장음표시 사용
111쪽
Drad exhib. uel ser Ex Hi EERE, est facere in publico potestatem, ut ei qui agat,experiundi sit copia. l. 2. D ad exhib. Ex H i E E R E minus est quam Restituere, inquit Gaius. Nam Exhibere est praesentiam corporis praebere: Restituere. est ctiam possetarem facere,
fructusque reddere. pleraque praeterea restitutio nis uerbo continentur.l. 2 2. D. de uerborum signification. Ex Hie T, inquit Labeo, qui praestat eius de quo agitur praesciuiam . nam etiam qui sistit, praestat
eius de quo agitur praesentiam , nec tamen eum exhibet.& qiri mutum, aut furiosum, aut insante
exhibet, non potest uideri eius praestare praesentiam: nemo enim exco senere praesens satis apte appellari potest. l. 2 6 l, de uerb. ligni f. Ex HIBERE in interdicto De lib. ho. exhib.est, ut ait
Vlp. in publicum producere,& uidendi tangendique hominis facultatem praebere. proprie autem exhibere est extra secretum habere. l. 3. f. 7. D.dehom. lib. exhib. Exu i EERE in tratactu de tabulis exhibe dis hoc est, inquit Vlpian .materiae ipsius apprehendendae copiam facere.l. 3. f. s. D. de tab. ex nib. Ex Hi BERA , pro alere& educare. Vlpianus I. prima D.de ossic. praese. urb. Sed N patronos agentes desitis libertis querentes audiet, maxime si aegros se esse dicant,desiderem que a libertis exhiberi. Sie
I. prima, s. si pupillus. D. de tui.& rat. distrah. l. s. D. de lib. agnosc. Lult. de in rem vers.
Ex i LI vM , ab ex & solum fictum esse uerbum, Fest iis, Nonius de Seruius significant Lis uerbis: Solum significat locum . hinc exules dicuntur, solo patriae suae pulsi. Item, i xules dicuntur extra si
lum. Item, Exul , quasi trans solum mistus, aut
extra solum uagus. Item, Exulat, id est extra solum suum habitat. Quicunque ergo sue sua sponte,siue poenae ignominisve causa extra solum situ
habitant, Exules dicuntur. quorum tamen tria
genera reperio . nam alis Interdicti, alii Relegati, alij Deportati nominantur: quod illa inscriptio declarat in lib. Pandect. 8. De interdictis, rete. satis I deportatis. Interdicti dicuntur, quibus interdictum est certi loci aditu commercioque. ue
hui si quis Roma abesse iubeatur a consule: ut L. Lamia eques Rom. quem ut scribit Cicero in Orat. pro Sextio P. Gabinius consul iusserat ab Mrbe abesse millia pallii uin ducenta. Item si cui a praeside prouinciae, ueluti Siciliae,aditu suae provinciae interdicatur . Cuius rei exempla suppedi
rum autem duo genera sunt. lii namque propriE . Ac legati dicuntur, cum in locum aliquem as hominibus amicis,& notis remotum amandantur:
ut Ouid. vi in Pontum abire iustiis est: qua de caussa ita scribit, Arua relegatum iussisti uisere Ponti . Cic. lib. de ossius Criminabatur etiam quod T tum filium qui postea est Torquatus appellatus',
ab hominibus relegasset,&ruri habitare iussisset. Alii uero improprie relegati dicuntur, qui no modo non ama dantur alib. sed certum in locum quodammodo includuntur :& quasi circumscribun- 'tur. ut cum praeses damnat aliquem ne domo sua prodeat: in i .ult. D. eo. quod fecisse Verres dicitur a Cicerone, Verrina q. qtii iudicem illum qui secundum Heracliuin iudicarat, in senatu esse, locisque & commodis publicis uti uetuit. Ite cd inquis patria excedere uetatur,iubeturve certis in fulcis morarii qua de re loquitur Vlp. i l. 7. f. solet. eod. eaque est, meo iudicio, quam Marcianus latam fugam appellat in L s. eod. Vbi ait latam fi gam esse cum Omnibus locis interdicitur praetcrcertum locum . Nam latam sugam Graecus ho- .mo dixit, non facultatem libere ubique uagandi, uno loco excepto, significans: sed eri potius demonstrans, id est exilium ab omnibus locis
praeterquam ab uno: quasi dicas,hominem ab omnibus locis praeterquam ab uno aliquo fugatum. sie enim Graece nonnu quam nostri loquuntur, ut notauimus in l. I. D. de sponsal. sponsalia est ementioncm,pro . Apparet igitur ne quo
corruptum illum esse locu in , ut Budaeus &alii exi .stimant,& hac laiam sugam ex aduerso respondere Interdictioni. si quidem Interdictio dicitur quum quis certi loci aditu,lata fuga uero cum certi loci exitu prohibitus est . quod paucis hisce an nis apud Allobroges usurpari uidi. cum decreto Senatus pistor quidam urbe sua exire per uniue sum uitae suae tempus est prohibitus. quam mul- tam Exiiij nomine recte a iurisconsultis appella
ri,locus quem ex orat. Cicer . pro Sextio subiici Fostendit Idemque tu, cum his atque huiusnodrconsiliis ac facinoribus nomine C. Casaris cle mentissimi atque optimi uiri, scelere uero atque audacia tua M. Bibulum soro,curia, templi , t
cis publicis omnibus expulistes, inclusum domi
contineres: cumq; non maiestate imperis, non tu
re legum, sed ianuae praesidio, & parietum custo- Idiis consulis uita tegeretur, miscrisne uiatorem
qui M.Bibulum domo ui extraheret, ut id quod in priuatis semper est seruatum, id te Tribuno pl.
Consuli domus exilium csse non posset. Dcpo tali porro dicebatur,qui ciuitate sua multati, uincti ut uerisimile est neruo,aut compedibus, in na Iuim aliquam imponebantur, seruisque publicis ut eum in insulam transferrent, tradinantur: ido;
atrocissimum exilii genus erat, quod ut modo dixi ius omne ciuitatis & agnationis adimebat a. Ic.D.cod. l. q. D. de gradib. l. sunt quidam, r7. D. de poeta. de l. i. D de haered.inst. itaq: neque capere quicquam ex testamento ciuis R. deportati l poterant, neque ius ullum in sua pristina ciuitate retinebant. l. eius qui, 8. D. de testam. l. si pater, 9.. Ec.de sent. pass. Denique mortuorum loco habebantur a. Cum autem. Quibus mod. ius. pat. ιGallus,
112쪽
G allus, D. de lib.& posth. Hinc illud Iulij Caesaris edictum apud Suetonium: Desinant, inquit, ultra quaerere,inibique, qui compertum habeo, credant: aut quidem uetustissimal naui impositos quocunquς uento in quascunque terras iubebo auehi. Sic Terent. in Phormione, Tantane affectum hominem quenquam esse audacia λ Nonne hoc publicitus scelus hinedeportariet in solas terras c id est, in solitudinem,ut ait Donatus.Triplexiuitur inter Deportationem & Relegationem disserentia est. Deportati ciuitatem amittunt .d. l. 6. de interdidi. Relegati uero retinent. l.7. s. I cod.
