장음표시 사용
261쪽
DE CALCEIS HEBRAEORUM. LIB. II. CAP. VIII. 23; omnino non liquet. De chirotheca quoque non memini me quicquam legisse. Tum si vel maxime olim
viguisset haec consuetudo, non tamen eX ea CXponendum videretur hoc Davidis Victum. Etenim de proposito sibi subjiciendi universam Idumaeam haudquaquam loquitur, sed de Idumaea jam de victa triumphat. VIII. Doctissimus Gaiaherus, postquam recitasset Martini Buceri opinionem, qui sic : Edom erit ut locuN, in quem abiciam calceamentum meum, etiam refert viri eruditissimi Arnoldi Botii sententiam, quam de hoc loco, per epistolam scistitanti sibi aperuit: tauia pedes loturi homines, calceos coeno, aut pulvere infectos, non in medio pavimento desi- tuere, sed in obscuriorem aliquem, ac sordidiorem angulum, conjirere solent, ideo Edomitas itidem sibi fretos, cum loco ejusmodi vili comparasit, sicuti
contra IV. 22.2 . vir honoratus, atque amplae dignitatis , paxillo fixo in loco selectiore, atque e quo pretiosa quaeque sulpenduntur, confertur. As confirmandam hanc sententiam notavit Gaiaherus, calceos, pulvere conspersos, vel luto contaminatos, & veteres quam maxime jam attritos, in locum sordidissimum quemvis temere abjici, juxta illud Luciani:
que sunt aliqua, at ubi saepius calcati lutoque dejormati fuerint, sub lectum alicubi projiciuntur. IX. Sed nec haec mihi arridet sententia. Etenim David hic loqui videtur de vilibus ministeriis, quae ipsi praestare Moabitae, & Idumaei, bello deviisti, G g tenenis
262쪽
tenentur. Nam, cum Moabum dicit CD stium pollubrum, non id dicit, se non pluris aestimare Mo bum, quam in domo opulenta aestimari Elet podoni rota, uti putavit eruditissimus Botius, sed Moa bum, vel pollubri vicem sibi praestare. Pariter , cum de Edomo dicit, se in eum calceum projecturum, non id dicit, se Ε domum habere tanquam vilem aliquem locum, in quem calcei sordidi, de veteres, conjiciuntur, sed Edomum se habere tanquam servum, cujus opera est in curandis calceiS occupata. minad X. Vir illustris Hugo Grotius, Dasid. inquit, Idumaeo ait se objecitarum fleas, nimirum ut exutas ' auferat. Hoc est enim quod Matthaeus dixit. Uuod idem ministerium denotat m M u
Marc. I. I. Luc. 3. I 6. 9 Ioh. I. 27. minisserium scia luet sorsis silus is mandari solitum. Paria nota-κα vit vir illustris ad verba Davidis: Idumaeo extendam calceum meum, nempe ut cum mihi detrahat, ut OLles fersuti solent. Ex eodem more haec verba exposuit doctissimus interpres Johannes Coccejus: In Edomum conjicio calceos meos. h. e. Sic mihi serviunt, ut mediastini, in quos conjicio calceos, ut eos excipiant is auferant. Sic Iohannes Baptisa fatetur se indignum, qui calceos domini asportet , h. e. medi- asini oscium ilii exhibeat. Eam sententiam & alii
probarunt, & vir eruditissimus Johannes Braunius. q. - Sed Thomas Gaiaherus mavult ulterius, abjectiusquesberi quiddam, ea formula insinuari, nimirum, quemad- v. sy. modum infimae prorsus sertis servi calceos pulvere conspersos, sive luto consipurcatos, emundabant, de tergebant, Davidem dicere, se ad hoc, caetero-
263쪽
DE CALCEIS HEBRAEORUM. LIB.II. CAP. VIII. in quin omnium vilissimum abjectissimumque ministerium, Idumaeorum opera abusurum, ut eos quasi pro peniculo habeat, quo calcei sui extergeantur. XI. Ego ad strvilem aliquem morem Davidem aulusisse dubito nullus. Cecinit enim hunc Psalmum, ut instriptio docet, cum Joabus, imperator eXercituS, Edumaeorum octodecim millia cecidisset, post quam pugnam plane sunt domiti, dc in Davidis potestatem, strvitutemque redacti, uti narrat mitoria, quae in
libris Samuelis legitur. i Uza ta a d umni', et v ta es ama , Et locavit prae-M Sam. dia in Edom, in Iota Edomaea praesidia locasit , --δ' ε' ct omnes Edumaei facti sunt Dasiis servi. Servos
