장음표시 사용
141쪽
DE OBJECTO IURIS CANONICI. 129
Hoc assecutus est 1 InSpirando patriarchis morum sanetitatem. 2 Post varia familiarum dispersiones, excitando MoySen, UjUS Opera populum hunc electum, in nationem erigeret, quae revelationis Dei cus
tos esset, promiSSionum Dei expectatrix Religioni ti0gi addicti8Sima. Sed gratiae plenitudo novae legi Servabatur. Quapropter Sicut humana natura ante Christum, ultimum suae restaurationis gradum non obtinuerat, ita et matrim0nium, ad suam primitivam institutionem restitutum non est, stet a mali grRVioribus contineretur, et ad completam suam restaurationem disponebatur.
Namque patriarchas Scimus fuisse polygamos Mitto theologis ut investigent specialem dispensationem Dei, quae cum illis Sanctissimis viris a Deo facta sit, mitto ut quaerant speciale sine ad quo eorum polygamiam ordinaverit. Certum est quod patriarchae licet speciali providentia Dei a gentium illecebris praeserVati, tamen, generatim loquendo, ad primitivi connubii excellentiam
jugii honesti caeteras dotes, et multo magi eSSentiam
Finis autem potissimus missionis Mosaie a suit, ut populus hae breus ab idololatria averteret, et in medio idololatriae vivens, fidem unitatis et simplicitatis Dei SerVaret, et Sic paulatim tanquam a pedagog ad
Christum duceretur. Porro ad hoc obtinendum, se juvabat Moyses exemplo patriarcharum, et promisSionum memoria quae sanctissimis illis viris a Deo, eorumque o Stell- tali saeta erant, ita utit0bro in patriarchis, veluti vivendi exemplum imitarentur. Ergo non poterat ub-
142쪽
Solute prohibere polygamiam, sed in directe fovebat
1 Notando Lamech primum polygamum, tanquam pesSimum nepotem Stirpis Caini. 2 Exhibendo monogama : Noe et tres filios, Sem, Cham, Japhet, qui Soli a diluvio servati sunt. 3 Notando discordias, rixas inter Sarai et Agar, inter Isaac et Ismael, non obstante quod bigamiam Abrahae inducat cujusdam sormae sui generis, ita ut
potius in gratiam uxoris Sterilis, sine ulla in ordina tione assectus Abrahae, Videatur Agar ancilla ad concubinatum RSSumpta, quam electa ut uxor cumprincipaliS. 4' Constituit ut vir polygamus deberet omnibus uxoribus debitum reddere nec ancillis exceptis, ita ut
si secus sieret, libera Vaderet. 5 Deuter. XVII, 1. Prohibet ne reae habeat uaeores plurimas quo alliciant animam ejus, etc.
Alia hujusmodi videre est in libris Moysis, quaecum ex alia parte demonstrant MoySem, pro populi indole cui legem dabat, absolute non prohibere polygumiam hujus enim legis adimplendae par non fuisset populus judaicus ex alia vero omnia eo conducit ut demonstrent polygamiam n0 esse Statum normalem conjugii, Sed anormalem. Non dissimili oeconomia Moyses usus est quoad divortium. Hac etiam in re lex erat populi viribus aptanda quibus dabatur Dura Haebreorum cerVix male Sustinuisset legem absolutae perseverantiae connubii. Fastilitas dimittondi uxores ex ipsa polygamia orta, Ut Supra positum St, in populum hae breum irrepserat. Si Moysus prohibuisset divortium lex uxoribus interficiendis occasionem dare potuisset. Quid ergo Moy-
143쪽
ses Ipse non debet gubernare homines prout esse deberent, sed pro uti Sunt. Cum non possit ad perseetionem adducere, curat a pravioribus mali conti
Assumendo ergo divortium prout in facto positum erat, curat ut rarius fiat, et ita hanc rem moderatur ut latis indicet matrimonii vinculum non dissolvi.C. XXIV Deuter acceperit homo Xorem et habuerit eam, et non invenerit stratiam aut oculos ejus, propter aliquam foeditatem id est Vel ob adulterium, Vel ob alias causas, unde damnum filiis vel dedecus marito posset imminere ita communiter malum hoc non tantum physicum, Sed morale intelligetur scribet libεllum repudii, et dabit in monu illitis et dimittet
eam de domo sua. Cumque egressa alterum maritum duaeerit, et ille quoque aderit eam, dederitque ei libellum repudii, et dimiserit de do in sua, vel certe mortuus fuerit, non poterit prior maritus recipe=' eam in XO- rem quia polluta est et abominabilis sueta est coram Domino ne peccare facias terram tuam quam Dominus Deus tuus tradiderit tibi possidendam. Levit. XXI, T Scorturn et vile prostibulum sacerdotes non ducent uiores, ne eam quo repudiata est a marito, quia consecrati sunt Deo suo.
