장음표시 사용
191쪽
Nomina autem in tabulis dicebantur tituli debitorum ut ait Asconius in praesertim in iis debl tis,in quibus hominum nomina scripta sunt, qui
bus pecuniae commodatae sunt. Plautus in Curcul.Noui aedepol nomen. in mihi istoc nomi' ne Dum scribo,expleui totas ceras quatuor. Ergo Nominibus obligatio contrahebatur,cum expciis in quid alicui in tabulas referebatur. Refer ii autem solebat,uel ab reis ipsis , uel ab argenta-yiis,uel ab amicis. De reis, exemplum oratio pro Comoedio suppeditat:& loci ex Pomponio & Ulpiano sit perius adscripti. De argentariis , patet ex his Donati uerbis in Terentium: Tunc,inquit
in foro,& de mense scriptura magis, quam ex ar ca , domoque uel cista , pecunia numerabatur. Veteres enim sere suam pecuniam apud argenta
rios habebant:eiusque rei uestigium superest in l. 7.*.quoties,D.depos De amicis exemplum habemus initio eiusdem orationis pro Comoedo, Nin epistola ultima lib. ad Attic. .item apud Sen cam libro De benefic. 3 . ille per plurium tabulas nomina interpositis parariis facit. Ex hac nominum obligatione nata sunt haec loquendi genera, quae deinceps subiiciam. Nomina dissoluere.Cice ro pro Plancio, Hoc nomen quod urget, nunc cum petitur, dissoluere. No i NA exigere. Idem Verrina. I.Cum per eos ipsos dies, per quos caussam Dio diceret, reeeriretur pecunias sumpsisse mutuas , nomina sua exegisse.
NoΜ i N ι avs incertis pecuniam credere.I. L. D.ad S.C. Macedon. Nom I N I av s certis grandem pecuniam debere. NOM IN Vs certis pecuniam Romae curari
No M I N i s eius quod quis inficiatus est diem petere.in Orat.pro Quincto, Nominibus multis eos homines pecuniam a Carpinatio secisse, ut ps cuniam Verri dedissent Verrina II M . in Nominibus pecuniam nobis esse, numcratam in prae. sentia non habere. ibid. iNourn bonum, debitor bonae fidei,potius quam qui soluendo est . Cico. Sestio , cp. 6. lib. s.
Ego autem meis rebus pestis hoc sum allecutus ut bonum nomen existimer. Interdum tamen, debitor bonus . Paulus i. inter caussas, 26. 6 -
. D. mandat. Abeste intelligitur pecunia fideia iussori, etiam si debitor ab eo delegatus sit credi tori r licet is soluendo non fuerit . quia bonum nomen facit creditor , qui admittit debitorem
delegatum. uide Iloruim nomen. NOMEM sacere, vide.Facere nomen.
No MiNε , subauditur apud Iurisconsultos plerunque, ut in consuetudine sermonis Graeci. uelutuum dicimus, Noxae dedere: Damnari repetunarum,&c. Pompo. l. 2. D. de naui. Pen. Si nemost, qui a parte promissoris interpellari traiecti sigpecuniae possit. Alienus.l.6o.j. s. De leg. de fid Iib. Ioaopia tum enim ornandi, tatuarium a tem tuendi&custodiendi iandi magis quam colendi paratum esse. Item .l. 2. D.de proxenet.&.l 3O.5.2.D.de iureiuran l. 28. D.de pigno ib.insi-ned.7 3 .D.quib.m .pign. NOMI NAT ibi exhaeredari dicitur,cuius uel nomevel praenomen inprimitur:dum tamen constet de quo testator senserit. NOMI NAT IM exhaeredatus situs & ita uidetur, rix r us meus exhaeres esto s nec nomen eius expressum sit, si modo unicus sit .l. t .&. 2.D. de libe.&posthum.Quin etsi plures filios habeat, ae ita
loquatur, CETERI omnes filii exhaeredes sunto, omnes nominatim exhaeredati uidentur.l.T i lius, 23. D.illo tit. Novi MAT IM exhaeredatus posthumus uidetur, siue ita dictum sit, Quicunque mihi nascetur: si
ita, Ex Seia:siue ita,venter exhaeres esto. l. s.f. s. D.de iniust. rupi. Huic opponitur, INTER c teros exhaeredare , de quo sub voce INTER , superius dici um est. No Mi MATi M alicui legetur ita, Lucio Titio, an per demonstrationem corporis, uel artificii, vel officit,uel necessitudinis,uel affinitatis, nihil interest. nam demonstratio plerunque uice nominis fimgitur.l.nominatim,s . Dase cond.& dem. Novi NAT ira ab aliquo haerede legatum intelligitur, cum a quo legatum sit, constat: quavis nomo pronunciatu no sit .l nominatim ,9 . De legat. I. NOMiΜATiΜ manumitti seruus ex lege Fusia Carininia sic uidetui:Stichus liber estoniel sc, Obs natorem, uel qui ex ancilla illa nascetur, liberum
Novi N et i in criminibus non dicuntur ii, quorunomen delatum est, quique rei facti sunt: sed ii quorum nomen ab altero reo appellatum est. Sie Papia.I. I7A. IO. D.ad munici p. In quaestionibus nominatos capitalium criminum,&c.&I.2. D.debon.dot.qui ant.sent.Cicero pro Postumio: Nominem unquam,quo ea pecunia peruenisset,causam diVisse,qui in aestimandis litib. appellatus noesset.in litib.aute nemo appellabatur,nisi ex testii dictis aut tabulis priuatoru,aut rationib. ciuitam tu. Itaq: in fere dis litibus adesse solebat , qui aliquid de se uerebant: cu erat appellati,si uidebatur,statim corradicere solebant.Tranquill.in Ca-hg.Quaestore suum in coniuratione nominatum. flagellauit, ueste detracta:id est. ab uno ex conii ratis indicatum.
No9 soli Atridae uxores amant: Achillis dictum, qui Ulysiis orationi respondens, a quo ut inca stra reuerti uellet unde propter Bryseida sbi ab Agamemnone ademptam discesserat rogabatur:sic inquit,
192쪽
Cur autem populum adduxit huc congregans' stride an non Helenae gratia pulchri coniae e lia ant uxores diuersi uocorum hominum
tridae uippe qui bonus o prudens s ,
Suam amarior curat.ut ego quoque hoc Ea anima amabam, o muti captiuam.
Sextus Caecilius hoc dictum uenuste transtulit ad eos qui uxores quamuis iniustas habent: ut adulterii accusatio non minus ipsis, quain iis qui ii stas uxores habent,permittatur. Vip. l. Iy.D.de adulter Plane siue iusta uxor suit,sue iniusta: M- sationem instituere uir poterita nam ut Sex. Caecilius ait haec lex ad omnia matrimonia re tinet.& illud Homeri eum adfert, Nec xnim soli,
inquit, Atridae uxores suas amantis ot ei Mawμι - - ώπων ἀπ αι Non soli amat uxores Atridae.Quod enim cum interro tione proni inclauit Acitilles sic negative retulit. N ut que,non restricte, non praecise . Up . l. 1 r. D. maiid. Sed si non utique unius, sed utriusque mandatum intuitus id fecerim. Sic Pompo. l. s. Dad leg. Aquil. Dominum enim lex Aquilia a pellat, non utique eum qui tunc fuerit, cum damnum daretur. NoxoCo Mium , -καμειαν, locus ubi aegroti curantur , quem Ualetudinarium Latinξ dici suo loco docuimus. Vtitur Iust. l.illud, i 6 . & l. si
cimus, i 8. C . de sacros. ecel. autem morbum , Mμ- uerb curare significat: unde uocis tum confictum.
