장음표시 사용
501쪽
gis,nunc minus a fixis stellis.& terra distant,& errantia nuncupantur.
, Hic tamen animaduertendum est, cum Aristoteles capite 8. citato, et si unquam alibi asseruit, stellas esse orbibus propriis continuas . non loqui de cono tinuitate stricte sumpta , quae reperitur inter ea, quOrum ultima sunt .vnum, sed laxe pro coniunctione,&simultate inseparabilii, etiam sine unione. . Colligit ei sim illam ex eo, quod non mouentur stellae motu distincto a suis orbibus, ad quod proculdubio sus.ficit insepatabilis coniunctio sine unione Propria, nec alia inde insertur i & supra probauimus omnia
astra i suis sphaeris distingui specie, ac proinde non
Ex dictis cotistat Pylli ago tae , & ipsius auditorum
dogma,de sono, seu concentu astrorum, figmentum ellie, & ut ait Basilius homilia 3. Hexamoron, impo- sturam, veteratoriam i & tuinosa carie perflaecidam: nam praeterquam quod incredibile prorsus est, tam aerem astrotum sonum a nobis non audiri, Ur argumentatur Aristoteles, cap. 9.corpus,quod non per se, sed omnino infixum alteri mouetur, qualiter astra moueri probauimus , implieat edere sonum , ut ipse prosequitur Aristoteles, cuius doctrina verissima est, non solum de motu astroruna, sed etiam ipsorum o bium,quae praeter primam rationem probatur a prior' quia ut ex Aristotele diximus. 2. de anima in caput 8. quaestione a. productio soni exigit tria Corpora realiter distincta, & si non semper discontinua, quorum duo se percutiant, resilantealtero,ssit enim tan rummodo simus vul: violenta percussione , vel diuisione violenta, ut omnes fatentur, & intez cae- lettes sphaeras, non est tertium e pus, quod resilias
Nec contingere potest diuisio, seu percussio violen-
502쪽
ta, eum inter se sint omnino conriguae, leves; di bene cohaerentes:igitur fictilius omnino est huiusmodi concentus caelestis, licet alium concentum caelo non inficiemur. De quo Iob capite 3 8. dixit : Concentam ce si, quis dormire faciet ' hoc est, ut Hieronymus ibi interpretatur, harmoniam , & pulchritudinem caelorum, qua Angeli, hominesque inuitanturine alliciuntur ad Dei factoris laudem, nemo obscurare,impedi-reve potest, qui concentus nuncupatur a Boetio,lib. I .musicae capite 3. musica mundana, quae scilicet, innexu,consensu,Ordine,ac proportione rerum inter se
sita est. Circa posteriorem quaesiti partem plura tradunt astrologi, quorum haec proueniat, nonnihil tamen, pro ut instituti nostri ratio postulat, quam maxima breuitate ex ipsis trademus. Et primo perspicue .st dunt , primum mobile suam explere circuitionem abortu ad occasum spatio viginti quatuor horarum,quo motu incredibilis celeritatis secum rapit omnes inseriores globos,etsi non pari celeritate pam ipso i ter se. Saturnus vero de quod de planetis dicimus,
de suis di fierentibus sphaeris dictuna puta in proprium
perficit motum ab occasu in ortum retrocedendo eo modo, quo supra explicuimus,annis iste triginta. Iupiter item annis fere duodecim.Mars annis fere duobus, Sol diebus tercentis sexaginta quinque . horist quinque,minutis circiter quadraginta nouem, quo spatium annus solaris nuncupatuita Venus, & Mercu rius eodem fere tempore, quo Sol suum circulum Peragunt. Dina denique suum conficit motum di bus viginti septem, horis fere octo. Vbi animaduerte idum duxi praedictum caelestium olbium ordinem. de situm , manifestis Astrologorum obsepiationibus ratum este, ita ut in dubium vocati nequeat:quamuis
503쪽
Aristo est, ut ex capito ia. liquet, Solem & Lunam infimo planetarum loco collocauerit icuti alia etiam nonnulla eodem capita asseruntiar ab Aristotele, quae longa Astrologorum obseruatione aliter se habere reperta sunr. Praeterea,ex sententia Aristotelis, ut vidimus, capite io. quo propinquiores sunt orbes pla,netarum primo mobili, eo velocius diurno motu rapiuntuc, propriam vero circuitionem taldiorem ha-
bent,quod iuxta nuper dicta accipiendum est, ut verum habeadi, Cuius ratione reddit D. Thomas hic lectione is . quia scilicet motus ab Oriente in Occidentem est causa sempiternae durationis rerum, &ideo perfectius comperere debet cadestibus sphaeris.
