장음표시 사용
171쪽
DE OBJECTO GURIS TANONICI. 159 contrahendum 2 in ordine ad inculum matrimoniale contractum.
Disciplina Ecclesiae sub hoc titulo respicit potissimum duo objecta 1 Sponsalia quae solent matrimonio praemitti; 2 Impedimenta quae matrimoni Sunt appo Sita.
Breviter hic agam : 1 De origine et natura Sponsalium, ' de iis qui sponsalia possunt inire, ' desponSalium esse clibus.
1 De origine et natur sponsalium.
XVII. Prudentia gerendorum facile Suasit ne matri-m qnium, et omni Vitae consortium fortuito judicio, vel effraeni passionis impetu contraheretur. Dimicile enim est ut bono peragantur Xitu, quae ni Sunt inchoata principio. Can. Principatu c. 1 q. l.)Hinc ex gentium omnium m0re, alter contractus de ineundo matrimonio matrimonii contractum praeceSSit, qui ex una parte ad matrimonium Obligaret, ex alia vero matrimonii vinculum non produceret; et proinde locum de et ut matrimonium contracturi possent invicem experiri mores, ut majori Securitate et Xperientia perpetuo matrimonii vincul unirentur. Hujusmodi praevium contractum Romani solebant inire per stipulationem. Qui enim uxorem ducturus
erat, ut ait Sergius Sulpitius apud Gellum. lib. IV,
Noctium atticarum c. IV, ab eo unde ducenda erat, Stipulabatur eam in matrimonium ductam iri qui daturus erat, ibidem spondebat daturum is contractus stipulationum p 0nsionumque dicebatur Sponsaliae.
172쪽
160 INSTITUTI0NES IURIS CANONICI.
Sed haec contrahendi forma tamdiu perdurasse videtur, quamdiu quae ex e contractu perficiebatur obligatio firmissima fuit, et actio inde nata in judicio cum effectu prop0Sita. At p0Stquam inductum est ut facit in irritum caderet, indulgendo Sponsi ne ad contrahenda conjugia obligarentur reluctantes et inviti, negligi coepit ea Solemni contrahendorum conjugiorum ratio, et contractu SponSalium redactu e Stu sit: l. Ι, '. h. t. Nuda mentis et repromissio futurarum nuptiarum, Seu ut clarius desiniri solet Viri et mulieris mutua promissio futuri matrimonii. Jam vero Ecclesia connubia chri Stianorum moderatura, nullam quidem aspexit necessitatem hujusmodi contractum praemittendi. Attamen, Sive quia moribus erat receptus, et multo magis quia nil continebat immoralitatis , ultro hujuSmodi pactiones admisit. Im optime visae sunt componi OSSe cum Sanctitate matrim0ni christiani, ut majori consideratione et dispositione eo modo Suscipiatur, qu Sperandum Sit optimum exitum fore habiturum. Quapropter haec
sponsalia etiam jure nostro admittuntur, quorum natura paululum explananda St. Itaque 1 Sponsalia non sunt mera promissio, Sed promis-Si mutua, Seu promissi et repromi SSio; unde reciprocam important obligationem, et Sunt contractus bilateralis; unde si unus promittit, alter recipit con-SenSum, non habentur SponSalia, Sed nuda unius
promissi et respectiva obligatio. 2 Debent ipsi consentire, nec alii possunt pro iis consentire nisi habeant speciale mandatum. Quidquid
enim sit de jure mosaico vel de romano ure, Secundum quae Scimus constat fere omnem partem sibi SumpSiSSe patre in Sponsulibus praesertim siliarum;
173쪽
Ergo sponsalia Sine voluntate Sponsorum contracta non OnSiStunt. Haec autem voluntas sit deliberata, id est, laeta cum libertate et advertentia, et signo aliquo externo manife Stata, quo cogn0Sei et acceptari possit. Quo vi autem modo consenSUS exprimitur.3 In futurum matrimonium duple perSona, Uae consentit non solum, Sed 3d quam OnSentiatur, requiritur. - Matrimonium enim quod inter promittentes
iniri debet, et hujus contractus finem determinat.