NOTAE , scripturae competidiumi&i literis distinguuntur. Paulus i. o. D.de test. lnilit .L. Titius milites notario suo testamentum scribendum notis dictauit ,& antequam literis perscriberetur,
uita destinctus est. Idem l. 6. in s. D. de bon. pos. Notas literas non esse, Pedius ad edictum
NOTA Rivs , idem qui Librarius , si modo notis scribat. Paula. oab. de test. milit. Lucius Titius miles notario suo testamentum seribendum notis dictauit de antequam literis perscriberetur, uita defunctus est.Sic l. 26.C.de pignorib.l. 4i . φ. Seio D. desides c. liber. NOTAE pro appendiolis,quas Iurisconsulti ad ueterum scripta reprehendendi explicandiue caussa
attexebant. l. 2. Cale uet. ivr.enucta. ex nota, I o.
D.decast. pecul. de Ex Noris Pauli ad N ratium, Marcelli ad Iullanum,saepe legimus in i scriptionibus legum nostrarum.
Noettius & Spurius quia differant,ut de Spurius &Nothus . .
Notiosis uerbum latissimum est nam uilibus,& in criminalibus caussis usurpatur. itaq; Notio dicitur Praetoris, qui utrum actio danda, an deneganda sit, cognoscit. Lult. in ii.D.d blig.&act. Sieini. 8. D. de transact. praetoris diacitur esse notio, eum de habitatione aut uestiario, aut alimento relicto transigendum est. & in L6.C.quom .& qiiand. iud. At in l. i. s. i. D.de fitc. praefurb. Notio ad caussas & animaduers nes capitales refertur.ubi Vlpianus scribit, ea quae ultra centesimum lapidem sunt,egressa esse Pr fecti urbi notionem citemque in l. Penuit.D.de calumniat. Propriὸ tamen notio uidetur esse rerum quae neque criminales sunt,& in facto, non in iure consistunt: ueluti clam Cicero in Orat .pro domo scribit, omnem esse notionem Pontificum cum quis adoptatur, quae caussa cuique sit ad Plionis , quae ratio generum ae dignitatis, quae s crorum. Item cum disse latur apud Praetorem,
utrum qui filius ese dicitur , in potestate sit, an non sit. Praetoris notio esse debAit : in litit Vlpianus L s.f. i. D. de lib.exhib. aut cum de illius aetate qui manumittit,uel de manumittendi caussa quaeritur. Atque haec quidem ita se habent, cum propria uerbi cuiusque significatio exquiritur . Vlpianus autem in I notionem, 99. D. den b. signifNotionem scposse accipi scribit, ut de Iurisdictio & Cognitio intelligatur. Itaque idem in Lait Praetor, s. D.de re iudic.cum Praetor dixisset, cuius de ea re iurisdictio est: Melius,
inquit,dixisset : cvivs de ea re notio est. et ni in Notionis nomen etiam ad eos pertinet, qui
iurisdictionem non habent,sed habent de quavis
Noro Ri A dicuntur denunciationes eriminum, opia quibus crimina ad magistratus deseruntur. Paulus i. 6.D. ad s. C . Turpil. Nunciatores qui per notoria indicia produnt, notoriis suis adsiliet re iubentur. Imp.l.7.C.de accusat. Ea quide quae per ossicium Praesidibus denunciantur, Ae citra solennia accusationum posse perpendi incognitum non est.uerum si salsis necne notoriis insimulatus
fit,perpenso iudicio dispici debet.
N ALis , inquit Paulus,est terra praecisa, uae a no cessauit.l silva, ROD. de uerb. sig. ubi a Ro-
sc iss A sortasse legendum est: cum in libro Va rior. auctor. De limitibus scriptum ira sit: Noualis ager est primum proscissus , siue qui alternis annis uacat , novandarum sibi uirium eatissa. Et apud Seruium Georg. I . Proprie Nouales sunt primum arua proscissa,& primum segetem ferentia. Plinius autem lib. I 8. cap. 1 9.Noua-'le est quod alternis annis seritur. Duae ergo huius uocis significationes sunt: quarum altera notatur in d. l. silua: altera in i .ult. D. de term .m t. l. 8. D. de Diad.dot.l.utiles, 39.D.de petit . haered .
NOVATIO est,ait Vlpianus , prioris debiti in aliam
obligationem uel ciuilem uel naturalem', trans fuso atque translatio , hoc est, quum ex procedenti caussa ita noua constituitur, ut prior perimatur. Nouatio enim a Nouo nomen acce
Fit δε a noua obligatione a. i. D. de uouat. Tri
193쪽
plex autem notiatio est: prima, cum unius perso'nae obligatio in alterius personae obligationem
nouat ur,altera,cum alterius generis obligatio in uerborum oblisationem nouatur: taertia, cum uerborum obli patio in alienam formam commut
tur : id est cum ei uel adiicitur , uel detrahitur. LI.& 2.D.illo tit. NovERCA dicitur uxor,liberis ex alia uxore natis: ait Modesta μ s.f. D. de gradibus. Nou i operis nuciatio, ii de Nuciatio noui operis . v i T ii serui proprie dici intutarecentes: Vetei tores uero,siue Veterani, Inveterati. Vlpian. l. 3 7.D.de aedil.edidi. Praecipiunt Aediles, uetera tor pro nouitio uencat . idem, Quia uenalitiarii sciunt facile decurri adivniitiorum emptionem, iccirco interpolant ueteratores,& pro nouitiis
Uendunt. Iteniarita ucro mancipia de ueterana
dissicile es h resormare. Sed Venuleius in l. ultatibtilius rem explicat. nam ueteratorem seruum esse
ait turpiali cui ac sordido ministerio, quamuis recens, addictum: Nouitium uero, qui uel nulli ad huc, uel nobili alicui se liberali homine dignae a ti , quamuis multo antes, deditus fuit: ueluti picturae, medicinae, musicae . quod Valla, opinor,
Nox pro noctu Dacemuiros in x ii. tabulis posuisse, Gellius Ili. O. I . docuit,ut ex indice intellis tur. Lex autem era i haec,Si sto sertum sexit, &c-Noxa, inquit Iustini an estipsum corpus quod, nocuit,id est seruus:Noxia ipsum malelmum,ueluti sertum, Janinum, rapina niuria:inquit Imp. tit.De noxact in princ. hiocline dubio Tribo nianus est suspicatus,ex eo quod Caius scribit l. I Daioc tit.Liceat nobis dcditione: plius corporis
quod deli uerit euitare litis aestimationem. Et quum alibi dicitur Noxae deditio, interpretatus est argute homo sagax, id est, ςorporis deditio .