ubi Vlp.ait, siue ad tempus siue in perpetuu quis
suerit relegatus,& ciuitatem Romanam retinet,
di testamenti factionem non amittit: quod idem traditur ind. l. 8.De testamen.& L . De interdic. ubi Vlp.est,relegatum in potestate sua liberos retinere:quia&alia iura sua omnia retinet. Altera
differentia est quod Deportati perpetuo exilio danantur: Relegati uerosaepe ad tempus,d. l.7. s. i. De interdidi. Tertia, uod deportati, ut uerbi uis declarat, seruis publicis traduntur uineti, ut eos in navim impolitos in solas terras transierat: ut loquitur Terentius. Relegati uero exire iubetur his uerbis, ILL v M proii incia illa, insulisque
eis relego, excedereque debebit intra illum diem. d.l.7.9.nis qui,eod. Atque haec quidem ita proprie ac subtiliter disputantur. Verum intelligendum est, pinguius plerianque nos istis uti uerbis, ut qui interdicti proprie sunt, relegati dicantur. Itaque Gallus Aelius Relegatos apud Festum ita
definit, quibus ignominiae,aut poenae caussa necesse est ab urbe Roma, aliove quo loc abelle, lege, senatusve consulto,aut edicto magistratuum.Sie
Vlp.ind. l. 7.s his qui,scribit eis qui relegantur, ita magistratus fari solitos,Te illa: prouincia exture iubeo. Sic de L. Lamia Cicero loquens in ea pro Sextio, Eum, inquit, in concione relegavit, edixitque ut ab urbe abesset millia passuum duceta. Maxime uero uerbum exilii confunditur atque periniscetur. Cum enim generale sit ut supra diximus tamen ad deportationis speciem plerunque & quasi proprie reuocatur, & a Rele-
satione remouetur.ut in l. 2. D. de poen. Capitalia, i nquit,t udicia sunt,in quibus pinna mors, aut
exilium est: hoc est aquae & ignis interdictio. per
has enim poenas eximitur caput de ciuitate . nam caeter non exilia, sed relegationes proprie dicunturit unc enim ciuitas retinetur. In eandem sei tentiam Ouid.li.Trist. .
Adde quod edictum quamuis immite inse
Attamen in poenae nomine lene fuit. Quippe relegatus,non exul, dicor in illo: Parcaque fortunae sunt tibi uerba meae. Item, Nec mea concessa est alijs fortuna, nec
Edicti uestis nominor ipse tui. Ama relegatum iussisti uisere Ponti, Et Scribi cum profuga findere puppe fretum.
Item Trist.v. Ipse relegati, non exulis utitur in me Nomii aut a suo iudice caussa mea est.
Nomen igitur exiiij, uod generale est plerunque
ad speciem Deportationis ita contrahitur, ut de ea sola intelligatur. Marcianus alitem in ii. l. s.
De interdie .ad solam interdictionem & relegationem contraxit. Vbi eum dixisset,exilium csse triplex,tamen duplex duntaxat ponit: speciem ;pro genere constituit . quemadmodum ex iis quq superius dicta sunt, facile intellectu est. Atque haec quidem de exilio : cuius in Pandectis mentio fit. satis multa. nunc illud scire oportet, stante Repub. dissimillimam fuisse rationem exilii, quam postremis temporibus fuerit. Nam ut Cicero scribit in Orat. pro Caecina exilium non supplicium erat , sed perfugium, porti:sque supplicii nam qui uolebant poenam aliquam subte
fugere,aut calamitatem,solum uertebant: hoc est se em ae locum mutabant. Itaque nulla,inquit, in lege nostra reperietur, ut apud ceteras ciuitates, malescium ullum exilio cite multatum. sed cui
homines uincula ignominiasque uitant,quae sunt legit onstitutae, confugiunt quasi ad aram,in exilium: qui si in ciuitate legis uim subire uellent, ii si prius ciuitatem quam uitam amitterent, quia nolunt,non adimitur his ciuitas,sed ab his relinquitur atque deponitur. Sic Caesar in oratione de coniuratis apud Sallustium,Eodem illo tempore
maiores nostri Graeciae morem imitati, uerberibus animaduertebant in ciues: de condemnatis
summum supplicium sumebant. Post autem lex Porcia, aliaeque leges paratae sunt, quibus legibus exilium damnatis permissi ina est. Et paulo superius, An quia lex Porcia, ac aliae item leges eodemnatis ciuibus non animam cripi, sed exilium re mitti iubent λ Et Pol 3 b. in eandem sciatentiam, libro 6. itemque Cic. in orat.pro Donio sua. Scire autem illud oportet,moris tu fuisse, ut quibus
ciuitas lege adimeretur,ijs non exilium nominatim irrogaretur, sed a ua de igni interdiceretur: quod in Commentariis orationis, pro Caecina iapridem docuimus:& superius sub uerbo,Aqua &igni, ut dubitare immo possit, quin cum exilio damnatum aliquem per id tempus legimus , de aquae& ignis interdictione intelligendum id sit. Sed quaeri uideo de C.Verre, te Fabricio & alijs, qui cum rei lege aliqua publicorum iudiciorum facti essent, seseque damnatum iri uiderem, sua
sponte ciuitatem relinquebant, utrumne exilium
illud appellandum iit: & si exilium esset, utrum legitimum,an uoluntarium 3 Respondemus autem nostra quidem sententia, ueriminum istud exi- Eniti suisse, nec uoluntarium appellandum, sed &legitimum,& coactum,& necessarium. legitimii,
quia leges quibus erant rei iacti, ciuitatem iis adiu
113쪽
mebant . itaque absentes condemnabamur: ut in Verrinam I i. iam pridem docuimus. Coactum autem ac necessirium, quia non sponte ae libet ter disced bant , scd quoniam fore uidebant, ut paucis post diebus dinati diuitate relinquere cogerentur. Valebam igitur absentes, quam praesen tes eam infamiam subire. Txi M Ra & Eripere in tractatu Nequis iniustiocatum ui eximat, hoc differunt, quod Eripere est de manibus auferre per raptum: Eximere inti quo modo auferre l.quarta, D.ne quis cum qui in
Tx i M i de reis dicitur, cuius nomen eum ipse in
reos relatus esset, teletum est. l. hi tamen, ii. in si ne,D.de accusat. l. si interueniente, I 2. D ad S.C.
Turpill .ubi Vlpianus abolitione intervcniente de rei scii m. aliquem scribit. Cicero etiam Verrina a Di . significat accusatore absente id fieri: Quotcmpore, inquit, Omnis illa mea festinatio fuit cum periculo capitis, bea caussam, ne tu ex reis eximerere,si ego ad diem non affuissem. Et P dianus in Cornelian. Postero die cum P. Cassius assedisset,& citati accusatores no adessent ex Ptum nomen est de reis Cornelii. ἘxvMPTA actio dicitur quae peremta est, cum de- si jt quis agere post c. l. I.& l. 26.5.acti O, D.cx quibus caiis maior. Existi MATio est,inquit Callistratus, dignitatis illisae status, legibus ac moribus comprobatus, qui ex delicto nostro auctoritate legum aut mi,
nuitur,aut consumitur . l. . D. de extraor.cognit. Txoncis AR . Vlpianust. I. D. id extraor. cogni.
