R.P. Antonii Ruuio Rodensis ... Commentarii in libros Aristotelis Stagiritae de caelo, & mundo ..

421쪽

culto fine.Neque etiam sequitur,ibi esse violentas,sb. tum enim tendent in locum uirmamenti,nullum Damoque elementum grauitat, aut leuitat, nisi infra orbem Lunae constitutum:Nihil igitur obstat,quo minus loca scripturae in sensu huius sententiae intelligantur,

ac proinde sic intelligi debent. Que sententia intelligitur a suis patronis, de aquis

elementaribus initio supra octauam sphaeram , a Deo constitutis,non quasi ex continua vaporum eleuatione ibi in dies generentur , ut improbabilis quaedam ' opinio adstruxit;quam tetigit Angustinus a super Genesim ad literam c. .& Diuus Thomas I. parte.quaest. n.art. 1.ad finem breuissime retulit,& sumcienter refutauit his verbis: Dicere enim quod aqua vvoraliter resoluta e Mentur supra calum Sydereum, ut quidam fixerunt , quorum opinionem tangit Augustinus a. super Genesim ad literam , est omnino impossimis, tum propter soliditatem caesi, tum propter regionem ignis mediam,qua huismodi vapores consumeret, tum quia locus, quo seruntur uia, or rara, est insta concanum orbis Luna, tum etin quia sensibiliter apparet, vapores non eleuari usque ad ca- cumina quorumiam montium: quod etiam dicunt i A de rarefactione corporum in infinitum propter hoc, quod corpus est in in itum alvisibile, mi ideo vapores ad summam raritatem producti supra mos eleuari possint9 vanum est:

non enim corpuι naturale in infinisse Aviditur,aut raresit, que ad certum terminum. Probabilior tamen, & communis sententia tenet, supra caelestia corpora, aut inter unum , & aliud, nec aquam, nec corpus aliud extraneum reperiri, sed immediate esse contigua. Sic scholastici communiter in

422쪽

Lib. II. Cap. V. di si VII. go 3

catherinus in cap. I. Genesis, & idem D.ThO. I. p. q. 68.art. I .cum aliis .Probatur ex ordine, ac dispositione uniuersi,iuxta quam corruptibilia omnia, & esemeti taria corpora infra orbem Lunae collocata sunt, valde sublunaria dicta. Pugnat igitur cum hac dispositione, eorum aliquod intra unum, & alterum caelum fuisse

interiectum,incorruptibile vero corpus,prqrer caelum nullus agnouit.Praeterea, si aquae Vere inter c.elos continerentur, clementa res forent:cum nemo alias praeter

clementates a Deo fuisse conditas excogitauerit, neq; ad id extet fundamentum aliquod ,sed hoc pugnat naturae earum,ortus & interitus capaci,quae proinde calore caelesti alteraretur,ac solueretur, necno ex earum materia aliud generaretur corpus, aut ipsa omni sorma orbata maneret, quod natura rerum, & ordo non

patitur. Nec prodest. subterfugiu nostri Molinae.Nam h sua natura relinquantur aquae, non possunt non nimio calore dissolui ex parte salte, ac proinde ibi essent

generationes,& corruptiones. Multitudo vero materiae prodesse poterit solum, ne tantum diminuantur, vel etiam, ut continua reactione in contrarium partes deperditas restaurent.Asserere vero;Deum qualitatem aliquam restitiuam aquis illis tribilisse, vel continuo proprium concursum ad aquarum alterationem caeso

subtrahere , & liberum est, & parum philosophicum,

cum miraculum in prima rerum naturaliu conditione admittat contra omnes : Zc praetet ea nulla ratione iac-

cessarium ut infra videbimus, ac proinde hoc solo titulo refellendum.Denique id ipsum confirmatur, quia aquae supra caelum non possent non Violenter,& contra propriam naturam detineri, Ut pote extra centrum, in quod natura sua propendunt, sicut aliae aquae Hementares, cum eiusdem p mnino naturae sine dubioesiciar; perpetuam vero, aut diuturnam valde violcn-

