장음표시 사용
291쪽
rerum,sed cessarent omnes generationes viventium,& aliorum , quorum vel non datur causa particularis inserior per se, vel non omnis sufficiens. Prior pars sequitur efficaciter ex prima aisertione, quia si inferiores causae non subordinantur essentialiter caelo, sequitur, quod suffieientes sint ad producendos proprios effectus, neque aliquid eis in proprio ordine causandi deficiat,ac proinde,non indigebunt aliquo caelesti concursu, sed cum solo concursu prima: cui essentialiter subordinantur) poterunt eos naturaliter producere.Sed adhuc eam probo sie:Plures sunt causae inferiore*,habentes proportionatam, ac sufficientem virtutem ad proprios effectus producendos. Vt ignis sufficiens est combustionis,& alterius ignis causa:ergo praeter generalem concursum Dei, non indiget alio, ad talem actionem, & effectum producendum.Probatur consequentia,quia ex concursu primς, ac proximae causae sufficientis resultat unum integrum Concursum , atque completum, & persectum,
cui nihil deesse potest ad producendum effectum sibis milem in specie,neque est intelligibile, quid ei prae stare possit corpus caelester quare etiam si tincursus
eius omnino cellaret,non celsarent tales causae a generatione, vel productione suorum effectuum. Pro
batur deinde posterior pars;quia generatio vivetium indiget calore Solis , quia si non foveatur seminalis
virtus,non valebit materiam disponere, neque organizare, & ex consequenti nec uni em animae cum eo attingere ; &propterea de humana generatione loquens Aristot.2.lib.Physicorum cap. 2.textu 26. Verba illa protulit: MI, ct homo generant hominem , quas dicat, non posse solum hominem perficere generationis opus, nisi , Solo adiuuetur,eiusque calore foueatur.Par est ratio de caeterisgenerationibus viventiums
292쪽
tium , sAnio argument uiri a maiori satis effieax ex humana generatione desemitur ; probans de eis, quia si animal per festissimurn, quale est homo, habetis i perfectiorem longe animam,& iuxta persectio nem eius generaturai potentiam valde perfectiorem , non potest sine c61icursu caesesti homineri sibi smilem generare, longe minus poteruliu 'i ἡ-
perfecta animalia generare sibi similia, in φωνria
speisie: eo igitur ce ance , celsabular omnes genera tiones vinenti m , eorum: praesinim quae non habent eausani particularem iussia d isponsilis nilae,ria,& organizetur corpii, ypro introductione anu nae', qualia sunt , quae exputri materia generamur, ad quarum generat aen, trecenFest , cillestia e pora eoncurrere, m udriam disponcndo loco furiticularis cau*.arque etiam Angelos applicando acti, ua passinis. An vero introductionem animae: & villisa nem eius cum eorpore, ae proiiade getaerati them substantialem attingam cselestia corpoYa;rhserius db
ventium eadem ratione eonvincitur , cieto inno in. fluente non posse naturalirer permanere, ut delim rationibus metalltarum,m vi lceribus terra 'quae ei mnon habeant alim causam 'patricularem pet se, vel certe non fossiciei rem, pet lubem,'& caloiem Solis, aliasque caedestes influentilis producuntur per se. Quare necesse est,his influentiis penitus ch ssantibus,
Addendum tamen est , cessat e motu eacti, omnique cavorum influxu , paulatim , ac post brcue rempus, cessarent q aecum se actio ads, gelleral ines, is motus inferiorum corporum, quia omnia corpora mixta corrumperentur I di esse desinerent, maxima-
293쪽
que ex parte in elementa abitent: nam si sol, dum mouetur, tam intensium producit calorem in mundo inferiori, quanto magis inrensum produceret, in eadem dispositione perseverans, cessante motu i quare temperamentum mixIorum destrueret,ipsaque dissiparet, & maxima ex parte in ignem Conuerteretpex opposito vero, partes inferioris mundi, quas sine motu,*on posset attingere, conuenienti calore destituerentur , &prae nimio frigore , de humore deficerent . propriis , ac naturali temperamento ,& ita destruexentur,& in aquam,vel terram abirent; & Propter haec metiro mcatur motu caeli quasi horum inferiorum vita,&conseruatio, quia ad temperandos caelestes influxus,dispertiendosque, pro cuiusque corporis inferioris natura,atque indigentia, ut italossint singula, atque etiam collectio omnium,ex quibus in-τegratur suo modo uniuersum , consistere ,& in se naturali dispositione conseruari,necessarius est, ut in principio huius controuersiqe, xx communi omnium Philosophorum consensu statuimus.