quo magis accedunt ad subflautias spirituales com-Potes immor litatis:alius vero motus recelsus ab occasia in ortium generationis,& corruptionis patens est, teste Aristoteli, brei. de ortu, M interitu, cap. IO. tex. 36.& iden daturae herum Consonat, ut velocior Ieperiatur meis sphaeris,quae ad res.corruptioni obnoxias magis approximanpur. Et de inaeqitalitate motus rapti eonfirmari potest,quia cum inseriores sph
rae a prima diurno mora etapian nr, mirum non est, quin immo valde congruum, ut minus magis distani es impellata nus,inquam, quo ad consummatione circulationis,spatio vigintiquatuor horaru,non quo ad agitationem partium I nam com superiores va-
ioris molis sint longe mains spatium eodem tempore pocurrunt. De inaequalitate etiam motus proprii ea potest bine congruens ratio, quia cum sphaerae, quo inferiores sunt 1im,eo sunt minoris magi studinis,facilius possunt aequasti impetu velocius agi rari, quam maiores infra primum mobile, de hoc enim alia est alio, proprer constautem , & ratam diurnam astrorum reuotimonem.
504쪽
De numero vero stellarum incurrentium non fuit eadem sententia. Alij enim plures, & pene innumerabiles, alij pauciores agnouerunt. Astrologi.tamen nostri temporis pugnacissime tradunt,& se perspicue obseruasse testantur in firmamento duas de,viginti , si1pra mille dumtaxat stellas, quod verum ego exim stimo, si intelligatur,ut illorum' aliqui intelligunt,de stellis,quae facile,& quouis anni tempore notari possunt: de aliis enim,quae haud facile designari queunt, vere docEt cum aliis Patres Conimbricenses 2.de cae-
lia cap. I a. quaest. I.art. I. muto plures inueniri. Dixit
enim Aristot. hoc capit. Ιχ. esse penc inn*merabiles, quod de numero illo stellarum ab astrononiis assignaro verificari non potest,& libro I. Meteororum cap. 8.asserit, aliqua esse astra , quae certo situ deprehendi non possint. Et idem tradit Augustinus i6. de Ciuitue Dei,cap. 13. hisce verbis: Quanto quisique acutim 'sivi intuetur, tanto plures videt: frinde ct acerrime cernentibus aliquas occultaου esse merito aestimatur, exceptis iis Oderibus , qua in alia parte orbis a nobis remotissima. oriri,ct occidere prahibentur. Deniq; urge. ntius ex sacris litteris inferri videtur innumerabilis stellaru multitudo.Genesi dixit Deus Abrahamo: lice caelum, ct numerastellassi potes.Et capite aχ. Bene dieam tibi multiplicabo semen tuum,sicut stellaι caeli. O velat amenas qua est in littore maris,& Psalmo I 46. ranquam ingens Dei praeconium , & specialis excellentia dicitur . qui numerat multitudinem stellamum: Quae quidem omnia
maiorem proculdubio astrorum numerum conuiniscunt. Et astronomorum in hac re autoritatem exhibent Contemnendam, ut testatur Augustinus statim post verba supra relata hac ratione: Pontremo quicumque uniuersum stellariis numerum comprehendisse, ct con
scrinisse iis tantur, sicut raum, vel Eudoxus , misiqui
505쪽
ali fiunt,eos libri huius,id est Genesios,contemnit auctorit, 'Quae August.verba refert,& approbat S.Tho. in cap. 1.Genesis, si eius est illud opus. Astronomi aute stet itas firmamenti a se perspectas diuidunt in quadraginta octo constellationes , seu imagines , ut sic facilius stellae per partes distinctae possint designari,in quibus praecipua sunt duodecim signa caelestia splendentia in Zodiaco:est vero constellatio certus stellarum numerus, effigiem animalis, alteriusve rei repraesentans,de quibus imaginibus qua plura Astronomi,& iudiciari, sicut de stellarum magnitudina plura plures pronunclauerunt:quas in sex ordines magnitudine discretos artificiosa notatione distinxere, quae omnia libenter omitto,ne Philosophiae cancellos transgrediamur.
ἡ Textus Aristotelis. Resai autem de terra dicere, ubinam raceat, M. Breuis expositio textus.
