Antonii Bynaei De calceis Hebraeorum libri duo : curis secundis recogniti, et aucti : accedit ejusdem Somnium, tertio recusum

151쪽

DE CALCEIS HEBRAEORUM LIB.I. CAP. VIII. Hstet. Ut omnino sit, ct in pedibus compedes msant.

Quod cum tota orationis strie optime convenit, ac praeter viros summos Buxtorsium, Coco um, de saxi. σDieu, & complures alios, Ctiam rectissime monue- 2 runt accuratissimi Belgae interpretes, quorum haec est uὸω. nota: Uaar de mese en Coornaamste versaan γ

aut ornamentis pedum, quae habebant formam com- pedum Quod tamen in versione sua non eXpresserunt, in qua habent: En ais of hare voeteugebondeu

aren, hoc est, is quasi pedes earum vinnii essent.

Vertendum: En dragen bo heus aian hare voeten,

hoc est, gesant compedes in pedibus. VIII. Quae de aureis compedibus, sive pedum

ornamentis, quae periscelides vocantur a priscis scriptoribus, disputata sunt, in memoriam mihi re cantpersilii vocem, quam non inepte mihi videor P tronio reddidisse, cujus locus vulgo corruptissime legitur. In medio fere Satyrici Lycas somnium suum p. h. narrat: visum sibi esse Priapum secundum quietem di- Satir. cere, Eucolpion, quem quaeris, icito a me in navem tuam esse per utrum: Tr phaena vero respondet, pu- res nos una dormisi e , nam ct mihi mulachrum Neptuni, quod Basor aselo notaveram, Uidebatur drucere , in navi L cae Gitona invenies. Viros erudietissimos torquent verba mendosa, quod Baisor asylo notaveram. Illustrissimus losephus Scaliger legendum censet, Auod Bais cesro ac Mis notaveram. Bourdelottius dubitanter, quod Bais eter a seis not veram. Gonsal1us, nobilis Hispanus: Auo Deo nun-

152쪽

115 ANTONII BYNAE Icupata vota Bais ter sylo notaveram. Miror profecto tot doctos homines, qui Petronium recensuerunt, latere potuisse, legendum: tauod Bais in perolatio notaveram. Perotylium locum esse columnis cinctum, quales solent tale ambitus atriorum in magna-Suet. is tum aedibus, & olim fuerunt omnium templorum, , et ij. ei nemo ignorat. Usus ea voce Suetonius: AE ate apertis cubiculi foribus, ac saepe in perillio, saliente aqua, atque etiam ventilante aliquo, cubabat. Quam conjecturam jam dudum probavi viro ingenio 8c doctrina recondita inprimis hujus seculi conspicuo, Johanni Georgio Graevio, cujus judicio multum tribuo. Sed 3c alia, quae eo tempore in Petronii Satyrico emendabam, magno doctori nostro placuerunt. Non multo poli pro eo quod vulgo legitur: Utinam quidem sinceret largior sena cic. non me Hercules poenam i Wam distierrem: Palmerius, Pithaeus, Guilhelmius, Fr. Daniel, Sc Janus Douga legunt, peram istam diserrem. Pera autem ipsis est

Graecorum πειρο, tentamentum sive experimentum,

ut peram istam non Heterrem, sit, non differrem experiri. Mihi vero legendum videbatur, Non me Hercules peram istam diu ferrem , hoc est, cito abjicerem istam peram mendicorum gestamen. Quam conjecturam sequentia confirmant ρ Sed continuo vos ad magnas opes ducerem. In elegantissimo carmine . de Bello Civili, inter seculi su1 luxum recenset,

Ter 33. . quod

- Siculo Scarus aequore mersust d mensam vivus perducitur, inque Lucrinis . Eruta litoribus vendunt conchylia caenas.

153쪽

DE CALCEIS HEBRAEORuM. LIB.I. CAP. VIII. I 27 Vir eximius & singularis eruditionis Hadrianus Jnnius, pro vendunt, legit condunt. Sed id merito Coliadomus improbat, qui tamen inepte retinet vendunt, &explicat pres togas faciunt. Neque melius vir plurimae lectionis Caspar Barthius, qui haec verba declarat : Totarum caenarum pretiis conchylia comparantur. Mihi legendum videbatur tendunt. Tendunt conchylia caenas, est extendunt, diutius protrahunt, scili

cet.