423쪽

464 De Gelo, o Mundo.

tiam rebus naturalibus concedere,alienum est a ratione.Nec satisfacit solutio PMoli. scilicet, hoc solu con- uenire corporibus elementaribus sub caelo Lunae constitutis,quia ubicunque corpora collocentur,eiusdem remanent naturae,& conditionis naturalis,sed esse sub aliis corporibus exigunt natura sua corpora grauiora,

sicut leuiora constitui super gravia, vel minus leuia: igitur aquae clementares ex nam ra sua postulant collocari sub elementis ignis,& acris, & dum extra hunestum detinentur patiuntur violentiam contra interianum impetum,& rendentiam in proprium locu; quod

concedendum nequaquam est, maxime cum nulla appareat urilitas,nullus eluceat finis,in quem huiusmodi aquae , a propriis locis extractae, supra caelum fuerint relegatae. Nam, quod nonnulli excogitarunt, relati a Beda in libro de natura rerum,ut aestis est Petr.Peretra I .commentarioru in Genesim,versic.6.quibus accessit grauis quidam Doctor,referente Abulen se in caput 7. Genesis,videlicet,Deum intra caelum reseruasse aquas pro inundatione terrae essicienda , tempore diluuij, figmentum profecto est.Nam inprimis,cum iam tempus diluuij praeterierit,dilapst essem huiusmodi aquae,

ac proinde modo no essent intra caelum,ut prima opinio asseuerar,& ideo inepte,immo fallo, nunc ad diuinas laudes in Scriptura inuitarentur aquae , quae sirper caelos sunt:deinde earum aquarum locus perpetuo vacuus persisterer, cu aquae diluuij causa illum relinquerent,&non sit aliud corpus potens eum replere prςter caelum,quod nequit hoc praestare,nisi aut derelictione proprii loci,aut per rarefactionem, quorum neutrum naturaliter caelo conuenire potest, ut ex supradictis

stat. Praeterea ad inundatione terrae, hoc no est necessarium,cum haec optime potuerit accidere ex emu-xione aquarum maris, fontium, & fluminum supra

terrae

424쪽

terrae superficiem,& etiam per ingentem,& assiduam pluuia e media aeris regione continuo aquis dilapsis. v lterius,si tanta aquaru copia e caeso descendisset,nota

posset non subito extingui tota sphaera ignis in itinere obuiam facta. Denique non possent aquae in terram defluere ad efficiendum diluuium , nisi disium pendocetesu, vel ipsum penetrado, cum alias nullus illis potae aditus patere; utrumque vero naturaliter est imposibile,ac proinde placitum hoc plane improbabile. Nec minus probandum est, quod venerabili Bedae supra magis placvit,nempe, aquas supra orbem stellatum sitas fuisse, ad temperandum ardorem stellarum: sine fundamento enim,& contra rationem est, syderibus ardorem tribuere, lias incorruptibiles nou essent ex propria natura, cum istae qualitates ad corruptionem disponant subiectum,ut in superioribus diximus: solum ergo continetur in stellis eminenter,secus etiam saturno insideret suinrna frigiditas formaliter . pro qua temperanda praeparari debui si et inter eosdem caelos elemen taris ignis,& idem est de aliis planetis .Esset igitur in caelis continua actio,& reactio contraria, ac proinde substantialis transmutatio, & frequens vicissitudo generationum, & corruptionum contra experientiam,& communem sensum. lSuperest,ut argumenta primae sententiae diluamus,& simul aperiamus perspicue verum sensum locorum Scripturae, quae in varias sententias auctores adhu nostret opinionis distraxerunt.Nam Bonaventura,Duis randus, Albertus,& plures alis ex supracitatis,ita explican rint aquς,vel aquarum nomine intelligatur in Scriptura locis citatis,& similibus cstu cry stallinum,situm

supra octauam sphaeram, quae vocatur firmamentum, siue ipsum solum, siue etiam cum aliis planetarum Or

425쪽

4o 6 De Caelo, o Mundo.

