장음표시 사용
171쪽
tiendo utitur, ut ii qui probant opera a fabris materiariis facta.Vlpia. lG. D. Si mensor fals. mod. Et si inensor machinarius fefellerit , haec actio
dabitur nam unis c uerbo Lanc normam nominauit. ut artificiosam a decempedali distingueret. Illius for in cognoscere ex Vitruviili.
MACH NATIO, dolus, techna. Vlp. l. 3 9.D. uerb.oblig.Si quis,quum aliter eum conuenisse: obligari,aliter per machinationem obligatus,&c.
Nam paulo post infert, Quia enim per dolum
bligatus est,&c. MAENIANA. uide Meniana. NAGIs, ς . tui. Pollux lib. I .eapite de mensae instrumentis, quae tripodibus imponuntur,ea
μαγιόπι appellari scribit . di hoc nomen proprie accommodatum ad mactras, id est uasa in quibus farina pinsitur,& ad sacras epulas , itemque ad ea quae ad sacrificia deferuntur. Paulus i. 6. D. de condidi. indeb . Scritus cuiusdam in sciente domino magidem commenda
M AG i s, adverbium interdum subvaditur. VI p. l.7. D. depos.Quum posset non suscipere talem caussam, quam decipere. Idem in l.2 . g. 6. D.de iudie. Alioquin compelletur iudicium accipere, quam inuenire eos qui satis pro eo dent. Pa lius in l. a. s. I .D.ue rin. cred. inia in genere suo functionem recipiunt per solutionem, quam specie. M A G I s T E R populi, Dictator. Hine Magistratus a Magistro dictus .ut ab albo albatus. Magister autem populi Dictator appellatus, quod sum ma eius potestas in populum : unde reliqui quidem minores quam hi magistri dicti magistratus.Varro.Sic Paulus, Magistratus inquit,perderiuationem a magistris cognominantur. l. F 7. D. deuerb.sig. MAcis ThR census is dicebatur in Imperatorum constitutionibus,qui censoriina ueterum OL sicio fungebatur: & facultates ciuis cuiusque aestimatas in censum reserebat: hi Censitores etiam apilabantur.C.de censib. lib. Cod. x i .& l. forma, .uod.& l .censualis C. de donat. M A c t s T E R in alictionibus dicebatur unus aliquis e creditoribus, qui debitoris bonis auctione diuendendis ita prae esset, ut ei qui plurimo lice
retur, re in addiceret.Cicero epist .ad.Att. i. Una,
inquit, agebant ceteri creditores, in quibus erat Lucullus & P.Scipio, di is quem putabant magi strum fine, si bona uenirent, L. Pontius. .Hunc Magistrum uideo in libris nostris Curatorem bonomin appellari.ut in I. cuius, v. Date cur. r.ubi Neratius ita scribit: ius bonis distrahendi seu ratores facere Senatus permisit, eius bona credi toribus uendere non permisit: quamuis credat res post id beneficium bona uendere instetit . di in Lult. D.de cur. n. i debitor foro cessei it: &creditores elegerim unum per quem bona distrahantur, mox extiterit alius qui leuecreditorem diaeat,bona debitoris una cum euratore uendere ρο - 'terit.Cicero in Quintiana: Cui magistri fiunt, de domini constituuntur, qui qua lege, Se qua con ditione pereat,promi iacientis ec.Magistrum enim actionis significat, qui cum bona proscripta es
sent , rerum omnium uendenda in curationem susciperet. MAGisTER nauis accipitur,cui totius nauis cura mandata est. l. l .D.de exereit.aet. Item F. 3. Magistrum accipimus, non solum quem exercitor praeposuit, sed & eum quem magister . MAGisTER uniuersitatis ab Vlpiano dieitur in l. c9. D. t. rena hab. pro eo quem magistrum secistatis in l. 3 . D.de pact. idem appellat. MAcis TER Omciorum,honoris genus suit Iusti niani tempore, ad curiam: pertinebat procuratio, scholae fabricensium N agentium in rebus , disciplina palatii,de cursus uellicularis. MAGisT R societatis, unus aliquis e sociis dicebatur,qui Romae societati alicui id est,aut .scriptu- Irae, aut portorii,aut uectigalium, ita praeerat, ut Ae Decumanos quasi senatu insecogendi, de ad eos de secietatis negociis referendi potestatem haberet:curamque omnem gereret tabularum, & rotionum quae undique ab iis qui operas dabat, Romam mitterentur.Hic Promagistrum in prouincia habebat,sui quasi muneris uicarium , di societati praefectum,qui etiam Magister interdum a pellatur. Vlpianus L iq. D. depact. Item magistri societatum pactum di prodesse & obcs se
MAcisTRi . Paulus i. 7. D.de uerb.ssg. Cui principua cura rerum incumbit, qui magis quam
ceteri diligentiam de solicitudinem rebus quibuν spraesunt debent , hi Magistri appellantur. quin
etiam ipsi Magistratus per derivatiotiem a magi stris cognominamur. unde etiam cuiuslibet disciplinae praeceptores magistros appellari a monenado,uel monstrando. rMACisTR Tvs , inquit Varro, a magistro dicitura sicut Albatus, ab albo. Est enim Masister populi, dictatoricui summum de uniuersum imperium
commistum est: cuius ceteri omnes magistratus rtem obtinent. Dicebatur autem olim quideagistratus, is qui iudicium auspici uinque haberet. quemadmodum Cicero in Legibus seribit . Magistratus omnes iudicium auspiciumque habento. Postea uerd dicti sum Magistratus, quibus Respub.uel omnino, uel ex parte a Populo ues Principe eommista esset. Omnino, ut Dictatores: item primis temporibus Consules,qui resto im
perio erantia It cum S.C. extremae necessitatis sactum esset.Ex parte uero, ut Consules, posteaqua
alii magistratus creata sunt,qui partem iis. suae pol
172쪽
temtis ademerunt item Praetores: aliique inferio
NAGisTRAT vvM multiplex diuisio est. Alii erant maiores,alii minores. Maiores dicebantur, qui imperium potestatemque habebant: quod se interpretor, qui nec obedientes & noxios ei ues multa de uinculis coercendi potestatern habebant . ut Cie.lib.de Legib. ii I. declarat. & intelligitur exl. 2.D.de in ius uocan Ll. 3 2.D.de iniuri. M t. D. de uerb. signi f. quales sunt in urbe Consul, & l raetor,& Praetectus urbi: in Prouinciis Proconsules, aut Propraetores,item Praesides Minores dicebantur, quibus neque imperium neque potestis data erat, sed minor aliqua Rei p. procuratio. itaque aperte describuntur in d. l. 3 2. D. de iniur. qua de caussa de se Cicero Aedile qui minor magistratus est Verrina ii ao ruens:Erit,inquit, tum Consul Hortensius cum summo imperio ac potest te: ego autem Aedilis, hoc est paulo amplius quam priuatus. Itaque in ius Aediles uocari potuisse, eo stat ex Ceil. lib. st . cap. is ac l.cumque, ly. D.demerie.& eommod.In his numerantur a Cicerone Tribuni aerarii, Quaestores, Triumuiri capitales, item procurator Caesaris,ex Lnon licet, 46. D. de
Macra TRAT vs alii Vrbani sunt , alii Prouinci les dii Municipales. Prouinciales proprie pote states dicuntur. l.eum qui, i s. D.de iuris l. ubi pro PRA aTOR legendum putarem uel PRAEs Esmet Propraetor. Ita lite saepe Imperium a potest te distinguitur.ut L s.D. de arbit. l. i. D. quod qui 'aur. l. s. D. de accusat. Municipales autem sunt ueluti Duumviri magistratuumque nomine saepe municipales intelliguntur: ut in Rubrie. De an agistrat.conueniend.& l. 27.l. 31. D. le negot. l .l. t l. G. l .ad munici p. Item: Mani sTRAT vvm alii ordinarii sunt, alii extrao din irii. Ordinarii dicuntur , qui ordine legibus instituto selenni more creantu perpetuo usurpatiturtiit Consul, Praetor, Aedilis, uaestor 1 E traordinarii uero, qui uni usus Reip. postulat, praeter usitatum ordinem constituuntur: quales aerant Dictatores, item Praesecti annonae,& Praeseeti uigiliim:ut ait Pomp. l. 2 . D de Orig.tur. Item qui in Prouincias Proconsillari aut Propraetorio imperio aut antequam Consules Pretoresue suis. sent, aut non statim postquam urbanum illum magistratum in urbe gessissent, mittebantur. Quod enim nonnulli tradunt, Prouinciarum administrationes omnes extraordinarias fuisse, salsum est: eaque de re copiose in Commentariis Manilianae Orationis disputauimus: quo ex sonte alii postea iue ulla uerecundia suos hortulos arrigarunt.