olim hoc misi isterio functos, non apud Hebraeosta tum , verum GraecoS etiam, & Romanos, ut dominorum gestarent sandalia, res notissima est, certissimaque. Hinc Plautus servos appellavit sandaligeru- Misis/. insis, ii vera est Jani Dougae, viri nobilissimi, qui tamen plus ingenio quam natalibus debet, emenda- Τ'rio, qua pro lutigerulospueros , legirsandaligerulos, hoc est, servos qui sandalia gestant, sicuti ancillas vocavit Plautus fandati erulas, quae sandalia domi-
narum servabant, & gerebant. EX Veterum more is, Ad .Lvideri possunt viri eruditissimi optime explicasse haecs-
ciam calceum meum, quasi dicat, tanquam vilibus servis, calceos projiciam Edomaeis, ut eos gestent, quod ministerium strvorum est. Prout eX hac COnsuetudine exposuerunt Johannis Baptistae dictum, qui, dum se Christo comparat, dicit: ου ουκ ειυὶ Γλανώ Musis. --βαςα u Cujus non Iam digno ut calceos or- Α' rem. Nam, ut recte observarunt, idem est quod '' G g i λοῦσα
264쪽
is vel τὸν μάν- ῶν ἄπνε μάτων, δεμ vere calceos, vel Disere corrigiam calceamentorum νCum, qui calceos portabant, iidem Blverent, &qui calceos solvebant, iidem exutos auferrent, & curarent, ministeriumque notat vilissimum, servis demandari Blitum .mSed cum praecesserit, 'S o IN dMoab es lavacrum meum, optime puto judicasse doctissimum Gatakerum invidem dixisse, 'ra 'rbe re siver Edom projiciam Oriceum meum, nempe ut Edumaei abstergant pulverem atque lutum, re sint pro peniculo, quo calcei extergeantur. Ita enim stite admodum dicit, Moabum, pro lavacro, & pel- vi 2 habere, in quo pedes siuos proluat, Edomum Vero pro peniculo futurum sibi, utpote cui calceos Stergendos sit projecturus. Apud veteres nihil vilius fuit habitum, quam Calceamenta, luto conspu Cata, extergere. Itaque vilissimis servis ea cura mandabatur. In servis enim hic ordo erat, ut alii lautiores essent, alii inferiore loco, ut ex iis patet, quae observata sunt Laurentio Pignorio, in erudito commentario, quem de servis dedit. Non nisi vilissimis Vero mandabatur calceos purgare. Hinc, sicuti caia eos Dbvere , pro vili ministerio usurpatur, quomodo Tibullus, cum vellet dicere ad omnia ossicia, etiam
abjectissima, pauperem fore praesto, cecinir: Vinclaque de niveo detrahet ipse pede,
calceos extergere pro vilissimo ministerio veteres dia φνε. Xerunt. Apud Aristophanem senex ille Philocleon, cum ostendere vellet vel Theorum, hominem magni nominis, ad Brdidissima quaeque sibi praestanda paratum esse, dixit:
265쪽
DE CALCEIS HEBRAEORUM LIB.IL CAP. IX. 237
mel ipse Theor , licet vir sit Euhbemio nihil minor,s viam habens ex Ae vi, crepidas nobis exterxet. Ita David dixit, fra 'l', r, super Edomum
projiciam calceos meoy, nempe abstergendoS, ut notet Edomaeos ad tantam servitutem redactos, ut obirent hoc vilissimum &'Brdidissimum calceos detemgendi munus, de essent tanquam peniculus quo extergentur baxeae, ut Plauti verbis utar. CAPUT NONUM. I. Hebraeae genti, cum in Arabiae desertis obambularet , de victu, ct vestitu, pr flexix Deus, Deis. VILI. . . ct Neb. X aQ. a I. II. tauorundam imterpretum de iis locis sententia. III. risiorum, se nostra o inio. IU. Singulare Dei bene ficium Deut. XXIX. f. circa vestes, ct calceos Hebrae rum. U. Communis sententia calceos, quibus ex
Aegypto ciscesserant Iudaei, per auuos quadragiuis integros servatos. VI. Ab ea dissensum. VII. Viri docti opinio probatur, qui hoc bene. ficium situm putat in admirabili Dei providentia, qua Hebraeis is calaeis profflexit, ut ubi veteres defecissent, haberent novos. VII I. M sis verba in hanc sententiam exposita, ct Drusyes XLV M. 22. explicatus. IX. Varia divinae providentiae circa volas ct calceos documenita.