aquis, id est, veras aquas elementares,& sublunares 1 caeso illo crystallino,quod aqueum, siue aqua appellatur aequi uoce, propter similitudinem cum veris aquis, eo quod perfluidu,& diaphanu sit omni ex parte,secus quam alii inferiores orb s Stellis,& planetis distincti. Sed tamen hic sensus nobis non placer, quippe,qui multa continet dissicilia. Et inprimis falso innititur fundamento, supponens supra Stellatum caelum esse corpora alia caelestia praeter empyreum, quod in superioribus falsitatis conuicimus. Immo & si admitteremus,dari huiusmodi cςleste corpus supra octaua sph ram,saltem hoc no est cerrum,sed valde dabiu,& non solu rudi illi populo,cui alloquebatur Moyses, verum maiori, ae meliori Philosophorum parti,& antiquitati omni prorsus ignotum. Quo ergo pacto credi potest

certissimam rem per eam,de qua valde dubium est,uel ignotum omnino,an fuerit 1 Deo condita,enarratam,& explicatam fuisse a saero scriptore3Praeterea hac exinplicatione obscurissimus redditur cotextus sacer,creationem describens, in eo enim tripliciter variaretur significatio vocis aqua mam eum primo dieirurnu Domini ferebatur super quώ;aquaru nomine intelligunt Dociores isti materiam primam, seu corpulem tam quand1 massam:& cum dicitur: Fiat mamentum

in medis aquaru n : eodem nomine agnoscunt nonum caelumteum autem subiungitur .cin regentur aquae,q

sub c sunt,in locumvnum,plane est sermo de elemento aquae, quod quidem in re tam graui, ac rudi populo enarrata,ab Scriptore canonico,admittendum no est. Denique similitudo illa adducta inter nona sphaeram, & elementarem aquam parui momenti est, cum ea omnia,in quibus similitudo c5sistere dicitur,in aliis etiam octo inferioribus orbibus reperiatur;cu omnes sint lucidiores,& magis diaphani,quam aqua,eiusdem etiam

426쪽

Lib. II. Cap. V. uast. VII. 4o

etiam rationis & apparentiae, secundum omnes suas partes: & saltem eadem prorsus ratio erat de decimasphaera iuxta eorundem opinionem,immo & de caelo Empyreo,Vt constat, nulla ergo specialis similitudinis ratio est in nona,ac in aliis sphaeris caelestibus. Item secundo argumeto adducto refutatur sente-tia Origenis Homilia in Genesim non longe a principio, intelligentis nomine aquarum existentium super caelos substatias Angelicas,eo quod ad diuinas laudes excitentur,quarum materiales aquς capaces non sunt: quae sententia ab omnibus reiicitur. Epiphanius Epist. ad Ioann. Hierosolymitanu, & Hieronymus Epistola

ad Pammachi u ,eam,ut errorem,referular, Aug.eum id docuerit I 3. confessionum ca. I s. tanquam inconsiderate dictum ,retractat 1.lib.retractationu c. o.& D. Basilius homilia. 3.in Gen.tacito auctoris nomine, eam quasi somni u,anilemque fabulam refellit, inferrenim verbis manifesti vim,rrahens ea ad sensium, non modo non intentum,sed neque ulla ratione cum antecedentibus, de consequetibus cohaeretem,ut legcnti co- stabit. Et manifeste reuinci tyr ex cantico trium puero-

ru,ubi postquamui tantur Angeli ad laudandu Deum, deinde memorantur aquaru, Qua super calos sum,cum

aliis creaturis,quae etia si rationis expertes, dicuntur laudare Deum, quatenus sua perfectione. Vari erate,&pulchritudine,Deum auctorem comm edant,& ad ipsius laudes creaturas ratione pollentes prouocant, quod ex mente Damasceni egregie docet D.Thomas de spiritual.creat.art. 5.ad ΙΑ. his verbis.