MAcisTRAetus populi Rom. post prouinciarum diuisionem ab Augusto factam, licii sunt, qui tu inurbe, tum in populi prouincii , lud proconsulis mutabamur, ius dicebant.ob cunque inua. i. a Praesidibus prouinclarit m distinguuntur iti Pandectis. nam hoc nomen ad prouinciarum Criaris rectores constringitur. Vip .L . . D. de inter. in iur. Quod ait Praetor i N i v R E , sic accupiendum est,apud magistratus populi R. uel piae sides prouinciarum uel alios iudices. Nisi forte populum R.qui in urbe Roma est significit. MAcis TRAT vs 'ut maiores , item qui minor sdicerentur, linis ex his M. Meilatae uerbis docuit, lib. l φ .ca. t . Patriciorum auspicia in duas sunt potestates divisa. Maxima sunt Consulum ,
Praetoriam,Censorum.Neque tamen eorum O
nium inter se eadem,aut eiusdem potestatis: ideo quod collegae non sunt Censores Consulum, aut Praetorum: Praetores Consulum sunt. Ideo neu; Consules aut Pitores Censoribus, neque Centores Consulibus aut Praetoribus turbant , aut retianent auspicia.At Censores inter se, rursus Praeto ics Consulesque inter se&uitiant de obtinent. Plaetor etsi collega Consulis est, neque Praetore neque Consulem iure rogare potest: ut quidem nos a superioribus accepimus,aut ante hac icia pora seruatuin est. Et ut in commentatio XIII. C.Tuditani patet quia imperium minus Praetor, maius has et Consul:& a minore imperio maius , aut a maiore collega rogare iure non potest. Nos his temporibus Praetores Praetore creante uete rum auctoritatem sumus secuti: neque his cominis in auspicio suimus. Censores aeque non eo larogantur auspicio atque Consules & Praetores. Reliquorum magistratuu minora sunt auspicia .
ideo illi minores tu maiores mapis iratus appetitamur . Minorib. creandis magistratibus, Triabulis comitiis magistratus , sed iustius curiata datur lege: Maiores Centuriatis comitiis fiunt. MAnisTRAos apud quem legis actio est, uide Legis actio. limassTAs , est amplitudo ac dignitas ciuitatis: it Cic.lib. de Orat. ii . Item in Partit . MA EsTAs , est in imperii atque in omni populi R .dignitate,quam minuitis,qui per uim multitudinis rem ad seditionem uocauit. MAi s TATEM minuere,est de dignitate, aut amplitudine,aut potestate populi, aut eorum qui b . populus I testatem dedit, aliquid derogare: in- quit idem lib. de Inum. i I. Maiestatis crimen ita lud est,quod aduersus populum R.ciusve securi
ratem committitur.l. i . D. ad legem Iul. maiest.
Quid autem a Perduellionatu differat uide infra
sub voce PERDUELLIs . MAioR patruus ui&auiae patruus. MAt OR amita qui&auiae amita. MAIOR auunculus, aut & auiae auunculus. Hae
Festus: cui consenti t l. ul. D. de gradib.
MAro a socer, uxoris mcae proauus. MA l OR socrus.uxoris meae proauia. Fest. MAIOR Es generaliter appellantur omnes, ex quia
i citi sumus: proprie autem ii, qui sunt sup
173쪽
Tritauum,neque es; id nomen habent. I. . . D.dein ius uoc.de l.ult. . parentes, D. de gradib. Cic. in i .de Ois. proprie est usus: Quorum parentes aut maiores in aliqua gloria praestiterunt , e rum plerique in hoc genere laudis student cx
MAione parte anni post diste quis intelligitur, etiam si duob mensibus possederit: si modo aduersu us eiiis pauciorib .aut nullis possederita. maiore, i 16. D. deuerisi g. MA1 A mansio genus uidetur suisse tormenti. V pian. l. 7. D.depos si hominem apud se depositu, ut quaestio de eo haberetur,ac propterea ui nci ii, uel ad malam mansonem extensuin sequester sol uerit . Idem in l. is . s. s. D.de inivr.Quaesti nis uerbo etiam ea, quam malam mansonem di
MAI. AEATHRvM , uel ut est apud Horatium Malobathrum,unguentum Syrium,in Luit.,.species,1 .de public.vide Plin.lib. x i I .cari. x x vl. MAL pici , ob magnitudinem facinorum dicti sunt, qui magicis artibus utebantur .l. s. dc 7.C. de malefic. MALEpicium a Crimine quid differat: uide, Crumen a Delicto . MA LiτAT I s legitur apud Vlp. in l. s . D. quod met. useodem modo ut Bonitatis dicimus. In uulgatis tamen, tali.Scriptum fortasta fuit Calamitatis, Legimus tamen Sceleritatis in l. 3 . D. bon.eorum quiant sent. MALLEAT vs , malleis contusus.Vlpianus L sas.