NoxA , damnum, uitium ex re aliqua contractunt. Hine Capere noxam, S concipere di contrabere apud Columellam dicuntur serui ex nimio labore.Hinc Noxam nocere apud Liuium in anu-: qua formula:&. Noxius seruus qui noxam nocuit id est damnum intulit,&ob eam caussam obnoxius est. Columella libro I . Operam uinitori quem uulgus quidem parui aeris, uel de lapide nolxium poste comparari putat. Hinc eundem se uum Noxae dedere praecisa locutione dicimur, pro Noxae nomine dedere : id est ob damnum de noxam quam intulit sic Verrina. s .Lucri & accessionis dare frequςntissime, pro lucri & accesessonis nomine.Et in Topicis,At si quis in pariete communi demoliendo damni insecti promiserit. Et Liuius eleganter hoc transtulit, obrui Aetnae ignibus aut memi steto satius illi insulae esse, qua uelut dedi noxae inimico Consuli. Hine magis Eeo concisa locutione, Noxis solutus dicitur se
uias oxio contrarius, ob cuius noxam nihil de
betur , uel qui nemini est obnoxius nam hine quoque sctum obnoxii uocabulum uidetur
quasi liber ac solutus omni obligatione, quae ex noxa coni hixur e sue quod nullam admisistit, siue quod eo nomine satisfactum sit. Ulpianus ex Aedilium edicto in I. i .Certiores faciam empi re quis fugitiuus errove sit, noxave solutus non sit. Et in stipulationibus apud Varronem libro De re rusticir. Illosce boues sanos esse noxisque spraestari dest solutos:& supra, Illasce sues satias esse, habereque recte licere, noxisque .s. praestarespondes Vbi tamen S litera desideratur: haec enim stipulationis erat formula, ut constat φη l. & so. D.de euic Hinc Noxa caput sequitur,id est obligatio ex noxa contracta facti auctorem sequitur. nam siue alien ςtur seruus, in nouum. dominum transfertur actio: suu ipse manumittatur, in ipsum demigrat.uti docet Imp. s. s. De nox. aλα Vlpianus I. I .9.6cta Si qua. pavp.& lcg . I., ιη D. de positem Caius Lao.& ult. D. de nox. actis& alibi persaepe. Noxia autem a noxa hoc differt, quo species a genere.Nam quum utraque Proi Pso peccato seu potius actione peccandi ponatur, ritum uero noxa pro sectu qui expς a p. reduundat,id est obligatione de culpa pleri que usurPR itur. Vnde noxs eximere,&iunalis actio, noxis solutus, & noxa caput sequitur et non autem noxia , aut noxialis dicitur . vide. Caput noxa
Nox A apud p tas&oratores poniti r pro culpa at noxa pecca una. au t pro peccato Pinna . ut A cius Menalippe,Tecile huic noxae obnoxium.
Item quum lex iubet nc xae dedere, pro Peccato: dedi iubet .Festus. Nox ha uerbum in hae stipulatione. Noxis solu- γε tumpraestari , non existimatur inquit Iulianus . ad eas noxas pertinere, quae publicam exercitiori nem & coercitionem capitalem habent,l. 2oom. de uob signi f. NoxAE dedere, ςst animal tradere uiuum . LI.6.6.D.Si quad.pavp. Nox A sblutus dicitur,non qui nullam noxam com .emisit, sed qui noxali iudicio subiectus non estu. 17. f. i6. D.de Aedil .edidi . . Nox AM Vlpianus & fraudem ita distinguit, ut itulam ad priuatum delictum, hanc ad crimen pi
blicum reserre uideatur.Noxas, inquit, acciper debemus priuatas, hoc est eas quaecunque com- δmittuntur ex delictis, non publicis criminibus hex quibus agitur iudiciis noxalibus . denique specialiter cauetur infra de capitalibus fraudibus hala ille Li 16A .de Aedil. edict.
Nox ALns actiones appellantur quae ex noxa a que maleficio seruorum aduersus nos instituum Atur: quarum uis di potestas haec est, ut si damnati fuerimus, liceat nobis deditione ipsius corporis, quod deliquerit euitare litis aestimationem. LI
Nooti A , est delictum : a nocendo dicta . unde noxiae
194쪽
noxiae a matio,quum quadrupes pauperiem iscit .L i . Dat quad. pavp.
Nox 1 A E appellatione omne delictum continetur: ait Caius i. 23 8. .r .D.de uerb.sig. Nun dicuntur in iure, quae simplicia sunt , neq; id quo de agitur, adiunctum habent. ueluti, NuDA proprietas dicitur, cui ususfructus deest l. 29. D.de iis a. 8.D.de usus. legat. I.; D.de rei uindie. Nuo A posscsito,quae sine proprietate obtinetura.
pign. acta .. . D.de pignoribus. Nun A pacta, quibus cauila nulla subest praeter conuentionem l. 7. D. de pacta. .Qde contastipui. Nvo A conuentio quae in se negoctu, id est tam λαγμα non habet.' i. D. te praescript .vem. Nunus consensus, sine rei traditione, aut literis, aut stipulatione. l. ra . de obligat.& actio. l. t .
Nun A promissio,quae sine ullo fideiussore t iureiurando praestita est apud Imp.f. i. De satisd.l. 2.3ssed utrum, D. de iudie. Nuo A ratio, dicitur a Pomponio nomen aeris alieni in codicem accepti, sic relatum ut qua de causia debeatur adscriptum non sit. Si dominus, inquit, in rationes suas reierat se debere seruo suci,quum omnino neq; mutuum acceperit, neq; ulla caussa praecesserat debendi,nuda ratio non facit eum deuitorem. l. 9.D.de pecul. Idem in l. 26. D.de di nat.N uda ratio non facit aliquem debitorem.
pote quod donare si ro homini uolumus, licet
reseramus in rationes nostras, debere nos: tamen
nulla donatio intelligitur. iNvM s i pro albo,in quo lecti milites conseribuntur: quem Graeci Aa γ' appellant. Vlpianus i. ex eo a 2 M.de test milit Ex eo tempore quis ii re militari incipit posse testa ri,ex quo in numeros rei is est,ante nou proinde qui, nondum in numeris sum dicet etiam lecti urones sint, & in publicis expensis iter faciunt, nondum milites sunt . debent enim in numeros referri sic in l. 4s. 39.f.
NuM 1 s antiquis pro gemmis uti plerosq; solitos, Poponius scribit in L 28.D.de usus. NuMoaddicere, ut mancipio dare, est ita dare, aut
attribuere, ut quamuis uendita res non sit, uendiura tamen esse uideatur.nam dicis caussa,& ut uulgo loquimur pro se a numus unus dabatur. Vitruvins lib. I .cap. l.in s. Secundum mare mercatus est possesiionem loco salubri de M. Hostilio loquitur ab Senatu populoq; I .peti jt, ut liceret
transferre oppidum, constituitq; moenia, & areas diuisit,muroq; sestextio singulis munici p. manciario dedit. Cie. pro Postbum. Ecquis est ex tantor vl.qui bona QRabirii Posthumi numo sestertio sibi addi ei uelit Z Vlpianus l. 6.D. locat. Si
quis conduxerit ninno uno.conductio nulla est:
quia di hoc donationis instar inducit: id est, quia
non est uera conductio, quippe quae mercedem duntaxat dicis caussa constitutam habet. Nusio uendere. Pomp. l. 66.D.deiuri doti Quidam ergo remedii loco rectὸ putauerunt introducendum, ut uel locet hunc usumi ructum mulieri maritus,ueluendat nurno uno. Nu M vLA R i 1, a numulis dicti :collybistae permutatores numorum: qui maioris precis numis acceptis,numulos,id est,minusculam moneta per partes reddebant:aut certae regionis acceptam pecuniam. regionis alterius pecunia permutabant: ite
ut Collybistae. Paulus i. 9. s. 2 M. de edend Numittarios quoq; non esse iniquum cogi rationes edere Pomponius scribit . quia di hinumularii sicut argentarii rationes consciunt: quia & accipiunt pecuniam & erogant per partes , quarum proba- itio scriptura codicibusq; eorum maxime continetur:& frequetissime ad fidem eorum decurritur. Vlpianus autem in l.7. . t .numularios pro argens tariis ponere uidetur. . Numularios praeterea
pecuniam spectasse ac probasse patet ex l. 39. D. desolui. NvNCvPAT A pecunia est ut ait Cincius in lib. r. De Oisc.Iurisconsulti nominata,certa, nominibus proprijs pronunciata: Quum nexum faciet, in cipiumq;, uti lingua nunc upasset ita ius esto .
