장음표시 사용
211쪽
sendum est de servitute obnoxia P do ea inquam servitute qua homines ita dominio alterius subjiciuntur, ut nec capita, nec persolias, nec ciVes sint, sed tamquam res domini sui : nullum ipsis sit jus proprium, nullum nuptiarum, nullum dominii acquirendi, sed quidquid lucrantur aut acquirunt
non sibi sed domino lucrentur et acquirant. Antonius Genuensis novis suae aetatis opinionibus nimis illectus absoluto pronuntiat obnoxiam servitutem non solum humanitatis sed ipsius iustitiae juribus adversari. ii Cur sic opinor sinquit Deos. l. 2. c. 4. 5. facit, quod libertas , et ingenuitas esti, jus inseparabile a natura quae se regero scit ac potest: utu ea amissa, nihil fuerit amplius homini in vita jucundius.s Quare leges Romanorum, reliquorumque populorum, quaen hanc servitutem firmant, barbaras esse, et naturae adveri, fas non dubito; satisque demonstravit auctor operis illui, stris i Esprit des Loia n. Verum equidem non tanta considentia ac nullo facto discrimino haec assirmari posse censeo. non solum quia turpe est sapientissimorum legislatorum instituta tot saeculorum judicio recepta et approbata adeo gravi ignominia notare : verum etiam quia videmus in divina quoque Moysis legislatione multa de mancipiis sancita. Quin imo in lege quoque Evangelica, ut recte monet Grotius nunquam aut mancipiorum ossicia, aut dominorum, etiamsi Christo nomen dederint, jura negavit, imo asseruit l . Certe contra naturam et immane prorsus foret si mancipia non solum hypotheticis et civilibus sed et absolutis hominum juribus privarentur, ut, tamquam balluae habita , durissimis laboribus ac verberibus onerari, aut etiam capite plecti ad lubitum domini posse putarentur. Quod et factum persaepe novimus uti,
1ὶ Adnotat Grotius in ep. Pauli ad Philemonem ae Doctrina Euan. ω geliea non tollit statuum differentias, et imperia dominorum in aer v vos, ut apparet I. Tim. VI. 1, 2. Tit. II. s. I. Pet. ll. 18. Ephes. VI.. 3, 6. Coloss. III. 22. Nulla ergo causa est cur Christianus , qui uti dominus in servos habere imperium potest, non possit habere in sub- ω ditos ut Princeps. Paria sunt in domo dominus, in regno Rex is Petrus imperia Regum et dominorum inter se aequat n. Diqili Corale
212쪽
est apud Iuvenalem sat. 6: cum enim herus in servum immaniter saeviens et in crucem suspendi iubens admoneretur, ne temere hominis vitam perderet; tum serus ille: O demens I Ita seruus homo est Z nil feeera: esto. Sic volo, sic jubeo : sit pro ratione voluntas. At hoc vel ethnicis sapientibus improbatum. a In man-4, cipio enim, aiebat Seneca l. 1. de Clementia c. 18.3 e ., gitandum non quantum illud impune pati possit, sed quan- ω tum tibi permittat aequi bonique natura , quae parcere
B etiam captivis et pretio partis jubet v. Et Tullius Dooss. l. l. e. 13.ὶ u Meminerimus etiam adversus infimos j ae stitiam esse servandam: est autem infima conditio et somn tuna servorum, quibus non male praecipiunt, qui ita ju- v bent uti, ut mercenariis ; opera exigenda, iusta praebenis da n e itemque officia humanitatis et beneficentiae deneganda eis non sunt: uno verbo si libertate ac juribus hypotheticis ac civilibus carent servi: nunquam ii absolutis h minis juribus, quae vitae temporali et eternae necessaria sunt, sino summo crimino privari possunt. Quibus vitiis declinatis, quaeritur quae possint esse causae jure hominem mancipandi Θ Tres in Iure Civili recensentur, jus bellicum, naιivitas servilis , et ultronea mancipatis. Prima itaque causa est jus bellieum. Mos enim invaluit apud non admodum barbaras et seras gentes vitam servandi hostibus devictis, eosque obnoxiae servituti addicendi. Enimvero cum ius beIlicum in hostium vitam eeteraque eorum jura necessitas defensionis et reparationis metiri debeat; consequens est, ut, si nulla alia via supersit ad reipublicae tranquillitatem et integritatem restituendam, nisi hostes devictos comprimendo, aequius et utilius sit, eos perpetuae potius servituti, quam morti destinare. Itemque jus repressaliae ad bellicam ultionem pertinens, aequam mancipandi causam praebet ita, ut si ab altera civitato inique alterius subditi ablati et mancipati sint, nec repetiti reddantur, totidem ejus civitatis subditi in se vitutem jure redigantur. Altera mancipandi causa est na-