s. D.de leg.& sd.lib. set . Sed perscripti libri nondum malleati uel ornati continebuntur. MANCrps dicitur qui manu capit: qui quid a po 'pulo emi onducitve,quia manu sublata signis eat se auctorem emptionis esse. qui idem praes dicitur, quia tam debet praestare populo quod promisit,quam qui pro eo praes factus est. Festus. MANcii ps sunt publicanoriam principes, Romini homines:qui quaestus sui caussas decumas r dimunt, cumani appellantur si portum, aut pascua publica,Portitores,aut Pecuarii, quorum ratio scriptura dicitur. Asconius. MANci PE s , publicani, qui a Censoribus quinto
uoque anno publica,id est populi uectigalia re
tinebant: ii si uectigales agros, ut Decumani, re dimebant, eos postea colonis de aratoribus eloc ' bant. Papinianust. I s. D. locati, Qui fideius ro' titit apud mancipem pro colono publicorum praediorum quae manceps ei colono locauit, Reia pub. non tenetur. Cicero Verrina v. publican rum principes similiter Mancipes a pellat.1 Ascipi res sunt praedia in Italico solo, tam rustiea qualis est fundus: quam urbana, qualis domus.item iura praediorum riisticorum: uelut uia, iter actias,& a tuae ductus. item serui & quadru- pedes quae dorso, collove domantur, uelut boues, muli,equi, asilai:cetcrae res mc mancipi sunt . Et
phanti & cameli, uaniuis collo dorsove domentur,nec mancipi sunt, quoniam bestiarum num ro sum.Vlpianus cap. lnst. 19. ad
MΛΜcipi dicta sunt quM ab hostibus manu ca-
MANCIPIA ueteres appellabant, quae posterior mobilia:p dia uero, quae iidem immobilia. Mo destinus l. 3. D.de diuers temp. praescript . Longae possessionis praescriptionem tam in praediis, quam mancipiis locum habere, manifestuin est. Ge. . lib. de Otii. i ii. Nec uero in praediis solum ius ei uile ductum a natura malitiam fraudemque uindicat: sed de in mancipiorum uenditiove, vendito Tum fraus omnis excluditur. Idem in oratione in Rullum ad populum , Qui agri , quae loca aedi scia. Quid est praeterea λ multa in mancipiis, in pecore uro, ebore, ueste, suppelle, stili, cete
MANCiPATio propria species alienationis est, de rerum mancipi: ea uesit certis uerbis, libri im te,& quinque testibus praesentibus. Haec Vlp. cap. Inst. xix. Caius autem ut Boetius auctor est ita seribit: Mancipatio est imaginaria quaedauenditio,quod ipsum ius Romanorum est ciui ureaque res ita agitur. Adhibitis non minus quin testibus, ciuit,'s Ito. puberibus, & praeterea alio a eiusdem conditionis, qui libram aeneam teneat, qui appellatur Libris en is qui mancipium aeci pit, aes tenens ita, dicit. Hunc ego hominem ex iure Quiritium meum esse aio. isque mihi omptus est hoc aere, meaque libra.deinde aere pereri Ut libram.idque aes dat ei a quo mancipium accipit, quasi precii loco. MANci Pio uendere,est eas res quae mancipi sunt, ita uendere libra de aere adhibitis , ut euictionis periculum praestetur. uerum hoc amplius alii it uerti motis suisse,ut Auctor: id est uenditor nexu dse dicis caussa obligaret, ad rem mancipi, hoc est emptori perpetuo praestandam. Cic . pro Mur ira,Qii Od si in iis reb. repetendis quae mancipi sinit,is periculum iudicii praestare dedet,qui se nexu obligavit: profecto etiam . rectius, dec. Hin Mancipio de nexu coniungi videmus. Varro i De ling.6. Manilius scribit omne quod per libra de aes geritur, in quo sint mancipi,nexum esse. Mu tius S uola, quae per aes do libram fiant. ut objugentur, praeterquam quae mancipio dentur. Hoeuerius esse ipsum uerbum ostendit, de quo quae ritur.nam idem quod obligatur per libram, neq; suum sit, inde Nexum dictum.Haec ille: quae sic intelligo, ut ex Mutii sententia ea Nexa dicantur, non tantum quae abalienata sunt, sed etiam quae Oppi ne rata .Cicero 7.lamil. Attici proprium tuesta scribis,mancipio & nexu: meum autem, usu Et fructu.Et de Rep.harus Multae sunt domus hi re mancipii,de iure nexi .la Topi. Abalienatio est eius rei quae mancipi est.aut traditio alteri nexu, aut in iure cessio.quo ex loco connincto cum alti
174쪽
ero libri 1 it . de Legib. inimaduerti eum qui
mancipabat,nexu obligatum rem mancipi tradidisse.Idem in Paradox . Non enim ita dicunt eos esse seruos,ut mancipia quae sunt dominorum facta nexu,aut aliquo iure ciuili: id est, in iure eesisone 3. usucapione.Verum haec hactenus. Dei mceps eum qui mancipio uendebat, euictionis periculum in se recepisse,ex Plauto demonstrabimus. Is igitur in Pecla sic loquitur. Ae suo periculo is emat, ut eam mercabitur. Mancipio, neque promittet , neque quisquam dabit.
Et paulo post, Nihil mihi opus est litibus. Nisi mancipio accipio, quid eo mihi opus Mercimonio Tox. nihil pericli uidetur, ne
Ne quis ured ex Arabia peniti Isima persequa
Age,indica propugnariter. Segar. Prius dico , hanc mancupio nemo tibi dabit . iam scis
Tuo periculo sexaginta haec datur argenti munis . Item ,
Ille quidem iam scit quid negocii gesserit.
Qui mihi furtiuam meo periculo uendidit, Argentum accepit:abiit:qui nune epo scio, An iam asseratur haec manu Zqub illum sequare
MAM DATOR dicitur qui alicui auctor est ut suam pecuniam alteri credat: qui & fideiussor dicitur . tametsi hoc plerunoue differant , quod illud feia in eo ponitur, qui suasu suo nibit tale cogitante induxit ut crederet: boc uerbineo qui ad credi tionem accessit, & obligationem quasi trabali elaetio confirmauit.uti intelligitur ex tit. De fideiussi
MANDATOR causs* dicitur, qui mandat alicui, &instruit eum ad accusationem dando probati nes , allegando accusationes.l.secunda,S.diuus,&s.sequen.l. 2 2.23. 26.D.de iur .s .l.prima, D.ad Turpili. Tranquil l. in Tit. Inter aduetia temporum delatores mandatoresque eram ex lice
MANDA TvM est cotractus bonae fidei de eo quod fieri sine mercede ulla conuenit, periculo mandatoris exequedo: inter quos iure ciuili licet, factus. Mandare nanque est nepocium dare.sed cum M NE MERCEDE,addidimus, a locatione illum distinximus. nuenisse autem Aoc est, non modo
datum,ue metiam ab eo cui datur,receptum esse oportet .prius enim non nascitur obligatio. l.
I.&pasta .mandati. Dissert autem a Consilio, primum quod Mandatum pars quaedam imperii est, aut potius uoluntatis, ut quid stat. Consilium ab imperio prorsus alienum est,nec ullam uoluntatis ipsius significationem habet:itaque rem consultoris arbitrio permittit: nec utrum fiat, nec ne, laborat.eoque non est obligatorium . l. 2 in si D. eod.& l. consilii, De reg. iur. Imperium autem illud iccirco societas humani generis comprobauit quoniam ad mandatorem periculum Omne pertinet:nulla ex parte ad mandatarium. MANDRAGORA , herba soporifera&uenenata, ut scribit Plin. lib. 2 s.cap. i 3. Itaque inter uenena conumeratur a Marciano in l.tertia, .primo, D. adleg. mel.de sicari MANIFESTAR Iura pignus, pro manifesto &diserte obligatum. Paulus i. nona, D. in quib.cau pig.
Ut differentia obligatorum propter pensionem,& eorum qiis ex conuentione manifestarii pigno
MA NIFEsTus sur:uide Fur manifestus. MANsio NEs , diccbantur stationes, in quasse mulites expeditionis tempore quiescendi caussa re cipiebant: quae annonis & pabulis ex uicinorum collatione instruebantur. l. ult. D.de mun.& hon. . l. 8.C.de annon ii. I .Lamprid. in Alexand.Milites expeditionis tempore se disposuisti, ut in
mansionibus annonas acciperent.