Ex his patet 1 Ut observat Augustinus, quod cum M0SSe non potuisset, ob duritiam Haebreorum, cohibere malum, curat illud coarctare quo melius potest. Huc tendit libellus repudii, qui in scriptis, coram Scribarum numero, et duobus testibus scribebatur ... Circumstantia Omne quae fecissent, ut in sestu irae et indignationiS, Sed animo pacato et majori consideratione Recedente, repudium difficilius fieret.
144쪽
2' Mulieri opudiatae iterum nubenti, non instiget
poenam lapidationis ut adulteris, quia per novum coitum Ρ08tquam a Vir diSceSSerat, non poterat turbare jura Successioni S, jura Sanguini S, quod damnum potissimum ex immoralitate procedens, lex illa punitiva Spectabat. At secundi conjugii, vivente priori viro, immoralitatem manifestat, quando dicit fieri per illud, mulierem pollutam et abominabilem coram Deo licet eis, opinione populi, non haberetur ut adultera c0ram hominibus; sed tanquam Scortum, Vel prostibulum, asa ordotibus De consecratis duci non debere. Profecto haec ostendunt vinculum indissolubile matrimonii esse juxta iis abstractum et perfectum licet
Hebraeorum moribus illius observatio non posset obtineri. Unde oriebatur te m0Saica, tanquam lex non dogmatica, Sed discipli=iaris, qua majus bonum quod juxta circumstantia posset obtineri, obtineretur majus malum quod posset vitari, vitaretur. Ita lex ipSa, in concreto et relative ad circumstantia perfecta erat, quia eam perfectionem obtinebat, quae potuiSSet in Specti viribus populi, et vires Subditorum hoc modo exhauriebat. Ita jus mosaicum continebat populum in ordine ad primum et Secundum studium depraVationis connubiorum. - ertium stadium degradationis prohibuito cohibuit omnino, interdicendo absolute connubia inter proximo consanguineo et TmeS, et usum nesariae et vagae veneris prohibebat absolute.
Sed praeterea duo habuit specialia capita legislatio
mosaica in ordine ad matrimonium 1 Ut matrimonia inter populum udaicum continerentur respectu gentium.
145쪽
2' Ut matrimonium in eadem tribu contineretur respectu ad alia tribus. Primum impedimentum habuit pro sine fidei con- Servationem, quae inita cum gentibus societate facile deperiisset Nota esse eius connubiorum inter filios Boi sit filias hominum.
Alteram ad pacem conservandam, ne Si matrim0nia exirent de tribu, quaestione orirentur de proprietatibus. Haec erat et causa quare Levi jussus est matri-m0nium contrahere cum X Ore fratri Sui, ut Semen excitaret fratri suo. En quo u Sque profecit ex Una parte degradatio naturae matrimonii, ex altera initia reparationis ejusdem ante Christi adventum. Integra matrimonii restauratio servabatur Christo.
III. De restauratione matrimonii.
IV. Quaerebant a Christo Pharigaei Matth. XIX): Si
licit homini dimittere aeorem suam, quacumque eae causa Non dubitabant, ut videtis, an liceret dimittere, sed de causis dimissionis secundum varia SectRStunc tempori in udaeo populo vigente S, di SSecabantur, et ita tentabant Christum capere in Sermone, Ut videlicet doctrinam Christi, in maximam illius tempori quaestionem adducerent.
Praesensit Christus, divina qua pollebat sapientia
pravam pharisaeorum animam intuitus est erroneum
Suppositum quod latebat in mente, quoad matrimonii naturam, unde quaestiones de divortii causis in ins nitum augebantur sciebat quod licet quaestio de dimi8Sionem Xoris, per Se con Siderata, poterat SSe merediSciplinaris, attamen considerata prout erat moribus Judaeorum recepta, in quaestionem de monogu-
146쪽
34 INSTITUTI0NES IURIS CANONICI.mia o in dissolubilitate matrimonii facile convertebatur. Nam per repudium licebat SiVe Viro, Sive mulieri, sive dimittenti, sive dimissae, sine delicto legali adulterii ad novas nuptias OnVolare. Ergo optimum duxit pharisaeos revocare ad primitivam institutionem matrimonii, tanquam ad fundamentum solutionis totius controverSiae.
