장음표시 사용
71쪽
I 73.D.de uerb. signis .item qui eandem tutelam
aut curatelam simul administrant: l. 2. C. de ad- min.tut.l. I .l . D. eod. Item, Qui eiusdem haereditatis sunt participes,id est cohaeredes. l. Paulus Io I. D.desolution. Hine COLLEci Α, quae & sodalitates dicuntur, sue conuentus certorum hominum artem aliquam cem
tam factitantium:ut pistorum, nauicii fariorum , item eorum qui uectigalia, auri dinas, argenti
' dinas,ceterave huiusinodi munia exercent. I. I. D.
quod cuiusque uniuercl. t. &pass. D. de colle g. Ea collegia a rege Numa instituta esse scribit Pli tarch.in eius uita,Valerius lib. I .& Plin. lib. s q.c. r.deq; iis Cic.in ea pro domo,& in Sextiana mentionein faeit. COLLvDERE dicuntur,qui quod in speciem ex animo sacere uidentur, id simulate & mcte agunt ii ter se,aliorum sensbus illudentes. Hinc Praevaricatores colludere dicuntur in l. 3 .D.ad I urpi l. l. 7.b Pen.D.dedol. l. s. D. de adulter. Hinc subtitu.D.de collusione detegenda. Collusio dicitur, cum seruus contuente domino ita in ingenuitata
proclamat,ut eum ingenuum decerni patiatur. COL LYRIvM , υλλυγω, παρα τὰ M. λυειν τε μω: id est
quod fluxum impediat,ac si stat: medicamentum est ad oculos pertines. Imp s. 21 .de rer. diuis. Aut ex suis & alienis medicamelis emplastrum aut colhrium. De collyriis Corn. Celsus copiose li.6. c. 6. Paulus i. g. s.f. de inst.liel inst.In instrumento
medici esse collyria S emplastra, &cetera eius generis Cassius seribit.
Co Lo Nus , qui agrum certa mercede conductum colit. nam Inquilinus in urbe dicitur, Colonus in agro.l. res pignoris. 37.D.deacq.posse l. vlt.D. undeui&ui arm. Hine
COLON i serui,uide Serui agricolae. cor oraus partiarius, uide Partiarius. L v M niuarium,uas quo ueteres iniecta niue ui num colabant,id est, transmittebant: partim ut alsius biberent, partim etiam ut liquidius. Pompo. l. 2I.D.deaur.&arg. In argento potorio etia id
quod ad praeparationem bibedi comparatum est,
ueluti colum niuartu,& urceoli. Martialis de colo niuario,in Aphor.Setinos, moneo, nostra nive frange trientes. Pauperiore mero tingere lina potes.Et de sacco niuaria, Attenuare niues norunt& lintea nostra.Frigidior colo no salit unda tuo.
CoLvM pro Costum legi puto apud Pomponium
CoLvMNAE, ut de Structiles. Coruit τε R alterius populi maiestatem eon seruare, Proculus in l.7.D. de capi.& postil. sic inte pretatur, Hoc enim adijcitur, ut intelligatur alia terum populum superiorem esse, non ut intelligatur alterum non esse liberum . quod idem Cicero in Orat. pro balba demonstru : Primum, in
quit,uerbi genus hoc conseruiat,imperantis est, non precantis.deinde quum alterius populi maiestas conseruari iubetur , de altero siletur, cert Eille populus in superiori conditione caussaq; p nitur,cuius matellas foederis sanctione defenditur . Item ad uerbum, Comiter : Comes, inquit, benigni,faciles,luaues homines csse dicunturiqui
erranti comiter monstrant uiana,benigne, no grauate: mmuni ter quidem certe non conuenit.