XVIII. Omnes qui non removeantur non enim desideratur quaelibet habilitas positiva pro matrimonio. Remo Ventur Q Ex natura contractus, Omne illi qui con Sentire nequeunt quales Sunt minore Septennio, mente S, furio Si, etc. 2 Ex sine et termino contractus omnes illi qui nequeunt nubere 1 Si nullum impedimentum, nulla remotio 2 si sit, videndum an Sit perpetuum, necne Si serm sit de impedimento perpetuo vel dirimente vel impediente, removentur; quia vel matrimonium Solute SSe non potest, vel sine crimine contrahi non p0teSt. Si vero temporaneum vel referuntur intra tempuSqu viget impedimentum tunc non remOVentur et Spon Salia Valent, dummodo ex alio capite irrita non
XIX. Omnium contractuum rite initorum effectus obligatio est praestandi id de quo conventum S inter
174쪽
162 INSTITUTI0NEM JURIS CANONICI. contrahentes. Sed in sponsalibus, de matrimonio ineundo conventum eSt inter c0ntrahente Seu SponSOS; ergo reciproca obligatio nata est contrahendi matrimonium. O controversiam non init, nec indiget fusiori declaratione Potius quaeri oportet, utrum
Statim peti possit hujus obligationis adimplementum
2 Quibus mediis possit hoc adimplementum Urgeri 23' Utrum et quomodo possit haec obligati cessare 3
Quando urgeat obligatio contrahendi matrimonium 3
Hac in re distinguendum est circa modum quo contracta sunt sponsalia Nam p0nsalia iniri possunt pure et Simpliciter, vel adjecta die aut conditione. 1 Ex sponsalibus puris, de rigore juris dies adimplendae obligationis statim cedit et venit, et os ad libitum creditoris illud petere quando voluerit. Hoc
senim natura est Omnium contractuum, quibus nec dies nec conditio est apposita, Sed pure celebrati sunt. Verum aequitas suadet ut SponSi aliquod tempus benigne indulgeatur; non enim alia de RUS Spon- Salia, non matrimonium contraxerunt, nisi ut aliquod tempta pro bono et aequo ante matrimonium ineundum ipsis duretur. Hoc autem tempus jure n0Stro desinitum non St, remanet igitur arbitrio judicis detur
2 Si dies sponsalibus adjectu Sit, videndum est an dies adjectus sit perimendae vel adimplenda obligationis gratia. Dies enim adjici potest ut terminus ad quem definiat obligati0 ex gr. ni Si intra annum matrimonium contrahatur, Sponsalia Sint nulla potest
etiam adjici ut terminus a quo incipiat obligatio,
175쪽
In primo casu die adjectu nil confert quominus pure spon Salia contracta dicantur, et statim peti potest obligationis adimplementum, ne tempus Obligationi praefixum pertran Seat. Adveniente autem diu perimendae obligationi praeflix0, utraque pars libera ab obligatione Vadit. Solum exipitur casu scap. XXII, de Sp0ΠS.), UOdies adjectus sit eum restrictione : dumm0d per aliquem non Steterit quominu contrahatur Hunc enim pars quae fuit in culpa, adveniente die, abibligatione
non OlVitur, ne ex culpa commodum referat licet alia pars libera evadat. Haec restrieti praesumitur X ipso capite citato. Non debet etiam hic casus confundi cum alia pecie contrahemus infra annum. Tunc enim SponSalibus pure contractis accedit alter contractus de tempore ineundi matrim0nium, tanquam pactum adjectum; non secus ac ille qui promittat infra annum pecuniam soluturum. Si anno elapS non OlVens pactum infregit, non inde liberatur ab obligatione solvendi principali.
In altero casu, nonnisi die adveniente pote Sturgeri obligationis adimplementum, et ab eo die tanquam pure contracta e SSent, debent retineri. 3 Si conditio nata fuerint Sponsalia, pendente Onditione nullum jus vel obligatio nascitur, Sed Sola speS matrimonii. Purificata vera conditione, licet quoad ali0s effectus jus et obligatio retrotrahatur ad tempus initi contractus quoad vero matrimonium contra-llendum, puruleata conditione, cen Sentur tanquam tunc pure essent inita, quando purificata conditio est,
176쪽
164 INSTITUTIONEM JURIS CANONICI.
et ab eo tempore eodem jure ac pura SponSalia demetiuntur.