DIsputat Aristoteles in hoc capite, & sequenti de
elemento terrae varias Philosophorum senten- ωas, de terrae situ, quiete, & figura in praesenti commemorans, & explodens, ut in alio propriam de haere ferat sententiam,& corroboret.Praesens vero caput intres diuiditur partes,in quarum prima poponit varia auctorum placita circa situm terrae, & quid momenti habeant,expendit.In secunda , quid alij senserint de figura terrae proponit,& discutit.In tertia denique circa morum . & quietem terrae id ipsum praestat,examinans praesertim plures rationes,quae ab aliis asseruntur ad quietem terrae stabiliendam. Ad pri-
506쪽
mam igitur accedens partem, prima opinio fuit, inquit Aristoteles, conitituentium mundum finitum, qui terram in medio illius collocarunt. Hi fuerunt Anaximander, Anaxagoras , Democritus, Empedocles, & Plato. Quod allerere non potuerunt infiniti molis afferrores,cuna infiniti medium non sit. Secunda opinio fuit Pythagoreorum,existimantium, ignem in. medio mundi situm esse, ut pote persectiorem, cui proinde perfectior locus, qualis est medius , aptior ad conseruationem, debetur. Terram vero dicebant circa medium mundi in gyrum moueri, cui aliam oppositam terram circa hanc in orbem motam adiungebant. Fundamento vero relatae sententiae respondet Aristoteles , non semper medium magnitudinis elle perfectius,licet medium naturae,id est, in quo conservatrix virtus totius continetur , perse
Quoad secundam partem capitis,quidam ex antiquis arbitrati sunt terram esse globosae figurae; alij la-tς potius,quasi tympani x eo,quod Sol quando ori- Iur , aut occidit, secundum rectam lineam secatur a terra : si vero terra globosa esset, secaretur prvculdubio sectione circulari,vi constat in Solis Ecclypsi.Cui respondet Aristotele ,hoc ita apparere ob nimiam distantiam licet aliter eueniat. Secundo, ipsem confirmant,quia lat* figura maxime idonea est ad quietem, quae terrae conuenit: sphaerica vero ad motum , quae
' etiam ratio ex dicendis corrui . t ....
Tandem circa tertiam partem prima sententia est iam relata Pythagoreorum , qui ex praedicto rerrae motu existimabant , prouenire, ut plures sint
Lunae Ecclypses, quam Solis , neque huic positioni
obstare aiunt, quo orizon 'videatur secare semper caelestem sphaeram in duas partes aequales,hoc enim
507쪽
visus deceptionc euenit. Verum licet huiusimodi de-Ceptio contingere possit, si terra parum distaret medio ; seeus tamen s, eo longo spatio seiuncta
sit , ut pythagorei constituunt. Aliorum extitit sententia constituentium teriam in medio uniuersi , ita tamen, ut in eodeni semper circumuoluatuci Alij complures in id conspirarunt', ut terrae qui tem concederent, diuersis ducti rationibus. Xenophanes causim quietis terrae esse dixit, infinitam eius profunditatem , radicibus iii Mistitia spatium immensum diffussis ; qua 'sen eritiam derisit Empedocles. Τhales Milesius fertur Iensisse , terram quies.cere, qula ab aqua sustinetur ', sicut lignum aquae innatans. Quae sententii confutatur primo, quia aqua eleuata descendit sicut terra: ergo oportet, assignari aliud ,quod aquam sustineat,deinde grauiora naturaliter subsident leuioribus,terra vero grauior est quam aqua.Tertiti eadem est natu a totius , ac partis:terrae autem pars, ut expetimento constat, subsidet aquis: ergo 3c tota. AIil referente Anaximene,quietem te
in eius thitudinem cortiliterunt;propter quam nequit aerem'subie fides dicteare, d eum premit, qui locὀfugae non teperto , impositam terrum sustiner. Quod refutat Aristoteles,primb;quia supponitur terra figurae Bbli rordhdΨ:uem quia praedictae sustλα- tionis nBn tam) videtur causa latitudo terrae , quam magnitudo,quod idem eueniret,si terra esset globosa: tertio, siqua in medio mundi est terrae violentia,motus ad medium aibn citit ei naturalis, sed violentus, quod est absurdurii /.:- Empedocles asseruie k; ideo herram quiescere, quia caelum rapidissimae ua' c uersione eius motum non patitur Quod e,feo reset litur, quia si hoc ita esset, caeli motu cessante, terra aliquo itura foret:quo
508쪽
igiturλNon sulfum,nec deorsum,ut patet,& ipso Empedocleronsentiente, terra quiescebar antequam caeli mouerentur. E t contra rationem est,teris propriam quietem non concedere , fictu igni in propria spha:-ra,& hoc probat motus partium terret deorsum, sicut
motus partis ignis sursum. Denique alij ideo terram immotasti con si stere aiunt, quod aequaliter distet ab extremis, & ad neutrum magis inclinet. Sed neque haec resto satisfacit. quia idem posset dici de igne , si
in medio constitueretur. Praeterea, partes terrae ad medium tendunt, Eum tame sit eadem natura totius,
dc partis , ac proinde non tantum quiescit in medio ob illam perplexitatem. Tandem illud locum non habet in aliis elementis,& tamen similis deberet esse in omnibus quiescendi ratio: Videturque sophisticarino,quq in aliis perplexitatibus fieti solet,& in sussicien ,cum non ostendat,quomodo corpora mouean
tui ad diuersa loca, & idem de igne in medio post odici posset,qui tamen absque dubio mouebitur, per 'plgxitate contempta
Textus Aristotelis. Nos autem primo dicamus, utrum habeat.motum,
IN praesenti capite iam ex propria sententia definit
Aristoteles quaestiones in praecedenti positas deqoiete, sitiae,& figura terrae. Quod caput in tres partitur partes, in quarum prima statuit terram non
509쪽
moueri circulariter,sed in proprio loco quie ere, in secunda docer, proprium terrae locum ejia centrum mundi : & in tertia , figuram illius csse globosam. In priori igitur parte primum probat, quia nihil violentum perpetuum esse potest. At motus ille circularis violentus foret terrae, alias terra partibus naturaliter conueniret, quod falsum esse constat. Fieret prς terea, ut terra non uno,sed pluribus.