MANsio mala,uide Mala mansio. MAN v BREVI , Vlpianus eleganter posuit, pro Di rQb,&non per anfractum , ac circuitionem. Quoties,in uit, extraneus accepto seri debitoridotis constituendς caussa, siquidem nuptiae insecutae non fuerint, liberatio non sequetur nisi foraE sic accepto tulit, ut uelit mulieri in totum do
natum.tunc enim credendum est, breui manu a ceptum a muliere,& marito datu.l. 3.s . primo,
De ivr.dot.id est,Hoc ita accipiendum est, quasi mulier non per accepti lationem & eircuitionem illam, sed directo per manum ipsius creditoris pecuniam accepisset δε marito dedisset. Itaque Ur . Iurisconsulti Direetb dare libertatem dicunt, ac . non per fideicommissum : efferri hoc eodem modo se posset , Manu breui libertatem dare e cui contrarium est Manu longa , ut mox di
MAN v LoNcA Iauolenus figurata locutione posuit, pro flexuose & oblique: non autem quam minimo potuit negocio. Pecuniam, inquit, qua. mihi debes,aut aliam rem si in conspectu meo ponere te iubearmes scitur ut &tu statim libereris, ct mea esse incipiat. nam tum,quod a nullo corporaliter eius rei possessio detineretur acquisita mihi & quodammodo manu longa tradita existimai da est. id est, quas mensa ubi ponere te iussi manus tuae pars cisset: & longa ista manu porrecta mihi tradidisses. Nam breui manu dedisses, si di-
. rectd de manu in manum,nulla mensa aut alia re interposta tradidisses.Locus est in l. 9.D.de solutionib.Cicero Verrina quarta,Quum ob tua decreta,ob imperata, ob iudicata pecuniae dabantur
non erat quaerendum, cuius manu numerarentur,
175쪽
sed euius ini uria enerentur. comites illi tes dei
cti, manus erant tuae:praesecti, scribae, medici,aecensi,haruspico,praecones,manus erant tuae: quo quisque te maxime cognatione, amnitate,necessitudine aliqua attingebat, ita maxime manus tua
putabatur: cohors tota illa tua ,quae plus mali Siciliae dedit,quam si centum cohortes fugitiuora fuissent, tua manus sine controuersia fuit qui quid ab horum quopiam eaptum est, id non modo tibi datum,sed tua manu numeratum iudicari necesse est. NANvPREC i uri dicitur, inquit Asconius, ubii
tam materiae ratio, tuam manus atque artis ducitur. Alfenus l. so.6.3. D. locat. Qui aedem faciendam locauerat,in lege dixerat,Quoad in opus lapidis onus erit,pro lapide & manuprecio dominus redemptori in pedes singulos septem dabit. Vlpian.l. i q. D.de uerb. sign. Quoniam plerunque plus est in manus precio, tuam in re. NANus plerunque potestatem significat: quippe, eum quae in manu nostra sint, nostra in potestate sint. Hinc Pomponius in l. 2. D. de orig. iuri Omnia, inquit, manu a Regibus gubernaba
tur. Hinc . Is MAxv esse dicebantur uxores. IN MANvM conuenire,cum per coemptionem matresfa .factae essent quemadmodum Vlpianus scribit cap. Inst. ix.& xx O. Hinc
NANvMIIsIONEM Vlpianus in l. D.deiust . detur sedesnit:de manu missionem, id est datio nem libertatis: quia quadiu quis in seruitute est, manui ct potestati suppositus est manumisius liberatur potestate.Hinc Festus, NANum iTTI , inquit, seruus dicebatur, quum d minus eius aut caput eiusdem serui, aut aliud in brum tenens dicebat, Hunc hominem liberum ecse uolo:& eum emittebat manu. NANUM ITTI tamen etiam dicuntur filii, filixque familias, pro emancipari : propterea qubd dicis caussa tera patre venduntur,& in imaginariam quandam seruitutis conditionem rediguntur: ut in uerbo Emancipatio, docuimus. Manumissi nis uerbum in liberis legimus in l. r. D. de osta . Procon .l. 28. D.de adopt.l. ut , io7.Ia.de uerbis oblig.& in tit.Si a parent quis manumis . Hinc MAN. M t s soli pater dicitur,is qui emancipauit. l. I 6. . primo,D.deinoisc.Nonnulli autem, N ANum i s s IONEM ex eo dictam putant,quod ii libertate donabantur,manu a dominis dicis cauuia caedebantur quae ραπι ματα Iustinianus appellat in l.ult.C. de emacipat. Cornutius in Persium: Quoties, inquit, manumittebat,eos alapa percussos circvagebat liberoscdfirmabat. Vnde Manumissio dicta est, eos, manus e:s immitteretur. M sus inlcctio, ius prehcndendi, abducendique. uerbum est ex xxi .d ab . Aeris consessis, rebusque iure iudicatis, xxx. dies iusti sunto: post de- inde manus inlcctio esto. Vlpian.I. i z.S. i. D. M
in ius uoc. t si uenditor qui manus in ect onem excepit, ipse prostituit, & cet.id est qui sibi reseruauit ius prehendendi mancipii abducendique , si
emptor prostitueret.Paulus l.pen. D. de seruis expore.Titius seruum uendidit ea lege, ut si Romae moratus esset,manus iniicere liceret. Servius in i llud Aeneid.x. Iniecere manum Parcae, Sermone, inquit, usus est iuris, pro Traxerunt debitum sibi nam manus iniectio dicitur, quoties nulla iudicis audi oritate expectata, rem nobis debitam uiri dicamus. MANus , pro cautione. Modestinus l.quidam , i . D. de probat. An cum eo pos int, propter emis sam manum ab eis,quasi filio,agere. MAN .s militaris ab Vlpian. dicitur, vis quam Ma- nistratus imperio statores atque apparitores adhibent l.68.D.de rei uindic.l. pen.D.ne uis fiat ei
qui inposi. MARGARiTAE , siue Margarita, distinguuntur a gemmis & lapillis,in I.cum aurum, 19. in si . D. deaur.3carg. ubi Vlpianus ait.conchas este apud rubrum mare,quae crescunt & coalescunt . Crebra
earum in libris nostris mentio est. Itaque Solini de iis uerba subscribemus: Conchae sunt, inquit, in quibus hoe genus lapidum requiritur, quae certo anni tempore luxuriante conceptu, sitiunt rorem uelut maritum, cuius desiderio hiant: & eum lunares in imὰ liquuntur aspergines, os ratio ne quadam hauriunt humorem concupitum. Sie
concipiunt, grauidaeque fiunt:te de saginae qualiatate reddunt halitus unionum . l,
MAR ita , pro coniuges . Papin. l . s 2 . in sit D . de donat . inter uir . nam quo casu in: exteros condictio nascitur , inter maritos nuhil agitur. MARis suo litem decurrere, Tribonianus dicit, pro ad exitum sine ullo impedimento perduci. Si neque per alterutram litigantium partem, nec per iudicem steterit, quo minus lis suo Marte decurrat,&c. in I.properandum, r. I.Illud procul - 4 dubio, s .Qde iudic. MARTt N vs Iurisconsultus, Italus, aequalis eorum
aetatis qui primi glossulas ad.ius ciuile scripsὸ-runt , circiter annum M . C. x C. uixit , iurisque disciplinam magna eum laude exercuit . Eius
persaepe Accursus mentionem in glossis inte
MARTYR I vM , templum martyribus dicatum, apud Impp. l. generali, i ι .C.de sacros. cl.de l. decemimus, S .eod.