COMITxs magistratuum prouincialium dicebantur,qui prouincialibus magistratibus uel sena tus uel ipsorum magistratuum uoluntate ac iudicio publicorum negociorum adi utores atque ad ministri adiungebantur: quales erant Quaesto res,legati, scribae, ac cens. Paulus i. I 2. . i. D.de uacat.& immun. Comites praesidum & procon sulum procuratorumve Caesaris,a muneribus uel honoribus & tutelis uacant. Sic in l. 1 .ssed si L .
de extraord.l. . D. de repetund. l. i6. de ostic.
praesid .l. 1. D.de Ome.assest. Sueton. in Iulio: Sanxit ne quis senatoris filius,nisi contubernalis, aut comes Inagistratus peregre proscisceretur. COMITEM in quo abducendo sit iniuria, debemus accipere, inquit Vlp.eum qui comitetur, de sequatur.& ita Labeo Comite desinit, qui frequentan diculusq;causa, ut sequeretur destinatus, in publico priuatove abductus fuerit,inter comites utiq;& pqdagogi erunt. l. t S . . I 2. D. de iniuriCΟΜ M AG L NA M Pomponius in l. 2 I.5. I. D.de auri arg.numerat inter ea unguenta quae ualetudinis
eatissa parata sunt. Plinius lib. to. cap. 2 2. & lib. 29.capite'. ex Comagena Suriae parte nomen sumpsisse:fierique ex adipe anserino in uase aereo
cum cinnamo multa nive obruto, ac rigore gelido macerat . COMMAGENA tamen ea regio dicitur a Plinio, Ptolomaeo,& reliquis. COMMATA , incisa, siue meatus aperti per quos
aqua Nili possit in agros influere. Ulpianus l. penult. D.de extraor.crimini b. Commata etiam &diacopi,qui in aggeribus sum,&e. In lib Flor.
CHOM ATA , uuiose:quum de commatibus, qui in chomatibus fiunt, Vlpianus loquatur. COMMEATus, spacium quod commeandi, id est eundi aut redeundi militibus priuati negocii g redi caussa coceditur. l. I.l. 3. qui ad diein, D.de iure milit. l.q.6.ult. D. ad municip. Item COMMEATus, jacium ad eundum & agendum in uia publica.l. 2.9 .hoc interdita u. & g. deinde, D. ne quid in loc. pub.
COMMENDARE nihil aliud est qua deponere ait Vlpia.l. I 86.D.de uerb.sg.L2q. & l. 2 6 D. deposit. COMMENTARIus principis apud Modest.ini. 32. D.ex quibus caui .maior.est libellus in quo princeps corum omnium nomina perscribit, quibus aliqua Reipubli. procuratio commissa est . Et hoe inquit, ad Tribunos militum, & praes dios, & Comites Legatorum qui ad aerarium delati,aut in comentarium Principis relati sunt.
72쪽
id est, ad eos magistratus magistratuumve comites, qui uel a populo R.uel a Principe in prout ciis mittuntur. alias enim populi, alias Principis prouincias fuisse, suo loco demonstrauimus. In
aerarium uero,qui populi:in commentarium principis,qui ipsius magi liratus erant, reserebantur. Budaeus longe aliter locu interpretatur. sed mea sententiam Vlpianus i. q.6. I. D. dei m. act.confirmat, ubi magistratus populi R. a prouinciarum Praesidibus distinguit. CO MMENTARIENsis, poni uidetur pro tabulariosiue actuario, qui publicas literas perscribit, atq;
alicruat. Paul. l. s.f. s. D.de iure fisci, Quoties apud fiscum agitur, actorum potestas postulanda est, ut merito ijs uti liceat:eaque manu Commentariensis adnotanda sunt. Hinc
ris, qui uinctorum nomina in commentario , id est libello perscribit. Impp. l. . C. de cust. re
rum . Ad commentariensem receptarum pers narum custodia obseruatioque pertineat: nec putet,&c. Item l.penul. D. de bon. damn . Sed nec pati optiones siue Commentarienses ea pecunia abuti.item l. 9.D.de cult. Icor. COMMERC lv M. ut ait Vlpianus cap. Instit. xl x.
est emendi uendendique in uicem iiis, id est rerum legitimo aliquo modo acquirendarum, ut l. . D.de iust.&tur. Hinc
Com M E R C I v M earum rerum non esse dicitur,quorum acquiri dominium non potest . l.6.N I. 3 q.F.
omnium, D.de coni.em p .l. I A. I .D. quae res pig. I.ult. D. de act.einp.quales sunt sacrae, sanctae, religiosae,publicae. Hi ne
COMMERCIvM ceriae rei non habere dicitur, cui non licet eam rem sibi acquirere, i. multum interest, sq. D.de uerb.obli. f. i. de inutil. stipui. COMMILITI v M, societas militiae, quam inter se commilitones habent. Thr1phoninus l. I9.D.de castr.pecul. De haereditate ab adgnato commilitone data , Scaevola noster dubitabat: quia potuit & ante notus & amicus dare: potuit di non darei nisi commilitium auxisset nobis ita uidetur,si ante commilitium factum sit testamentum, non esse peculii castrentis eam haereditatem. Vsus est & Fabius,& Plinius Iunior.
