore, quem media luce, & aliis qualitatibus, quas mediis aliis astrorum virtutibus causat, manifestum est quia in eisdem virtutibus continentur, quare nec eas excedunt, neque ideo respectu earum, in strumentum intelligentiae esse potest caelum, aut motus illius: Deinde etiam si esset instrumentum, non deseruiret ei motus, ab intelligentia causiatus, pro ratione agendi, sicut sorte contingit in instrumentisattis, sed solum pro conditione applicante, cum ex se habeat caelum sufficientem virtutem ad eos effectus. Vnde non est maioris virtutis motus caelestis, quam aliorum corporum inferiorum, nec habent maiorem dependentiam inferiora corpora ab eo,
quam a motu caeterorum, tanquam a virtute, seu r i tione agendi , quia neuter est ratio agendi, tanquam a conditione vero multo magis depen- dent, quia maiores,acillustriores virtutes affert,& a quibus magis depen- ,
282쪽
An cessante motu caelesti , cessere debeant motus --nes,actionesque inferiorum corporum.
CBrtum est, actiones intentionales ,& quae non ordinantur ad generationem substantiarum, ut illuminationem , & productionem specierum intentiohalium, non necessario cessare , cessante motu
caeli i sed permanere posse, ac permansuras esse post diem iudicij, caelo quiescente. Ita Divus Thomas
ςxpresse, de potentia quaest. 3. articul. 8. & cum eo caeteri omnes statim referendi, cuius egregiam ramtionem reddit, quia actiones istae minus materi les sunt, & propter esse diminutum , & intentiis-nale spiritualibus similes, nec ad materiales generationes substantiarum ordinatae r ergo licet a caelo mundum illuminante dependeant non tamen ab eius. motu , sine quo illuminare posse constat; quare eodem caelo quiescente perseuerare possunt in mundo inferiori. Solum ergo habet locum praesens controuersia de actionibus, ac motibus corporum inferiorum pertinentibus ad motus eorum, &ordinatis ad generationem, & corruptionem substantiarum, an omnino cessarent motu caui cessante. De quibus apud omnes etiam constitutum repeIio, necessarium esse motum caeli, ur actio sci & motus isti exerceantur a corporibus inferioribus , prout oportet ad conseruationem,& propagationem tOIius inferioris mundi. Cuius ea est ratio,quia nisi mouerς-tur caelum , eodem semper: modo illuminaret, eodem semper modo influeret, caloremque, aut frigus aliasque qualitates,. aut secundum excessum.
283쪽
vel defectum produceret semper, nec posset influxus
eius . secundum distributionem accommodatam, communicari corporibus . illuminante vero eodem modo semper. Sole , vel excessum caloris eis imprimeret, quo combuxerentur , vel ita remissum, cum quo neque sibi similes effectus edere possent, per quos conseruarentur species, nec proprium corum temperamentum dici posset consistere: necessaria igitur est alterna vicissitudo illuminandi, calefaciendi, atque influendi, quam constat sine mo-ru non polle a cano praestari; sine qua etiam, viciniitudo generationum , & corruptionum , Omnium que corporearum actionum , & motuum , quam singulis annis conspicimus, cessaret: nam cum plantarum geminario , fructuum , segeLumque productio. potissimum dependeat ex caloris , aliarumque qualitatum incremento, quod non potest prouenire a Sole, & aliis caelestibus virtutibus, nisi per motum approximatis, fit pro hac vicissitudine , & varietate generationum , corruptionum, & motuum, tantoporq neeellaria ad bonum statum consistentiae, atque conseruationem inferioris mundi, necensarium esse motum caelorum, & ex consequenti cessare eo cessante. In eo igitur sensu dumtaxat locum habet quaestio praesens, nempe , an tanta sit naturalis dependentia corporum inferioris mundi hmotu caestorum , ut eo cellante nullum motum cor
poreum habere possint, neque ulla possit substantiarum generatio ι aut corruptio , vel qualitarum corporearum productio ad cam ordinara Con
Et prior sentεtia asset it, omnes penitus cessaro, nsaturo'; post die iudicij caelo quiescente. Ita Simplicius,que resert D.Thom.a.lib. de caelo, lectione 4.ad λ 2 finem
284쪽
duplici uniuersali principio Aristotelis : primo quidem a. lib. Metaphysicae cap. a. text. q. hisce verbis: Nescimus a tem verum absque causa, unumquodquι vero
id i um maxime aliorum est secundum quod alys uni τα-tio inest, is puta inu calidissimum, etenim rateris hic est caliditatis causa. uare verissimum est etiam liquod post
ri bin, ut vera sint,causa est. Quod communiter circumfertur sic: Primum in unoquoque genere est causa seu mensura ωterorum. Posteriori vera a .libro Physicorum cap. 8. text. 73. Quod autem inquit lationum circulatio prima sit, manifestum est. Ex quibus colligunt, motu caeli cessante, nullum prorsus caeterorum permanere,quia cessante causa praesertim uniuersali, cessat necessario effectus. Deinde rarione: Primo, quia cauta essentialiter subordinatae ita se habent, ut inferior agere non possit sine concursu superioris, cum estentialiter ab ea dependeat in agendo.Quod etiam docuit Aristoteles a. Metaphysicae cap. 2.tex .6.ini hic
vota: Guare si primum nihil est,omnino nulla Musa s.