NWN PATvR.testamentum in hunc modumnabulas testamenti testator tenens ira dicit Haec uti in
his tabulis cerisve scripta sunt, ita do. ita lego, ita et stor. itaq; vos Quirites testimoni si praebitote:
quae nuncupatio,& testatio uocatur. Vlpianus Inst. x x . Iulian.l.8.6. . D. de bon. pias. sec. tab.
Quidam testamentum in tabulis sibi fecit filio autem impuberi per nuneupationem substituitate, Nam quemadmodum scripto fili, haeredi separatim ab haeredibus Patris,ita nuncupato potest ui
NvNTi Ario noui operis in Pandectis, sic accipi e da est. Praetor edixit ut si quis putet uicinum n uum aliquod opus molientem non habere ius ianciendi,liceat ei denunc lare uicino, ne id faciat et itaq: eum prohibere: uetatq; ei cui denunciatum est, siue ius habeat, siue non tamen ne quid instituat:quod si edictum neglexerit, Praetor aditus interdicit,ut opus fictum restituat,id est, interim id decernit, dum apud iudicem a Praetore datu planum faciat sibi ius esse se aedificare: omnino aviai diruere id cohitur,propter edictum Praetoris iue iure, siue iniuria aedis carit. quod si nuntiator u lit remittere enunciationem, licebit aediscare, liacebit etiam nouatori satis dare se opus demoliti . Irum, si nuntiator actione sua nepatoria qua cor tinuo post nuntiationem debet intendere proba- . i rit apud iudicem id non licuisse. Haec ex tracta enoui Op. nuntiat. summatim.
N TIATOREs, dicuntur delatores criminum: ex quo
195쪽
Quo eorum indicia,notoria d icuntur. Paulus l. 6.1 .ad s.C.Turpil Nuntiatores qui per notoria indicia produnt, noto ris suis adiis iere iubentur. Iidem ad Imp. denuntiare dicuntur in l. . C. de
Nu Ti vn mittere dicuntur coniuges facto diuo tio,cum ut suas res sibi habeant, denuntiant. l. s. dc l.7. D. de iuridotatae. in Top. Si mulier cu suislat nupta cum eo,cui connubii ius non esset, numtium remisit. NuPTAL i T i us, nuptialis. Vlpia. l. i' D. de uessi. g.nam Munus este donum cum causia,ut puta nata litium, nuptatutum. No Ti AE , siue matrimonium, est uiri Se mulieris coniunctio, indiuiduam uitae consuetudinem c tinens: ait Imp.De nupt.in prin. Nu PT i A E sunt coniunctio maris & sceminae,5 sortium omnis uitae: diuini Se immani liuis communicatio. l. t . D. de ritu nup.
Nupri Aa iustae dicuntur quas ciues Rom. uberes parentibus,siquidem in corum potestare sunt, auctoribus, inter se contrahunt.
de extraoricognit.Ad nutrieti quoq; officiu prael dis uel Praetoris deuenit. nanque & nutrices ob
alimoniam infantium apud Praesides quod tibi
debetur petunt.Sed nutricia eousq; producem , quoad insentes uberibus aluntur. NY Tra Lop s υκτά ad tui occasis sole oculis est hebetioribus. Pli. lib. 8 .cap. is. Caprinum iecur ue stentibus restituit uespertinam aciem his quos Nyctalopas uocan Vlpian. l. io. s. s. D. de aedit. edidi. Sed & νυατάλωνα morbosim esse constat:
se id est ubi homo neq; matutino tempore uidet, ne t vi: quς ucspuriino, quod genus morbi Graeci uocata
mant: cidente uero sole,hebeti iis nocte uerta
I C. O E consilio, quam locutiol nem exponit Paulus in l. saepe, is 3 .D.de uessi. sis. apud Paulul Diaconum igitur mendum eiat se, O. C. ore concilio, uel ore concilii.
O.o . M .Operae, ionum. munus . nam apud Paulum
Diaconum corruptὰ legitur Domus.Haec tria ut ait Paulus noster in Li spe, ς ῖ.D.de uerb. si g. sine disiunctione ita pronunciabantur λ Erant autem ea quae Patroni suis libertis quum eos libertate donabant imponere consueuerant: ut ea tractatu
de operis libertorum sicile intellectu est, in quo
mendum harum notarum i noratione natum est apud Paulum in l. qui libertinus, 3 7. ubi legem Pa spiam edit, NE Qyis EoRubi operas, doni, muneris, aliudve: pro operas , donum, munus,
O. O. N. ere locato,opere conducto Miseri- πbi autem solebat ErFECTO PROEATOQvE,
quum riminum esset. Et hoc est quod Paulus
significat in L s .m uerb. signi f.Opere locato,co ducto: his uerbis significatur.Nam raci se Paulus loquitur, pro opere locato effecto , iopere conducto effecto. Quare apud Val. Probupro operas conduxit, Operas locauit, repon re, opere conducto, ere locato. In lapide autem uetusto legi operis faciundi adscriptum est, Alte- - .ra pecuniae pars dimidia soluetup opere effecto probatoq;. ut apud Macrum in L 7. s. i . D. Rep tund. Illud quoq; ouetur, ne in acceptum feratur opus publicum faciendum, frumentum publita dandum, praebendum, approbandum, cita te- a tuenda, te iram persecta probata, pratiata .
UELA TvM furtum dicitur, ait Imp. quum res furti- sua ab aliquo tibi oblata sit, eaq; pud te coopta. st: utiq: ii ea mente tibi data fuerit,ut apud te potius, quam apud eum qui dedit, eonciperetur. iii tibi apud 'uem conita sit, propria aduersuxeum qui ontulit qua inuis fur non sit , constituis est actioinuae appellatur oblati. s. q. De obligat.
quae ex delict. Unxi GATio, est iuris uinculum, quo necessitate: adstringimur alicuius soluendae secundia nostrae ciuitatis iura.ait Imptit. De oblig.iis prin. t OBLIGAT to NuM autem aliae naturales dicuntur, Hasae ei uilescitiae mixtae. Naturasses sunt,quae cum s reuera contractae sint a iure tamen Quirit iunon approbantumueluti si seruus ciui l . Pecunia erediderit: iure quidem naturae,quae parem omnium: hominum conditionem esse uoluit, obligacio nata est Ad Praetor de ea ius non dicit. Civiles surit, quae uel nunquam reuera contractae sunt, uel tuni. reuera contractae essent, iacto tamen aliquo, sed ad iuris ciuilis rationem non accommodato, dic. solutae sunt. Mixtae sunt, quae cum reuera be aequissime contractae lint, tum etiam a iure ciuili con probatae de confirmatae sunt: cuiusmodi sunt, ex mutuo, commodato, depost empto conducto, Ee ceteris similibus. DELIGAT IONvM rursus aliae sunt ciuile aliae honorariae.Ciuiles suiu,quae ut Iustinian scribit aut legibus constitutae,aut certo tune ciuili eomproba tae sunt. Praetoriae sunt, qius Praetor ex sua Iurisdictione constituit,quae etiam honorariae uocitur et ait Imp.f. r. De obli OaLic Tio inanis nessicax. Papin. l. 9s . . i. Dala solui. Aliquando euenit, ut inanis obligatio aditione haereditatis confirmetur.