MAsTicopi ORi , lictores qui ui asin sacris cer taminibus serebant, quibus turbam summota rent.'Arcadiust.ult. s. t. D.de munerib. Masti . - sopbori quoque qui A nothetas in certami- . nil, .comitantur, & scribae magi stratus personalit muneri scruiunt. Iulius Pollux sere, at Xenop onte quodam loco appella-
176쪽
MATIRF AM ILI As,uide Uxor. MAEτx RFA Mi LI A s olim quid a matrona differret, infra sub voce Vxor explicauimus.nunc aute admoneri :llud opus est, in Pandectis Matremfami. de Matronam pro eadem usurpari, hoc est pro muliere lecta , pudica & honesta, iue ea uidua esset, siue nupta.placet etiam ut illud Festi ad idem tempus pertineat: Matronas appellabant eas sere,quibus liabendi stolas ius erat. Sed quod de Matiniami Udem scribit, ad antiquorum consuetudinem Userendum esse , posterius eodem loco docebimus. nunc promiscue uerbum utruque usurpari,
demonstrandum est.Cicero pro Caelio, Petulanter facimus, si matremfam . secus quam matrona rum digni as psestulet .nominemus. Quo in loco matronam omne appellari Cicero significat, quae hon i de honesta existimatione est Marcellus in lepe probrusn. l. D. derim. nil pt. Si qua se in concubinatu alterius, quam patroni tradidisset, matriss milias Eonestatem non habuisset. Ulpianus autem in l. sic uxor is . D. de adult . Si modo ea sit, quae in concubinatu se dando, matronae nonae nomisit, ut pura quae patroni concubina fuit. Plautatus Cistellaria , Matronae magis conducibile est Huc:mea Silentii, Vnu amare ,& aetate cu illo exigere.cui nupta est semel. Verum .n. meretrix somtunati est oppidi simillima, Non potest suam rem obtinere sola, sine muli s uiris. idem in Lite apud , i , .F.Si quis uirgines, a de inivr Multo minias, si
uestitae fuissent.s igitur non matronali liabitu scemina fuerit,& qui ea appellauit, uel ei comite ab elixi triniuriarum tenet. Vlp.l. pronunciatuIT, AT D.de uer.sig. Matresa. accipere debemus ca, quae non inhoneste uixit. matre enim familias a ceteris foeminis mores discernunt atque separant. proinde nihil intererit, nupta sit, an uidua:ingenua sit, M libertina.na ne': nuptiae, neq; natales faciunt matremfa.sed boni mores.Ide l. s .in sin. D.de Iib. exhib.Cum audis, inquit, Matremfamilias, accipe
notae auctoritatis foeminam. MATER i A E infectae',pondusisFnatae , numerus: sactae,species appellatur. l.6. D. de rei uind.M AT R i A sca ligno di stinguitur,ut hoc ad ea quq coburendi causia parata sunt, pertineat: illa uer Squae aedisς di sulciedive caussa. l. t 2. D. de usuis.1 7.D.de aci .empl.l. I S .D.de lega.j.l. I 67. D.de
MATERTxRA est matris sororiait Paulus I. Io. s.7.D.de gradib. MATERTERA magna est auiae soror : ait Paulus i.
MATERTERA maior,ait Paulus, est soror proauiae, patris uel matris matertera magna l. Io. 6.9. D. de
MATERTERA maxima est,ait Paulus bauiae soror, patris uel matris matertera maior.l. a o. S.IO. D.
MATRI Mus ac patrimus dicuntur , quibus patres& matres adhuc uiuunt.Festus. M ATRl M ovi vM , est maris atque neminae coniunctio.l. i.F. 2 .D.de Iust.& iur. MATR I Movium a matris nomine, non adepto iam,
sed cum spe & omine mox adipiscendi. Gellius libro decimooctavo, cap. 6. MATRi Mo Niv, .uide Nuptiae. M ATRONA ,ui de Vxor: uide item Materfamil. MATRONA , inquit Festus . cui ius erat stolae serende. Cice. Phili p. ii. Sed cito curio interuenit, qui te a meretricio quaestu abduxit,&tanquam
stolam dedisset , in matrimonio stabili & certo
locauit. MATRvEO s,ex matris meae fratrae natus. Marci nus l. i .D.de leg.Pomp.de parricid. Si quis patre, . matrem, auum, auuiam, stat retra,serorem, patru lem matruelem, occiderit,&c. M Di A STi Nus, mancipium uilissimum, quod in
diis in aedibus stat , ut ad cuiusuis iust atq: imperata praestost. 'Ip. l. i .F. 3 i D. de iniuritenim multum interest, qualis seruus sit:bonae frugi, ordinariu dispensator: uero uulgaris,uel mediastinus, aut qnalis qualis .lde l. i . f. q.D.naut. caup. stab. Si qui opera inedia stini sungitur, non continetur: ut puta atriar ij,& socarii,& his similes. item in l. η.D.de Op.ser.Columell.lib. l .cap. 9. Medi
stinus 'vallicunque status potest esse, dummodo perpetiendo labori sit idoneus.
MED I ANvΜ,medium uerbum architectonicum.Vlpian.l. s. r. De his uidete. Quod si ex mediano coenaculi quid deicctum sit, uerius est omnes teneri. Sic Vitruvius persaepe medianas columnas dicit ad differentiam angulariu, & mediana acroteria, epystilia,&c. MEDi CiNAE tres sunt partes inquit Corn. Celsus in prae sat .primi libri .nam una est quae uictu,altera quae medicamentis, tertia quae manu medetur. prima δι νικην,secunda φαρ ωιευτ ιοῦν, tertia χ ερουργικἐν Graeci nominarunt. Itaq; Medici nomine
Iuriscosulti uulgo chirurgos etiam intelligunt. ut apud Vlp in l. in s. D.ad leg.Cor.de sicar. Medico, inquit, qui uirilia exciderit,capitale erit.ide in I.qua acti One,7 f. ul. D.ad te. Aqui. Si medicus seruu imperite secueriti sepsia ευτ uero sigrius tur in l.insequeti, ubi Caius de medico loques,ldε iuris est,inquit,s medicamento perpera usus fuerit . Ulpianus . in I. s . D. de extraord . cognit . . Si medicus cui curandos suos oculos coma miserat. Mgnir actus homo ab Imperatore appellatur, seruus , neque magnae alicui curationi praepositus , qualis est dispensator uel atriensis: neque uilissimo muneri destinatus , qualis est mediastinus, aut scoparius, sed mediae inter illas functiones curationi alicui praesectus, in s.f. De
177쪽
cap. 6. Melinum eandidum & ipsum est,optimum in Melo insula. Paulus i. 8. g. s . D.de leSa. teri id,
Quin minus porro coracinum, aut hysginum, aut melinum, o nomine quam coccum , purpurave
designaturλMEL ius aequius, formula erat iudicij rei uxoriae,
que soluto matrimonio repetebatur.Cicero li.de Ossi. 3. Reliquorum autem iudiciorum haec ue ba maxime excellunt: in arbitrio rei uxoHae , molius aequius. In Top. In primisq; in arbitrio rei uxorie,in quo est quod squius melius. Iauole.l.pe. f. ut . Sol .ma .Quia nec melius nec aequius esset,qd exigere uir ab uxore non potuisset,&c. Proculus l.ociuoges masecuda,D.de solui.Nec melius nee aequius esse existimarem eum fundum Seiae reddi. MELIORA RE, pro meliorem &fructuosiore efficere.Vlp.l. I 3.F. s.D. de usu LSi quidem usus ructuario permittitur meliora re proprietatem.