Ut renovent per damna famem quod mox subjungitur. Vitium quoque mihi deprehendere visuS sum, interpretibuS non animadversum ,

non procul ab initio Satyrici Narrat auctor lepidissimus, Eucolpium cum Alchγlto desciente jam die venisse in forum, raptumque latrocinio palgium detulisse, cujus extremam laciniam cum caestrissent concutere , si quem forte emptorem Donaida testis posset adducere, rusticum quendam accesisse, qui diligentius considerare paltiam caepit. A chylton vero cum fra humeros ruritici contemplationem injecisset, an madvertisse eum ipsum esse, qui tuniculam in solitudine invenerat, eamque adhuc inta fis aureis plenam se, o Eucolpio indica1se thesaurum idum redii Fe. uem cum sitico ius legibus repetere veliet, CAD Llon contra leges timui Fe, cum idos eo loco nemo novisset. Itaque inchylio plane placuisse, ut emerent, cum longe foret consultius parvo aere thesaurum com arare, quam in ambiguam litem descendere. Sed cum praeter unum dupondium scilicumque, quibus lupinos destinaverant mercari, nihil ad manum e siet, ne interim praeda di cederet, vel mi

154쪽

118 ANTONII BYNAE Ixioris pallium addicere volarsse, ut pretium majoris comtendit lesiorem Iaceret facturam. In postremis verbis mendum latere mihi visum est, & scribendum :Ut pretium majoris compendii levior faceret ja Iura. Hoc enim dicit Petronius, idis placuisse pastium minoris addicere, id est minori pretio quam justum erat vendere, ut levior jactura, in Pallio, pretium faceret majoris compendii, h. e. pecuniam suppeditaret qua majus lucrum facerent, id est illam tuniculam, in laetis aureis plenam, possent emere. Sed haec praeter institutum pensum nostrum, ad quod nos r

CApDT NONUM. I. Lunula Farritii calcei apud Romanos ornamentum. 1Ι. Hebraeorum foeminas lunulis calceos ornasse, conjicit Balduinus ex Pes. III. 18. I II. Error Balduini, is Vulgati interpretis. IV. Frequens in oriente lunularum ustis vetustisimis temporibus , ex Lunae cultu ortus. V. Lunatae, non calceorum, sed colli ornamentum. VI. Multorum circa formam lunularum error. VII. Nomen 'a , t Meni yef. Lxv. I I . Obs rum. VIM . A ad , numerare, Lunam notat, quia per Lunas annos, ET menses, veteres numerarunt. IX rabum Idolum Menath Luna X. Graecis Luna XI. Dea Mana a d Romanos. X lI , Me- ni idem Nomen cum eo , quod a Graecis dicitur , adeoque Luna XIII. LXX. interpretum verso, non intesteua, explicatur. XIV. RiIus

155쪽

DE CALCEIS HEBRAEORUM LIB. I. CAP. IX. I 29

Romanos olim lunulas in calceis gestasse, & hoc

fuisse summae nobilitatis argumentum, Senatoresque Patritios lunatos calceos habuisse, ut ab aliis distinguerentur, nemo, qui literis humanioribus vel leviter tinctus est, ignorat. Nam, & plurima occurrunt scriptorum usterum loca, quae harum lunularum faciunt mentionem, ad quas Poetae inprimis frequenter alludunt, tu, in exponendo hoc insigni calceorum ornamento, multum studii Operaeque posuerunt Benedictus Balduinus, Marcus Lucrius Boxhornius, Claudius Salmasius, Alberius Rubenius, Octavius Eo. Ferrarius, Ela alii plures. Boxh. ad

Pluto

II. Sed, non Qti fuerunt Romani, qui adflata lu- Salm. nula Patritiorum calceos ornarunt, id ipsum etiam et L et 'Doritatum es ab it Uribus Hebraeorum Deminis, si Retitari fidem habemus viro elegantissimo Benedicto Balduino. Is enim, cum multa de Patritiorum lunatis calceis disseruisset, idem in Hebraeorum mulieribus sibi videtur observasse. Idem, inquit, etiam ab ilis stribus Hebraeorum foeminis olim faectitarum, facile est l. 2 a. ex bala cois gere: ilis enim mulieribus iliis, quod in cisi vesibus calceamentisque nimium ebsent luxuriosae ,' ' divinam vindiectam minitans, in die illa, inquit , au- ' 'feret Dominus ornamentum calceorum vestrorum,& Lunulas, &c. Ubi non obycure liquet, Lunulastitas , seu fibulas, quae sane vel erant aureae, vel

fallem argenteaeo ad ornamenta calceorum pertinuisse. Putavit videlicet vir eruditus, Lunulas , quas apud Iesaiam post ornamentum calceorum enumerari videbat, ad calceos pertinuisse apud illustres Hebraeorum R foe-

156쪽

13o ANTONII BYNAEI foeminas, uti apud Romanos fuerunt in calceis Patritiorum,

III. Uerum erravit hic omnino elegantissimus Bal duinus, & deceptus est ab interprete Vulgato. Tam facile in errores incidunt, qui Hebraeae linguae ignari, selos interpretes consilere coguntur. Praecedenti capite ostendi sat clare d) IPI resn ornamenta compedum esse, quas aureas in Oriente mulieres habuerunt , ad ornamentum pedum, Vulgatumque interpretem , qui ornamenta calceorum transtulit, errasse.