196쪽
on ROGARE,uide Lex,aut Rogatur. OasCvR ARE Iuminibus legitur in l. 3O.D. de usus mendose,ut opinor:pro Obstruere. Og si Di ANi lapilli ab Vlpiano commemorant rint. I9. .6.D.de aur.&arg.ubi tamen Oasi A Nilegitur.Plinius lib. s6.c. 2 6 In genere uitri de obsidiana numerantur ad similitudinem lapidis, que in Aethiopia inuenit obsidius, nigerrimi coloris , aliquando, de transucidi, crassiore uisu, atque in speculis parietum pro imagine umbras reddente. Οaso NATOR Es serui qui e mendis obsonijssunt raesecti .Marcia. l. 6 3 .de legat.& sd. lib. r. C icularios autem uel obsonatores, uel eos qui piscatorib. praepositi sunt,&e. Est autem obsoniu.' ενι ν, quicquid praeter panem de uinum cibi eausa in mensam infertur.
OaTEM DE RARs ius dicenti non dicitur, nisi qui giod extremum in iurisdictione est iacit. l. i.6. t.
OETiNERE, pro iudicio uincere. Ulpianus. l. .F.
OavEM i κε haereditas,uide Deserti haereditas. Oava NTtoNEs, dicuntur emolumenta omnia, qtiptum ex corpore ipso rei, tum ex hominum opera& industria obueniunt: ueluti pensiones urbanoarum praediorum, uecturae iumentorum,&c.l. I exercitorem,D.de exercit.l. 3 q. D.de usur.l.7.D.
de usus . Occinis sn dicitur uulgo is qui mortis caussam quolibet modo praebuit. sed lege Aquilia i, d mum teneri uisus est, qui adhibita ui & quasi manu causam mortis praebuisset: tracta uidelicet interpretatione uocis a caedendo,& a caede.l.s l. D. ad leg. Αquit. Itaque Vl .in. l.7.F. I.eod.titu.Occisum, inquit,accipere debemus, siue gladio, sue. suste,uel alio telo:uel manibus, si sorte strangulauit eum,uel calce petiit, ueI capite, uel qualiter qualiter. Occi P RE magistratum,inire.Liuius lib. 2 3 . Cre tur Marcellus qui extemplo magistratum occiperet. Item ii. I .Collegam, qui extemplo magistratum acciperet creauit. OcCvPARE pecuniam exercere, octo am non relinquere. Collumella lib. 2.ca. 8. de tu ilico loqueris, Neve negocietur sibi, pecuniamq; domini, aut animalibus, aut rebus aliis promercalib. occupa.re. Quae eadem uerba ipse idem iterat lib. i r .cap. I .Hinc occupare pecuniam, pro locare scaenori. Cieero pro Flacco, Pecuniam adolescentulo gradi is nore,fiducia tamen accepta, occupauisti. lde Verrin. 3. Praeterea pecunias occuparat apud p Wilosn syngraphas fecerat. Oc I o s A pecunia,uide Otiosa. Onop REDus,uide Ioannes Odosredus. Oo v M Vlpianus meminit in I.2 s. f. i7.D. de auri arg.Alia,inquit, caussa est Odonum:quia usum calceamentorum praestat. Significare uidetur soleas laneas aut lineas, quarum alteras caloris, alteras mundiciet eaussa induimus. Nones tamen apud Martialem legimus . nam de Vdone ei licio hoc ex Epigramin.
on hos lana dedit,sed olentis barba muriti, Cinyphio poterit planta latere sinu.
Nam δe calceo loquitur,ut apparet, non de ueste.
ut qui de uestibus ridulatis Vlpiani locum intelligunt,uehementer errare uideantur, quuin Vlp. de calceis loquatur,non de uestibus. OENOM ELI mellitum uinum, ut origo uerbi declarat,Latine mulsum. Vlpian. l. 9. D.de tri. Min. ol. Oenomeli plane,id est )ulcissimu uinum, ni legato continetur.
Ops Rah se liti dicitur, qui sine mandato in alienalite iudicium accipit.I. . D.de re iudi c. I. Plautius
Osp RRs se liti dicitur, qui rei ad se non pertinetis actionem excipit. l. qui se, s. D.dchaered .petit. l. is qui, 2 s. D.de rei uindic. Oppici ALEs,ministri magistratuum. Paulus libro. Senta s.c.de fisci aduoc. Quoties sine auctoritate iudicati ossiciales alicuius bona occupant,uel de scribunt, uel sub obseruatione esse faciunt, adito procuratore iniuria submouetur. Vlp.l. i. 9.siquis ultro, I9.D.de quaest. Potes itaq; decreti gratiam facereinc eam per ossicium distrahi iubere. Oppi IvM, pro irenarchis. Imp.l.7. C. de accusat. Ea quidem quae per ossicium praesdibus denunciatur, & citra solennia accusationem posse perpedi incognitum est. Oppi C t v, , pro custodia liberiore. Paulas l. . Defugit Magistratus municipales ad officium praesidis prouinciae uel procontulis comprehensos fugitiuos recte transmittunt. Os p I C I vM Praetoris, cellula, opinor, erat n qua scripta quaedam ad ea quae pro tribunali agenda
erant pertinentia reponebantur. Ascon. in Verri. 2. Moris erat,celebrata iudicuin reiectione,& haberi in officio praetoris, & in arca reponi nomina iudicum selectorum .Modestin. l. 22. D. de fure. Sempronia libellos composuit, quasi datura centurioni ut ad ossicium transmitterentur: sed non dedit.Lucius pro tribunali eos recitauit, quasi onscio traditos:quaero, non sunt inuenti in ossicio, neq; centurioni traditi. Paulus i. 7. D.de in ius uoc. Eum pro quo quis apud Oiscium cauit, exhibere cogitur. Item eum qui apud acta exhibiturum se este quem promisit, di si ossicio non caueat,ad exEibendum tamen cositur. OFFICI vM , pro eo qui gerit osticium siue magistratum,sue quam aliam potestatem .unde deponere apud ossicium,l.s fideius. 7.s.ult. E. Qui s ii ld. cog. Sic cauere ossicio & apud officium cauere,id est apud eum qui potestatem exercet. Differunt autem promittere apud acta,& officio cauere. qui promittit apud acta, is obligatur quide, sed non tam solemtiter atq; is qui apud osticium
197쪽
emet.Haee disserentia notatur in I .Eum pro quoi 7 .ii quis in ius uoc. non ierit. Ops 1 CivM & Artificium in seruis distinguut apud Marcianum in l. legatis, 6 s. D. de legata
tertio Os Fictv M eorum dicitur,qui ad corpus dominici cultum destinati sunt: quales sunt tonsores, unctores ubicularia, ministratores: de quibus in Li o 3 . D. de ueriasig.Artificium autem eorum, qui arte aliquam exercent: quales sunt textores, fullones. lecticu, , pictores,medici.d. l. 6 in L pen. D. de reb.dub. Os p i C i o iudicis contineri dicitur, quod ei tacite pro suo iure permistum est,quamuis nullam Protor in formula mentione eius fecerit In p. b. ult. De perpet.& temp. Si ante rem iudicatam is cum quoactum est,fatisfaciat actori:ossicio iudicis conenti eam absoluere.Pompon. l. 9.D.de surr.Sed si eam a sure uindicassem, condictio mihi mansbit.sed potest dici officio iudicis qui de propri
tate cognoscit, contineri, ut non aliter iubeat restitui , quam sicondictionem pectitor remit
Os Ris ferendi seruitus dicitur,qcie ut uicini ondira sustinere quis cogatur,imponitur. L I. &l. 3 3ώWde seruit. urb. A lia autem est seruitus Oneris serendi ,sia Tigrii immittendi. nam cui ptior debe- Lar segere cum uicino potest, ut tui tum parieto reficiat,eum; oneri serendo idoneum praestet .atqui tigni immittendi ius liabet, cogere uicinum ut parietem reficiat,non potest.l etsi sorte. s.f. 2-r8.6-competit,D.si seruitiuindic. l. eum debere .