M INi A N A , inquit Festus, appellata sunt a Menio Cesere, qui primus in foro ultra columnas tigna proiecit , quo ampliarentur superiora spectacula. Hi ne ME Ni ANVM , opus pergulis extra aedificium proiectis factum.Asconius uerbi originem sic explicat: Menius, quum domum suam uenderet Catoni de Flacco Cesoribus,ut ibi basilica aedis caretur, cxceperat ius sibi unius columnae , super quam tectum proij ccret ex prouolantib tabulatis, unde ipse & posteri eius spectare munus gladiatorii pol sent Ex illo Menia columna uocitata est. Ide tradunt Festus,& Porpbyrio.Paulus i. 2o. D. de se uit. urb. Idem eueniet & si Menianum in tuum emissiim habuero,aut stillicidium in tuum proie
Liuiu, libro septimo, Solutiones aeris alieni in publicam curam uerteriit, quinq; uiris creatis, quos Mensarios ab dispensatione pecuniae appellarsit. Cicero pro Flacco,Cum ciuitate mihi res est acerrima & conficientissima literarum, in qua numus moueri nullus potest,sne quinq; Praetoribus,tri bus Quaestoribus,quatuor Meniarijs qui apud illos a populo creantur. Hine MENfvLARi i ide qui numularii. ut patet ex l. uadragesima septima. D de pact. ubi: Caius Seius modo mensularius,modb numularius appellatur. alios autem numularios suisse ab Argentarijs patet ex t nona,s. 2.D. de edendo. quum tamcn Grece τ απεριτου, id est Mensarii, ijde sint,qui Latine Argentari j:ut constat ex Plauto, locis innumeris. De Mesularijs quoq; metio sit apud Vlp.in l. 2 f. 2.D.de reb.auch. iud. Vtru igit Mensulatij dicti sint a mesulis, quas in minore nepotiatione si illi qui Argentarii aut dicebantur, exerceban an interdii pro Argentariis sumatur, equide
neq; negare neq; assimare ausim. Donatus Tuci inquit, in foro & de mensae scriptura,magis quam ex arca domoq; uel cista pecunia numerabatur. MENfivM Duo sunt genera.na alii naturales sunt, alij ciuiles. naturalium species duae, quod partim solis, partim lunae esse dicuntur. secundum solem fit mensis, dum sol unumquodque in Zodiaco o be signum percurrit. Limaris autem, est temporis quodda spacium a noua luna. Civiles menses sunt numeri quidam dierum, quas unaquaeque ciuitavsuo instituto obseruat: ut nune Roma a Calendis in Calendas.Naturales & antiquiores,& omnium gentium communes sunt: Civiles 3e posterius i stituti, & ad unam quamque pertinent ciuitatem. Haec Censorinus libro De die nat.cap. t 8. MERCATOR Es diuersos a negociatoribus esse do cuimus in Comment.Verrinae III.& Orat. pro Fonteio ante annos octo. idq; in hunc Commem rarium sub vocem Negociatores summatim retulimus .Postea extitere Itali quidam, homines ingeniosi,qui locu illii in suoς comentarios transtula rvt.ae plane totide uerbisae syllabis traser serui. MERCATOR Es ergo dicebantur, qui cum Romae domiciliu haberent, Interdum tamen exportandaru uel importandam merciu caussa in prouincia, ad aliquod tepus excurrebant.Sabinus aute in I. D. de penu .leg. lepus illud ut l5gissimum definieesse non plus annuum Negociatores uero ciues quide erant Romani,sed in prouincijς sedem se innarum suaru constituerant, se ut raro in urbe. nec sere nisi cessendi caussa redirent . quales erant aratores,pecuari, argentarij, icc.Locu aut m Uerrim I i .hunc notaui: Cives , inquit, habent pro pinquam fructuosamq: prouinciam,quo facile tacurrant,ubi libenter negocium gerant: quos illa partim mercib.suppeditandis, cum quaestu copendioq: dimittit:partim retinet, ut arare, ut pascere, ut negociati libeat, ut deniq; sedes ac domicilium collocare uide Negociatores. MERCEs ferὰ dicitur pecunia quae ex praediorii riisticorum locatione percipitur: quae uero ex urbanorum, Penso. uidet. 27. de 29.D. de hqred. petit. ME RC i s appellatio,inquit Vlp.ad res mobiles ta
tum pertinet. l. 66.D.de uerb.sign. MERCis appellatione, inquit Africanus, homines non contineri Mela est, & Ob eam rem ma gones non mercatores , sed uenalitiarios a
pellati est , de recte. l. 2o7. D. de uerbor. significa. MERITORIA,sunt loca quae mercede locanturia metendo dicta.Vlp.L is .f.8.D.de usuis. Quod aues dicit meritoria non facturum, ita accipe quae uulgo diuersoria uel sullonica appellant. Sic in L --bana, I98.D.de uerbo.significa.l.s et .s.si quis, D. pro sec.MERvM, inquit Festus, antiqui dicebant solum. at nunc Merum purum appellamus. Hi ne
MastvM iactum , quod ab omni datione seiunoctum
178쪽
ctum est in l. 3. .mihi,D. de solui. NE Rusi os scium Praetoris, quod a iudicis ossicio secretum est,t. s. D de uel b.oblig. MLRA pcena, quae a rei persecutione seiuncta est. I. D. de eo per quem facti. i .la si quis ius die. MERvM imperiit, quod in rersi capitalita quῖstionibus uersat,&a priuataru , reru iurisdictione pura est.l. s. D.deiurici. i. s. ult. D.de of eius cui mad. MεRVM ius gelium quod a ciuibus institutis seiunctum est. l. y l. D.depos. MERvM ius stricta iuris ratio. l. i6.D. de minorib. l. pen.5.ul. D.de contr. tab.l. F. si uiam, D.de usucapa. 3 7 D.de administ.t M. MERAM actionem negociorum gestorum sequi, in i .etsi, rq .f. idem Labeo, D. de relig.pro strictam eius actionis naturam & conditionem. MESON A vT A,qui mediu inter nautas,id est remiges locu obtinens, reliquis remigandi signia praebet: eode opinor,inodo dictus,ut m P .Vlp l. i.s.1. D. naui. caup. stab. Sed de exercitore solummodo Praetor sentit. nec enim debet inquit Pomponius, per remigem aut mus nautam obligari:
ted per se,uel per nauis magistrum. Ms r A,est inferior pars mole: est Paulus in l. i8. S. I. . D. de instruct.& init.
METALLvM , genus poenae mediocris numeratura Paulo lib. Sent. v. cap. xvI l .cum nocentes ad eruedas metallorum uenas damnabantur. Inter eos aute qui in metallum, & eos qui in opus metalli da nantur , differentia in uinculis tantum est: quddqui in metallum damnantur, grauioribus uinculis premutur qui in opus metalli, leuiorib. quodque refugae ex opere metalli in metallum dantur , ex metallo grauius coercentur. l. 8.f.q.D.dc pcen. MET R ET E s, ' της rasis genus, quod Cadus Latine dicitur: decem cogiorum capax. Caius i. 3 S .s s. D.de contr. empl. Quod si uinum ita ueni rit, ut in singulas amphorascitem oleum , ut in sngulos metretas. Item , Quia uenditio quasi sub hae coditione uidetur fieri,ut in singulos m
loquitur, in quam olei metretum tria millia, frumenti modium octo millia imponebantur. METROPOLIS, μη -πους, ex πα&πολις, id est matrix & urbs iuncto nomine dicitur ea ciuitas unde colonia deducta est Thucydides lib. . --κία Eμ- τα ita Gάλλοπι. τα: id est,Tolonia benescio affecta, bonore ubi matrici tribui triniuria uero assecta, abalienatur. Itaq: Vlpia. l. q. f. . D.de ossi c.procons. Epbesum metropolim appellat: Proconsuli, iquit, necessitatem impostam per mare Asiam applica re, is τῶν ροτροπι ων λυρο prima attingere id est, Eptiesum priusquam alias metropoles accedere. Modestin. l.6.D.de excusat. tuti hin δἐ τῶ m, --
-, id est,Decet maximo quidem numero uti nationum metropoles: seeundo, eas quae forum ii 'diciorum habent: teri id uero ceteras . Sed is dorus soleis etymologicus,
ἐκτος μεο .id est , ex mensis a fictum uocabulum tradit. quod homines ingeniosi rica εα δε τρὶπ- ας exceperunt: item ut illud eiusdem Cephas, id est, caput. M ετ vs , est instantis uel suturi periculi caussa mentis trepidatio l. prima .f. i. D. qiiod inci. cauit Periculum autem non cuiuslibet uexationis,sed maioris mali accipere e portet:nec hominis uani, sed iustum N qui uel in constantem cadat. l. .f.7.dcpass. D.eod. . ME Tvs catis Iaabcsse uidetur,qui iusto timore mortis uel cruciatus corporis conterritus abcst. l. 3.