i Ad testimonia Aristotelis, adducta pro priori sen-tςntia , respondemus, motum caeli esse primum omnium,illud vero,quod dicitur primum in unoquoque
' MDerς esse.caeterorum causam, . verum est , si sir primum in aliquo genere causalitatis,tunc enim necesse est,eaeter ru omnium illius generis esse causam;quod
si solum sit persectione primum, non est causa caeterorum, sed mensura, ita ut quod magis alia illius generis ad ipsum accedur,maioris sint persectionis.Mortus autem caeli non est primus in aliquo genere causalitatis,immo nec alterius motus causa est, neque eLficiens , neque finalis, nec exemplaris, sed solum est persectione primus sicut homo in genere animalis:
quare non sequitur elle aliorum motuum causam, si
294쪽
cat neque hominem aliorum animalium, ti propte- rei non sequitur, quod eo cessante, cessarem necessario caeteri motus. : , cAd primam rationem, concessa maiori, negam da est minor absolute , quod inferiora corpora subordinentur neccli rio caelestibus : quadam tamen ratione, & modo limitato , & a nubis exposito , ad certas quasdam generationes , & motus, ac vicissitudinem earum subordinantur naturaliter caelo , & ideo hac sola ratione, de modo ab eci' depen dent ex consequenti, motu eius cessante , cessabunt, naturaliter, non simpliciter, & absolute loquendo. Testimonium vero Aristotelis in eodem argumento oppositum solum intelligitur de causis essentialiter subordinatis , quales sunt omnes secundae respectu primae, cuius concursu Cessante, cessabunt necessaris motus omnes , & actiones
Quod vero additur de motu cordis non est omnis no simile ; nec enim tam stricta est dependentia ope rationum aliquorum inferiorum , motu caeli, ac motuum aliorum memνrorum a motu cordis,licet quo- ad. aliquas,de omnium vicissitudinem,par est ratio, ut explicatum est in assertionibus. Ad secundum' argumentum Iavelli . concesso toto primo enthymemate,negadaeest mino quod non sit alia causa ingenerabilis, ad quam reduci debeant actiones generationum . praeter horpus caeleste e est enim prima,nempe Deus, & cum addit,primam causam no agere per se immediate cum primis proximis particularibus , & mediatis, sed medio corpore cae
lesti, negandum est, sed ab ea, & particularibus sufficienter producitur effectus , absque ulla necessitate caelestis influxus, si proximae causae sint sufficientes
295쪽
quod si aliquid eis deficiat in suo ordine indigent plane caelesti concursu id sup*ente,ex quo nulla sub- ordinatio essentialis colligitur, sed solum , quod per
modum partialis cauis proximae in his casibus con currant,cum particularibus, & proximis, ut satis ex. plicatum iam est a nobis.r Ad tertium distinguendum est antecedens, quod mouere in motum sit proprium primi agentis : nam mouere in motum actu , & potentia, hoc est , ita venec ab alio moueatur , nec moueri possit, soli primo agenti conuenit, caeteris vero sistum potest conuenire, quod moueri non mota actu, eodem genere motus, quo pacto conuenit intelligentiae mouenti cae lum,& caelo alteranti per influentias inseriora eorporam multis luminosis illuminare alia ; quare non sequitur ex illo principio,quod nullum corpus inserio Cris mundi moueri,uel mouere possit nisi motum a cet. lo,& ex consequenti, neque talem motum activum, neque passivum, cessare necessario 4 pHo quiescente.
