Institutiones juris canonici

61쪽

imitatio ultimae cenae Christi Domini, et e cultatio christianorum conventuum rabie persecutorum. At reddita Ecclesiae pace, celebrati nocturna XOleVit, donec interdicta est MiSS. Rom. Pius V. On St. Sanctissimus ergo ab aurora ad meridiem Missae celebrantur, X cepta miSS Solemni in noctu Nativitatis Domini, et privilegiis Specialibus, et Singularibus consuetudinibus, et urgentibus necessitatis casibus Lig. de Euch dub V, 345 qq. . Verum promissis privatis specialis hora non est determinata; at pro publiei ac solemnibus Missis certae horae sunt constitutae videlicet tertia, SeXta, nona, cuju rei indicium adhuc est inimici celebratione.

2 De loco.

VII. Vetusta fuit eclesiae disciplina Bened. XIV de Sacris Missae lib. I, c. I ad decorem hujus acrificii sancte instituta ah teque servata, ut in locis divino cultui sacris et in mensis huic usui destinatis illud offerretur. At sicut hujus disciplinae ratio in decore hujus sacrosancti mysterii posita est ibid. 3, 6, 7 ,

ita et quoties decori provisum esset, et ex alia parte gravis quaedam utilitas vel necessitas Spiritualis OS-tulat ut Missa celebretur, admissae sunt huic regulae exceptione S. In vetustissima Ecclesiae disciplina, quando rei christianae persecutionis gladius minabatur, SelmUS Missas privalis in domibus, in caemeteriis, in carceribu celebratas, et aliqui ndo nullo adhibito altari Lucianu martyr, dum in vinculi eSSet, celebrandae MiSSae causa proprio usus est pectore tanquam altari, et diaconorum manus ad sacrificandum pro altari adhibuisse heodoretum legimUS.

62쪽

2 Bocontiori disciplina licet lex de celebrando sacro in locis ab epi Scopo consecratis Vel episcopi mandat benedictis inducta sit, inducta pariter ex altarium lapideorum ab epi Scopo conSecratorum, tamen adsunt exceptiones Si Missa omnino celebranda sit nec possit in loco praedicto celebrari licet ex consuetudine sacrificium ubique sacere, dummodo locus in quo sit non sit indecorus. Afferri solet exemplum capellanorum exercituum parochi cujus cclesiae incendio combusta sit vel incapax ad populum recipiendum de tempore

Praeterea de altaribus lapideis resteptum est necesse non esse ut Sint fixa, sed et portatilia admittuntur, quae consistunt in petra simili altaris ritu ab episcopo

consecrata. Haec Oentur tabula altaris in canone concedimus, dist. D viaticum altare in c. quoniam de privilegiis, ini'. Ita rei commoditas cum spiritu disciplinae conneXR St. Orientales loco petrae sanctae utuntur quibusdam pannis eodem ritu consecratis quo consecrantur altaria, et vocant anti mensiae.

Praeterea et inducta sunt privilegia oratoriorum privatorum et altarium portatilium. Privilegium altaris portatilis o 5 cap. Quoniam a Bonis VIII omnibus concessum est episcopis et cardinalibus Clem. XI, quum animadverteret episcop0Squo8dam eo privilegio abuto, statuit ne qui episcopus vel cardinalis extra suam domum isto uteretur. Ιnnoc. XIII declaravit sub hac prohibitione non excipi domum ubi episcopus tanquam hospes m0raretur, Vel ubi cum dubita licontia ordinarii degeret. Immo in oratorii privatis seu capessi episcoporum et cardina-

63쪽

lium, quibus certu fixu Sque SSignatus est locus in domibus ipsorum Ρ08Sunt plure quotidie missae elebrari etiam a Sacerdotibus qui non Sunt ex familia, licet episcopus et cardinali ab Sit quique, etiamsi do amilia non sit, diebus festis ibi Missam audiat, ecclesiastico praecepto Satisfecit Episcopi vero, licet habeant hoc privilegium pro Se n0 90SSunt aliis Suppeditare. Huic enim uri derogatum est perorid. sess. 22, in decreto de Vitandi et ob Servandis in celebratione Missa juxta declarationem gr. COnc epiScopis jussu Pauli V signissi catam. Unde h0 privilegium ad unam Sedem Ap 0St. Spectat concedendi

facultatem.