213쪽
ιervilia , verna, Seu proles ex ancillis nata , et ipsa una cum parentibus obnoxia . est servituti. Cujus rei hanc nonnulli causam asserunt : quia nempe cum mancipia juris
sui amplius non sint, quidquid ex eis provenit ideoque
etiam filii j ad ipsorum dominos pertineat. E contra Vero recto monet Zallingerus: humana corpora non perinde ac bestiarum in dominio hominum sunt, nisi ratione operarum rnec ipsa proles in dominio patris vel matris est: itaque proles neque pacto, neque praecedente laesione , neque pamrenium potestate, quae eousque non extenditur, servituti subjecta est. Qua igitur de causa censeri potest, ut et filii una cum parentibus servire servitutem debeant hanc primum
probabilem dat Grotius causam u Certe inquit l. 2. c. 5. 29. de jure bel. et pac. ) si alia nulla suerit ratio eda
n candi partum, potuerunt parentes prolem sibi nascituram n in servitutem secum addicere: quippe cum tali ex causan etiam in libertate natos vendere parentibus liceat. Sed n eum hoc jus naturaliter ortum ducat ex ipsa necessitate, is extra eam non est jus parentibus prolem suam cuiquami, addicere. Quare jus dominorum in prolem servilem hocia casu nascetur ex ipsa alimentorum et eorum quae vitae ii necessaria sunt praebitione : ac proinde cum diu alentin suerint e servis nati, antequam opera eorum domino uti- u lis esse possit, et sequentes operae sui temporis alime iiii iis respondeant; emigere ita natis servitutem non licebit, i, nisi pro alimentis quantum satis est reddant n. Praeterea alia probabilis causa servilis nativitatis ex eo, quod in Exodo. XXI. 4. dicitur, tacito erui posse putaverim. Sin autem
dominus dederit illi idest servo uxorem et peperis filios et
filias , mullier eι liberi ejus erunt domini sui. Cum . enim se vis jus nuptiarum nullum sit: si herus id eis concedat cum hac tantum conditione, ut proles nascitura et ipsa servituti sit obnoxia : possunt servi conditioni illi assentiri, et prolem perpetuae servituti addicere , cui melius est servilem person m habere, quam nultimode existere. Tertia denique
214쪽
eausa obnoxiae ser, itutis est ultronea sui ipsius mancipatio. Si quis maximis vitae calamitatibus oppressus, atque ita servili praeditus ingenio, ut consulere sibi ipse non valeat, ultro petat a divite, ut perpetuo sibi alimenta ceteraque quae ad vitam necessaria sunt praebeat, ipse autem reliquis suis iuribus sponte cedat, et operam suam servilem ei polliceatur , hic per ultroneam mancipationem servituti addictus censetur. Verum cum ille, qui de servitute obnoxia ita paciscitur, nihil donare intendat; hinc ne laesio, et injustitia
intercedat, necesse est, sicut in ceteris contractibus permutatoriae aestimationis, ut aequalitas inter datum et acceptum omnimoda habeatur. Iam vero, si excipiantur aliqui casus,
qui inter incultas et barbaras gentes dari sortasse poterunt, perdissicile sane est, ut in civilibus societatibus, hujuscemodi mancipiorum emptio et venditio componi possit cum j stitiae et humanitatis lege, ut scilicet pro vilibus alimentis non solum assiduos gravissimosque labores a misserrimis hominibus exigat locuples; verum etiam jus libertatis, nuptiarum, et cujuscumque proprietatis ali eo auferat, atque ex pacto in infima semper conditione permanere mancipia debeant sine ulla emergendi facultate. Itaque quamquam nonnullae dari quidem possint causae jure hominem mancipandi, in qua scilicet conditione, sublatis civilibus et h3potheticis, ossentialia et absoluta hominis jura sarta tectaque serventur: altamen latendum est humanioribus ac politioribus aetatis nostrae disciplinis ac moribus longe lateque propagatis honestum
decorumque maxime lare, si haec missorrima servorum Conditio tandem aliquando ubi quo relevetur. Quod ab antiquissimis temporibus in divina Morsis legislatione penes Hebraeos sancitum novimus, in qua non solum constitutum sue rat, ut juste atque humaniter in suos servos domini sese gererent: verum etiam cautum fuit, ne tamquam mancipia perpetuae servituti obnoxia , sed tamquam mercenarios SerVOS