Aon legistis, inquit, quia qui fecit hominem ab initio, musculum et feminam fecit eos et disit Propter hosti
mittet homo patrem et matrem, et a serebit zori suoe, et erunt duo in carne una. Itaque jam non sunt duo, sed una caro. 9uod ergo Deus conjungit, homo non separet. Vidolicet scitis a prima fronte librorum SacrorUm, primis capitibus Genes eos, matrimonium non fuisse societatem ad hominum lubitum constitutam, et pro eorum lubitu Solvendam; sed scitis fuisse ab ipso Deo, naturae auctore, immediate et in concreto Statutam, si tali lege et esset monogamum reciprocum, indiS- solubile.
Jam vero quae jure divino 1rmitatem habent, non possunt humanis placitis infirmari. Ergo nulla causa potest cohonestare divortium illud de quo me inter rogatis, quod videlicet ita Societatem matrimonialem abrumpat ut scilicet licitum sit utrique parti ad novas
nuptias advolare. Ita ChriStu evertit erroneum Suppositum quaestionis propositae, et occasione Sumpta quaestioni disciplinaris quae proponebatur, evolvit dogmaticam matrimonii naturam, et Securim quodammodo ad radicem posuit, ex qua profluebant controverSiae, Seu quod matrimonii vinculum Solvi pos
Non exspectabant certe Pharisaei se ita fore delusos cum Viderent controversiam, ex ipso Suo Supposito
147쪽
recisam, et iis principii quibu non poterant Chris tum de nova doctrina calumniari. Sed patebat subsumendi via iuri ergo Moyses mandavit dare libellum repudii et dimittere Videlicet, si haec esset matrimonii
jugii, quando mandavit dare libellum repudii et di
mittere. Quom0d ergo d0ctrina haec cum lege Moysis conciliatur Viam conciliationis invenit Christus facillimam, et talem quam puto Cebrei admodum non arrisisse Ad duritiam cordis vestri, permisit vobis Moyses dimittet e X0res vestras I ab initio autem non fuit se. Id est: Moyses non deflexit a primitiva conjugii natura, Sed v0s ab ea deflexistis. Nam dum ipse vobis explanat dogmaticum matrimonii conceptum in Genesi et mo ratem illius statum, debuit in Deuteronomio prudenti disciplina, ita duritiei cordis vestri et corruptis VeStris moribus applicari, Ut priora mala non XUrge
Lex Geneseos est lex dogmatica, perfecto in abstracto, respicit homine prout esse deberent, est prototypus legis matrimonii lex Deuteronomii est lex disciplinaris respicit homines prout erant de facto, non in absoluta veritate, Sed in prudentia, seu Stprudens applicatio legi dogmaticae depravatis populi moribus, et inclinationibus, quae Si bonum obtinere non potest et ad perfectum non poteSt adducere, curat saltem majora mala Vitare. Ergo lex legi non opponitur, nec ego MoySi, nec Moyses ibi, sed mores et inclinatione Vestrae erant primitiva et originaria hominum conditioni contrariae, et leses eratis quales esse non debebalis, proinde impare Sustinendi matrimonium prout esse debebat.