Non tamen si incantauit, si imprecatus est, si, ut vulgari uerbo impos lorum utar, exortas auit. nosunt ista med:cinae genera,tametsi sint qui hos sibi prosuisse cum praedicatione assi ment. haec ille O est abiurare,& execrari.Talium imprecationum quibus morbi expelli credebantur,m minit Plinius lib. 28.cap. r. Lucas etiam in Actionibus Aposto.cap. i 9. de praestigiatoribus quibusdam commemorat,qui se daemonas posse pronunciato Christi nomine prostigare profitebantur: quos :ορώς t appellat. Mentio sit in l. 6. C. de epis & cler. Ps D i T io, propric prosectio cum expeditis militibus. Sallii l .lugurth. Marius interea exercitu in bybernaculis composto, cum cxpeditis cohorribus & parte equitatus prosciscitur in loca s la. Tt paulo post,de eodem loquens, pauidi sine de core ad Syllam profugiunt, quem Consul in expeditionem prosciscens Propraetorem reliquerat. Imp.tamen pro castris posuit in princ. tit. De milit test. ubi testamentorum leges non exigit ab iis qui in expeditionibus Occupati sunt. nam in s. . Quatenus.inqui militant,&in castris degunt. Exi si isti, uel Experiri ius utrunque enim dicitur lege agere est inde deducto uerbo, quod quirem aliquam iudicio ritunt, ii quod iuris se his re ad eam rem petendam arbitrantur, id ad iud Ices tentandi experiundi caussa exponunt. Liui. l. so.Praetor, uit, L. Petilio dixit, sese eos libro, in ignem coniecturum esse. prius quam id faceret, se ei Dermittere,uti,si quod seu ius, seu auxilium se habere ad eos libros repetendos existimaret, ex irriretur: id integra sua gratia facturum . Paulust . D. de in ius uoc. In has uocare. est iii is exporiundi causta uocare. Vlpia.ex Praetoris edicto in l. . D.ui bon. rapi. In eum in anno, quo minudinde ea re expertudi potestas suerit in duplum, Are. Sicl. s.f.haec pcoena, a quod quis': iur.l. r. lediuersi empiaret. Ex PATRl Ttus, qui patritiatum deposuit. Zeno Ly.C.de senat.uei patrit. Quos uiro αὰ patritio,iiel cxpatritio uel ei quem Praetorianae,&c Exul LATOR s , qui sunt atrociores stires: hoe est enim expilatores, inquit Vlpianus l. i. s. t . D de effract.l.aut facta, t 6. D. de poeta. PLiCARE pecuniam . quod Graeci πεμ l PH, tini Curare. Callisti aliis l. D. de re iudi. si quitanam per contumaciam magis, quam quia noti possint explicare pecuniam, sit ferat solutionem. id est, in promptu non habeant. Exi Rsssi M , disertὰ, nominatim. Paulus i. 98 6.ῖ.D.de solui.Quod ita potest admitti, si hoe ipseni
expressim agebatur. Ex PROMisso R dicitur, oui pro alio nouandi animo promittit.l.ult. D. ad Macedo. si mulier, et 1 D. ad Velleian.I. . . . D. dedol. mal. l. li arta, . primo, D.de re iud.l.quarta, D. de condia. cauis. dat. l. qui libertinus,' 7.D.de Oper. liberi. Itaque
differt Expromis lora Fideius bre,sive Adpromissore. nam ille solus obligatur: hie cum alio. ille iis principalis est hic accessorius. Illum qui dat, liberaturi hune uero qui dat,obligatus manet. l. ut res, quinq uagesimatertia, D. le contrahen. cmpi. I. quod si, i o. D. de pign.ae .l quod seruus, 36. D. de pecul l. s. s.s pater,D.de iur. dot. ExTRANEt haeredes, iide Haeredes extranei. Exin Rii haeredes, iidem qui extranei. EXTRANEus posthumus, idem qui alienus . vide
Posthumus alienus. QExqvAEsTOR, Quaestorius,qui Quaesturi est nctus. Hoc ex Iustiniani Praefatione Graeca cuui Latina collata intelligitur quarum in hae sie te pitur, Quae omnia consecta sunt, per iitrum excessum necnon prii dentissimum magistrum, Ex u store & exconsule Tribonianum: in altera uerb
Exi oc ARR , est ex lege uetere aliquid eximere per nouam legem. Festus. Exi RAHERE iudicium,producere, pro gare,proferre.Paulus i. o. D. ad exhib. si optione intra certum tempus data, iudicium in id tempus extractum
114쪽
ctum est, uo frustra exhibetur, &e. Exτ R A ordinem seri dicuntur, quae legitimo & usitato ordine non obseruato sunt. Hine Ex TRAORDi NARIAR cognitiones dicebantur, quas Praetores Praesidesque praeter usitatam os-ficii sui consuetudinem suscipiebant. l. r.&pasi
l. pecuniae, i 78. D. de uerb. signis ueluti sideicommissorum,& si quae aliae sunt quae non habent iuris ordinarii executionem,id est, in quib. sormularum conceptio non usurpatur.l.actio D. de neg.
Ex TRAORDINARiv M auxillum restitutioni, in integrum appellatur. l. in caussae, t6.D. de minorib. propterea quod tota ex praetoris cognitione pendebat, neque ulla certa actione postulari poterat. I. quod si, et q. in ii.D. d. Hinc ExTRAOR D t N Ani A actio ea dicitur, quae loco interdicti datur, propterea qiiδd interdiciis agendi ritus sublatus est . tot tit. de interdict. siue extraordact.quae pro his compet. Hinc .
ExTRAORD i NARa A poena in s. in summa,'. dei iur. cuius arbitrium os scio iudicis permittitur. l. ult. C. d.l. iiii iniuriarum, J.l.ult.D. eod. Ex TRAORDINARI A crimina dicuntur, quae non teste aliqua publicorum iudiciorum,sed extra o dinem magistratus imperio ac potestate exercentur. Vnde legitima crimina extraordinarii, oi
ponuntur ab Vlpiano L 3. D. de crim. stet L Idem in l.ult.D. de pri u .delici si quis actionem quae ex maiescijs oritur,uelit exequi: siquidem pecuniariter agere uelit, ad ius ordinarium remittendulerit, nec cogedus erit in crimen subscribere. enim uero si extra ordinem eius rei poenam exerceti uelit, tunc subscribere eum in crimen oportebit.Idein l.ult. D. de suri. Meminisse oportebit,tunc fu ti plerunque crimine aliter agi, e eum qui agit in crimen subscribere: non quasi publicum sit iudicium, sed quia uisium est temeritatem agentium etiam extraordinaria animadue mone coercen dam . Et in eandem sententiam Paul. t.'. s. I. D. de nubii.ue g. Vlpian. l. i . in princ.Diale incend. nauf& rui .l. 3. . i. deerim stest alibi persaepe. Hinc titulus lib.Pand.x Luti. De extraord.crum ni b. Hinc illa extraordinaria quaessio nobilis in Milonem constituta: cuius rei 'uae ratio fuerit,explicandum hoc loco uideriar. Nam quηm essentie res,essent quaestiones ordinariae de caede, uel de . ii quibus sui Praetores, siue Quaestores praeerat,
quibusque reus postulari Milo poterat: Popeius tamen Consul creatus legem de ui promulgauit, qua nominatim caedem in Appia uia factam comprehendit:in qua id quoq; scopium erat, ut Quaesitor sitffragio Populi creareturicreatusq; est Cn. Domitius Ahenobarbus,rpud que Milonis caul sa extra ordinem acta dicitur, quod non ueter bus legibus apud suum Praetorem, sed noua lege data opera perlata, apud certum Praetorem, id est de industria creatum,acta iit. quae quidem lex hcc nam grauiorem, & formam iudiciorum breuiorem damnato constituebat, quam illa uetus & usitata: sicuti docet Asconius. iii incitam suas tabellas aliis legibus Quaesitores ipsi suis iudicibus dabant, eas non Domitius Quaesitor, sed Pompeius Consul distribuit. Itaque nouum iudicium Cicero illud appellat, Ac obscure Pompeii factum accusans, attantum, inquit, luctum in hac ut be iiii . se a nostris patribus accepimus, tuum P. Africano domi suae quiescenti illa nocturna uis esset allataρ quis tum non gemuit ' quis non arsit dolore 3 Num igitur ulla quaestio de Africani morte lata est λ certe nulla. quid itaΘquia non alio facinore clari homines, alio obscuri necatur.id est, Qua lege pana constituta est in eos qui caedem fuc rint, ea lege quicunque sue clarum, siue obscurii
hominem interfecerit, tenetur: neque noua lux, nouum iudicium, noua poena extra ordinem statuenda est. Sua enim euique crimini ordinaria perpetuaque qu elii O lege consti tuta erat, ut ait idem in Bruto pcrpetuaeque ob eam caussam questiones dicebantur,quia forma ijs per leges publicorum iudiciorum praescripta atque constituta perpetuo seruabatur: nec quemadmodum antea fiebat, ut quodque rimen admittebatur, auxi tor nouus nouaque iudicii forma constituebatur. Quod siquando tamen contingeret, tum ueris extra ordinem dicebantur agi iudacia, quia scilicet contra ustatum iudiciorum ordinem ac ratione exercebanturi. ut tum in Milonis caussa factum esse constat. Nam si Milo apud eum Praetorem, qui de ui iudicium eo anno exercebat, accusatus fuisset. neque nouus Quaestor constitutus:umini tandem ordinarium, an extraordinarium illud iudicium suisset ρ Quare assentiri d istissimo uiro non possum,qui Milonis iudicium, iccirco quod
erat de vi, extra ordinem factum suisse tradit :&illud Tucci, de quo scribit ad Ciceronem: lius
l. 8.epis. 8. propterea extra ordine habitum fuisse, quia de ui reus esset factus. Ordinariam enim si isse leui quaestionem, suumque, item ut alias, Praetorem cerium habuisse,constat ex locis innumeris . Caussam tamen cur hoc Tuccij iudicium extra ordinem exerceretur,aliam a Milonis iudieio fuisse, locus epistole perspicue demonstrat, quum id iudicium praetermissis alijs de ui reis omnibus, quamuis prius factis, primo quoque tempore socium esse testatur: neq; de quaestore nouo creato mentionem ullam iaciat. Cuius rei quae ratio fuerit, ut uere dicam,coniectura assequi non possimn. neque enim Lutatia lege, tuae quotidie, sostis etiam ut ait Cicero pro Caelio ludorumque diebus de ui iudiciu exerceri iubebat, sed & Plautia,& post ludorum dies acta caussa est. nisi fori Edicamus, quemadmodum in questione inter sca-
115쪽
Hos parricidii crimen extra ordinem ac primo
quoque tempore in iudicium uocabatur, ut cor .