COMMINus, continua, sine intermissione. Venuleius i. 137. D. de uerb.obli. Continuus actus stipulantis & promittentis esse debet, ut tamen aliquod momentum naturae interuenire possit,&comminus respondere stipulanti oportet. Idem l .ῖ .de pignoribus. Pomponius i. s. D. de pigner. act. Si quasi recepturus a debitore tuo comminus pecuniam,reddidisti ei pignus. Virg. li. i. Geor. Quid dicam iacto quae semine comminus arua Insequitur pC MITTI uerbum iuris,cum quid comissum, id
est factum est,propter quod aliquid debeatur.unde titulus lib.C . .& Digest. 39.de uectigalib.
Seommissis. Hinc. COM Miss dicuntur, inquit Asconius, quae comtra testatoris uoluntatem facta aut non Dista, ab
haerede, multa aliqua poenaq; plectuntur. Hinc COM M issA haereditas cadicitur ii qua id commissum est quamobrem alteri debeatur.Iustus haeres fuerat in foro statuas ponere: nisi poneret Veneri
Erycinae multatus est mortuo testatore non posuit,commissa multa dicitur, & haereditas, quoniam id comissum est,quaobie et auferatur. Hinc Cobi Mi s sΑ dicuntur in iure, & In commissum cadere,quae fisco propterea debentur, quia quid factum aut non factum est. Veluti si quis apud publicanos professi is non est.l.ult.& passi D. de pu-bi. Vlpianus I.commissa. i . cod. Quod commissu ni est, inquit, statim desinit eius esse,qui crimen contraxit: dominiumq; rei uectigali acquiritur. Hinc COM MIss A poena dicitur quae debetur l.q.6.Cato.& l .seq.& pass.D.de uerb.obl. item sub tit. de re
Hinc COM Mixs A stipulatio, cum id quod peream promissum est, debetur. passim sub tit .dς uerb.obli.
Item COMMI ssA obligatio l. I.6.ult. D.de stipui.seruor. Item
COMMIsIA deuotio capitis a Cicerone in ea pro Domo: m se uoti reum fateretur,& caput deuotum debere. Hine COMMIssARIA Iex: de qua titul.est li.Digest. t 8. .
di quae in emptiotionibus & oppignerationibus
usurpatur; cum aut res hoc pacto uenditur, ut
precio ad diem soluto inempta sit,aut pignus ita
datur,ut ad diem non reddita pecunia, credit ris fiat. COMMODATvM est cotractus, quo gratis alicuius rei usus ita conceditur,ut accipiens summam in
ea ipsa reddenda diligentiam praestare debeat,l. I. SD.de Oblig.&act. COMMODA TvΜ & utendum datum Labeo sie dissere putauit, ut genus & speciem: commodari enim rem mobilem, non etiam soli: utendam
dar etiam soli.sed apparet,inquit Vlpia . proprie commodatam rem uici & quae soli est.idq; & Cassius existimat. Vivianus ainplius etiam habitationem comodari posse ait,l. l . D.commodati. CoMΜvNis res est uel cum societate, uel sine societate.cum societate, ueluti inter eos qui eande rem emerunt: sine societate, ueluti inter eos quibus eadem res testamento legata est,t. 2. D.com.
diuidun. C M v N i diuidsido iudiciu est. vi inter eos reddit, qui re qua ex alia atq; haereditaria caussa coem habui, dividi,timuiq; ca, alterii alteri ex bono & aequo prestare oportet,dari fieri postulat ex quo intelligi, prscipua huiusce iudicis causa cite,druilio ' b
73쪽
nem:aut potius suae cuiusque partis demonstrationem.qua ex parte realis potius, quam personalis haec actio est,quippe qua non dari nobis quod alterius est,sed quod nostrum est demonstrari petimns:at uero qua ex parte petimus, Quicquid ex bona fide te mihi dare ficere oportet tum personalis actio est,non ad diuisionem, sed ad praestationem pertinens l. 2.& 3.D.commvn. diuidund. COMPAsCvus ager dicitur,in quo uicinis communi ter compascendi ius est.Cicero in Top.Si compascuus ager est,licet compascere. Scaeuola l. penult. D.si serui t.uind. Plures saltum communem ut ius compascendi haberet,mcreati sunt. Et paulo post,An pars illorum fundorum aliquid iuris
secum huius compascui traxerit.