Quibus mediis posset hoc adimplementum urgeri.
XX. uid vero, si urgente obligationis adimple
trimonium; quaenam juri remedia praesto sunt ut renuens obligationi satisfaciat Quaestioni huic respondere 1dentur duo capita De- retallum Sp0n Salibus et matrimonio. Cap. X. Prop0Situs St Alexandro II casus sponsi qui renuebat adimplere SponSalia quae jurejurando firmaverat. Summu Pontifex respondet ut moneatur, et si monitis non acquieverit, cenSuri compellatur nisi justa causa obstiterit sponsam in uxorem recipere et maritali assectione tractare. At capite VII, in simili casu de sponsalibus jurejurando firmati S, quae Spon 8a adimplere detrectabat, requisitus Lucius III, qua cen Sura haec mulier Ompelli deberet, respondet : Cum libera debeant esse matrimonia, monenda Si potiu quam cogenda, cum coactiones dissiciles soleant exitus frequenter habere. Quaestio inde oritur inter canonistas an Lucius III juri ab Alexandro III, statuto derogaveri ι. Qui tenent generalem regulam prop0SutSS AleXRndrum III, dicunt Lucium II vel prop0sutSSe Specialem exceptionem pro mulieris imbecillitate, vel illis verbis
monenda eSSe 0liu quam cogendaS, O cui SSe O- dum servandi us ab Alexandro Statutum, non autem
illi derogasse videlicet non prohibuisse cenSura adhibendas esse, sed ita adhibendas ut Sponsi potius monendi quam cogendi sint. At hic resp0ndendi modus Satisfacere non videtur
177쪽
prindipi generali a Lucio ΙΙΙ statuto Libsera oboni esse matrimonia, et ad illud nemo cogendus, cum coaeti0nes difficiles exitus soleant frequenter habere. Propterea hoc Lucii III desinitum dignum vident, quod p0nant pro regula generali; quapropter hanc deducunt theoriam Si judex praeviderit tristes effectus qui provenirent
ex matrimonio, si sponsos ad illud contrahendum censuris ecclesiaSticis cogeret invit08; 0neat, non cogat. Si praeviderit infelices exitu matrimonium non esse habiturum, etiamsi sponsi ad illud cogerentur, moneat non Olum, Sed cogat. In primo RSU, MUS malum impedit quominus minus malum evitetur. Si quidum tolerabilius malum est, ut Semel data pODSalium fides non servetur, quam ut in matrimonio, copulatis invitis, de ipsa conjugalis cum Summo et irreparabili familiae et reipublicae damno non Ser
Hac posita theoria, explicant Alexandrum II de casu peculiari quo optimi essectus ex cen Surarum inflictione consequebantur, et Summa avertebantur mala. Nam species proposita Alexandro II ex ' collectione Decretatium, haec c0lligi poterat Duo nobiles viri in Anglia, ratione laudi, continuo et diuturno bello decertabant Pacem cupiente pactum inierunt, utilia unius conjux esset filii alterius; filii paternum pactum ratum habuerunt et uri urandi
religione firmatum est. Post hoc nu EX StiS, Cum iraudibus parare vellet copias ad bellum reStaurandum, Suadere coepit fili suo ut a SponSalibus resiliret Filius fraudem ignorans, e Sol reSpectu parenti debito, sine ulla aversione erga SponSam Suam,v0lebat a d ala id resilire et ad alia Vola tran Sire.
178쪽
Pr0p0sita est quaestio Alexandro II qui cum vidisset Nullum futurum fuisse tristem exitum hujus matrimonii sponsus enim in sponsam nullam habebat aversionem vel odium, Sed Solum ex Velleitate et re- Verentia paterna recedere Olebat a Sponsalibus; 2' id obat ex hoo c0njugi maximum bonum Secuturum, videlicet pacem inter duo regna, quae SecuS continuis bellis sese divexaSsent; 3 Perpendebat maximam uri urandi religionem,
quae cum omnibu contractibUS SUO tempore accederet, habebatur velut vinculum omnium obligationum moralium, et cum urgenti Scandal amborum regnorum, Seu duarum nationum Observatum non fuisset, licet solemni qu0dammodo firmatum; 4 Agnoscebat optimum effectum et venerationem ecclesiasticis censuris Suo tempore praeStitam; Hisce omnibus perpensi re Spondebat uia peri culosum est contra Suum juramentum Venire, an damu ut eum moneas, et Si moniti non acquieverit, censuris compellas nec Olum cenSura excommunicationis, sed ut interdicti in univerSO regno). Sed quidquid sit de hac quae Stione, Omne CODVeniunt ut dicant nonnisi summa prudentiae ad cenSuras infligendas veniendum esse hac in cauSa, ne aut cen- Sura contemnatur, aut damnosum et periculosum matrimonium Sequatur utrumque malum graViS-simum foret.