ad certum tempus sibi haberent : anno enim sabbatico , et jubilaeo emancipatiouis ratio praescripta erat, qua cum via
215쪽
iteo, rebusque necessariis instructi dimitterentur. In lege autem Evangelica, quae verae libertatis et charitatis lex est , quocunque divina ejus doctrina pervagata est, non solum crudelia dominorum arbitria, quae in servos tanquam in bruta animantia apud ethnicos ubique invaluerant, omnino deleta sunt; verum etiam aut ad domesticum famulatum mancipiorum fortuna redacta, aut prorsus sublata est. Ut autem antiquiora praeteream, quibus constat, Episcopos, Regularium lamilias, christianos Principes, Romanosque Pontifices multa Pro redemptione captivorum salubriter instituisse ac se liciter effecisse ; unum tantum commemorabo Sedi Apostolicas maxime decorum humanitatis et christianae charitatis exem
plum. Cum enim turpissimum illud de Indis occideptatibus et meridionalibus ac de Africanis a sordidissimis Europae
mercatoribus commercium inductum esset, solicita Romanae Sedis auctoritas ab eo Christifideles maxima excommunicationis poena statim deterruit : et contra pervicaces iterum iterumque nervosius eam infixit si). Quare summis laudibus atque omnium sequentium saeculorum praeconio dignaeen Senda sunt sapientissimorum civilium Principum consilia et decreta, quae cum antea tum hac nostra aetate praesedii im, universo orbe plaudente , ad iugum servitutis solvendum , ac mercatorum hujusmodi aviditatem sordidumque quaestum penitus extirpandum sancita videmus i 2). 1ὶ Ita Paulus I1I anno 1337 die 29. Maii in Literis Apostolicis
V Archiepiscopum Tarraconenseri missis: tum Urbanus VIII an. 163s, ad collectorem durium Camerae Apostolicae in Portus allia: quas Pontificum sanctiones confirmavit Benedictus XIV. novis Apostolicis Literis ad Anstitites Brasiliae , et aliaritim regionum an. 1741. Haec denique aliorumqne praedecessorum suorum sapisentissima decreta comYplectens Gregorius XVI. in Literis Apostolicis de nigritarum commer ειο non mereendo die a. Decembris 1839. sua auctoritate validius con
n cato di essi. Si trasportano questi infelici nelD America, dove Ven νη gono implegati alle fabriche di Eucchero e dei ta cco, alia coltura η delle terre e allo scau' delle miniere. Nel 1768 surono estratii daI-
216쪽
De societate conjugali Conii aetas omnium praestantissimus , et humanae Socie lati conservandae augendae ac perficiendae necessarius, ille procul dubio est, quo vir et mulier societatem ineunt ad sobolem procreandam atque educandam, qui contractus matrimonium appellaturi Cujus honestatem essraeuis hominum Iicentia maximo cum publieae privataeque rei damno omni aetate turpissimo violavit; et quod deterius est, nonnulli quoque praestantes ingenio viri matrimonii septa sanctissime sancita suis salsis doetrinis relaxantes impotenti libidini lamen ta telerrima dedere. Ut enim mittam stultissimam Manichas. rum aliorumque sententiam, qui rem per se turpem et int quam matrimonium putantes a Principio Malo ejus originem repetebant: non puduit Platonem aliosque magni nominis sapientes vel mulierum comul unionem, vel fornicationem, alia-vo hujuseemodi stagitia cohonestare. Ceterum divina reve latio tam in veteri, quam multo magis in novo laedere ma trimonii honestatem sanctitatemque adsernit, atque luxuriau
. voti delia filosofia a detrumanitri furuus finalinente aseolisti net con is gresso di Vienna per l'abolixione di si minevole commercio. Mout 1 avidit, continua a inacchiare di tal nefandor delitto i eulii ed uman nissimi Europei v. Oalanti Istiturioni di Geografia to. 4. dei PADtua c. 1. ὶ - Praetereunda tamen hic non est Anglorum magnanim M. Iam enim ab anno 1rso Clarvson privatus homo, et duo auglicani senatus membra Wilbersoris, et Fox consilia vehementissime inierunt, ut nigritarum commercium tolleretur , quorum votis tandem annuit supremus ille senatus, edita anno 1806 Iege, qua commercium illud vetabatur : ac denique essicaciori alia lege servitus in omnibus Angliae coloniis et terris penitus deleta est. No autem haec humanitatis de, creta dominorum jura ulla in parte laederent, liberalissime sancitum , ut publicum Nationis aerarium in se gravissimum assumeret debitum quod iuxta eorum computationem est i 2 600M00 libellarum steru--r. quibus mancipiorum dominis satisfieret. Diqiii od by Cooste