stat ex libro de Inuent. 1. parricidii enim crimen. iudicii de sicariis partem tuisse , Rosciana oratio declarat eodem modo in quaestione de ui Plautia lege constituta, crimina quaedam fuisse, de quibus propter atrocitat cin ordine reorum neglecto hatim iudicandum ellet. In quibus, sitis sipi
cicini locus est uis ingenuis allata non postrema suit. Quare quum Sempronium hominem & cognomento & calore R.uium υνμων Caelius melae delicias Ciceronis appellet quo uerbo, ut satis constat, obs cenitas plerunque continetur si Vestorio Tuccium uim attulisse diceremus,ob eamque cauit in lege Plautia extraordinem a sempronio este accusatum totum illum locum hoc modo interpretari non incommode postemus: ut Caelius Tucci, patronus, uerbum de crimine Tuccia,quod insciari sortasse non poterat, nullum s ceret: sed ipsus Sempronij notam infamiam in iudicio commemoraret, exponeretque cum ipsum
aliquando id pro beneficio dedissse, quod in maximi nasiiij loco Tuccio poneret: quodque Vestorius in maximis iniuris numeraret. Et quoniam rumor quoque aliquis, falsus fortasse, in ore tamen hominum uertatus erat 'ua de caussa licterem fabulam appellat Rufum nunc Ciceroni aliquando in delici js suisse, iocans Caelius subiungit, se quoque Ciceronis & illius fabulae ueteris apud iuuices mentionem fecisse: ut isto modo elusus Sempronius,calumnia magno plausia tulerit, qui non animo flagitii uindicandi, ed ut praesentis anni Praetorem effugeret , ausus esset accusatorem suum eius criminis reum facere, cuius ipse iampridem omnium hominum sermone damnatus esset Exa RiCARr, proprie ex tricis eximere. Hinc Extricatae margaritae, perpurgatae, mundatae,expolitae.Vlpia. l. 27. s. i9.D. adleg.Aquit. Siquum maritus uxori margaritas extricatas dedisset, eaq; in uito marito perlorasset,&c.Contrarium est In
tricare, unde Intricare peculium: de quo sito dice
Ex vL E s appetantur omnes,quibus aqua Zc ni interdictum est: ait auctor ad Heren. libro secundo, uide supra Exul.
Fabiana. FAgR Lrs opera libertorum dicuntur, quae operosae sunt, de sub Artisicialium uerbo contin nentur. l. sabrile 6.D. de operi lib. uide Operae libertorum. FACnRE uerbia, omne omnino facicdi caussam c
plectitur: landi soluendi, numerandi, iudicandi, ambulandia. uerbum,a i 8 .de uerb. signi f. item reddendi L 7 .eod. sit. Hinc Facere posse uel non posse, passim in iure ciuili, pro soluendo esse uel non esse. stenuit. de actionib. l. s. De constitui. pec.l. f. i.& pass. D. de re iudi c. l. 2 a. s. r.
FACERE Oportere,& hanc significationem habet, ut abstineat quis ab eo faeto, quod contra eos
uentionem se rei,d curaret ne fiat. l.facere, i89.
de uerbor. signifFAC Rr iudicatum, iudicis sententiae parere. Verbum cst xii. t . Ni iudicariun faxit, secum duci to. Celsus I. r .D. si cert. petat. At si iudicatum secerit Titius nihil ultra Scius tenebitur. Cicero pro Flacco, Itaque Recuperatores contra istum rem minimὰ dubiam prima actione iudicauerit quum iudicatum non faceret, addictus Herintn-ro,be ab boc ductus est.Scaeuola l. s. D. de fide ius L. An cum haereae uenditori ante diem quo iiii dicatum faccre compelleretur, agere positi. FAc Rh nomen,est in tabulas referte aliquid alicui deberi.Vlpianus l. r. D. de proxen. Si proxcneta interuenerit faciendi nominis, quali madator notenetur. luia hic monstrat masis nomen quamniandat, tametsi laudet nomen. Seneca in principio libri primi,Non eligimus di nos quibus tri-Duamus:ied nomina facturi, diligenter in patrimonium & uasa debitoris inquirimus. Idem libro secundo, Quidam uolunt nomina secum ii ri, nec interponi pararios,nec signatores aduocari, nec chiro raphum dari. item libro tertio, uti nam nulla stipulatio emptorem uenditori obligarct:nec pacta conuentaque impressis signis custo direntur, fides potius illa seruaret, & aequum colens animus. Adhibentur ab utraque parte testes. Ille per tabulas plurium nomina interpositis pa- .rariis facit.Ille non est interrogatione contentus, nisi rem manu sua tenuit. O turpcm humani generis fraudis ac nequitiae publicae confessionem: annulis nostris plus quam animis creditur
in quid isti uiri ornati adhibiti sint λ in quid im-.rrimum signa3 uide Nomen,& Nomina iacere. ιFACERE totum, pro uim omnelii habere. Vlpianus. i. 3 s. J. 3. D. de haered. instit. Rerum autem Itali carum uel prouincialium significatione quae res.
accipiendae sint uidendum est.& facit quidem totum uoluntas defuncti . nam quid senserit spectindum est. FAcii alia esse dicuntur,alia iuris. FAcri esse dicuntur, uae non in iure aliquo ciui li,id est aliquo ex iuris Quiritium inuentis atque insti tutis,sed in facto duntaxat polita sunt. Iuris ciuili, instituta dico, ueluti, Capitis diminutionem, postliminium, tutorum curatorumve auctoritatem ,& quae sunt in eode genere,exempli caussa, Possessio dicitur esse facti, non iuris: ac propterea possessio interrunta negatur postliminio re
stitui pose: quippe cum possiessio in facto consi
sutal .denique, aecimanona, D. ex quibus caui,
116쪽
. maior. Hae ct de caussa Haereditas negatur posscssione habere,in l. i. I. Scaevola, D. si quis test. lib. quia .s Haereditas ius est,neq; facere quicquam in .rclligitur. Ite possessio dicitur posse a pupillo i
telligete et sine tutoris auctoritate acquiri, atque adeo amitti . l. t . b. t. l. possessione. 19. D. de acq.
post. Similiter Habitatio dicitur esse facti, i l. pen. . D. de cap. min. atq; ob ca caussam Habitationis legari per capitis diminutione no perimi.ac nimirum hoc illud est, quod ait Paulus in d. l. i. f. t. de ac l. possi. res facti infirmari iure ciuili non posse.
quemadmodum. n. ex eo iure non costant, sic nec
ab eo euerti, neque restitui possunt.Similiter solutio, uenditio, traditio, facti magis esse dicuntur,
quam iuris,l. 7. D. de curat .su ri. FACTI aut iuris error,ui de Error.