Sed inferiora corpora essentialiter subordinantur emtestibus,quod usque adeo verum est, ut saepe'assi tD.Thomas, este quasi eorum instrumelata . quae priminde non operantur,nisi mota ab eis:ita enim se habre in mundo magno motus caeli respectu aliorum. MU in paruo .i est homo in se habet motus cordis spe , ctu aliornm membrorum:ergo non possunt qaeuisqua gere, nisi mota a caelo, & ideo cessabunt molin iom.
285쪽
nes, actionesque inferiorum corporum motu caeli cessante, quemadm9dum cessante motu cordis, ceΩsans inocus omnes atrorum membrorum. Quod expendens, atque confirmans Aristoteles, 8. libro Physicorum,capitulo i. text. I. asseruit morum caelestem
esse quasi vitam caeteris corporibus in natura existentibus, & I. libro Meteorotum, capitulo 2. ino tere inferiorem mundum continguum ,seu ooniuncitums es siverioribus lationibus, ut inde vis eius uniuersa regatur. Et PIaro in Theaeteto, hil aliud, inquit, per catenam, quam Solem Homerm intelligit,quia quo que Solis circuitus praeseruat,omnia tam deorum,quam hominum Ant, at que seruantur. Alludens ad auream catenam, per quam Homerus Octauo Iliados, harum omnium causarum
Secundo probat Iauellus, quia necessarium est, omnem motum reduci in aliquod principium immobile ergo necessarium quoque erit,omnem actionem generabilium corporum reduci ad aliam causam in- generabilem: sed non est alia praeter corpus caelester ergo ad illud tanquam ad uniuersialem causam reduci debet,ex cuius motu dςpendere necessarium est. Minorem probat, quia talis causa ingenerabilis non est intelligentia creata, quia haec non potest immediate transmutare materiam ad formam, neque etiam Prima Dinnium causa, nempe Deus, quia prima causia
n agit per se immediate in haec inferiora, sed pers fas medias ; ergo erit, caelum ; tum quia non re tiat alia I tum etiam , quia caelo dedit virtutem , MMuram , quibus mediisin mundo inferiori operetur, particularibus causis concurrens ad productione , mrsim effectuum: motu igitur,&concursu eius cepi x ., necesse est subito cessare omnem actionem
intraturum agentium. r, Tertio,
286쪽
Lib. II. Cap. III. Eu . IV. 267
Tertio,quia mouere aut agere in morum proprium est primi agentis, & propterea caeteris repugnat, VLAristoteles 8.lib.Physicorum saepe repetit & D.Thcimas docet I. pari. quaest. 3. arric. I.ergo inseriora corpora movere,aut agere nequeunt, nisi mota a primo corpore,non moto ab alio corpore,sed a solo spiritu; sed primum corpus mouetioseriora, per proprium morum ab intelligentia causatum;ergo nequeunt habere motum ullum eo cessante.Et urgeri potest argu mentum,quia post diem iudicit,nec motus,nec generationes erunt in inferiori mundo; cuius nulla potest alia ratio conueniens assignari praeter cessationem
Posterior sententia negat, motus omnes,actiones,& generationes cessare mixto caelo; quam sequuntur Alexander,ut refert O.Thom. 1.libde caelo lect. 4. ad finem,Scotus in h.dist. I .quaest.3.Richardus distin.2. circa tertium principale quaest. 3.Durandus distin. I s. quaest.vltim. Argentina dist. I .artic.a. Iuxta quam sit
prima assertio:corpora sublunaria in suis actionibus,& effectibus producendis, non dependent per se, &intrinsece a caelestibus,nec sunt causae eis essentialiter
subordinatae. Haec est ex mente omnium, quos pro sententia posteriori retulimus. Tenet noster Suareae tomo s. Metaphysicae,disputatione 2.sectione I .num. Io.& placet omnibus fere recentioribus, quamuis contrarium teneant Iauellus i 1. Metaphysicae, quaest. I 3. Soto 2.lib.Physicorum,quaest. 4.conclusione i.&in .dist.48.quaest. 1.artic. 1.neque ab ea dissentit Feserariensis 4.contra Genteacap.97. g. Aduertendum tertio. Probatur primo ι quia vel ipseriores causae sunt sussicientes,atque completae in suo ordine particulariin proximo, vel insufficientes, quarum des ctus 1 caelo suppleatur;si hos stremum detur,plane sequi