148쪽
136 INSTITUTIONEM JURIS CANONICI.
Cum ergo a consuetudinem habebatis dimittoro uxore VeStrRS, Moyses mandavit libellum repudii: non autem repudium mandavit, Sed permisit. Ab initio autem non fuit sic. Ita eversa Pharisaeorum instantia, manebat quod antea dictum a Christo erat, videlicet quod licet, juxta legem mos nicam ob temperamentum disciplinare adhibitum pro indole moribus, Viribus populi judaici, non puniebatur tanquam adulterium, Si vir, dimissa uxore, aliam duceret, Vel Vice VerSa tamen juxta conceptum rei dogmaticum quem insinuavit Moyses et in ordine ad quem Christus conjugium reparare volebat, Si qui S dimiSS UXOre, aliam duceret, in maechiam laberetur, et si quis dimissam duceret similiter. Et sane ita c0ncludebat Sermonem Christus. V. Sed dissiduitatem facit phrasis Sermonis Dico autem vobis, quia quicumque dimiserit Xorem suam, nisi ab fornicationem et aliam duaeerit, moechatur
et qui dimissam duaeerit, moechatur. Certe conteXtus omnis anteceden non videtur importare hanc eXceptionem; nec eamdem habent eXcep tionem loca parallela Sive Marci, Sive Lucae, SiVe
Pauli od Corinthios. Ergo Christus certe noluit excipere a moechia, caSu novarum nuptiarum post dimis-Sionem primae uxori ob fornicationem. - uid ergo
Animadverti debet quod controversia ChriSto proposita, licet haberet totum Suum suppo Situm d0gmaticum, tamen erat disciplinaris. Pharisaei velut non dubitantes de licitudin dimis sionis, et quidem quoad inculum, uti putabant, quaerebant de causis ejusdem. Hae quaestio de Onu Sis, praescindendo ab indissolubilitate vinculi fuisset quaeSti mere disciplinaris. Poterat enim c0ncipi di-
149쪽
DE OBJECT0 IUBIT CANONICI. 137 missio, manente Vinculo Jam Ver Christus non poterat immediate reSpondere quae Stioni disciplinari, quia cum quaesti disciplinaris fulciebatur supposito
dogmatice erroneo, periculum erat, ne respondendo
quaestioni disciplinari, Suppositum illud confirmasset. Ergo debuit suppositum Vertere prius, et ita tutam sibi viam parare ad solutionem quaestionis disciplinaris. Posito ergo quod matrimonii vinculum esset insolubile, vigebat adhuc quaeSti propo Sita, an manente Vinculo, liqua e causa posset uxor dimitti . Christus respondet amirmative et proponit ordinariam solutioni causam fornicationem. VangeliSta, sicut proposuerat implicitam in quaestione disciplinari quaestionem dogmaticam Pharisaeorum, ita in reSpon Sion ea causam dogmaticam includit respon Sionem ad causam disciplinarem. Lucas et Paulus ad Corinthios proferunt sententiam dogmaticam absolute, quin referant quaestionem disciplinarum. Marcus refert quaestionem propOSitam a Pharisaeis, sed praescendit a quaesti0n disciplinari et proponit quaestionem dogmaticam : Si licet viro dimittere uxorem. Haec causa est quare non habuit exceptionem quam habet Mathaeus. Posito autem quod haec fuerit Mathaei mens, quO- modo explicatur tu dimiserit Xorem suam nisi ob fornicationem et aliam duaeerit, moechatur In similibus propositionibus quae constant duabus incisis, et habent verbum finale, verbum de natura Sua ad utrumque incisam porrigitur; sed limitatio quae unum incisum afficit non p0test ad aliud protendi. Exemplo sit haec propositio Si qui jejunium non servaverit, nisi obtenta dispensatione, vel nisi infirmitatis causa, et se inebria
150쪽
138 INSTITUTI0NES MURIS CANONICI.
verit, peccat. Illud, peceat , refertur ad utrumque; illud misi ad primum tantum incisum. Ergo prop0Sitio Christi huc est Quicumque dimiSerit uxorem Suam nisi ob fornicationem, moechatur, et qui alium duxerit, moechatur, et qui dimiSSam a viro duxerit, moechatur. Quomodo autem dicatur moechari qui dimittit eam quae non fornicata St, patet ex ipS Mathae c. V omnis qui dimiserit,aeorem sua)λὶ eaecepta ornicationis causa facit eam moechari et qui dimissam duxerit, adul
Ergo Christus paucis ita concludit propositam quaestionem matrimonium est Societa quaedam reciproca, On0gama, in dissolubilis, ita a Deo naturae auctore immediate constituta quae facit de duobus unum, ita ut ab hominibus nequeat Separari, proinde non habet causas ex quibus quoad vinculum dissol
Sod dissolvi potest quoad vito consuetudinem, manente vinculo quod fieri potest in casu fractionis fidei conjugalis, seu fornicationis, et jure privatur parS, quae juri alterius Sese opposuit et privatur individua
vitae consuetudine quae illiu bonum non curavit. Caeterum si extra casum fornicationi S, qui perpetuo dimitteret invitam faceret eam moechari, cum Sine culpa privaret honesto usu conjugii, proindeque alia causa Ordinaria coactae dimissionis non est nisi fornicatio unius partiS. VI. Ita declarata lege matrimonii debebat natura sentire Suam improportionem ad tantam Sanctitatem observandam : Si ita est causa hominis cum uxore, inquiunt discipuli, non Xyedit nubere.