i. Co Myrrus Ario est debiti & redditi inter se contri
COMPERENDINATIO de Ampliatici sic differunt. A. OG- . quod Ἱn lege comperendinationis numerus actio Rhia num duarum praestitutus est: Ampliationis nullus est certus numerus. praeterea in Ampliatione iudicari primo poterat: in Comperendinatione, non nis post secundam actionem. ut in Verrinam 3.explicauimus. uide Ampliatio. COMPATERA , uerbum est Iurisconsultis nostris familiare, pro Idoneum dc aptum esse . itaqueCo M P ET E N s iudex passim dicitur, cuius de re uel
iurisdictio, uel iudicandi potestas est. l. pen. D.dei uti Com.iud.l. 2.D.si quis in ius uoc. l. penul. D. iud.solui .Et ad differentiam iudicis dati dieitur. Lpen. D.iud. l. l. sed & h , s . D. de procur. COMPETENs tribunal, apud quod ius filii de re eognosci .l.sed & hae, .D.de procur. Hinc COMPηTERE actio dicitur.cum alicui proprie conuenit.l.qui habebat.6.scripti.D.de manulis test.
COMPETENTEs usurae.l. 1.C.si maior fact. Co M p ET E R E libertates,quae ex testamento debentur.l.7.D.de petit. haered.l. 8.D. de inoff. tostam. COM FROMI ssvM dicitur certa pecunia, ab uir
que litigatore mutuo promissi,ni Arbitri sentemtiae pareant. COMPROMIssum plenum appellatur, quod de rebus controuersiisve compositum est. nam ad omnes controuersias pertinet.l.2 I A.6. D. de recepi.
COMPRO MissARIus iudex,id est,ex compromisso sumptus.in I. l. D.de recepi. qui assi. l. vlt.C. de testib.I.penuit.C.de paci. CONCEPTIO, formula.Cicero de Inuent. lib. 2. In iure exceptiones postulantur, de quodammodo agendi potestas datur, & omnis conceptio priuatorum iudiciorum constituitur. Paulus i. s. D.de accusat. Libellorum inscriptionis conceptio talis est. mpon l. .g. I. D.de uem obligat. Stipulatio est uerborum conceptio, quibus is qui interrogatur,&c. Sic
D.de iureiur. CONCEPTu M surtum dicitur, ait Imp.quum apud aliquem testibus praesentibus furtiua res quaesita& inuenta st.nam in eum propria actio constituta est,quamuis fur non sit: quae appellatur Concepti, I. q.de oblig. quae ex delici.& apud Paul.li.
CONCINNAT REs litium,id est architecti, fabricatores,structores. Vlpianus l. 9.g. r. D.de off. pro
cons. Nee adeo dissimulare, si quos caussarum
eoncinnatores uel redemptores deprehendat.
id est, qui lites calumniose alicui constare soleant . nam Concinnare , antiqui pro Facere Plautus in Captiu .Qui me insanum dictis concinnat suis.