266쪽
GΕns Hebraea, quam a dura, qua Pharaonis ty
rannide pressa fuerat, servitute, liberavit Deus, postquam plurima in Aegypto micacula parrasset, sin. gularem gratiam, & favorem Numinis, experta fuit
per quadraginta annos, quibus eam per deserta Ar biae circumduxit. Nam in deserto, Omnium egenot& inculto, tam quae ad victum, quam ad vestitum, erant neces Iaria prosipexit. Cum fame laborarent, Manna de Coelo pluit. Cum siti premerentur, aquam prosilire vel ex ipsa petra jussit. Cum carneS appoterent, magnam vim coturnicum in castra immisit. Circa vestes quoque singularis cura & providentia fuit. Praedicat haec beneficia Moses, commemorata
Dedit tibi in cibum Manna, quam guora F, ct uo cogumerussi Batres tui, ut Menderet tibi, quo non solo paue vivit homo, sed omni itast quod egrediatur ex ore Domini. Vestimentum tuum vetusa a non defecit tibi neque pes tuus intumuit, his quadragiuta suuis. Repetuntur haec apud Nehemiam, uilla solenni populi confessione, qua Dei beneficia, parribuS praeit ira, recensentur prolixe. Verba haec simi: et Va NJ; Endi Inru- laa π Draba re, tapyn: man re sta a puπς PSa N7 Manna tuum uou prori isti ab ore eorum, ct aquain se si eis tu siti. Et fugaeragiuta suuis pavisti eos in deserto, nihil thus fuit. Hemmenta eorum uou sunt vetu te con umpta , ct pedes eorumnstu intumuerunt. II. Si
267쪽
DE CALCEIS HEBRAEORUM LIB.II. CAP. IX. 239
II. Si multos sequimur interpretes, Hebraea Verba, quae in Deuteronomio leguntur, ': - pes tuus ustu intumuit, item que, quae apud Neli miam sunt, paea t- zΠ' , pedes eorum non int muerunt , verti debent, pes tuus non fuit discrice xu , vel, pedes eorum uom fueruret discalceati. In editione Romana L x x. Interpretum & celebri Ms. Alexandrino, apud Mosen legitur: Tα - δεμα- σου
non detriti sunt a te, pedes tui non occab eruui. In editione vero Veneta, & Complutensi, & oxoniensilibro Ms. Coll. Universit.JOctoteuche dicto, e quo variae lectiones exhibentur in Polyglottis Londinensibus, haec verba non leguntur, - msi ματ- - ου
μ mirer, calcei tui non sunt detriti a te. Et sane lalterutrum glossema est. Apud Nehemiam in
editione Romana est, it- ποδες αὐτῶν οὐ δαρράγησαν, ct
peces eorum non sunt disrupti. Sed in editione re- Neta, & complutensi, & Ms. Alexandrino, ἶ x--δεῆ αλων ου δε ράλη-j. ct calcei eorum non t disrVti. Ionathan quoque apud Mosen , N, 'a' π lγ n peris vestra non iverunt discalceati, MOnhelos, 's' anz, caDei tui non fuerunt ij calceati. Rabbi David Κimchi interpretatur, ρ S minem, tuus non fuit discalceatus absque calaeo, & originem Verbi Hebraei a paea, con persio, aut mas , deducit,
quasi eam ob rationem hic usurpetur, quia consumminiceo conspergitur pes luto. Notavit pariter vir illustris Hugo Grotius: npua re, , non conspersuc fuit pq tu , I. non fuit discalceatus. Et apud Neli miam, vir Hebraice Doctissimus Franciscus Uatablus.