287쪽
tur quod licet Icari' dependeant, sicut una causa partialis ab altera, non tamen ei subordinentur: causae enim egentialiter subordinatae,quaelibet est sufficiens in suo genere,licet inferior depedeat a superiori. Probatur consequentia,quia a natura totaliter,sed partialiter dependebit ; si vero dicatur primum , sequitur non indigere auxilio , vel concursu caelorum,ad producendos proprios effectus i & ideo non subordinari eis essentialiter et probatur consequentia , quia non est excogitabile , quid eis praestare valeant quo indigeant.
Et si dixeris,sussicientes quidem esse in suo ordine, in hoc sensu, quod susticientem adhibens concursum, particularem & proximum, sed eum adhibere
non valent nisr caelo cum eis concurrente et neque
erit absolute loquendo sufficiens concursus particularis earum , quamuis in ratione particularis sit sufficiens,nisi uniuersalis caelorum accedat. Contra hoc
sic arguo, quia si concursus particularis sufficiens est ut particularis,vel dependet , concursu caelesti inesse,& conseruari,vel non:dependere est impossibile, quia si parricularis causa sufficiens est ad eu praestandum:ergo erit sufficies ad esse eius, & exaeonsequenti ad conseruationem,supposito concursu primae causae, a qua certum est utroque modo dependete:quare
non apparet ulla necessitas dependendi ab influxu caelesti,vel ei essentialiter subordinari. Secundo, quia ideo inferiores causae subordinantur primae essentialiter,quia non solum dependent in suo esse ab ea, sed
accipiunt omne virtutem operandi,& omnem concursum,ut virtus ea sum actionos, & concursus fiant,&consequentes a DeGUsine cuius influxu nec fieri, nec conseruari possunt Sed euidens est, non sic dependere areaelo, quia per soI-Uoncursum diuinum, de
288쪽
Lib. II Cap. III. Ei . IV. 269
εc proprium ab eo simul factum, & conseruatum consistere potest virtus opeiandi earum, actio, Mconcursus afficiens in suo ordine ad productionem effectus : ergo di nςgandum omnino est , quod essentialiter subordinentur. Et urgeri potest argumentum hoc modo: si particulares causae non acciperent es Ie,virtutem operandi, operationes ipsas, atque concursus a Deo,& denique conseruationem horum omnium,sicut possent sine illo esse,& conseruari, sic possent sine eo concursum proprium praestare.& ex consequenti effectum producere, qui ab eis solum posset sufficienter dependere, & propterea non essent tales causae essentialiter Deo subordinatae: sed euidens est,no accipere a corpore cςlesti propriu esse,& virtutem operandi, & euidentius non fieri a caelo propulum coacursum, & actionem earum, sed a solo Deo accipere esse,&viribtem operandi, & ab eodem Concurrente cum propriis virtutibus praestari sufficienter.atque conseruari proprium concursum, propriamque actionem ex se sussicientem ad talem effectum:ergo nec dependent essentialiter in proprio es se, propriisque operationibus a caelo. , nec sunt causae essentialiter ei subordinatae. i Secunda assertio est cessante motu caeli,non cessarent eo ipso motus inferiorum corporum,nec omni no generationes viventium quorucunque,quia eandeprorsus virtutem operandi habent corpora caelestia sine motu,& cum illo,& per motum solum acquirunt maiorem approximationem diuersarum suarum partiuui , ad haec, vel illa corpora inferiora: ergo cessatio motus non potest tollere,quin per virIutem agendi in eis permanentem operentur, circa corpora omnia intra sphaeram activitatis eiusdem virtutis contenta,& iuxta mensuram eius imprimere eisdem proprios