CONCIONEM habere, uide Cum populo agere. CONCIPERE , certis uerbis aliquid eomprehendere. Vnde Concipere iusiurandum, est certam iuris urandi formulam praescribere,i. sq.6. si de qualit.& F. pen. D. de iureiur. Cice.de Off.; . Quod ex animi tui sententia iuraueris, sicut uerbis concipitur iure nostro, id non facere periurium est. Idem pro Cluent. Africanus quod esset censor,& in equitum censu C. Licinius sacerdos prodiisset, clara uoce dixit se scire, illum uerbis con ceptis peierasse. Hinc concipere stipulationem apud Vlpianum in l.6 l .l. 7I .l. I S. D.de uerbor. oblig.& l. 99.stipulatoti liberum fuit uerba late concipere. Hinc concipere uadimonium apud Ciceron .libro ad in Frat. r. Trebatium, inquit, quod ad se miserim, persalse& humaniter etiam gratias inibi agit. negat enim in tanta multitudine eorum qui una client, quenqtiam suisse qui uadimonium concipere posset. Hinc
CONCvei NA, cst mulier quae consuetudinis, non matrimonij caussa retinetur,arg. l. I q. D.de adult. CONCvai NA dicebatur ea, quam quis non mariti animo,sed concubitus tantum caussa sine stupri tamen crimine, flagitiove , domi habebat. Dixi, NON MARI Tt ANIMO, quia concubinam
ex sola animi destinatione aestimandam esse, Paulus seribit in l. quarta. D. de concub. qui & Papinianus in l. donationes, Is.D.dedon. respondit, si quaeratur, an maritalis honor & affectio inter cellerit , personis comparatis, uitae coniunctione, perpendendum esse: neque enim ta bulas facere matrimonium & apud eundem in I. cum tabulis, i 6. D.de his quae ut indig. mentio fit Caiasiani uiri clarissimi , qui mulierem ingenuam, pleno honore dilexerat, cuius ta inen filia ex eo concubinatu sustepta, vulgo quaesita dicitur .Neque satis fuisset dicere s 1 NE Nupa lis . nam in mulieris honestae liberae consuetudine, quamuis
nuptiae celebratae non fuerint, tamen non concubinatus,sed nuptiae intelligedae sunt,ut ait Pa Ius
74쪽
lusi. in liberae, 2 . D. derit. nupt. Dixi, Sivxs TvPRl CRiMINE. quoniam Vlpia. in I. I. D. de concub.scribit,eas demum sine metu criminis
in concubinatum haberi poste, in quas stuprum
non committitur: ueluti si ingenuam mulierem honesto loco natam ,& quae corpore quaestum non fecisset, sine testatione in concubinam duxisset.tunc enim stuprum no committitur, d. l. 3. de concub.Dixi, s I NE FL AG ITio: ut illud signiscarem quod Vlpianus in I. 2 .scribit: Nefariam esse coniunctionem,si quae patris coneubina fuit,
in filii aut nepotis concubinatum sese tradat, aut ex contrario. quippe cum genus quoddam incestus esse hoc uideatur. Apparet ergo legibus per-millam, concubinatum fuisse, ac proinde impune concubinam habere licuisse, d.l. s. D. de concub.Et I. cum tabulis,l6.D. de his quae ut indig.
ubi Papinianus ait, in ea quae se in alterius quam
patroni concubinatum dabat, stuprum non committi . quin& Massurius in l. Iψ . D. de uerbo. sign. scribit eam quae cum uxor non sit, cum aliquo tamen uiuit,uem nomine amicam, paulo honestiore concubinam appellari. Tametsi Marcellus scribat, eam quae se in alterius quam Patroni
concubinatum dedit, inatrisfamias honestatem non retinere,i. probrum, .D. de rit . nupt. Sed
quaeri uideo, an & mariti concubinam habere possent , quod uulgo ab omnibus negatur propter i. t. C. de concub. ubi Constantinus imp rator id uetat. At ego eius ipsius legis argumen to adducor ut credam, ante Constantinum id licuisse.Cur enim id tum ille prohibuisset,nisi quia
licebat 8 Verum ut ea de re paulo fusus explicemus: Primum omnium exemplum eius rei habe mus apud Ciceronem in libro de Orat. i. ubi l quitur de eo, qui uxorem in Hispania reliquerat, Romaeq; alteram duxerat, neque nuncium priori miserat.quia si iudicaretur certis quibusdam uer bis non nouis nuptiis fieri cum superiore diuortium .in cocubinae locum eam duxisse uidebatur.
quae dubitatio tamen posterioribus legibus sublata est, ex l.nultu.7. i .de diuor.& l.eum qui. C. de adulter. Sed utcunq; sit, apparet olim ei qui uxorem habebat, licuisse alteram mulierem ineoncubinam ducere: Tametsi Constantini lege id postea uetitum sit: & uero etiam lustiniani mi. ultima, C. commuta. de manumis l. apud quem locum illum: Hominibus enim uxores habentibus,concubinas habere,nec antiqua iura,nec nostra concedunt:de lege Imperatoris Constantini intelligendum censeo: quod & interpreti Accumsio placuisse uideo. Quid Z quod Marcianus
in I. ue .D.de concub.scribit adultcrium per comcubinam non committi: qua de re dubitari non poterat,nisi in eo,qui uxorem haberet. Itaq; se inseri, Nam quia concubinatus per leges nomen assumpsit,extra legis poena est . itaq; stipulatione poenae caueri de ea re videmus in l. III. s. i. deuein.ob li. Mulier ab eo euius in matrimoni u conueniebat, stipulata fuerat ducenta, si concubinae,
tempore matrimonii, consuetudinem repetisset.