FACT I aut iuris quaestio, uide Quadito. FAC T i o, ius iaci edi. Cic Top. si statuissemus exaedicto Praetoris stem eas tabulas possessione dari, quas is instituisset, cui testanacti factio nulla esset, id est te stadi facultas. Testamcti aut factio nomodo testameti fac icdi, sedct picissi ex testameto iacultatem significa. l. sit iussa. i6. D. de testam.
FACTO R Es, pro criminum auctores. Macer.l. 7. D.
decust . N exbib. Solent pr. xsides prouinciam in quibus delictum est,scribere ad collegas suos, ubi
FALC i A Tv s ,ui de Calciatus δε Hama. F- Ci D i A lex quae fuerit .cognosce ex Indice legii Romanaru .usurpatur aut Falcidie uerbii per sepe pro quadrate, quem ea lex haeredi attribuebat. ut sub tit. ad leg. Fal. ite pro quarta S.C. Trebell. l. i. S. Neratius. l. I. I S. 8. &pas . D. ad Trebell. itet portione liberis debita, quia & ea .est. l. Papi.
S. I. unde. D. de inoff. testa. quae nuper. Ii . C. cod. FAM i Li A E appellatio qua uarie accipiatur , docet eo piose Vlpianus in l. 93. D. de uerb. signi f. FAM i Li AR Es olim dicebantur, qui scrui erant. M crob. lib. Sat. i. c. II. Na & nostri maiores omne dominis inuidiam, omnem seruis contumeliam detrahentes, dominii, Patremfamilias: seruos, F miliares uocauerunt. Seneca lib. Epist.vi .ep. ψ7.
Ne illud quide uidetis, quam omne inuidia maiores nostri dominis, omne contumelia seruis detraxerint Dominii. Patre familiae appellauersit: se uos quod et in mimis adhuc durat Familiares. Instituertat die festu, no quo solum cu dominis se uiuescerentur, sed quo utiq; honores illis in domo gerere, ac ius dicere perini serunt: & domum Rempub. pusillam esse iudicaucrunt. FAMILi A E appellatione,iquit Vlpianus, liberi quoque colit inetur. Unicus seritiis familiae appellatione, non cotinetur, ne duo qui de familiam faciunt l. o. f. 2. D. de uerb.liunis cicero eo te modo in Ora. pro Caecin. Quid . n. facilius est, quam probari iis, qui Latine sciat, in uno seruulo Familiae no
si ad rem iudicandam uerbo ducimur, non re fomitiam intelligamus quae constat ex seruis pluriabus: quin unus homo familia non sit. FAMi LI As erciscundae iudicium est, quod inter cohaeredes ideo redditur, ut & haereditas diuidatur,& eo nomine alterii alteri dare facere oportebit, praestetur. qua igitur ex parte diuisio postulatur, ea ex parte in re in actio e stralia uerb ex parte personalis actio est aduersus eu qui nobis ad dandum faciendii perinde obligatus est, ac si conuentum paci timq; inter nos fuisset, ut nobis obligatus cstet. l. i .& rast D. fami Lercisc. FAMos A in iure dicuntur, quae famam & existimationem laedunt, infamiamq; afferunt. Hinc FAMos A iusticia,quorum damnatio infamiam affert
FAΜosi libelli, qui dolo malo ad infamiam alicui
concilianda parati sunt. l. aut laeta, I 6. D. de pin. δ: l. uia. C. de famos. lib. FA Mosv xi carmen ouod ad alterius ignominiam Ω-ctum est. l. is cui, Jecima octaua. a.de testam.l.ob carmen, 21 . D. de testib. FAMos i autem homines dicuntur, iidem qui ins mes.l. 2. s. ult. D. de his qui initii nota l. muliere, rIs M. de accusa l. r. s. si mater,D id Tertyll. FANATICI , proprie sacerdotes, qui furore correpti insanis oracula sundebat. ut apud Vergi. li. Aenei.
Et crine senex sanaticus albo,
Ii porro furore illo affecti eaput iactare,& comas excutientes rc tare solebant: ut ait Fabius li.
ciant. Fanatici quoque appellantur ab Vlpiano, in l. i. b. s. D. de aedit. edici.Si seruus, inquit, iter fa nnaticos non semper caput iactaret, & aliqua pro satus csset,an nihilominus sanus uideretur. Quod paulo post appellat. Circa fana baccha K. Laprid. . iii Heliogab. Iactauit autem caput inter praecis fanaticos,& genitalia sibi devinxit. FA TALE damnii, Vlpianus in l. 3 .s. I. D. naut . mur. appellat, quod hominis prudentia praecaueri ac prouideri non poterat: luale est naufragi , latrocinis mi piratarum. Idem i. r. s. r. D. pro socio. Dana quae imprudentibus accidunt, hoc est damna fatalia, soch non cogentur praestare, Sic L 3. D. de
instr. uel inst. l. 2. C. de condiei. surt. l. i. s. quod uero, D. commod.
FATAL s dies Im pappellant, qui peragendis a
pellationib. praestituti sunt. l. 2.C.de t cmp .appcl. l. 3 2. C. de appell. Luit. C. ubi senat. F vi AN A actio, ut de Actio I auiana. Eadem quibusdam locis Fabiana dicitur. F π C i ALEs a Numa primum instituti sunt, e nobilis imis familiis delecti qui eo munere per Omne uitae tempus fungerentur mionysius libro ii .eorum procurationem septem in partes describit. a. ut uiderentne Populus R. ulli foederatae clau
117쪽
tati bellum inferret. it. Vt ab exteris nationibus res iniuria ademptas ,repeterent. II 1.Vt postulata sacere recusantibus bellum indicerent. iv. De iniuria contra foedus illata cognoscerent, & qui
noxam nocuisset, dederent .v. Delegatorum m-
iurijs cognoscerent, & ut foederum conditiones
sermarentur,uiderent .vi. Pacem facerent: cam
uae minus recte facta esset, rescinderent. v I I. ine eo quod Imperator contra iusiurandum s cisset,cognoscerent. Varro De uita populi Ro.