289쪽
Prios effectus. Antecedens probo , quia nihil virtutis essectivae in inferiora accipit caelum ab intelligentia
mouente: haec enim,iuxta communem sententiam
D.Thomae I .part.quaest. Io .artic. 2. & 3. nihil potest corpotibus imprimere praeter motum localem, aut etiam impulsum ad illum:permotum autem localem, solum potest acquiri praesentia, vel nouus praesentiae modus:ergo eadem semper perseuerat virtus intrinseca effectiva corporum caelestium,maxime cum het ut pote naturalis potentia conueniat corporibus ex propria forma,ut in aliis constat.Quod multis exemis piis ostendi potest: nam caelo quiescente non tolliretur,quin Sol illuminaret inseriorem mundum, eumque calefaceret, atque etiam quin Luna humectarer & moueret mare, & pari ratione per alias virtutes occultas alios effectus produceret, per quos eadem
inferiora corpora alteraret. .
Secundo probatur , quia magnes etiam localiter immotus ferrum attrahit, & ignis intra sphaeram suae activitatis calefacit contenta corpora, ad quos effectus, & motus edendos, caelesti non indigent, per
quem nec augentur virtutes eorum,nec approximantur ad alia corpora, nec videtur excogitabile, quid aliud a motu caeli percipiant, sine quo eosdem effectus , ac motus edere non possint. Et pari ratione de caeteris virtutibus, etiam vitalibus fatendum est : per quas quaedam corpora sibi similia generant,in eisdem generationibus causandi perseueraturas, caelo quies cente,cum ex se sint sufficientes ad tales effectus producendos nec aliquid per motum caelestem accipiat, corporibus caelesti hus, quod sine motu accipere nequeant. Urgerique potest argumentum cx his, quae in bello Iosue,ludicum ii o. cessante motu caeli contigerunt:mouebantur enim homines, & animalia, sicur
290쪽
Lib. II Cap. III. Eu . IV. 271
prius, & id quidem sine nouo miraculo , nec ex virtute prioris , siquidem huius nulla est necessitas, nec
fundamentum ; ergo necessiarium non est, motuS,&actiones Physicas cessare,caelo quiescente. Probantur tandem, quia inferiora corpora non sunt essentialiter subordinata cailestibus, ut probauimus,sed prorsus accidentaliter,quam tum ad aliquem modum exercendi has, vel illas operationes cum tali vicissitudine , aut varietate, aut etiam , quantum ad diuturnam perseuerantiam in eis;ergo non dependet in eis exercendis simpliciter ab eis : vel eorum motu. Et urgeri potest : nam operationes minus materiales, ut illuminationes ., sensationes internae , atque
externae, operationesque obiectorum e X ternorum,
i per quas immorantur sensus speciesque in eis produ-cutur, hisque similes perseuerare pollunt, ac de nouo procedere a suis causis proximis , motu caeli cessante iuxta Diuu Thomam, & omnes Opinantes:ergo non subordinantur ei essentialitet corpora, a quibus p cedunt.Ex quibus efficaciter satis probatur,nec in cae teris motibus essentialiter ei subordinari, cum essentialis subordinatio communis sit omnibus, ut patet
de subordinatione respectu primet cause.Qu'd enim minus sint materiales istae,nihil refert,siquidem intra genus Physicum,& materiale Eontinentur, & solum
dicuntur intentionales motus , & res minuS materiar les,quia intra genus materialium rerum magis dimia
nutum esse habent quod impossibile est tollere dependentiam, vel subordinationem, si semel ponatur essentialis, non est igitur talis censenda, & propterea
neque censendum, cessaturos motus . vel actiones sublunarium corporum,caelo quiescente.
Assertio vhimMoessante omni influxu caelesti , adhuc non cessarent motus omnes, nec generationes