Obiicitur lex ultima, in s. D. de diuor.ubi scimbit Vlpia patronum qui liberram suam in matrimonio habebat, si concubinam adhibeat, re nunciasse matrimonio uideri. Quid tum postea quasi uerbeo ipso quod concubina adducatur , cum uxore diuortium fiat. Quid ergo estὸ Dico Ulpiani disputationem suis finibus cocrcendam esse.loquitur enim de patrono, qui talis per in matrimonio libertam habere iudicatur,quadiu ali num ab ea animum non ostenderit. Ubicunq; inquit uel tenuis intellectus uideri potest, nolentis nuptam dicendum est diuortium esse factum. Ex quo intelligitur in libertarum diuortio , ncque
uerborum formulam,neque septem testium con testationem requiri, sed leuissimam duntaxat a
alienati animi significationem sufficere: ueluti si
quam aliam appetierit, uel concubinam adhibuerit. Mouet me Paulus lib. Sententiarum i .his
uerbis : Eo tempore quo quis uxorem habet , concubinam habere non potest . Concubina igitur ab uxore solo edicto separatur. Sed uideamus ne quid operis noui nobis aut Annianus aut alius aliquis eo in loco molitus st: N post rior sententia demonstret, eum sine negatione legendum esse. Quid enim uox IGITvR significat aut quis senius eo ex loco idoneus potest elici,sive SOLO DELICTO, siue So Lo DELr-CTu legemus 8 At hoc modo senses erit apticsmus. Qui uxorem habet, potest & concubianam adiungere:uxore uero non potest.Quid igitur interest inter uxorem & concubina adiunge-
. re Quid inquam interest utrum uxorem aliquis an concubinam adiungatZNihil omnino, inquit:
praeter hoc unum, quod in uxore adiungenda d lictum est: in concubina uero,nequaquam,Quod essio ait,CONCvlli NA IGITVR, sic intelligatur:
Adiuncta ititur concubina, ab uxore adiuncta solo delicto separatur. Alioqui falsu m esset deliciuesse,si quis cocubinam habeatruti superius docuimus. od si cui SOLO D E L Eo v legendum placet, non repta nabo, & senium hunc aptissimum ostendam: quod solus delectus siue atiimi destinatio, discernit uxoris adiunctionem ab adiunctioiane concubinae. nam ut ex l. q. dictum est, Concubina sola animi destinatione aestimatur. V rum haec quidem hactenus.Nuc illud adiiciamus, concubinarum alias libertas, alias ingenuas, alias seruas fuiste. Libe, autem inuitis suis patronis
in concubina tum aliis se dare non poterant. l. I.
de concub. Qubd si qua in patroni sui concubinatu erat,quaesitum est,an alteri dare se in matrimonium prohibeatur.nam initium dictae l. i. ita scriptum est,ut pugnare inter se uideaturiaded ut quidam priorem partem adulterinam csse disputent. ego uero ex lege ultima , D. de diuort. uocem ALTERI
75쪽
A LT ERI non de extraneo. sed de altero patrono intelligendam puto. Quod autem ad ingenuaru
concubinatum attinet , quatuor tantum casibus
eum permitti reperio: si ea obscuro loco nata sit, si corpore quaestum feeerit,si testatio ea de re interposita sit, si mulier adulterii crimine damnata
sit. l. I.& 3.de concub. Ancillae autem utrum concubinae fuerint,quaeri potest:cum satis constet, incillarum omnium usum suis dominis licitum permissumq; fuisse. sed tamen & ancillas concubinasiuisse uiaeo in l. n. D.de reb.aut iud.l. denique, 8.D.de pignorib I. ult. C. communia, de manu mill . Sequitur ut aliquot inter uxorem & concubinam differentias exponamus.Prima igitur haec esto.Quod uxor iustorum liberorum quaerendorum caussa, ut ait Demosthenes, o παιδοποιέ P, γνηλως concubina uero, uoluptatis aut cultus
corporis duntaxat aselicitur. Nam corporis cui
tum in i s pono, quae uel quinquagenariae, uel sexagenariae sunt: quas haberi concubinas posse,patet ex l. I .D.de concit Ex quo ipso secunda ditaterentia intelligitur. Quod in uxore ex lege Pa pia Poppea spectatur aetas: in concubina, modo annis xii. sit maior, non spectatur. Tertiam differentiam Paul. in l. ult. demonstrat : ubi ait, Prouincialem magistratum possie ex sua prouincia concubinam traberet cum in uxore aliud se iuris. l.si quis officium, I 8.de riti nupt. Quarta differentia est, quod cum donationes in uxorem
non ualeant l. I in passim, de donat. inter uir.ea tamen quae in concubinam collatae sunt, reuocari non pollunt: nec si matrimonium inter eosdem fuerit contractum, ad irritum recidit, quod ante iure ualeat.l.donationes,' t. D.de donat. l.si praedia. 3 S.de donat. inter uir. Quinta etiam apparet
ex eo quod uxor forum domiciliumq; mariti se .