cieretur motibus ; quidquid enim in orbem sertur, prima sphaera excepta, plures subit motus. Fieret deinde contra experientiam, ut non semper in ei idem terrae locis, iisdemque punctis orizontis stellae iner.
rantes nobis orirentur, Sc occiderent. Tertio, pars 'terrae medium mundi, quoad fieri potest, sortita, quiestit; igitur tota in medio consistens,quiete habet, mouentur autem grauia ad medium mundi per se, &per ac dens ad medium terrae , quia hoc cum illo coniungitur. Vnde si torta alio in loco esset, adhua grauia ad medium mundi tenderent. Q d vero grauia ad mediussa tendam,ex eo constat, quod inde violenter extracta non lineis, parallelis, seu aeque ab se distantibus,sed ad pares angulos, ita ut ablato impedimento, sibi in crntro occurrerent,moueantur.Qui
escit igitur terra in medio mundi, cum nihil moue tur in loco,ad quem naturaliter tendit.
Ex quibus pro secunda parte capitis colligit,locum terrae elle centrum mundi, siquidem in ilIud suaptenarura sertur,& quiescit terra, & ab illo per violentiam avellitur, & alias non ita se haberent, quae ab Astrologis circa ortus,occasus magnitudinem, & distantiam stellarum obseruata sun in tertia denique capitis parte probat Aristoteles, terram esse globosae figurae,primis,quia quaelibet terrae pars suo ponetlare in medium nititur,& conglobat tur,
510쪽
tur,& Omnes undecumque motae Vergunt ad angulos rectos,& sibi paulatim appropinquant. Omnibus igitur partibus compressis undique versus centrum globosa figura euadet, quod si ex aliqua parte ingentis magnitudinis pondera accrescant, adhuc terra in globosiam ibi figuram , quia maius pondus versus aliam partem impellit,donec ad aequalitatem omnes
partes circa medium coeant. Affectat enim terra, Vt
ipsius medium, uniuersi medium sit. Confirmatur Astronomicis rationibus, quia Luna, cum deficit, per circularem sectionem secatur, ex eo scilicet, quod terra, cuius interiectu Ascuratur, rotunda est,cum hoc semper eueniat,& nunquam alias. Praeterea,si terra globosa non esset,Australibus incolis,&Aquilonaribus idem omnino esset orizon , earumdemque stellarim aspecths, quod experimento manifesto repugnat.Ex quibus euidenter colligitur,non solum terram esse figurae sphaericς,sed etiam non eximiae magnitudinis, alioqui in tam parua distantia lOCorum , non tam diuersus accideret stellarum aspectus,ambitus aurem terrae, iuxta Mathematicos temporis Aristotelis, commere dicebatur quadraginta stadiorum millia, quae moles ad quantitatem stella-rum relata nequaquam magna est.
Multa Aristoteles in his duobus capitibus, quae longam hic videbantur discussionem suo iure exigere, verum quia in tertio, & quarto huius operis libro non pauca de elementis cum ipso Aristotele nobis sunt agitanda, placuit disputationem de elemento terrae in eum locum remittere, ut doctrinam de elementis eadem disputationis serie complectamur, ne sorte iterum de elementis ex instituto acturi, eadem referre ad fastidium cogamur,& ideo haec pro secundo libro dicta sufficiant.