Ad decimum quartum dicendum, quod secundum Damascenum scilicet libr. x.cap. 6.in fineὶ caeli dicuntur enarrare gloria Dei, laudare, & exultare materia. liter , in quantum sunt hominibus materia laudandi,

427쪽

Scripturis de montibus, & collibus, & aliis inanimatis creaturis, &iuxta placitum Origenis, nomi' ne roris, glaciei, & reliquorum non viventium . &expertium rationis, quae ad laudes Dei inuitantur, deberemus intelligere alias creaturas rationales, quae

solae laudandi Deum proprie capaces sunt, quod est

absurdum. Conseques ergo fit,vi cu pluribus doctoribus nomine aquaru in Scriptura,veras ac elementares aquas

intelligamus,ur nome ipsum pret sese stri,quod no est cur a propria significatione in alienos, atq; etiam extortos significatus extrahatur,ut bene admonet Pater Molina supra, siquidem cum omni proprietate accipi potest, ac proinde ut scinata mi debet iuxta regulam Augustini interpretibus Scripturx satis familiarem. Quapropter verae, ac clementares aquae sunt, quae dicuntur esse super caelos,& a terrestribus aquis per firmamentum diuidi .Pro cuius intelligentia scire oportet' metum in sacra pagina proprie ac ipi nuc pro aggregato ex omnibus orbibus caelestibus mobilibus cum elemeto ignis,& aeri ,nunc verse pro aliqua parte huius aggregati:qua etiam ratione non semel usur. Patur caelum,quod tradit Dahom, i. parte quaest.68. arto . adducens verba Augustini ex χ. super Genesim ad litteram, commendantia hanc positionem hoe modo: Hanc considerationem laude dignissimam iudico,de expressius in solutione ad primum dem expressit D. Hieronymus Epist. 8s. ad Occeanum his vetias:Into crium , ct terram medium extruitur 'mamentum, cte. Riipertus x. libro de Trinitate capite sic inquiens : Firmamentum non solidum quid, ut durum,

ut vulgo putatur, sed aer est extensus, sec. Et statim plura lilia firmamentum nuncupauit,videlicet,eo quod diuuat aquas ab aquis : Beda in Genesim asserit, pro

428쪽

toto praedicto spatio accipi firmamentum in historia

Creationis.Sequitur Durandus in a.dist.2 .Eugub. in Cosmopoeia,Caietanus in I.caput Genesis , ex nostris Pater Peretra lib. r .in Genesim.Et Pater Suarc Z I. IΟ-mo Metaphysicae disputatione I 3.sectione Q.& vox

fixmamentum in Hebraeo. ut apud peritos linguae constat,sgnificat extensionem.& quasi expasionem, explanationem,& explicationem eius, quod complicatum erat:id quod egregie explicuit Regius Psaltes, Psalmo i 3. tendens caelum sicut pellem, hoc est, sicut tabernaculum, quam vocis significationem exprellerunt septuaginta interpretes . quod toti illi quasi aggresatoin cirilibet parti competit. Quae eadem vox Hebraea , teste Lypomano , Carena in capue primum Genesis. Interdum etiam significat stabilita- Iem , seu firmamentum quo sensu Psalmo Ios. dicitiarimeramnum posivisti scilicet aquis maris ) quem non transgrediantur. Et ideo Septuaginta transtulerunt illud verbum Hebraeum pex Graecum significans, dans firmitatem. t vulgarus verti mam.VtrumMe egregie complectitur Augustinus x. super Genesim ad li- geram capite Io.his verbis: ec nomen ima mi cogit, ut stare caelum putemus; firmamentum enim non 8ropter stationem ed propter firmitatem, ast propter intransgressibilem terminum Auperiorum, ct suferiorum aquarum inmolligere licet e qua iuxta statim dicenda accipienda hum. Ratio igitur firmamenti proprie conuenit secundum utramque significationem toti huic globo inter cae-ium Empyreum,& terram tmercepto,ut illum consideranti per se constabito Et proprie etiam conuenit infimae regioni aeris nebulosae dictae, ob ingentem

vaporem,& exhalationum admixtionem in ea errantem,Est enim expansio,seu exiensio maxima, in qua

homines, bruta quasi in quodam tentorio dein

429쪽

4so De Gelo,o Mundo.