M lGRA Ru inquilini dicuntur,cum exacto locationis tempore ex habitatione eum suis rebus illatis inductis , discedunt. unde tit. Digcst . de migrando. MILIA RiUM , columna aurea in capite Romani fori statuta de qua Plinius lib. s. sic scribit: Roma diuiditur in regiones x i i I i . compita carum C C L x v. Pall. eiusdem spacij mensura currente a miliario in capite Romani fori statuto ad singulas portas , 'uae sunt hodie numero trigintas Ptem.Corn. facit. lib. 17. Otho innixus liberto per Tiberianam domum in uelabrum,inde ad miliarium aureum sub aede Fatui ni pergit. Maccr. l. i q. D.de uenfg. Mille passus non a miliario u bis,sed a continentibus aedificiis nu merandi sunt.
M i Li AR iv Μ , uas aquae calfaciendae paratum . uti docet Athenaeus inquit, λω - -
κα α εμν. De miliarici arget eo meminit Vlp l.
MILEs appellatur uaa militia, id est,duritia quam pro nobis sustinentia ut a multitudine: aut a malo quod arcere milites silent:aut a numero mille ho . minii ductum a Graeco uerbo. tractu alagmate. na Graeci mille hominum multitudine τάγμα ap.
pellit:quasi milliesinu queque dictu: unde ipsum
ducem iλι appellant. l. i I. D. de test. mi LM i Liras dicebatur,qui sacramento militiae obstricti,cincti,dc in numeros relati essent. l. milites,s. . missionii,& Lul D.de re mili. l.iniles, D. de adult. l. 2. D.de uetera. Lsliussa. l.Titius, D.de mili. test. Mi LITI AM urbana Cieero,patronorii, qpost Advocati dicti sunt, labores, & assid uitate appellat :no affirmas, ut quidi putat,sed eos eludes potius, quum ita res & tempus postularet. In Muraeniana enim sic loquitur. eruius hic,inquit,nobiscu hae urbanam militia respondendiscribendi, cauendi, plenam sollicitudinis & stomachi secutus est, ius ciuile didicit , multum laborauit , prae
sto multis fuit . Sed lini p . quidam poste nihil simulantes, in L decimaquarta. C. de aduo. P i diu.
179쪽
diu. iud. se loeuti sunt Nee enim solos nostro imperio militare credimus illos,qui gladii clypeis,
ct thora ibus nituntur, sed etiam aduocatos. mili Ut nisi q cautarum patroni, qui gloriolae uocis consi ii munimine laborantium spem,uitam & posteros defendunt. M i Liri A duplex in libris nostris reperitur: una Armata, tuae belli caussa suscipitur de qua mentio fit in l. i. C. de iur. & fact.l. t 8.D.de re iudic. l. . C. qui dar.tut.altera uero Ciuilis, quam sie deseribere possumus: Ministerium publicorum Principis negociorum, cuius caussa salaria ut commoda a Principe tribuuntur. Mi Li TvΝe appellatio' postremis temporibus quasi pro siugulari Imperatorum beneficio ad eos translata est,qui in pace & octo, procuratione aliqua Rei p. ngerentur. quod tamen non omnibus,sed certis duntaxat honorib.tribuebatur. unde Iusti. l. 3 . De nnmerariis, li.Cod. I 2.Numerarios , in quit amplissimae tuae sedis cingulum haberem militiae ordinem tenere iubemus. Idem eod.tit. N mini licere deinceps iubemus in quacunq; militia connumerato, solicitudinem actuarii liabire , uel post depositam eandem curam ad militiam aspirare:quatenus inter priuatos asens, omniq; milit ri priuilegio denudatus , nihil nundinationis uel
fraudis circa commendata ratiocinia, quibus obnoxius est, attenta re ualeat. Harum autem militiarum alip Palatinae dicuntur, eorum scilicet qui in Principis palatio muneri alicui praefecti erant: aliae Comitatenses, eorum qui in eiusdem erant comitatu:aliae Prouinciales, eorum qui prouinciarii magistratibus apparebant. quibus omnibus aditus etia mercatoribus atq; negociatorib. patebat: duntaxat,qui sordidorum Opificum numero non
essent:quales sunt fabri, & alij omnes qui in ergasteriis,id est ossicinis operarias exercetur, aut merces uenales quotidiani quaestus caussa prostituut. uti patet ex l .antepen.C.de cohortes. M i LIT s,inquit Iu in. appellamus ta eos, qui sub excelsis magistris militu tolerare noscuntur militiam , quam qui in undecim deuotissimi, scholia taxati sunt necno cos,qui sub diuersis optionibus
M i Lir i Abi ex casu qui dici putariit & se & alios merrore induxerunt. neq: cnim militia ex casu, sed Militiae casus dicitum in Nouel. LI r I . Dicitur aut Mi Livi AE casus, in alicuius militia, hoc est munus alicuius eorum qui publica Principis negocia serui, per cius mortem cecidit: quasi dicas Caduea militia .Costitutu igitur fuit,milite aliquo mortuo libeti,uel uxor,uel haeredes eius, te commili tonum sententia uel, ut usitatis uerbis utamur,
ex communi eorum qui in eadem schola, id est ordine statuti sunt , placito beneficium aliquod a principe impetrareat.Hoc beneficium siue ςon modum Casus militiae dicebatur praecisu , pro Commodum caducae militiae:quod non haereditatis iure, sed priuilegio & benescio Principis tribuebatur . Iustinianus autem in d. Novell. LI i I. constituit, ne creditores defuncti militis cuius bolia s luendo non sunt, casum illum militiae pignori capiam, extra quam si eorum pecunia eam militiam defunctus emerit. uide l.si quis, si . C. de
prox.sac. scri n.li. 1 2. l. vlt.C.de pignorib. l. omnimodo, Io.s.ult. C.de inoff.test. MINOR Es annorum, uetus locutio, quae saepe a Iurisconsultis usurpata. Varro lib.De re rust. I. cap.
II. Operarios parandos esse , qui laborem ferre
possint ne minores annorum xx I I.
Mi NOR annis xxv. dicitur in lese Iulia de adult.&in edicto de minorib. is qui agit annum aetatis ui- gelimumquintum, uel eius anni extremum diem, momentis quoq; temporum subductis. l. si maritus, is .F. 3 D. de adult.l. l. I minorem, D. de minorib. At in honoribus fauoris caussa inducta est,
ut minor non sit xxvannis, qui uigesimumquintuannum agitat ad Rempub. 8. D. de mun.&hono- ib. l. non tantum a).de decu
Mi NOR xx . annis in lege Aelia Sentia non dicitur, esiipremu die 5: .iuigesimi ag t. l. I. D. . nanum . Missi LIA , munera quae principes & magistratus largitionis & munificentiae caussa populo spargebant. Imp.9. 39 De rerum diuis. Vt ecce, Praetores & Consules, quum missilia iactant in uulguri ignorant quod eorum quisque sit excepturus. Et
Mi ssio Nu M,iquit Macer,penerales causis sunt tres honesta,caustaria, ignominiosi. Honesta est, quae tepore militiae impleto datur. Caussaria,cum quis uitio animi uel corporis minus idoneus militiae renuciat.Ignominiosa, cum quis, ter desictu si erameto soluitur. L i 3 .b. 2. D.lde re milit.Vel sic, Mi s s t o honesta est,quae emeritis stipendiis,uel aniE ab Imperatore indulgetur. Misito caussaria est, quae propter ualetudinem laborib. militiae soluit. Mistio ignominiosa totius est,quoties is qui mi tit addit nominatim isnominiae caussa semittere. semper enim debet addere cur miles mittatur. I. 2.1.2. D.de his qui init.