Sed idem non minus peccavit, cum id quod sequitur,. 'trairna, ct lunulas, reddit. Etenim haec vox non notat unulas, sed ea quae sequitur tauru na, quam etiam μηνισκώς Graeci interpretes verterunt. Si apud Vulgatum interpretem verbis transpositis Iegamus, ct torques, ct lunulas, respondebunt ea vocibus Hebraeis. ' Sed error Vulgati interpretis in alium pertraxit Benedictum Balduinum. Nam cum legisset Deum

ablaturum ornamenta calceorum is lunulas, putavit,unulas ad ornamentum calceorum pertinere. Quod tamen secus est. Etenim , licet in Oriente frequens olim fuerit lunularum usus, nunquam tamen lunulae ornamenta calceorum fuerunt. De Turcis quidem nonnulli prodiderunt memoriae, quod calceos habeant lunulis ferreis corniculantibus munitos. Sed vetustissimis temporibus inter ornamenta mulierum lunulae aureae e collo pendentes, non in calceis, fue

runt.

IV. In Oriente fuisse frequentem lunularum usum liber Iudicum ostendit, in quo inter ornatum Regum Midianitarum taurVRI memorantur, quod orna

157쪽

DE CALCEIS HEBRAEORUM LIB.I. CAP. IX. Isrmentum fuit lunularum in modum concinnatum.

torques vertit quidem Ionathan, & Vulgatus,

tum bullas, tum ornamenta. Sed, qui ad Hebraeam vocem adtenderunt diligentius, lunulas reddunt.

habent L X X. interpretes. N isi quod uno in loco in Veneta, & Complutensii editione, legatur, των G:ρόνων, qu Od est ipsum Hebraeum αο.

'ar , unde uti ex In factum est vel ex di va proselytus, & siexcenta alia, de quibus eruditi monuerunt, ubi tamen in editione Romana est, mi ηων. Apud Chaldaeos pariter, qui Lunam vocant, tu In sunt lunulae, Ornamenti genus, a Lunae similitudine dictum, uti videre est in magno opere doctissimi BuXtorfit. Con- Bux .L.Msentiunt Judaeorum magistri, qui vocem mur plar Vφ-- exponunt, I II H)n, ornamenta adsimilitudinem Lunae. Quam significationem plerique eruditi xμε Hebraeae Linguae interpretes exprimunt. Rectissime sane. α'ar III enim nihil aliud fuerunt quam omnamenta aurea, ad Lunae similitudinem concinnata, qualia non tantum Midianitarum Reges, verum etiam ipsorum cameli gestarunt, eodem modo uti in Pamthenopaei equo apud Statium: --.

yactantur niveo lunata monilia dente. - Eodem ornamento uti consueverunt Arabes, Mab Arabibus ad Turcas propagata est haec religio. Cujus rei origo non est obscura. Primam gentium Idololatriam a Solis, atque Lunae, & Coelestis machinae cultu coepisse jam diu animadversum est a viris doctissimis. Videri possunt quae Iohannes Seldenus, Angliae suae decus, A Gerhardus Johannes Vossius, R a Bat

158쪽

Bataviae nostrae magnum ornamentum, docuerunt In primis inter Arabum, & Saracenorum, & aliorum Orientalium Deos, Luna fuit in summo honore. Hae gentes enim a vetustissimis temporibus , Lunae cultui perquam deditae fuerunt. Hinc in honorem ejus habuerunt aurea monilia, quae concinnata erant ad similitudinem Lunae. Plane uti etiam hodie, qui Ecclesiae Romanae nomen dederunt, inter monilia, eruces aureas, Sel .ine in honorem crucis, habent. Johannes Seldenus ori- ., j-. ginem inde arcessit moris Multam medanorum, quia. cap. summis turrium 8c Moschitarum fastigiis lunulas imponunt, ut cruces Christiani, quod in honorem Lunae , a Multam mede, vetustioribus Hagarenis atque Saracenis, factum putat, a quo antiquissimo ritu excepere Multam medani, contra ac vult vir illustrissimus mil. 4. Josephus Scaliger, qui id fieri in Hegirae Multa maβ medanae, hoc est, fugae Muham medis ex Mecca me moriam, quae biduo post verum Lunae coitum, in σήμφη. initio nempe Mensis Muharam, & anni Arabici lu- - naris, corniculante jam Luna, accidit. Ab illo Orientalium more, cum Lunae cultu, etiam aurea monilia, in Lunae formam concinnata, habuerunt Hebraei. V. Uti constat frequentem in Oriente fuisse lunularum, & quidem aurearum usum, ita etiam certum est, colli ornamentum fuisse. Dubitare nos hac de re