More scilicet conspersionis, si ve pastae fermen si sie me ν
268쪽
ὼ o ANTONII BYNAE Inon fuerunt' inquinati, contaminati, foedati,
Sub. luto, ut inquinari solent digiti ejus qui Iarinam Iubilit, q. d. impastati, B. fuerunt pertusi, attriti, vetustate consumpti. His alii consentiunt. III. Tot interpretibus licet visum fuerit H pvadi caueatam significare, non paucioribus tamen placuit, ut intumescere notet. Ita, praeter complures interpretes, & Belgas nostros, exposuerunt praestan- ,.tissimi lexicographi, &, qui inter illos eminent, Bux-Coee. iis torsus, de Coccejus. Inter Judaeorum magistros L doctor non incelebris Abraham Aben Ε2ra notavit, μα. moris ut pes vIator/S, ιSit, in feturis intumescat, Deum autem dedisse illis vires, duxisse leniter. Ccmsentit R. SalomoJarchi Pariter Moses Bar Nachman Gerundensis pSa exponit, intumuit , ut farina aqua macerata, is subacta, & hic dici vult, tumorem, in flammationem, in pede ipsorum non fuisse. Horum sententia mihi prac altera probatur. puci enim proprie notare videtur massie
elevationem, quae a fermento est. Hic itaque notat tumores, quos nostra vernacula blaren, burnen, v
Camus. Sane est ab hac voce, pSa , maea, qualis nempe fermento intumuit. Sic inter alia beneficia commemorat Moses, pedes eorum non intumuisse, quod longis, & asperis itineribus, fieri consuevit. IV. Unde vero tot interpretes ad hanc sententiam delapsi sint, ut ea verba, trypata a Ver tenda putarint, pes tuus non fuit discalceatus, Obscurum haudquaquam, est. Moses enim, in eodem Deut. Deuteronomio, ad ipsbs calceos Dei beneficium ex-
269쪽
DE CALCEIS HEBRAEORUM. LIB.II. CAP. IX. 24T
Duxi vos quadraginta annos per desertum, non inveteraverunt vestrarenta vesra a vobis, o calceamentum tuum non inveIeravit a pedibus vestris. Putarunt videlicet etiam in illo loco Mosen dixisse, pedes non fuisse discalceatos, cum hic commemoret, calceos non tu e consumptos vetusate. Sed duplex beneficium fuit, quod in illam gentem contulit Deus. Non tantum enim pedes strvavit a tumoribus illaesbs, v rum etiam calceos iis non passus est deesse, ut per viam asperam, ila difficilem, in Arabiae desertis, incedere tuto possent V. Sed haec verba nequaquam recte intellexisse videntur Judaeorum magistri, & Christiani quam plurimi. In hunc sensum enim interpretantur, ac si narrarent hanc singularem Dei curam atque providentiam fuisse, ut ea ipsa vestimenta, quibus induti fuerant, cum ex Aegypto discederent veteres Hebraei, non pastis sit deteri, δc ipsbs calceos, licet iter arduum atque difficile conficerent, per quadraginta annos, servaverit illae s. Scilicet in eo miraculum hoc collocant, ut, cum calcei longo itinere alterantur, quod legati Gibeonitarum argumentum habent maximum, quo persuadeant se ex longinqua regione venire, rerum gestarum fama exciti, Deus Israelitarum calceos servaverit integros. Iam olim Justinus Mar
torum non rutae sunt , neque ipsa calceamenta inveteraverunt. Et Tertullianus: Cujus etiam cura ostromidentia braeotarum non sit, nec vestes consumi, H li nec
Martyr moai. cum Triphone Judaeo ,
270쪽
1 1 ANTONII BYNAE 1 nec sitisima in pedibus calceamenta deteri, sed nec ipsorum postremo adolescentium captiva farabara coma Aurust. buri. Et Aurelius Augustinus: Si enim Deus I a starum vestimentis is calceamentis prae sitit, quod meritis per tot annos non sunt obtrita, quid mirum sobedienti homini ejusdem potentia praesaretur, ut animale .ap. m. ac mortale habens corpus, haberet in eo quendam satum , quosne de risu esset annosum , tempore quo Dein
Chrys. .elget mortalitate ad immortalitatem , ne media morte venturus. Ne de Chrysostomo, Hieronymo, sh, i . Ambrosio, & aliis pluribus dicam. Hoc tempore quoque ea vulgata opinio est, ipsos calceos, quibus inis)h. induti fuerant Hebraei, cum eX Aegypto egrederen-adv. erro-tur, a Deo conservatoS, ut annorum quadraginta
z, . . sipatio manserint incorrupti. ipsum Samuelem Bochar-Ambr.ώθ. tum, virum summae Cruditionis, qui in omni dom inae genere primas tenet, jam superius vidimus ob- jam e. i. servas Ie, Deum Judaeis, longum, alterum, is sen-
δοῦ ricosum iter jam ingre Furis, de calceu prospici solu-
ρ. i. at isse, is , ut religio quoque eos ad rei tam necessariae si*φ curam adigeret, sanctisse, ut non nisicalceati Pascha manducarent, neque passium esse calceos, quos au hoc solenne festum bi comparaverant, per annoS quadraginta deteri. VI. Ego vero, ut ingenue fatear, in hac vulgata
opinione acquievi nunquam. Ad hoc miraculum, enim non illud tantum concurrere necesse fuit, ut Deus virtutem incorruptam calceis inderet, quod quidem a Deo, cui non difficulter potuit praestari, verum illud etiam, cum in magno isto Israelitarum numero, dc parvuli fuerint, & matura nondum aetate adolescentes, ut latentis incrementi facul-