Itaq; bella & tarde & nulla licentia suscipiebant: quod bellum,nullum nisi piu,putabant geri oportere:& prius quam indicerent bellum ijs , a quiabus iniurias facia sciebant,Feciales legatos repetitum mittebant quatuor, quos Oratores uoca
bant. Si cuius legati uiolati essent,quid secissent, quamuis nobiles essent, ut dederentur ciuitati statuerunt: Fcctiales io xx.qui de his rebus cognoscerent, iudicaret se statuerent,constituerunt. FELi Nus Iurisconsultus, i errariae natus, ius ciuile tum in patria tum etiam Pisis coplures annos magna auditorum celebritate docuit:monimentisque ingenii sui compluribus relictis, circiter
FENus ab eo dictum est,quod pecuniam pariat increscenti tempore,quasi fetus,aut fetura. nam &Graece τόκος dicitur, απο του τι Ἀτω , quod est parere. Varro libro tertio de Latino sermone, Fenus autem dictum a fetu,& quasi fetura quadam pecuniae: m& Catonem de ceteros antiqui res sine O litera F enus pronunciasse contendit, ut Fetus & Fecunditas. Haec Nonius. TEN v s & seneratores,& lex de credita pecunia sonebriso setu dicta,u, crediti numi alios pariant, ut apud Graecos eadem res τόκος dicitur. FestusFENus appellatur naturalis terrae fetus, ob quam causam & numorum fetus senus est uocatum, &de ore leges senebres. Festus. FENERARE pecuniam dicimur, tuum eam ira collocamus,ut quasi a re secunda, ita ab ea aliquam insuper pecuniam,quasi fetum eius exigamus. EN r RAT I o est occupatio pecuniae, ad quaestum aliquem ex numis creditis, sine ullo creditoris uel impendio, uel labore, uel periculo exige dum, instituta: quae ob eam caussam a Platone, Aristotele , ceterisque magnis uiris damnata est, quia fructus quaeritur ex re quae natura sua sterialis est. neque enim numi sua sponte & sine ii minis industria fructum serunt. Praeterea Iuris ciuilis axioma est, non alteri quamque rem quaestui esse debere, quam cuius periculo est .l. si is qui, l3.f. I .D.cOmod. Credita autem pecunia n5 feneratoris, sed solius debitoris periculo est. I ter usuram autem propriὰ & speciatim sumpta, ct foenerationem hoc interest, quod illa non ad
quaestum faciendum, sed ad id quod interest compensandum instituta est: quoniam ut Paulus scribit, usurae non propter lucrum petentium, sed propter moram non soluentium infliguntur a. cum quidam, .si pupil lo,D. de usur. At sceneratio ad lucrum ex nudis numorum corporibus s- ne ullo labore & periculo factedii excogitatae. FENERATOR, sicut M.Varro in lib. s. De sermo. I atino scripsit,a senore est nominatus. Fenus autem dictum a fetu, &quasi a setura quadam pheuniae parientis atq; increscentis.Gel . t s.c. I 2. FENV s nauticum est,quod pro pecunia traiectitia, id est,quae trans mare creditoris periculo deportatur, soluitur. ut patet ex titide naui. n. li .Pand. 2.Vnde etiam maritima usura nominatur in l. 6. eo. iit.uide Nautica pecunia. FERAE dicuntur in iure nostro mon praecise , quae natura seroces sunt:quales sunt ursi, leones, Pantherae:quae proprie Bestiae appellantur,l. i. s. bestias. D.de postul.& l. 1. D.ad lcg. Aquil . sed generaliter omnes quibus immensa atque infinita libeia uagandi uis a natura insita est: itales sunt lepores,damae,cerui:quorum seram esse naturam nomo negati inquit Caius in l. .D.de ac l. r. dom. l. s.f.item seras,deac'.posses. Itaq; apes, pauo nes,columbaeq; agrestes Ferae appellantur,d.l. .d acq.rer .dom.Generaliter autem Feris mansuetae Opponuntur,quibus scilicet illa libete de in sinite uagandi uis insita non est quales sunt quae
gregatim pascuntur: ut Oues,caprae,boues,e ut, muli,asini .d.l. secunda,ad lcg.Aquil. item galline, anseresve chortales, i. s.de ac l. rer. domin. FERIAR aliae sunt repentinae,aliae solennes, i. tertia,C.de dilationibus.Repentinae sunt. quas re se liciter gesta Principes indicut l. i.C.de feriis. Solones uero, tuae sunt anniue satiae ac legitimae. Itaq; seriae solennes se ijs extra ordine indictis opponiatur. in l. 2 6.9. I .D.ex qui .cau. maior. ueluti
ob res prosperc gestas,& in honorem principis . l.I.C.de se ijs.
Fr Ri AKvM publicarii genera sunt quatuor.aut. n. stativae sunt,aut coccptiuae, aut imperativae, aut nudinae. Et sunt statiuae uniuersi populi coes, certis & costitutis diebus,ac mesibus:& in fastis hi tis obseruationib.adnotatae.Coceptiuae sunt,que quotanis a magistratibus uel sacerdotibus cocipiunt, in dies uel certos,uel et incertos:ut sui Latinae, Paganalia,Semctivae,Copitalia.Imperativae sunt,quas Cosules uel Pretores pro arbitrio p
testatis indictit. Nudinae sunt paganoru, id est rusticoria,quibus conueni ut negocijs propriis, uel mercibus prouisuri.Sunt praeterea propriae seriae familiarum,ut Claudiae,uel Aemiliae:seu Iuliae, siue Corneliae::& si quas serias proprias Quaeque iamilia ex usu domesticae celebritatis ob eruat. Ex
FER1ATiCI dies, pro Feriati, uel sesti. Vlpia. l. r. D.de seriis, Diuus Marcus effecit,de alijs speciebus Praetore adiri et diebus seriaticis. Appellant aut sub eo titiFeriae,dies ocs quibus magistratus uacatione publica ius no dicit, ueluti pymessem, aut vindemias, ut depositu magistratum utcu in l. I .Vlp.scribit, Pridie Calendas Ianuarias magistratus
118쪽
magi stratus neque ius dicere, nec sui potestatem
FERRE: iudicem alicui,pro iudicio aliquem lacessere, de iudicem olferre. Cicero pro in Rosolo, Quem ego si surrem iudicem, reiugere non deberet: cum testem producam, reprehendere audebit. Liuius libro tertio . Proinde ut ille iterum ac saepius prouocet, se se iterum ae saepius iudice illi ferre, ni uindicias in seruitute dederit. riR R i, inquit Caius, proprie dicimus, quae quis
suo corpore baiulat: portari ea quae quis iumento secum duci&agi ea quae animalia sunt .l. 23 S. D. le uerb. signi f. si RRo damnati,uel Ad serrum damnati dicuntur apud Vlp. cap. inst. t.& l. 8. D. de testam.non qui ad bestias damnantur: nam in l. 8 .perspicue haec separantur: sed qui ut cum gladiatorib.pugnent, damnantur. Itaque Suetonius de munere gladiatorum loquens in Nerone: Exhibuit, inquit, ad
serrum etiam quadringentos Senatores. FARRVM NAT IO, cst conglutinatio ex ea materia,cuius eae res sunt,quae conglutinantur. Paul.