Quod vero additur de dispositione inserioris mundi.
poli diem iudicit nihil probar, quia ilicet vicissitudcigenerationu cessatura sit, & caetera, de quibus amo- ru caelit c naturaliter pendere admisimus;multa vero alia, quae ab eo dependere negauimus. cessabunt qui dem,non propter cessationem caelestis motus,sed per suspensionem diuini concursus. a
De essectitas caelestas in gam. V Arij sunt effectus, quot caelestes induentias in
inseriori mutido experimur edere:eos vero breuitatis studio ad quatuor genera πferre placet, μ de singulti propxum ςuntruuςrsiam proponere, atque discu
296쪽
discutere. Primum effectum sab imperfectioribus rem inchoando in constituunt corpora vitae eXpertia. ri metalla, & pleraque ali* , & ex euidentibus calor, eum caeteris primis qualitatibus, & ex secundis nonnullae;secundum, uiuentia corpora infima: sortis, ut pote, quae non ex semine, sed ex putri materia generantur,ut mures:tertium , perfectiora viventia ex se. mine producta,qualia sunt, persectio organorum apis parata di stincta , ut equus, vel leo : quartum,ea,quae nullam habentes particularem causam per se casu pro duci censemur,& ad.haec quatuor genera aliquo modo caelesti eorpora concurrere dicuntur. Praeter haresuperest quintum , atque postremum , idque caeteris excellentius,quem liberum vocamus,quia a solo libero arbitrio, seu libera voluntate tanquam a propria, proximaque causa elicitur , de quo duo a nobis fundmaxima breuitare disputanda, videlicet, an illud sua causalitate, attingant corpora caelestia I praeterea, an ex sydetum obseruatione possit certo ab his,qui astro. rum scientia pollent,praenunciari futurum. His igitur sex controuersiis eodem ordine discutiendis perficie
tur tractatus praesens. tis .... . i PQ
caelestia corpora suo influxis producant .
metalla, o catera corpora vitae experra. ., na,qua non habent aliam causam di . - particularem, ainus, S '
Rrer eo, , qui de metallorum generatio ne disitarunt , praeeipui sunt Plat. in Timaeo, AristoteL 3.
297쪽
lib. MeIheororum, c. vlt. Plin.libr. 34. naturalis historiae.Georgius Aricola in libro de ortu , de causa subterraneorum. Albertus Magnus in suo opere de
Ex de locis quidem, in quibus generantur, subscriMbunt omnes Aristoteli ibidem docenti, in sinu terrae produci, quod tanquam in loco praecipuo debet i
telligi. Nam in aquis, atque etiam in aere aliquando produci constar, non solum caetera mixta vitae expervia,sed etiam metalla. , ἰ-o Ex qua vero materia proxima examinandum est; Agricola putat ex aqua terrae admixta tanquam ex proxima materia generari, tum quia duo haec in m*vallorum i matricibus. apparent . tum' etiam , quia metalli pondus indicar planoe naturam terream, ii quatio uero, ac fluxus naturam aqueam. Aristoteles vero eodem capite citato purat , metallurum materiam proximam esse vaporem humidum intra terrae
viscera lapidibus potissimum inclusum, & ob terrae, lapidumque siccitatem , ac frigus coagulatum: ita ut sicut ros . A pruina ex vaporibus eleuatis a terra, de aeris circunstantis frigiditate condensatis fiunt:modo simili metalla ex vapore nondum a terra eleuato, sed adhue in sinu eius degente, & frigiditate, idem docet Albertus supra. Quod in primis rationi consentaneuest, ut eadem sit materia eorum, quae per eleuarionem a terra fiunt, & quae intra ipsam adhuc retenta generantur. Deinde,quia exherientia constat, di vaporibus,atque exhalationibus,a terra ascendentibus,ser rum,& aes aliquando generati :quod in Perside contigisse reserunt viri graui imi, & in valentia Hispaniarum Regno decidi ite aliquando e nubibus maia sim lapideam metallicis venis insectam. Hos igitur vapores.metallorum materiam fore existimandum 2 est,
298쪽