gunt. Est praeterea immobilis intercapedo , & situs, seu fixus,& stabilis terminus, non immobilitate partium sed quasi aequi ualentia,& positione rotius sphqrae partialis aeris,inter aquas terrestres,& acreas, hoc est inter aquas tegentes terram,vel aliquam illius par-rem , de eas quae in media aeris regione ex continua vaporum eleuatione indesinenter generantur.De hac

itaque regione aeris proprie dicitur firmamentum,&hoc est firmamentum,secundo die iactum, in medio aquarum, diuidens aquas ab aquis, immediate utrasque attingendo,propriissime,& in rigorosa significatione. Idem firmamentum vocavit Deus caelum , ibi enim nequit intelligi de aliquo orbe caelesti, cum se- eundum probabiliorem sententiam,iam omnes praesupponerentur facti primo die. Dicitur vero caelum cuius sunt aves) per accommodationem, signanterramen,ut egregie Diuus Thomas i. parte quaest. 68. artic. I. ad I. hisce verbiM. Persirmamentum vero secunda die factum intelligiturθatium aeris, in quo nubes condem santur,quod etiam crium aequivoce dicitur,ct ideo ad aqui--cationem designandam, signanter diritur, vacoit Deus mamentum crium, cte. Nomine igitur firmamenti

utitur sacer Textus pro diuersis eius partibus, ita ut ex antecedentibus, & consequentibus semper possit inteIligi,pro qua parte acci piatur,& ita tollatur ςquivocatio, ut dum dicitur, Deus stellas in firmamento posuisse, sumatur duntaxat pro caelo stellatordum dicitur Solem, εe Lunam collocasse in firmamento, accipiatur pro primo,& quarto orbercum autem a flaritur, Lehum fuisse firmamentum in medio aquarum, aut diuidere aquas ab aquis , intelligenda venit infima pars aeris;& idem dicendum est de caelo, ut scilicet nunc pro uno, nunc pro alio sumatur corpore, ex decerminatione antecedentium,& consequerium.

430쪽

sublata aequi uocatione,ut dum dicitur, Deus principio condidisse caelum, pro omnibus corporibus incorruptibilibus simul,pro aliquo vero eorum speciatim,cum illius proprietas exprimitur;ut cetium Lunq, Solis, stellarum,caeli caelorum tuo Empyreo, aut Omnibus incorruptibilibus: cum autem firmamentum secunda die factum,& diuidens aquas ab aquis , nun-'cupatur caeliam,& supra caelos dicunt urelio aquae, &in caelo aues degere anifestum est,non pro qthereo caelo , sed pro aereo usurpari, cum aethereum caelum aues non pertingant, & aquae nos possint supra caelos locari.Ponitur autem aliquando nomen cetium in

plurali,etiamsi unum tantum corpus significet, iuxta Hebraicam Phrasim, quia hoc nomen in lingua Hebraea singulari caret. Diciturque hoc firmamentum,& caelum,eodem secundo die,quo factum est, aquas diuisisse, vel quia simul aquae, seu nubes in media regione aeris,a Deo collocatae sunt,pro smilibus generandis, vel quia statim eleuati sunt aliqui vapores, &in nubes condenseti, non enim sufficit, ad veritatem scripturae asserentis,firmamentum diuidere aquas ab aquis ut putauit Pater Peretra supra) futuras esse postea aquas in regione aerea, quas firmamentum diui- 'deret i terrestribus. ιEx quibus iam constat ad argumenta prioris sententiae,& in primis Patres ibi relati,iuxta ea, quae diximus,cum pluribus P tribus, & Doctoribus, de acceptionibus firmamenti,& caeli explicari optime posisunt,ut legenti constabit. Ex eisdem etiam perspicue constat, verus , & germanus sensus locoram sacrae Scripturae,in quibus caelum, & firmamentum manifeste accipiuntur aliquando pro incorruptibili sphaera,Vna,vel pluribus, nonnumquam vero prosphaera, aut regione aeris, praesertim infima, ut in superiori-