Quomodo solvatur obligatio sponsalium 3
XXI. Ad quatuor capita p0Ssunt reVOeari causae Solutionis sponsalium Q Mutuus dissensus 2' Impedimentum Superveniens 3 substantialis immutatio
179쪽
quae si fuisset praevisa, non fuissent Sponsi in matri-m0nium OnSensuri; 4' Seitantia stelebrandi temporulegitimo. Α - De mutuo dissensu Mutuus dissensus considerari p0test 1 ab initi contractus 2 post contractum perlaetUm. ' Ab initio contractus solvitur mutuo dissen Su, Si conditio conventa Sit, vel dies adjectus perimendae obligationi PRUSI.
In Sp0nsalibus impuberum inest tacita conditio nisi acti puberes resiliverint Rati est judicii lubricita et inconstantia. Ita vi legis, habent adjectum diem adimplendae obligati0nis causa, videlicet pubertatem.
2 Post initum contractum siquidem nil tam naturale est ut res eo modo quo colligata est, diSSolVatur, dummodo non ita ligata est, ut 0lvi amplius non pOSSit, ut matrimonium. Proinde omnes obligationes
Dubitatum est an possint mutuo consensu dissolvi Spon Sulla Iura uento firmata Sed cum jusjurandum non immutet naturam actuScui accidit, si accedat solubili obligationi, ObeSSe non potest qu0minus s0lvatur, licet si non solvatur, juramenti religione etiam detineatur qui juravit ut adimplent. Remitto autem superiori disciplina quaestionem an
jusjurandum uliquando non acceSsorium Sit, Sed principale; hoc enim excederet limites Institutionum. B. - Impetiimentum super Ueniens. In genere quando res incidit in eum casum a quo incipere non poterat, SponSulla Solvuntur atqui cum impedimento ad ma-
180쪽
trimonium incipere non poterant in genere l0quendo j; ergo in genere loquendo impedimento Superveniente
In specie vero distinguendum est, an impedimentum sit dirimens necne. Si sit dirimens, matrimonium absolute consistere non potest, et impossibilium nulla obligatio est. Si vero sit impediens aut reddit matrimonium omnino illicitum, et redit idem principium, cum nemo ad immoralitatem queat obligari; aut non ita est, Sed aliquo modo Sustineri possunt
sponsalia, et Su Stinentur quantum OSSunt. Ita eX. gr. VOtUm imple perpetuae castitatis post Spon Salia emi S Sum Sustinetur ex ea parte qua non impedit jus alterius, ita ut intelligatur renuntiasse juri
petendi alterius obligationem, non autem e SubSuR-xisse ab adimplenda obligati0 ne in fraudem alterius. Non aliter jure romano l. 65 P. pro Socii. 6, Sta tutum est ut si quis initae s0cietati ante tempus renuntiet, a se liberet socium, non liberet se a Socio. Atqui Innocentius III c. II h. t. c0mparat sponsalia Societati ergo, mi Ss Voto a pons non poterit ab eo SponSa ad matrimonium contrahendum obligari: imo ob mentitam idem habebit justam resiliendi causam, et Si illa resiliat, qui Vovit Servandae castitatis remanet obligatus. At si illa peteret obligationis adimplementum, non censetur uri alterius derogatum. Qui vovit, amisit petendi jus, non reddendi offi-
C. - Mutatio quo si proevisa fuisset, etc. Praemissigin casibus, jure ipso S0lvuntur sponsalia Sed adsunt casus in quibus ipso jure non Solvuntur Spon Salia, Sed datur justa resiliendi causa. alis casus est mutatio aliqua quae Si fuisset praevisa, SponSi non contraXiS-