l. 2 s.f. .D. de rei uind. Si statuae suae ferruminatione iunctum brachium sit,unitate maioris par tis consimi. Item, Non idem in eo quod adsubatum sit: quia serruminatio per eandem materiam facit confusionem: plumbatura non idemessicit. Pomp.l. 27.D. de acq.rer.dom. Quicquid in facto argento alieni argenti addideris, no esse
tuum totum argentu fatendu est. at contra si tuus phii alieno plumbo plumbaveris,alienove a gento serruminaueris: non dubitatur scyphum
FLvDv si genus est clientelae, quo uel dignitas, uel uectigal,uel praedium aliquod ea lege alicui datur ut S ipse,& ipsius posteri atq; haerede bene scii auctorem perpetuo agnoscatat, & quasi pro
patrono colataeiusq; caput,existimatione,& ior tunas tueantur. Illius.n. cauila & origo haec suit,
ut uictores cum gratiam suis ducibus, praesectis, ac militibus pro opera in bellis ac praeliis egregiae
nauata referreni,honoribus & fortunis Italorum in illos transserendis: tum etia certos sibi deuinctos,& tanquam deuotos clientes haberent,quo rum opera,bello partam regionem, in posterum,
si opus esset tueri possent: quos sua lingua modo Valuas res,modo Vassalos appellariit. Vnde tres Feudorii gradus facti sunt, limimus, medius, inlimus. Summus ordo cst principum ac procerum, qui lingua illorum Capitanei regni,Duces,Marchiones,& Comites appellati sunt:& a Rege tu illis honoribus assiciebatur, tum etia Italiae oppi dis ac uicis, locupletum etiam uictorum arcibus ac uillis donabantur.Quae Feuda quia parte aliquam Regiae dignitatis obtinebant qui n.Ducesta Marcitiones nunc appellantur. Reguli olim fuerunt iccirco Regalia dicta sunt. Itaque potestas eis data est cudendae pecuniae,creandorum magistratuum, salinarum& Adinarum exercen darum,caducorum, confiscationum, earumq; sunction .im quae Annariae & Parangariae appellan tur quae iura vulgo iura Regaliae corruptae, ut opinor,pro Regalia nominatur. ledius ordo eorum fuit flaudorum, quae principis illius ordinis
proceres, Regis concessit, ea lege aliis inferioris
dignitatis hominibus dabant, ut Vassali ipsos se
cundum regem eius beneficii auctores ac patronos agnoscerent,& pro capite ac sortunis ipsoru ,s usus serret, pugnarent. Quo in numero ij qui
vulgo illorii lingua Barones, ac Maiores Vesu fores,sue Vassali appellantur,fuerunt: qui patro nos quidem illos agnoscebant,sed tamen, ut iam dixi, secundum Regem. insinus ordo cor u fuit,
quae a secundi ordinis Vassalis in priuatos conserebantur: siue illi nobiles essent, quam nobilitate armis pepererant:siue ignobiles: nam utriq; eadequa superiores iurisiurandi formula obligabantur, quae ab Oborto nescio quo, in eo libro, qui vulgo usus Feudom inscribitur,barbare & seiad
perscripta, lam hanc habet,quam antea dixi sententii:ut cliens patroni sui caput,existimatione , ac sortunas,quoquo modo poterit,c6tra quecu-q; aduersari ii,solius Regis maiestate excepta,tueatur. Haec ex I I .nostrarum Obseruationum lib. FInr alterius pecuniam mutuam sumere est, dato
fideiussere sumere. Cicer. pro Hacco,Hic hercu Ie eomici oculum,ut dicituriam hunc Hermippum,hominem eruditu, percussit: eius enim fide sumpsit a Fusis. Securus Hermippus Tennum proliciscitur, cum iste sese pecuniam, quam hi
ius fide sumpserat a discipulis suis diceret Fusjs
persoluturum.Item in cad.Pecuniain sumpsit mutuam a Sex. Schola, qui tame reddidit P. Veratii Iectis mi hominis fide. Vulgo tamen mcndose scriptum est FIDEI. Fanx aliena,vel sua,tubera ut e promittere: uide, Fideiussor. FI DE I COMM I ss A ideo appellata sunt, quia nullo uinculo iuris, sed tantum pudore eorum qui rogabantur,continebantur,ait Imp.ti. De sid. liber. in princ. FIDE cori MissVM , est quod non ciuilib.uerbis, sed precative relinqiii turmec ex rigore iuris citi; lis prolui scitur, sed ex uoluntate datur relinquentis. Vip.tit. II. FIDEI Coram I sso RuM alia singularia sunt, alia
uniuersalia. Singularia sunt, quae singularum
rerum fiunt mel uti, Rogo te haeres ut Sempronio iundum illum reddas, restituas. Vniuersalia uero, totius haereditatis: ueluti, Peto a te ut haereditate illi meam restituas. FiDEi COM MI ssΑR ius dicitur, is cui haeres rogatus est haereditatem restituere. SI Fio Ei MMiss ARIA haereditas,quam i res rogatus est alteri restituere.
Flu LivssoR dicitur, qui fide ac periculo si oK i suadet,
119쪽
det,ut id de quo agitur, fiat: quoniam eiuscuentum praestat. ut l. Lucias, 1 D. de fideius LPeto des ei numos fide ac periculo meo. Itaque eum has passim formulas legimus, Stichum aut decem fide tua iubes Quantam pecuniam credidero,fide tua esse iubes ' Mille modios tritici sit de tua esse iubes 3 Si reus quadraginta non soluerit,side tua esse iubes λ cum inquam lias formulas legimus subauditur perpetuo,isti credita. nam lubere,pro uelle,suadere,cupere, hic usurpatur: ut ueteres in his locutionibus annotarunt, Iubeo te saluere, Iubco te bono animo esse. Aliud autem
est Fide sua iubere, aliud Fide sua promittere. F.de sua reus principalis promittit, cum ipse sua sponte spondet: ut medicus apud Plautum in Menahemis, Sanum futurum mea ego id promitto fide. Fide aliena promittit, cum fideiussorem, aut vadem, aut praedem praebet. At si de sua iubet,qui auctor ac suasor est, ut alteri quid credatur. Vnde Fideiussorem Donatus desinit, auctorem credendi. Ergo Fideiussor de fide sua iubet,& fide sua, non aut aliena promittit: at reus & sua S aliena promittit. Fidei uisorem autem ueteres Sponsorem appellabant .uti nominatur etiam in l. fideius lores,68.D.eod. Varro, Spondet qui di cit sua sponte Spondeo.*odet etiam sposor qui idem ut faciat obligatur. Itaq; a Cicerone perpe 'ruo appellatur . Scaevola J.crcditor:6o.b. I. Mandati,Quamuis idone P repromissuram tibi Titia matrem puellae dotem sciam, tame, & ipse quo magis conciliem animis tuum domui meae, siuem meam interponere no dubito. Quare scias quodcunq; ab ea ex hac caussa stipulatus fueris, id me mea fide esse iussisse saluum te habiturum. FIDE s est, ut ait Cic. lib. de Oisic. i. diciorum conuentorumq; constantia debueritas: inde dicta,qubd fiat,quod dictum est. Et in lib. de Repub. ut Nonius auctor est: Fides nomen ipsum mihi uidetur habere,cum sit,quod dicitur. Hinc Vlp.in Lex empto, II .D. de act. emp. Nihil ni gis, inquit, bonae fidei congruit, quam id praestari,quod inter contrahentes actum est. Ergo Fi ors bona est,cu id quod dictu ac promissum est,
bene ac recte fit.l.cu uenderem, 2 I. D.locat. unde illud Augusti apud Sueto.qui populo promis sum congiarium reposcenti, Bonae fidei se essii
respondit. Sic Plaut.in Mosteli. TR. De uicino hoc proximo tuus emit aedes filius. TE . Bonaside TR. Siquidem es argentum redditurus,tum bona: Si redditurus non es,non emit bona.
Fι orrui suam liberare fideiussor dicitur,cum creditoribus satisfacit; uel e utione scilicet, uel fideiussoribus datis. Cicero pro Flacco, Hermippus tamen Fusjs absentibus satisfacit, & fidem sitam
Finuci A, est contractus quo fidem alterius secuti, rem ei aliquam simulandi tantum caussa mancipamus: inde ducta appellatione, quod nulla alia re,quam fide ac probitate emptoris steti ea uenditionem interponimus. unde Fiduciarius emptor ille rectὰ appellabitur: quemadmodum haeres sduciarius dicitur, cuius sidei suam haer
ditatem testator ad tempus tantum credit. Hoc cum ita sit,illud iam scire oportet, olim sor mulam emancipationis E ie filisse, ut pater sit ii tuum alicui dicis cauisa uederet, ab eo l. numos aliquot acciperet: ac tum emptor hominem illii sibi uenditum manu mitteret. quod cum iterum ac tertio
fictum esset,eueniebat ut ex lege Romuli filius Epotestate patris exiret is autem qui eum manu miserat, patronus eius cssceretur,ac proinde patronatus iure,ipsus intestatb mortui , quasi liberti haeres esset. Cautio igitur a Iurisconsultis inuenta est haec, ut post duas uenditione totideq; -- numissiones, pater ita ia tertio liliu uederet, ut sibi uicissim ab emptore reuederetur: ac tu eu ipse manumitteret, ut eius intestatb morientis haeres esset.quo demu casu contracta fiducia dicebatur, quia uicissim a patre accepta fuerat, quali ultro citroq; facta.Cotrahendi .n. uerbum reciproca tionem in se quandam habere testis est Labeo, I. I9. D.de uerb.sig. Differunt igitur Fiducia con trahere,& Fiduciam interponere. nam fiducia interponatur,cum semel tantum atq; ab uno accipitur. ueluti inquit Boetius) si quis tempus dubia timens,amico potetiori fiandu mancipet, ut ei eum tepus suspectist praeterierit, reddat.uel cii pa ter ille siliu suum emptori adumbrato uendit, cossus ab eo cotinuo filium suum manumissum iri: uel cum testator suam haereditatem alicui ad tempus credit,cossus illam ab eo alteri nominato restitutum iri.At contrahi fiducia dicitur, cum uicissim ac mutuo interponitur.ueluti cu post tertiam uenditionem adumbratus emptor ita patri suum filium reuendit,ut eum pater continuo manumittat.ut l. 2. s.obiIcitur,D. ad Tertuli. nam si contrahere siduciam nihil aliud esset, quam interponere:semper contrahenda fiducia emacipatio celebrata fuisset.nunc Iustinia. aperte testatur in Institutionibus,emancipationes no cotracta fiducia fieri posse:& si factae olim suissent,patre filio
suo intestato successuriim non suisse. s. ult. De legit. agia. iuccess. Nonnulli autem Fiduciam in terpretantur legem reuendendi uenditioni adhibitam .a quibus iccirco dissentio , primum quia Fiducia non paeturn,sed uerus principalisq; contractus est:deinde quia ista ratione nunqua emancipatio non contracta fiducia facta suisset. FI DvC i A R 1 A haereditas,id est fidei eius cui relicta est commissa,ut eam alteri restitiint. Vlpian. l. 9. De reb.cred.Sed etsi ex senatusconsulto agetur, competit haec actio,veluti si is cui fiduciaria haereditas restituta est.agere uolet.