217쪽
tem libidinem intra aretos matrimonii sines conclusit et coegit; dilectionemquo conjugalem amori Christi cum Ecclesia
sua comparans contractum hunc naturalem ad Sacramenti dignitatem evexit. Qua luce revelationis effusa, iacile cui quo datum est perspicere, quam longe veteres illi sapientes a Venitate aberraverint, quamque naturae legi divina haec doctrina apprime cohaereat. Et sane lex naturalis, quae societatis humanae conservationem et culturam iubet, unum matrimonium fidest contractum, certis legibus sobolis propagationi atque educalioni aptis mutuamque amiciliam ac praesidium inducentibus, inter marem et foeminam initumi tamquam medium huic fini gravissimo necessarium sancit firmatque, eetera vero commercia abscisso velat. Enim vero so-eietati neeessaria est humanae speciei propagatio, nec non recta sobolis odncatio atque institutio. Filiorum autem procreatio haberi potest vel ex sortuita et vaga maris ac Meminae unione, vel ex conjugibus stabilem vitae societatem juxta matrimonii tegos induciam servantibus. Atqui generali experientia constat, ex promiscuis hisce et vagis omnique lege solutis commerciis perram sobolem procreari: cum autem et pater incerius sit, et nullis praestitutis legibus teneatur, nemo foret qui ex ossicio justitiae certo obligaretur, ut Opem ferret gravissimis matris necessitatibus 'soelum in sinu serentis, parioniis, laetantii, et gravis imam sibi curam assumeret eon enlan. lis eum physicae tum moralis filiorum 6 ducationis: quare sublatis matrimoisit legibus, societas humana vel penitus destruatur, vel ad conditionem holiuis deteriorem redigatur no .cesse est. Igilum et ' platonica illa bouorum omnium atquσetiam mulierum communio, quam philo optiua ille praestanti simus iis suae imaginariae reipublicao Persectionem somniavit, et 'po0andria 'a multanea , qua mulier una plures viros sibi eodem, ita cito consociatos habeat; ot fornicatio vaga , nec non et simplam sornicatio idest certum quidem unius eum una commercium, qui tamen nullis certis legibus ad principales conjugii fines servandos obligarentur, omnia iu-
218쪽
quam ham et similia contra legem naturae sunt, utpote quas humanae societatis fini omnino adversantur, humanamque speciem exauriunt et subvertunt. Nihil vero dicam de insandia illis commerciis, et tenebricosis actibus bellu is ipsis ignotis, qui humanae generationis rationem necessario frustrantur. Ceterum in hac sane lubrica materia, et humanae infirmitati maximopere periculosa, sanctissima divinae revelationis documenta sedulo teneamus. quibus edocemur, ut vel ipsa mentis phantasmata, sicut cum ignis supra vestem vel manum nostram injectus sit, illico et procul a nobis excutiamus. Quaeret autem hoc loco quispiam, num idem de pοωgamia simulianea censendum sit, an scilicet contractus unius viri eum pluribus foeminis eodem tempore initus itidem n turae legi adversetur P Cui respondeo, quod etsi polygamia simultanea primariis matrimonii finibus non omnino repugnet, cum vir unus possit et sobolis procreationi et ejusdem educalioni dare operam ; attamen ob ingentem filiorum numerum, et plurium mulierum simul et aequali jure commorantium gelotrpiam, perdissicilis certe laret domestica concordia, ac filiorum educatio valdo periclitaretur: cum autem Societas maritalis sit perseetae amicitiae vinculum, atque ut iurisconsulti romani riunt omnis humani divinique juris eo municatio; non admodum conveniens iuri mulierum videtur, si dum ipsa viro suo in amicitia tota devincta est; is vero in plures sit divisus. Itaque naturae legi consormius, et humanae societatis bono accommodatius eensendum certe est matrimonium inter unum et unam initum ac servatum. S pientissime ergo in novo Testamento matrimonium ad primaevam integritatem unitatemque positiva iussione a D. Legislatore revocatum eSt.