III. De eo cui jus celebrare, et quo ritu celebrandum.

VIII. Licet omnes Sacerd0te Seu presbyteri sint idonei ministri sacrificii euchariStici, proindeque valido celebrent quotie celebrant, tamen non omnes jus habent colebrandi. Non loquor hic de morali indigni tale ministri, qua jure di Vino rem0Vetur ab hujus sacrifiei celebratione, ne Se 0ssunt Sacrilegi : haec a theologia consideratur. Sed loquor de disciplinaribus Ecclesiae disp0SitionibuS, ex quibus independenter ab internis ministri dispositionibus, ab altari hic remo vetur. Nam licet valida Sacramentorum celebratio consistat ure divino, licita tamen eorumdem celebrati ab eclesiae disciplina debet moderari. Illi ergo

qui Ecclesiae praesunt, et ipsi m0derantur Sacramentorum administrationem. 0uapropter Sive ratione pinna canonicae, Sive etiam

aliis legitimis de causis, possunt impedire quominu SSacerd0 celebret. Et quidem primis EccleSide temporibus Scimus presbyteros nonnisi vel permittente epis-

64쪽

copo vel cum eo MisSa celebrare solitos esse, vel denique non celebrasSe Sed de ejus manibus Eucharistiam accipiebant Bened. XIV, lib. ΙΙ, ΙΙΙ, VII).

Deinde vero licet generali disciplina, qua permittitur cuivis sacerdoti Missam celebrare Si nihil obstet, arbitrio episcoporum aliquo modo der0gatum sit, ita ut non possit Unu Vel alter epiSe0pu Se opponere generali disciplinae, tamen certum Si quod jus presbyterat Eucharistiam offerendi moderandum sit, et etiam in hoc ministeri episcopis presbyteri Sint subjecti. Quod pertinet ad ritum essentialia, ut demonstrant theologi consistunt in debita materia et forma. At plures Ecclesia ritu adjunxit, plure preceS, ut moris

sui fuit in administratione Sacramentorum, Sive ut fidem suam manifestaret, Sive ut diSponeret ad rectam eorum celebrationem, Sive ad decorem ipsius ordo precum et caeremoniarum omnium in Missa Servandus

jamdudum a primis saeculis dictus est liturgia, quod

sonet publicum ministerium. uum ergo Sacramentorum celebratio debeat ab ecclesiastica auctoritato mo derari juxta approbatos Eccle Siae ritus Sive quoad VeSte sive quoad prece SiVe qu0ad caerem0nia omnes debet celebrari. Sed quum una non sit recepta in Ecclesiae liturgia, quaeri hic perbelle posset quam liturgiam in spectu sacerdos in celebranda Missa Sequi debeat. Quaestio haec resolvitur in aliam, videlicet cujus auctoritatis sit liturgias approbare. Haec autem quaestio Solvitur applicando theoria generales quas dedimus de conomia jurisdictionis ecclesiasticae ad factum particulare, proindeque eSSet objectum partis specialis seientiae no Strae, non autem generalis. Sed quum videam

65쪽

ne angustiis tempori preSSum non posse delibare plura de quibus tractandum propo Sui capta occasione aliquid de haec quae Stione innuam.)IX. Licet liturgia stricto Sen Sus Oeetur Ordo precum et caeremoniarum Sacrificii, tamen lato sensu dieitur ordo totius cultus publici Ecclesiae. Proinde quidquid spectat ad praxime ultus religio Si, Videlice loea supellectiles, officia, imagine S, preceS, caeremoniae, et omnes libri qui sacra officia, caeremonia S preeeS, ritus dirigunt, quales sunt Missales Biluales, Pontificales , alendaridae, Martyrologiae , Antiphonaria Psalteriae, Cantus, ete , ad liturgia Ecclesiae spectant Iamvero liturgia hoc Sen Su accepta, ut videtis, aliud non est nisi una par disciplinae ecclesiasticae. Disciplina enim ecclesiaStica complectitur praxim morum et praxim cultuS. Ergo in genere illius est moderari liturgiam in Ecclesia, cujus est moderari disciplinam atqui ad moderamen ecclesiasticae diseiplinae seu ad regimen Ecclesiae duo gradus jurisdictionis a Christo positi sunt ergo illorum Si disciplinam moderari sed unu Squisque graduci ordine SUO R. P. vel universitas episcoporum cum eo independenter; singuli episcopi dependenter, proinde nil possunt si supremae auctoritati vel Superiori reservatum e St. Applicemus hanc theoriam generalem liturgiae Missae Apostoli pro facta sibi auctoritate plures preces vel ritus tradiderunt adhibenda in MiSSR. Sunt, V. gr. , invocatio S. Spiritus, mixtio aquae, dominica oratio post consecrationem, fractio hostae, et alia. Quod pr0batur ex omnium liturgiarum On Sen Sione. Credibile tamen non est, et verba in specie adhibenda; et caeremonias et ritus Speciale quibus haec generalia Servarentur, eo determinaSSe. Hoc proba-