non sinit liber Judicum. In eo enim hae lunulae pependisse dicuntur de camelorum collis. Eodem modo, uti in Parthenopaei equo,

159쪽

DE CALCEIs HEBRAEORuM. LIB.I. CAP. IX. IssAnimadvertisse hoc videtur Ionathan, qui

transtulit, quae vox apud Chaldaeos torquem norat, uti ab eadem cottam vocanti Vulgatus interpres quoque, qui bustus reddit. Bulgas enim apud Romanos fuisse globulos auro conflatos, quos pueri ingenui de collo suspen Es gestabaiat, . vel 1lli noverunt, qui Romanas antiquitates a limine tantum salutarunt. Quγd Hieronymus confirmat, qui ornamenta , is bustas, quibus coda regalium camelorum decorari solent, exponit. Id omnes recentiores inter pretes suo calculo probant. Neque id latuit BelgaS, 3 la. adqui, cum vocem in libro Judicum optime M. VH . reddidissent maan ens, hac nota explicarunt: Die' 'gourine Bais sterseon, die in 't Hebr. haren naam hebben van de Mane: hoc est, aurea colit ornamenta, quae Hebraice nomen habent a Luna. Hi tamens s. X.. Mnestio qua ratione inducti, cum apud Iesaiam eandem Difflati vocem recte vertissent maan ens, lunulas, & addi-' dissent: Dit was een sieraat als maanhens, hoc est, hoc erat ornamentum inpar lunularum, adjiciunt:

bis aurium gestant parvas lunulas aureas, argenteas, aut monilia, aut gemmas, quasi loco inaurium hae lunulae fuissent, cum ornamenta fuerint, quae e collo pependerunt, dc pectus ornarunt, plane uti cruces aureas e collo pendentes gestant, quae Romanam religionem amplectuntur, mulieres.

VI. Castigandus hic est multorum interpretum e

ror, quem circa formam harum lunularum commisi runt. Lunulas nomen habuisse observant, quia rO

160쪽

tundae fuerunt instar Lunae plenae. Ita Franciscus Freer. a FOreriuS: quoque Ant busiae in modum lu- Vk nae rotundae, quae adhibebantur ornatus causa. Et quidem N po Chaldaeis Luna dicitur. a rotunditate, 9 Ino rotunditas est Hebraeis. Caul. 7. Et Iohan- D s. nes Drusius: Caeterum .i ι hic edideruut μwως , ut 'h ' Lat. interpres , qui a vulgo nomen babet, lunulas.

Sic Dd. 8 et 1. irim lunulas. Vua voce usus est Plautus Epidico,

Lunulam atque anesiam aureolum in digitum. Exponunt lapittam, sue gemmam rotundam, instar Lunae. Alii, μη σσηρ sunt monilia ad Lunae militudinem in rotundum formata. Consentiunt intem Belgae ad pretes Belgae. Neque abludunt Lexicographi, quid Vk a id, rotunditas, derivant, ad quam radicem etiam retulerunt viri doctissimi Buxtorsius, . .' & Cocceius. Sed, quod pace tantorum virorum di-Lex. xerim, falluntur. Veteres, Lunae formam expres ' seri, eam mediam, vel corniculantem, exhibent. Lunula in calceis Romanorum, formam habuit Luri. v. nae mediae, Vel corniculantis, unde Philostratus,l b. derist. ἐςΠσφύρμον ἐλεφαντ- μηνοειδές, vocavit, uti eleganter do-

th cuit vir politissimi ingenii Alberius Ruben ius. Id δη--ἐς quam clarissime ex eo apparet, quod Isidorus erigiem . numeri centenarii vult expressisse lunulam in calceis Romanorum. Verba Isidori sunt: Luna autem in eis non deris formam, sed notam centenarii numeri significabat, quod initio Fatritii Senatores centum fuerint. Non disputo hic quam bene Isidorus eo deflectat lunulae formam, ut nota sit numeri centena- .rii, quot nimirum fuerunt primis Reipublicae tem-