Iamvero matrimonium triplici ratione eonsiderari potest vel uti contractus naturastis, vel ut civilis contractus, vel ut Sacramentum: quare et juris naturae, et Imperii civilis, et Ecclesiae legibus matrimonium subjacet: nos autem praetermissis iis omnibus, quae ad iuris positivi provineiam
219쪽
pertinent, nonnulla tantum quae intimam et peculiarem huiusce eontractus naturam spectant breviter consideremus Oportet. Si, ut alias generatim demonstratum est, in quovis contractu certae quaedam leges circa rem de qua agitur, circa contrahentium personas, ac modum contractum ineundi a natura praescriptae sunt, mulio magis in matrimonio eae semvari adamussim debent: unde et conjugum tranquillitas, et bona vel mala filiorum constitutio atque educatio maxima e parte pendet : quae omnia cum privato familiae ae publico civitatis bono nec non cum aeterna parentum et sobolis se-lieitato arctissime copulantur. In primis itaque quoad contraetus hujus possibilitatem, necesse omnino est, ut contrahentes tam phrsiae quam moraliter capaces ac pares sint ad consensum emittendum, et ad primaria saltem conjugum, et pa rentum ossicia praestanda. Nullum ergo est matrimonium no solum illius, qui usu rationis careat; verum etiam, si omnimoda corporis impotentia laboret ad primum proereandae s bolis finem consequendum. Porro praeter phrsicas sunt eι aliae causae morales, quae inhabiles prorsus ad valide con trahendum matrimonium faciunt, cum scilicet quidpm teneatur antecedenti obligaιione hypothetiea sive immediate a lege naturae sive a positiva lege imposita, quae contractum hune omnino velet ae dirimat. Quare si quis sponte sua castitatem perpetuam Deo voverit, aut legi coelibatus in ejus honorem impositam sese subjeeerit ea tamen ratione at m do, quo Ecclesia sanxit, utpote in solemni religionis proses sione , et sacrorum ordinum inauguratione j vel si foemina uni viro nupserit, et ut saltem in Evangelica lege sancitum est j vir uxorem unam duxerit, corte ii omnes inhabiles laeti sunt ad contrahendum matrimonium; quod vel De. vel conjugis viventis iuri omnino repugnat. Atque haec impedimenta, si excipias monogamiam; sunt de jure naturae a lego ecclesiastica temperata : sunt autem et alia ex lege more positina de quibus utriusque juris tractatores agunt. At quaesitum est, utrum nuptiae inter cognatos et assines lego
220쪽
ulla naturae prohibeantur: qua de re ita disserit Genuensis do ossiciis L 2. c. 2 ii conjuges sunt socii, qui, ut Ic. ipsin latini aiunt, omne inter se humanum, divinumque jus como municant, et reciprocant. At hoc evertit jura cognatorum v et consanguineorum, quae ipsa natura sunt diversa. N ii ptiae incestuosae filiam patri, filium matri, nepotem aviae,n neptem avo per omnia coaequant: in fratribus id societa- v tis genus inducunt, quo deletur αιδος αρα, illa, quae esta natura, sacra et verecunda charitas. Huiuscemodi igiturn nuptiae eum iure naturae pugnant, mundique subvertunt v legem. Atque is est sensus gentium omnium etiam agre-n stium. In reliquis gradibus linearum transversalium , ut is nullus naturae sensus motusque repugnat, ita uult a latisti foeditas: itaque solis positivis legibus in prohibitis habens tur Quae quidem certa et vera censenda sunt de consanguineis in Iinea reeta ut dicitur: Datrum autem et sor rum coniugia non ita naturae repugnantia dixerim, ut venia et exceptio dari aliquando nequeat; et re sane vera, nisi ad Cadmi, aut Deucalionis, aut Promethei commenta recurras, non alia certe ratione humana species in mundi exordiis propagari potuisset, si inter fratres ac sorores coniugia sui sent sublata : idque eo vel magis concedendum puto , quia fraterna charitas cum conjugali charitate non prorsus repugnare videtur. Praeter possibilitatem physicam et moralem cum in reliquis contractibus , tum multo magis in matrimonio ad id valide ineundum necessaria est actualis rei cognitio saltem quoad essentialia, et plena contrahendi voluntas a quacunque iniqua, externa, gravi ac directa vi libera: secus enim, ut sustus c. II. a. I. declaratum est, consensus in idem placitum, in quo eujusvis contractus essentia consistit, inter eontrahentes haberi nullo modo posset. Tunc autem neceMaria rei cognitio in matrimonio ineundo deest, cum error quacumque de causa inductus respicit personam, utpote si quis Bachelem uxorem ducere intendat, atque ejus nomen ac per