FIDvCι ARivs dicitur is, in que simulate aliquid ad tempus ea lege alienat, ut uel nobis i psis, uel eique nominauimus restituat. Hic fiduciarius heres apud
120쪽
'pud Iauol. I.Seius, s.& l. . D.ad S.C.Trebel. is qui liaeres simulate&ad tempus scriptus est ducam haereditatem alteri uero ac perpetuo haeredirestituat.Hinc Fiduciaria haereditas eodem loco, quae fidei illius ercdita & commissa est. Hinc Fiduciariam operam legatus Imperatori ibo praestare dicitur a C. Caesare, cui imperium ad tempus commissum est, ut eo exacto Imperatori suo illud restituat. Hinc Fiduciarius pater dicitur is a Ca io in Instit. cui pater uetus filium suum simulato mancipa t.Quae cum ita se habeant, dubiu nemini est, quin Fiduciaria tutela dici deberet ea, quae alicui ad tempus commissa esset, atq: concredita: &Fiduciarius tutoris , cuius sdem in ea tutela ipsi ad tempus credenda secuti essemus.Verum cosuetudine sermonis a recta uia nominis paulisper deflexum cst ut in commen. Instit .exposuimus. FIDuci AR ius seruus, pro Oppigneratus. Paulus lib.sent. 2.c. o.Quicquid creditor per fiduciarius ruum quaesiuit ortem debiti minuit. F i o La NA, officina figuli. Iauolentis l. a s i.De in
strii.& inst. Quidam quia in fundo figlinas haberet , fgulorum opera maiore parte anni ad opustulit cum utebatur. Fi OL i N v Μ opus,arte sigilli persectum.Paulus I is. s. i .D.de seriait . urb.praed. Iuxta communem parietem cameram ex figlino opere factam iure haberi licet. Fixi Apus in testamentis ob discrimen sexus, si Plinius dici consueuisse: cum his tantum nominibus adiici soleat, quae numero plurali x s literis
terminantur: ut cupiditates, dignitates, uel quae v s, iit anus, manus, senatus, fluctus. Haec Charisius lib. I.
Fi Lii appellatione omnes liberos intelligimus ait Paul. in L 8 .la deuer. fg. Fi Li i ν A.& filiae dicuntur, quae sunt in aliena pol
testate. nain qui ex me At uxore mea irascitur, in
mea potestate esta. . D. de his qui sunt. uel sic: FI LII F A MILi A s dicuntur, qui ex iusto matrimonio procreati sunt nam alij S. P.id est, sine patre, & spuri j nominantur uel pro eo ae sinati sic es
sent, habentur, & in eum locum adoptantur. FILi v M , eum definimus, qui ex uiro & uxore eius nascitur: ait Vlp.L6. De his qui sunt sui uel al. Fi Liv M senatoris accipere debemus, non tantum eum qui naturalis est, uersim adoptiuum quoq;. neque intererit a quo uel qualiter adoptatus suerit: nec interest an in senato ita dignitate constitutus eum susceperit, an ante dignitatem senat riam. Senato is filius est & is, quem in adopti nem accepit: quamdiu tamen in familia eius ma
FiNAL is quaestio . quaestio de sinibus,sinium regundorum iudicium. Papin. l. i i.D. sin. reg. In finali bus quaestionibus, uetera monumenta, census auctoritas sequenda est. Fiat, ablativus apud nostros usitatus, pro usq; ad finem, aut usq: ad modum & quantitate. Papin. l. I. D.De pign. Pacto placuit, ut ad die usuris no solutis fructus hypothecarii usuris copesaret sint legitimae usurae. sic i l. is .D.ad leg.Fala. 19. D. de
F i N i uM regundorum actio: uide,Actio sta .reg. FINEs regi dictitur, inquit Boetius in Topic. quoties unusquisq; ager propriis finibus terminatur. Fisci,fiscinae, si stellae, spartea sunt utensilia ad maioris summae pecunias capiendas. unde quia maior summa est pecuniae publicae quam priuatae,ut pro censu priuato loculos & arca & sacellos dicimus, sic pro publico thesauro aerarii, dicitur F iustus. Haec A sconius: quae Ciceronis locus consim mat, que subiiciam ex Verrina s. Quatuor H-S. quos mihi senatus decreuit,& ex aerario dedit, ego babebo,& in cistam transseram ex fisco. Fisci , si scellae iunceae, in quibus inclusae oleae to cularis praelo subiici utur. Vlpia.l. r . s. t D. locati, Fiscos aute, tui b. ad premenda oleam utimur, colonum sibi parare debere Neratius scribit. Ite Columella lib. i 2 .cap. 48.S 69. Fiscus, principis: Aerarium, populi.' partianus in Adriano, Danatorii bona in fiscii priuatu redigi uetuit , omni suma in aerario publico recepta. Plinius in Panegyrico,At fortasse no eade seueritate scii, qua aerariu cohibes ino lato maiore, quanto plus tibi licere de tuo quam de publico credis. Vide Aerarium. Fi s Tu L A E,tubuli per quos aqua ducitur. Vlpa a s. D. de act.emp. Lines & labra,salictes, fistulae quoque quae salictibus iugiatur. Ide l. it. . I D. de inst.uel inst. Fistulae aut e & canales,& crateres,&si qua sunt alia ad aquas salietes necessaria,&c. Sic in I. i s. D. si seruiti uind. l. 7.&q9.& 78. D. de
F LAu i s s A E ab antiquis Latinis dicebant,quos thesauros Graeco nomine appellamus: quod in eos non rudes aes argentumq;, sed sata signata pecunia conderetur. Icilius lib. 2 .cap. i o. FLv M N, inquit Varro, fluat. a quo lepe urbano.
ru praedioru scribitur, stillicidia fluminaq; ut ita suat,cadatq;. inter haec hoc interest, uin stillicidiueo quod stillatim cadat numen quod fluat continue. Haec ille libro De lin a iiii. Itaq; intellipeda est ea seruitus,quae Fluminis immittedi a pellat de qua in L seruitutes.ro. s. Stillicidiu, De
rens rod est,hyeme fluens si tamen aliqua aestate exaruerit, cp alioquin penne suebat,no ideo minus penne est. Fluminu quaeda publica sunt,quaeda n5. Publicii sume ecte Cassius desinit, perenne sit .hse ex L i i . D.de nummissi. FLUMEN,uide Aqua profluens.