II. D.de seruit. urb. ON E R I s nomine, quaecunm in nauem uehendi causca imponutur, intelliguntur.l. 6.D. ad leg. Rhod- I. I A l. perus. peri. D.locati.unde.
CupRANDAE libertatis eausa facta, ita definium tur,quae ita imponuntur, ut si patronum libertus ostenderit, petantur ab eo, semperq; sit metu exactionis ci subiectus. propter quem metum quiduis sultineat, patrono praecipicte.l. I .f. F M.quaria
Νεκ is auersi actio,itide Actio oneris auersi. νς consilio surtum factum dicitur, non coniunctim,sed separatmi: quia aliud factum est eius quiope, aliud cius qui consilio surtum facit. l. saepe , 5 3.D.de uerb.sig.Consilium autem dare uidetur hui persuadet di impellit atq; instruit consilio adsertum faciendum'. Ose M seri, qui ministerium atq; adiutorium ad surripiendas res praebet.l .in furti, So.D.de suri. OpsκΑs libertorum ossicia sunt quae liberti patronis in gratiae & remunerationis loco praeflanti na ut ait Caius in l. cum patronus. 2 2.D.de Oper. Iiberi. operarum editio nihil aliud est, quam ossi-' ' ε cii praestatio .Earum autem duo genera sunt se
ι .,Nc, ma Ossicialium de Artificialium. Ossiciales dic euntur, quae non in arte ulla certa, sed in patrono
quibuscunq; offici s adiuuando uersantur: per- sonam cius potissimum attingunt:ueluti, cum nul 'lo suo detrimento negocia eius gerendi, peregrest cum eo proficiscendi. t hae demu, 38. D. deoper. libere . Tironem enim erga Cicerone ossiciosum essesemper ei praesto esse,ab eo dum tam uel cor 'pore,uel animo est,non discedere, docti silmis eui ermonibus & colloqitris oblectare: Dionysium porro Attico idem praestare, Ciceronum liberos crudire,humanitatis est potius, quam ullius artificij munus, atq; hoc est quod Vlpiait in l. opere. P. D. eod. proprietatem officialium S in dantis, &' in accipientis persona consistere. Artificiales autem appello generaliter omnes,quae artis alicuius propriae sunt, neq; sine illa praestari posJunt : ueluti si libertus pictor, medicus, ber,architectus v est,& patroni sui iussu pingat, medeatur, fabricet, architecteturve,hoe os scium non tanquani liber tus patrono, sed ut quiuis alius cuiuis alis praestabit Quid enim illum libertum, aut hunc patrcnua esse necesse est, ut ille navim domumve huic aedi- ὸ seet ξHinc Vlp.ras operas que hoc in genere sunt scribit quasi in pecuniae praestatione consistere. l. fabriles, 6.D.eod.nam fabriles.p etorias,caeteras. que generis eiusdem artificialium nomine eoina plector,atq; ut omnes complectar. Latinae lingupratio postulat. Hinc idem Vlpianus in l. operae. 9.eod. scribit fabriles, aliasve seneris eiusdem, ut a quocunque & cuicunque solui posse: &ciubente patrono etiam aliis edi posse. Hinc idem in. l.6. PD.eod . illam inter utrasque differentiam expo 9 nit: qudd fabriles, ceteraeq; ad haerede transeunt: ossiciales verb,nequaquam. Cuius rei non obici ra caussa est.nam hae:ut ante dixi,perionales sunt. nec ab altero facile praestari possunt: illae uero, oca quouis,& cuiuis. OPE Ris noui nuntiatio, uide Nuntiatio noui
operis. i lO PER E locato, conducto.His uerbis Labeo significari ait id opus quod Graeci ἀποτέλεσμα uocant: Ono ἰργον:id est ex opere facto eorpus aliquod perfectum.haec Paulus i. q. D.deueri, sis. OP I N i o plena dicitur in l.inter. 6. f. i u . de inter dict. pro, Existimatione presidis siue semetia no- D dum pronuntiata,cui acta S defensio rei supple- menta partium adiuncta sunt .l.sciendum.& D. de appell. recip.l. r. C. de relat.Leos. f. super his, i qproconLC.de appellat. IOP I sT HOC RA P H v opinor esse chalatam non utraq; ex parte scriptain,uti doctissimo
cuiq; placere uideo, sed quae una ex parte deicta , , id est pone scripta est. quam opinionem meam Vlpiani uerba confirmant, quae iii bi)ciam ex l. D.de bon. post . sec. tab.Cliartae appellatio inquit,& ad noua in chartam resertu r, & ad dele- γtitiam: proindc & si in opisthographo qnis test otus si, hinc peti potest bonorum posseisio. Vetex es plerunq; una tantum in parte scribebant,quin
198쪽
scriptas chartas postea inuolliebant: unde uolumina dicta sunt. OPORTERE uerbum,ait Paulus,non ad facultatem
iudicis pertinet,qui potest uel pluris uel minoris
OpORTET , in stipulatione quod te mihi dare secere oporter,quod praesenti die duntaxat debetur, eomplectitur:& ideo adiicitur uerbum oportebit, uel ita,Praesens in diemve.l. si stipulatus, 76.l. eum stipulamur, I S . D.de uerb.oblig. OPP IDvM , inquit Pompo.ab ope dicitur, quod eius rei caussa moenia sint constituta.l. 2 39. s. 7 . D.de uerb. sig. OpT IMA lex quum nominabatur in magistro p
puli iaciendo , qui uulso Dictator appellatur, quam plenissimum posset ius esse significabatur .
ut fuit M.Valerii Marci filii Volusi nepotis: qui
primus magister populi creatus est. postquam uero prouocatio ab eo magistratu ad populum data est,quae antea non enat, desitu est dici, ut optima lage utpote imminuto iure posteriorum magistratuum. Haec Festus.Verba etiam quibus Pontifex Max.uirginem Vestalem capiebat, haec Gellius lib. I .ca. I 2.recenset, sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat, quae ius fiet sacerdotem Vestalem facere pro populo Quiritibus, uti quod optima lege sat,ita te Amata capio. PTI M vs maximusque fundus dicitur,qui seruitute omni,& obligatione pignoris ac tributo immunis est. Paulus i. 169.De uerb.sgnis. Non tantum in traditionibus , sed& in emptionibus, &stipulationibus , & testamentis adiectio haeeo I optimus maximusque est, hoe significat, ut liberum praestetur predium,non ut etiam seruitutes ei debeantur.Quod idem tradit Vlpianus l. 9o.& 6.eiu M.tit.&l .pen. D. de eui 2.&l. 39. De cot.empi Cicero de lege Agr. Optimo enim
iure ea sunt prosectb praedia,quae optima coditione sunt:libera meliore sunt quam lema. Capite hoc omnia quae seruiebant, non seruient :soluta meliore in caussa sunt,quam obligata.Eodem capite legis tuae subsignata omnia, si modo Syllana
sunt, liberuntur: immunia meliore conditione sunt,quam illa quae pensitant. OPTIO , cuiusuis muneris administer dicitur mea quidem sententia Paterno in l. illi. D. de iuriim munit. Mensores, optio, ualetudinarii .&insea, Venatores, uictimarii, & optio fabricae . nam ut scribit Vegetius, tiones ab optando appellati sunt:quod antecedentibus aegritudine praepeditis,ij tanqua adoptati corum atque uica ij solent uniuersa curare.Varro in primo De lingua I .atina Primi, inquit,singularum decuriarum decuriones
dicti:quos is primos administros sibi adoptabant, optiones uocari coepti, quos nunc propter ambitiones Tribuni faciunt. Festus: Optio, inquit, est optatio: sed in re militari is appellatur, que decurio aut centurio optat sibi rerum priua arti ni ministrum, quo facilius obeat omela publica. Idem roptio,inquit,qui nunc appellatur, antea a pella batur accensus. Is adiutor dabatur Centurioni a Tribuno militum:qui quia cooptare que uelint Centurionibus permissum est,ex lacto nome sortitus est Nonius:Optiones,inquit, in cohortibus dicuntur,qui sunt honesti gradus,ut o malos: hoc est electos:& adoptatos,hoe cst a Pitos.Varro De uita patrum lib. Ii .existi inat appellatcs,qui res rentibus Centurionibus adoptati in cohortes subibant,ut semper plenae essent legiones. a quo optiones Decurionum in turmis di in cohortibus centurionum appellati.