MisCERE contractam, prosacere contractam, α contractu cum aliquo implicari. Paulus i. nona, D . de confir. tui. Vel cum fisco aliquem contractum damnosum miscuissent.
MIE THS qui aliquid coductu habet Mode. l. 9.
aliquid a Caesare coductu habere. Et paulo post.
Sunt prohibiti fisci possessiones conducere.
Mi τ RA ,muliebre capitis tegumentu. nam Ulpianuet mitras magis capitis tegendi quam ornandi caus.
sa comparatas scribit. L: S. S. GDigest.de a n
180쪽
sed eiusmodi tamen tegmen erat,ut ornatum quoque afferret.nam idem Vlp. in l. 2 s.f. .ei uia.tit. inter ornamenta muliebria mitram & se mitra recenset. MiτΥsRE in possessionem Praetor dicitur , cium seruandi crediti caussa,vel uentris,uel dolis,legatorumve nomine, damnive insccti caussa reru custodia in alicui mandat, non ut possidcant, sed ut in possessionestat. l. I. D. quib. ex causin poss. l. 3. S.ult.& l. 1 Ο. D. de acq.haer l. 26. D 27. D.deludi. Nix TAn actiones duorum sunt Senerum.nam aliqiam in rem quam in personam sunt,ueluti familitersciscundae: aliae uero partim re partim poenam persequunturis. quaedam, I 8.f. sequens, I 6. inst.
MixΥvri imperium,uide Imperium. MonlLΕs res , proprie ac praecipue appellantur,
quae anima carent, ut uasa : Mouentes uero, quae
per se mouentur:nimirum animalia, serui, 'uadrupedes, pecudes.l. I .D.de aedit .edie .l. c. tam.ercisc.l pen.C.detur.dot.l. 2.3c 3.C.de quad. P script .Interdum tamen promiscue usurpantur, &Mobilium nomine animalia intelliguntur l. I. D. de rei uind.l. 3.=.Nerva, D.de acquir.poss.
Moni CAH summam Paulus in actione de dolo da
MOMEMTu M proprie est punctum, siue indiuidua
pars temporis: ut cum dicimus liae reditatem ne momento quidem subsistere in persona eius per quem acquiritur.l.placet, 79. D.de acq.haere. Obseruatum est autem plerunq;, No MLNTu M pro hora usurpari .L3.g. minorem, Dde minorib.
Mousseti beneficium in libris nostri, dicitur restitutio possessionis,pe vim, aut alio iniquo modo ablatae quia confestim de ipso momento facienda est l.un. C. si demom .pos s. l. I .C.si per uim uel al. mod l.momcntaneae, C.unde ui. Itaque Celerem reformationem appellant .l.si coloni, C.de agri c. di cens. itaq; ne appellationi quidem retardari potest.d. l. i. C. si de mom. possesIsidorus lib. s . lomentu,inquit,dici u est a temporis breuitate,ut tacito quam statim saluo negocio resormetur, nec in ullam partem produci debeat, quod repetitur. MONACMio, sodalitas & conuentus monachorum, apud Impp.l .generali, .C. de sacroseces.
eoditio dicitur in I. si duo, is .F.idem D.de iureiur.pro ea quae geminae opponatur. Copetebat enim aduersus quepia,& taqua in suris I rede,& tanq; in iure ipsunt, remq; dolo coirectante.V lpianus aut eo casu scribit quasi codictionem dandam esse aduersus furis haeredem dutaxat,non ut etiam ipse iarii arguatur .
MONOME et agere , dicitur is , cuius aduersarius in iudicio non adfuit: ex quo eremodicium contigit. na ut ait Hesychius ἐρέμη duramρός Iim Paulus i. vlt. D. ad S.C. I rebell. Polycrates fideia commissum petierat, & obtinuerat apud Aureliu Proculum Proconsulem Achaiae . appellatione facta . in solum Phoebus egisset , uictus
est .subaudi Polycrates. MON I Μ E NTvM,est,quod & mortui caussa aedificatum est , 3c quicquid ob memoriam eius factum
est:ut fana,porticus, scripta, & carmina. Sed monimentum quavis mortui caussa sit fatiuin, non tamen signifieat ibi sepultum. Festus. MONITOR Es , seruiat colono praesecti ut operarioru m,ueluti uinitorum,& aratorum turbam obeutes, umquemq: moneant, & segniores castiget.
Vlp.l. 8.D.de ins .uel inst. leg. Quaerendi, ueluti homines qui agrum colunt, & qui eos exercent, praepositi ve sunt his. quorum in numero sunt uillici, de monitores. Columella lib. t .cap. ult. Et in turba,inquit,& sub monitore uinitor opus facere debet. Item, Decurias appellauerut antiqui, & maxime probauerunt, quod is numeri modus inopere commodissime custodiretur.nec preeuntis monitoris diligentiam multitudo confunderet, MovvM EN TvM generaliter res cst memoriae caussa in posterum prodita : in quasi corpuς uel reliquiae inserantur,fiet sepulcrum: si uero nihil eoru
inseratur, erit monumentum memoriae caussa factu,qJGr i κενοταριον appellat.l. 2. D. le relig. MoNvM pN TvM est quod memoriae seruandae gratia existit.l. I .F. 2.D.de reli.
MoNvMENTu M sepulcri est id quod monumenti. id est caussa muniendi eius loci factum sit, in quo
eorpus impositum sit .l. 3 7.f. i. D.de relig. MORA, est culpa praetermittendi officii in soluendo recipiendove debito, quq alteri damnosa est. Eius enim duae sunt species: quarum una in debito non praestando, altera in non recipiendo quod oblatum est uersatur.
MORA non prestandi debiti,est culpa debitoris pretermittentis soluere, quod soluere & debuit & potuit:cum aliquo creditoris incommodo colueta.
MORA non recipiendi debiti , est culpa creditotis non recipientis solutione quae a debitore idone Eoblata est,ude aliud icomodi ad debitore puenit. MORA ex persena aestimari dicitur,cum debitor opportuno loco ac tempore a creditore appellatus, soluere tamen praetermisit.l. mora, 32. D. de usur.
MORA ex te fieri dicitur,cum ipso iure ac solo temporis decuri u sine ulla creditoris appellatione, praetermissio illius ossicii reprehenditur. l. sed e
si,23.D. de usur. MORAM purgare,est re integra contractam ex mora culpam sic eluere, ut eius omnis poena uitetur. nam oblatione solutionis omne periculum suturorum casuum a debitore in creditorem transfertur. l. Interdum. 7S.I' I. D.de uerb. obl. l.cu dece,
72.6. I. D.de sol.Quod ide et creditori cocessum est,ut ei morae purgadae facultas , ut agere possis permittatur.l.si ira quis, Is s.f. I .D.de uer. obli. Atque haec summatim ex nostro tract. De mora