66쪽

56 INSTITUTIONEM JURIS CAN0NICI.tur ex ipsa disserentia liturgiarum, dum in iis substantialia concordant. Mirum autem non videatur si quaedam liturgiae nomine ap0Stolorum nuncupentur; videntur enim potius ex iis quae apostoli docuerant concinnatae, quam ab ipSi ap0St0li conscriptae. Hoc munus apo Stolorum non erat Xtraordinarium apostolatus, Sed epiScopatu Ordinarium munus, prout conducebat ad regimen ordinarium ecclesiasticae disciplinae Solum disserentia inter apostolos et episcopos in eo stat quod munus ap0Stolatus non erat uni vel alteri Ecclesiae circumScriptus Caeterum episcopi post apostolo liturgia compo Suerunt. Ita apud Alexandrinos Marcu et a ZianZenus apud Constantinopolitanos Basilius et Chrysostomus. Ipsi haeretici orientales priorum temporum habent liturgias a suis episcopis confecta : Sic NeStoriani Jacobitae, etc. Verum jam tum a primi Saeculis, praesertim post Se datas persecutione S, curatum est ut liturgiae essent quo fieri posset 0do uniformes Disciplina liturgica est prae alia omni diSciplina maxime cum dogmate connexa, proinde Sicuti unum erat dogma, ita curanda una disciplina. Curarunt concilia provincialia in occidente conformitatem liturgiae ecclesiarum Suffraganearum cum Ecclesia metropolitana cinde prodiere quatuor liturgiae praecipuae, gallicana, hispanica

Sed R. Pontifices, ut patet ex epistola Inn. Ι. quae resertur . 11. distinct. 11 timentes ne ob diversitatem liturgiarum haeretici possent occasionem ampliorem sumere prae Scindendi Sinum Ecclesiae, pro Sua providentia curarunt, Sive jure primatus, Sive jure patriarchatus et EccleSipe matricis in ecclesias occidentaleS, ut turgia romana reciperetur, ut factum St

67쪽

DE OBIECTO IURIS TAN0NI cI. Isub Pippin et Carolo Magno in Galliis, et Sub Gregorio II in Hispaniis. Ecclesia Vero graeca in conStantinopolitana ecclesiae liturgiam cesSit, et proinde Secuta est liturgiam Basilii et Chryso Stomi. Hoc Statu rerum S. Piu V anno 1570, coherenter ad ea quae Statuta erant a rid. Sess. 25 de Indice librorum, MisSale correxit et proposuit omnibu ecclesiis, facta libertate retinendi ritus vetusto S, Vel a R. S. C. in sua institutione prohatos, vel longa 200 annorum Consuetudine assidue observatos. Hac facultate nonnulli USi Sunt, prout V. gr. Ordo PraedicatorUm alii Vero communiter, exceptis graeci qui pristino SSuo ritus 90Sitiva R. S. C. Voluntate ObSerVarunt, Omne liturgiam romanam susceperunt. Ecllo Videati qua liturgia sacerdos Missam celebrare debeat. Ita quidem in genere, in specie vero, ubi liturgia romana neglecta St, Summa prudentia pra)Sertim a preSbyteri hac in re procedendum esset, ne impediant tumultu illum reditum quem suaviter ipsa Dei providentia disponit.

IV De praecepto Missam celebrandi vel audiendi.

X. dure divino sacerdotali ordini praeceptum SSeu Missam celebret dubitari nequit Clara sunt Christi Verba : Boc facite in meam commemorationem, quibus ipsum jussisse ut apostoli aliique Sacerdote Osserrent corpu et Sanguinem suum patet ex sess. 22 rid de Sacris MiSSae an T. Ota ergo disputati reducitur ut Videamus quando nam singuli presbyteri ad celebrandum teneantur. Et quidem si mero jure divino quaestio sinienda esset, quum hic sermo Sit, non de praecepto negativo, sed de positivo, quod licet Semper Ubliget, non tamen pro semper, videretur qu0 tune

68쪽

58 1NsTITUTIONEM JUBIS CANONICI.

urgeat hoc praeceptum quando vel honor et cultus Deo debitus, vel obsequium erga auctoritatem celesiasticam praecipientem, vel utilitas proximis impendenda, praeSertim in Sacramentorum administratione, celebrationem istam postularet. Sed haec potius ad moralistas nostrum potius inquirere quale praecep tum detur ab Ecclesia in ordine ad hunc Missarum celebrationem, ut inde deducamus quali obtineat externa Ecclesiae oeconomia quoad istud. Ergo jus commune distinguit inter simplicem sacerdotem et Sacerdotes qui speciali aliquo titulo ad hoc officium

teneantur.