UPTION ps , poni uidentur pro Lictoribus: di adiraritoribus eius magistratus qui damnatum ad
supplicium deducit. Paulus i. penul. D.de bon. da mnat. Ita neque spieulatores ultro sibi uuadieent
loquitur de damnati spoliis neque optiones ea
desiderent,quibus spoliatur quo momento quis punitus est, hanc rationem non compendio suo debent Presides uetare sed nec pati opiones , siue Commentarientes ea pecunia abuti. OPTIONI s legatum esticum testator ex seruis suis, uel alijs rebus optare legatariiam iussit . unde Rub. De optione legata. Eius autem liac uis est,ut cui optio legata est, etiam eius haeredibus si uiuus ipse non optarit , optio debeatur leg.
ult. C. commvn. de legat. I. Optionis, 22. In
stit.De legat. ORATION hs principum in iure dicuntur, quibus
illi Senatum aut coram oratione,aut absentes Pepistolam consulebant l. 3.C.de legib.& constit. Huiusmodi pleraeque extant D. Marci, ut de transactione alimentorum, de bonis materiais, de fugitiuorum requisitione. D. Antonini,de donationibus inter uirum & uxorem. Seueri,de rebus eorum qui sub tutela sunt non alienandis. Adriani, de petitione haereditatis:quae ob eam taussam Senatusconsultu appellatur. l. item ueniunt, 2 .f. s.
in s. D.de haered. petit.Tacitus libro x I. Orationem Principis secuto patrum consulto, primi Hedui seruatorum in urbe ius adepti sunt. ORACvLvM Imperatores in Codice appellant iusisum principis ipsius ore,sine ullo rescripto & a
notatione pronunciatum.I.iubemus, I V.C.De sacros eccles .ult.C.de divin. rescrip. O Rci xvs libertus dicitur, qui dircctam ex testa-
meto libertatem accepit:nec unquam patronum
uiuum habuit.Orcu enim Latini Ditem patrem appellarunt . 'uare cum libertus ille nullius libertus si, ut scribit Paulus i. . D. de bon. l, beri. Ditis siue Orci libertus nominatur. Ulamas l. q. s. 7. D. de fideicom.liberi. Hi qui ad li-ertatem peruenerunt,quorum liberti fiant, institutio ostendit: ut qui directa libertatem, Orcinierunt liberti.quod idem Iustin.lbb Tit. Desin
199쪽
stam manum. Directis uerbis iure data libertate , non tum impositione pilei,sed & adita haereditate,si nulla iuris impediat constitutio, liberti e stilinantur Orcini. Marcian.l. s. o. qui sine man. ad lib.Qui ob necem domini detecta praemiu li bertatis cosequitur. Orcinus fit libertus. Sie apud Gellium lib. i.cap.xxI II I. in epigrammate N Dii pocle,orcius thesilirus pro sepulcro . Itaque postquam est orcio traditus thesauro obliti sunt Rome,lingua Latina loquier.Theophilux autem Orcinum Graece appellat. Hinc a Iuliano Orcinus haeres appellatur in L duo socii, 8.D. de haered.inst.seruus qui ex dominorum suorumiuina simul opprestarum testamento, haeres & linet esse iussus erat. De Orcino liberto metio quoc iue apud Vlp l. 3 D.de legi titulor. apud Labeo. r iem mLdominus, 2 2.D.depecul.legat. OR a, i MARt A iudicia quae sint, diximus sub vocet LXTRAORDINARIA , cum scilicet usitatus &1egitimus ordo, formulaeque agendi & litigandi obseruantur.ueluti cum ordine prius ad Magistratum in ius adibatur,ac formula ab eo conceptioque actionis postulabatur:deinde ad iudicem disceptabatur. Extraordinaria uero,cum apud nis stratum res disceptabaturo ec iudex Recuperatoresve dabantur. Ulpianus i. d. 8I .de cxercit. actSolent,inquit,inprouinciis Praesides prouinciarum extra ordinem exercitores iuuare cx con
tractu magistrorum: id est, ipsi inet Praesides rem cognoscunt, neque ad iudices reiiciunt. Itaque Ulp l. pecuniae, I 78. F. 2.D. de uerb. fg. actionis nomine & formulas intelligi scribit,quae in ordinarii, iudicisis in usu erit: Persecutionis aut uerbo, extraordinarias persecutiones:utputa Fidei commis tu,&si quae sunt alie quae non habent iuris ordinaris excutionem. Quem locu haec eiusdem uerba in Institutiunculis cap.2 S .explicabunt. Fideicominissa non per formulam petuntur, ut lega; ta sed cognitio Romae quidem Consulum , aut Praetoris qui Fideicommissarius uocatur: in provinciis uero, Praesidum prouinciarii. Paulus in l. actio, 7.D.de negot.gest.Nec resertinit, directa quis,an utili actione agat, uel conueniatur plane in extraordinariis iudiciis ubi coceptio formularii no obseruatur,haec subtilitas superuacua est. Hinc,ordinarium liominem Festus dicit tradi,
solutum scurram & improbum,qui assidue in litibus moraretur, ob eam caussam quod in ordinectaret adeuntium Praetorum.
Oan 1 9 Ani Abiudicia dicuntur, in quibus eo ordia ne qui ab antiquis instiuitus est,tis exercet. Frol. de limit. agror. De posscssione controuersia est, de qua ad interdictit,hoc cst iure ordinario litigatur. Et Aggrenus aliquanto poli: De possessionest controuersia , quoties de totius fundi statu per interdictum, id est iii re ordinario litigaLOxo 1 NARIA iudicia, quae ex sorte in ordinem certum digesta erant.Virg. Aeneid. v I. Nec uςro Eae sine sorte date,sine iudice sedes. ubi Servius, Sine
sorte,inquit.sine iudicio: traxit autem hoc ex in re Roman .non enim audiebantur caussae, nisi per , sortem ordinatae . nam tempore quo caussae age bantur, conueniebant omnes unde & Concilium ait & ex sorte dierum ordinem accipi bant , quo post diem vigesimum suas caussas exequerentur . unde est , Quaestor Minos ii nam mouet. Iuvenalis, Gratia fallaci qui Praetoris uicerit urnam. OR DINA R r vs scruiis, uide Vicarius. ORDO amplissimus,Senatiis. Paulus i. 2I.9.2. D. de ilegat.tertio: Columnis aedilina uel tignis per sdeicommissit in rclictis,ca tantummodo amplissimus ordo praestari uoluit,&c. Sic accipitur in l. I. Dde collus deteg. l. r.*.i .& l. 3 o. D. ad Velicia. l. s. C.de excuctui. unde, ordinis amplissimi decreta, id est Senatusconsulta l. r.C.ad Maced. l. 2.D. de his quae ut ind.L C.de excussi ut . ORNAMENTA muliebria sunt, quibus mulier o naturaleluti inaures,armillae, uuiolae, anuli, prae ter signatorios, de omnia quae ad aliam rem nulli
Palantur. nati corporis ornandi caussa.uide l. argumento, 2 S.,. 3 D. deaur.& arg.leg. de supra iubuoce Mundus muliebris. ORPHANO TROPH l vM , ους Dropco Locus alcia
dis pupillis paratus ab H - ,&-apud Iusta.