est, scut aliorum mixtorum imperfectorum in aere productorum.Si igitur vapor,& exhalatio sic possis nim aere addenseri,ut in metallum traseat,secilius mulinto id poterit in sinu terrae fieri nam in aere solus motu , per quem feruntur, sufficit ea dissipare, efficereisque,Vt nec addesentur,nec solidentur, quod apprimEnecessarium foret,ut in metallum verterentur.Alber
tus probat, quia dum liquefiunt metalla, in similem
r Haec autem sententia ira attemperanda est , ut non intelligatur Aristoteles constituere , vaporem solum materiam metallorum, sed quasi fumum aliquem, vel halitum ex vapore, & exhalatione con ntem, in quo praedominetur humiditas vaporis , ideoque eodem illo capite meth rorum citato asserit, metalla parrim esse aquam,& partim non aquam; aquam quidem prout coalescunt ex vapore , qui est aqueae
naturae; non aquam vero, prout exhalatione lettea siccae naturae constat. Huius autem permixtionis vaporis , & exhalationis ad proximam metallorum materiam constitueda 1 posteriori probatur, ex eo quod metalla igniuntur,& liquescunt:igniuntur enim propter siccii exhalationem, liquescunt vero propter v porem humidum, qui cum aqueus sit, sicut exhalatio
terre participant metalla naturam utriusque elementi aquae,& terrae,ex quo accipiunt grauitarem, & non ex eo,quod ex utroque elemento, tanquam ex proxima materia generentur,quamuis aqua,& terra in venis metallicis reperiantur,a quibus vapor, & exhal ti. Procedunt , quae proxima materia eorum intelligunrur, remota vero elementa ipsa , & in hoc sensu vera est sententia Agricolae in alio vero salsa. iCirca causam vero essicientem metallorum, sunt qui negent, metalla de nouo fieri, putantes nullam
299쪽
dati sufficiatem causam eorum in tota natura retum nes mise Decessat iam , quia non fiunt de novo, sed , Deo fuerunt condita in prima creatione mund quod videtur,ratione consonum, quia sicut tetram iacua
condidit,in qua uti uile est, condidi ite lapides,paritatione metalla,qua: velox lapide quidam sunt interis ra reperti , Mid quidem: gii maxini tui puxsectionem terra:,Se inferioris mundi pertinabat,quod emu quase
praediuitem,& opulentum condeictimetallorum or.
300쪽
sit vel eminentet si sit aequiuoca)sed corpora caelestia
neque uno eque alio modo continent metalla, vel alia mixta eiusdem conditionis, ergo nou possum ea produces r. Euidens est minor de continentia forina-li,quiae corpora caelestia alterius iunt conditionis , &speciei a metallis causi vero uni voca eiusdem species esto dividi c. effectu;sed probatiar,quod iΗc emimGtur in commeant, Da quod eminente ID Cntinet aliud,
det ye abere gradum ess ndisii petioris, ordinis, utamina cationalis non contineret sensitiva, & vegeta tiuanunisi haberet esse alterius ordinis, nempe spiri euale independens a materia,sed caelestia corpora habent eundem gradum, ac modum essendi cum metat 'lis,& aliis mixtis corporibus, cum sint materialia,"ainvia imae edusiae fuerunt de potentia materiae, a qua dependunt in esse,in fieri,& in conseruari; non secus ac formae metallorum,ut in nostris commentariis physicis ostendimus: ergo nequeunt ea conti- nem Caunenter,nec producere tanquam causa aequi-
Secundo, quia metalla,ut plurimum gignuntur in terrae sinu,quo non potest influxus caelestis perting ire ; Ergo nec potest ea generare.. Antecedenu probo, quia vel caelum attingitistibterras eum locum per se. vel por propriam viri utem, siuei quod aiunt θ immediaticino viruit is, ves suppositi; non modo prior L cumiconstet per proprium suppoficiamIllluc non peruenire , ricccnax ablacr posse; sed nec Per virtutem pr-
p iam,.quias caelNm: praecipuae agit per lucem, quam. constat hor olle tam magn4m molem terrae, &ciam . ad ci Opacum permeare, ut illuc possit per, tingereέquia si lux non potest, multo minus poteries quaecunque alia Nirtus ,.seu influentiaeastrorum, cuiq