Quo ad Simplices sacerdotes, rid. SeS8. 23, c. 14 Curet episcopus ut sacerdotes saltem diebus dominicis et festis solemnibus celebrant. In n. II in cap. Dolentes de celebratione Missarum, improbat eorum negligentiam qui vix quater in anno celebrabant. . . Ceterum licet ardenter cupiat Ecclesia frequentem, im qu0tidianam hujus sacrificu celebrationem fieri ab omnibus Sacerdotibus, tamen absolutum praeceptum,pIdeSertim Sub gravi, non potest demonstrari. Nam decretali Innocentu, dum improbat infrequentem celebrati0nem, non praescribit dies celebrandi. Dubitant an illud curet Conc. Τrid vim habeat praecepti, et p0Sito etiam quod eam habeat, an obliget sub lethali. Quae quum ita Sint concludi debet Ecclesiam remiSisse ad curam epiScopi ut diebus saltem solemnibus et dominici Sacerdotes Missam celebrent : vitando autem eSS dUOS Xce8Sus, sive eorum qui dicunt sacerdotes legitime non impeditos iis diebus omittente Sacri celebrationem mortaliter peccare, sive eorum qui dicunt Venialiter tantum peccare sacerdotem qui nunquampei annum celebret.

69쪽

0uod vero pertinet ad Sacerdotes qui speciali aliquo titulo ad hujusmodi issicium tenentur, Statutum est

Tales sunt omne Sacerdote curam animarum habentes, qui bligantur ad Missae celebrationem diebus dominicis et festis. Hoc patet ex rid. Sess. 23, c. Qibi d. de observandis et vitandis in celebratione Missae, et se SS. 24 c. 4 et 7, ubi vult ut in dominicis festisque majoribus parochus inter miSSarum celebrationem verbum Dei popul exponat, SiVe quia SeSS. 24, c. 1, vult ut pro ovibus Suis Sacrificium Osserant, quod Cgr. Conc declaravit dominicis omnibus festisque

Praeterea canonici aliique sacerdotes cathedralibus collegiatisque ecclesiis addicti : Honorius Is in c. uum creatura de celebratione Missae, et Clem V inclementina de celebratione missarum, Statuunt ut in omnibus cathedralibus et collegiatis ecclesiis una eum divini officii celebratione Missa quotidiana con ventualiter celebretur. Haecque Missa debet pro benefactoribus applicari, ut patet ex decretis Cgr. Cone ,

quae dum urget hoc praeceptum, Solet tamen Onu remittere atque contrahere ad solos dies festos, Si sint iu0pe preSbjteri. Praeterea ii tenentur qui singulari benesici vel ea pellanis titulo ad hujusmodi officium ad Stringuntur, vel stipendium promissa Lelebranda acceperunt. XI. Uuod vero pertinet ad audientiam populi, unicuique notum est quomodo festorum observantia in abstinentia ab operibus servilibus et in auditione Missae consistat. De iis late dicunt moralistae In ren OStra ObServandum tantum quod juxta veterem diSciplinam iis diebus singuli debebant . accedere ad

70쪽

eccleSiam parochialem, ut ibi adessent sacrificio quod par0ch celebrabatur, et sic praecepto audiendi Missam satisfacerent. At ob privilegia Patribus mendicantibus concessa, paulatim obtinuit ut iideles ubicunque Missam audirent in festis, hoc praeceptum adimpleturi. rid. sess. 22. de bservandis et vitandis in celebratione Missae Moneant Ordinarii etiam eumdem populum ut frequenter ad Sua parochiaS, saltem dominicis majoribusque festis, accedant i et . III. SeSS. 24 Moneatque episc0pus populum diligenter, teneri unumquemque parochiae Suae intereSSe, ubi commode id fieri potest, ad audiendum Verbum Dei. Verbum autem divinum vult declarari populo

ab ipso parocho inter missarum celebrationem, ut Videre PS c. ΥΙΙΙ, SeSS. 22, et c. VII, Se SS. 24 de Reformat. Haec autem non sunt disciplina recepta tanquam neceSSitatis absolutae, sed suasionis. Vide Bened. XIV de Syn dioec. lib. XI c. XIV, 7 qq.

De eueharistia ut Sacramento.

XI. Satis de Eucharistia in quantum Sacrificium eSt, Seu quoad actum Sacrum quo conficitur Sed quum transsubstantiatio non Sit momentanea, Sed Ordinetur ad permanentem existentiam, inde poteStqu0 ad se c0nsiderari in disciplina Ecclesiae etiam Se0rSim ab actu quo c0nficitur. Sub hoc respectu disciplina ecclesiastica consideratur non Solum tanquam cibus quidam spiritualis io minum resectioni deStinatus, Sed etiain tanquam objectum cultu chriS

Inde 1 Jam tum ab antiquitate in vase ad instar colum bae vel iurris elaborato, et penes altare aut Supra