phanotrophi appellantur pupillorum quasi tuto
ροχοαλης id est,Et non solii si no peti rit,sed & si quem petierit,dicis ratissa petierit. Et Dio.lib.llist. 37. ubi morem illum habendi exercitus in Ianiculo dum comitia in Capo Martio haberentur exposuistet. de quo Gellius lib. I . cap.
est, idque etiam nunc dicis caussa, ct moris uete his usurpandi fieri solet. Os PRAT va A uocabulum fictum ex Graeco. πια, quod uarias fruges minutas,& legumina signi lucat,ut auctores Hesychius.Aread .l. ult.9.2. D. de mun.3c hon. Elemporia & Ospratura apud Alexandrinos patrimonis munus existimatur . id est minutarum . frugum publice coemenda
Os T rusvM , ait Vlpia .Labeo desinit, omne contra natura cuiusque rei genitum, factumque. Diiogenera autem sunt ostentorta: unii, quoties quid contra naturam nascitur tribus manibus forte, aut pcdibus , aut qua alia petrie corporis quae naturae contraria est: alterum,quum quid prodigiosum uidetur,quae Graeci ς πιάσματα uocant. i. 38.D.de uerb.sg. , OssvΛ-
200쪽
Ossu ARIAE , cistae in quibus defunctorum ossa recondcbantur. Ulpia. l. r. D. de lep.uiol. Et Celsus scribit sic esse monumenti, ut Ostuariam: & ideo quod vi aut clam interdicto locum fore. OTros A pecunia dicitur a Iurisconsultis quae in arca iacet,nullum suo domino fructum afferens:ciaque tanquam eregione respondet, occupata . nam occupare pecuniam alicui , est foenori apud eum collocare,& quasi exercere,ne otio Se inertia languescat. Scaeuola l. i 3.F. r. D. de usur. Quaesitum est, an iudicio negociorum gestorum , uel mandati pro pecunia otiosa usuras praestare debeat. Vlpianus in l. 3 .f.usuras, D.de coni.tut.Si rilem pecuniam appellat. Plin. lib. epist. x. Pecu nis publicae N exactae sunt,& exiguntur: quae ue
reor,ne otiosae iaceant. Os TopR nvs Iurisconsultus, Bereenonii natus,
ius ciuile Bononiae publicὰ magna cum laude interpretatus est: ibidemque relictis compluribus de iure ciuili commentariis diem sum obiit anno
nia,neque quouis tempore,neque ab omnibus.Vlpianus in l.6.f. s. D.de off. proconLex Impp. epi-vola,Quantum ad xenia pertinet, inquit , audi quid sentimus. uetus prouerbium est,. o&e. nam ualde humanum est, a nemine accipere,sed passim uilissimia est, & o in niu avarissimu .
I P. PROPost Turi signiscant in Codicis constitutionibus. Lege enim&edicta , & eonstitutiones palam publico in loco promulgabantur , ut eas legere quisque posset. A M. AvG. Pcrpetuo Augustiis: in fin. prooemii Institui.ubi sic legendum esse docet uetus inscriptio.quam in Iustiniani uita posuimus. sed ais, inquit Hesychius r id est crasse, pinguiter. Hinc Παχυρος τε - in comparativo,pinguius,per maiores partes.Vlpianus l.7.D.de pecul.Scire autem non utiq; singulas res debet, sed-ρο. Paulus in l. Iq. D. de excepi. rei iud. pinguius Lati-M dixit, Idem corpus in hac exceptione non utique omni pristina qualitate uel quantitate se uata,nulla adiectione deminutione ve facta di sed pinguius pro communi utilitate accipitur. Item Inl. 9.D.dere iudie. Pinguius enim donatori succurrere debemus, quam ei qui uerum debitatum persoluere compellitur. Gellius lib. x xxii. cap. I . Sed coniectari pauca quaedam,ut uerbo ipsus utar, nullo scientiarum fundo eoncepta. In quibusdam libris , legitur
PAcisci &transgere huc differunt, quod is qui
transgit,quasi de re dubia de lite incerta neque finita transgit : qui uero paciscitur donationis
caussa, rem certam de indubitatam liberalitate remittit. l. .D.de transact.
PACTIO, est duorum pluriumve in idem placitum
consensus. l. i. D.de Pact. PAcetv M a pactione dicitur. inde etiam pacis nomen appellatum est. l. I .D.de pact. PACτvM , est quod inter aliquos conuenit: est Cic. lib. De inuent. 2 .PAC TvM , inquit Vlpianus, est duorum consensus atque conuentio: Pollicitatio uero osterentis solius promisitim. l. s. D. de pollicit.
PACTA quae modo nuda , modo conuenta , modo pacta simpliciter in iure ciuili appellantur, casunt, que neque nomen certum, neque praesen tem Ze subiectam negocii gerendi caussam habent . nam quae nomen habent certum ac proprium , ea contractus nominati appellantur: ueluti emptio, uenditio , locatio', conductio , depositum, commodatum, pignus.nam etsi pignus pacto conuento contrahatur , l. I. D. de
ult.D.depi oribus tamen quoniam ex iure ciuili nomen nabet,contractus appellatur. Cauiasam autem cum dicimus , eam intelligimus, quae ex alterius datione , factove nascitur: hoc est, quoniam alter uel dedit . uel secit . ueluti s conuenerat inter me & Titium , ut suum annulum cum meo mutaret contractus istensi cstusque eo a iure eomprobatus, ut ex sola illa conuentione obligatione pariat:quemadmodu in emptione &locatione usuuenit.ied tu demia obligatione parit eum ab alterutro tradita res fuerit .na si ego acinulum meu Titio tradidi,& ab eo suum postule quaeratque ex me apud Praetorem,quo iure id postulςm,respondebo, hanc caussam esse,quia dedit ut dares.quae omnia Vlpia.in l. I. D. derer. ρομmut.demonstrat.Eiusdem generis illae sunt conuentiones, Do.ut facias, Facio ut des, Facio ut focias:quae idcirco in iure ciuili contractus innominati appellantur:& hoc a nominatis differui, inhoria causa certae sormulae praetoris edicto colit tutae sunt quibus agi possit,illorum uero nomine praescribenda quaeda de concipienda uerba sunt, data opera,quibus ea conuentio qua de agitur,
apud Praetorem exponatur . praetci ea nominari contractus & caussam & nomen habenti illi non nomen , sed causam habent. Huiust rei exemplum nobis apud Vlpianum suppeditaeinl.solent, I . D. de praescript. uer b. ubi ait, eum qui pactus est ob certam pecuniam se se uum Titii fugitiuum eii indicatu tum , cum illum indicarit posse agere:Non enim inquit, nuda eouentio ista est,ut quis dicat ex pacto actionem no nasci: sed habet in se negoctu aliqε. Petspicue pinu Vlpia. definit couentionem nuda: quam i . iam conuentione ei opponit,quae negocium in se