quaquam.l.de iure,3 7.in fi. D ad municipat. CONCvBINA,uide Pellicem. CoscvRsu partes fieri dicuntur in legatis, cum t stator duobus pluribusve legatariis rem eandem ita legauit, ut iis non distincte ac separatim partes certas attribueret, sed potiu s rem solidam reli quere uideretur.l. coniunctim, So. D.de legat. tertio. Verum cum utrinq; uterq; ad rei, puta fui di, alleuius possessionem acquirendam accedit, ubi ad medium perueneriint in concurreriat. quo
in loco obuii inter se facti sunt, ibi partis quisque
suae fines constituunt.ut Sallustii uerbis utar: qui in Iuguri bino similem quandam siniti inter Ca tbaginenses de Cirenenses rationem instituta scribit. Hi legatarii, re coniuncti dicuntur:alis quorupartes ab initio factae sunt, uerbis coniuncti. l. reconiuncti, 89.D. de lega. tertio. l. triplici, D. de uerb. signis e.
C CvTERE, uiae terrore potestatis aliquid a ciuibus aut socijs exprimere. Vnde CONCvos Io NIs crimen, l. l. R. de concus s. l. ult. C.de mod.mult.l.un.C.ex delict. desunt t. l. q. C. ad legem Iuliam repetund. CONCvss Io Nis crimen dicitur,quum quis ab eo quem iudicii magistratusve terrore affecit, eius periculi deuitandi eaussa pecuniam extorquet. naconcussit in metu dicimus, pro perculsum & pe turbatum reinde tit. de concussione lib. Pand. 7:& apud Cic.Tusc. Terror definitur,metus concutiens.
CON D ICERE , inquit Imp.prisca lingua est denunciare . nune uerb abusive dicimus Conditionem actionem in personam esse, qua actor intendit da
ri sibi oportere. nulla enim hoc tempore eo nomine denunciatio fit.f. Is .de action.
Cou Dic RE, est simul dicere:nam Festus libro. s. Condictum interpretatur, simul dictum. Ergo Condicere, est diem locumq; communi consensu constituere,quo quid sat. Hine Co Nni CERE alicui coenam Cicero de Suetomus dixerunt,non pro inuitare ad coenam, quemadmodum uulgo placere uideo:sed pro indicere eoeni, di denuciare se affutii . Crastus inquit ille ad Letulum scribens ut quasi testata Pop. Rom. est et nostra gratia, pene a meis laribus, in prouinciam est profectus. Nam cum mihi condixisset, cena. uit apud me in mei generi Crassipedis hortis'. Suetonius in Tiberio, Sext. Claudio libidinoso ac prodigo, seni coenam ea lege condixit ne quid
ex consuetudine immutaret,aut demeret. Sed in
libris Iurisconsilliorum,Condictio est ut ibidem Festiis scribit in diem certum eius rei, qua de agitur denunciatio. Moris enim sui se, ut iudicio a Praetore conlii tuto diem ex suo commodo litiga tores sumerent quo in iudicium uenirent, uetera
illa demonstrant apud Plautum in Curculioneae Cellium libro decimosexto,eapite tertio, Si status condictusve dies cum hoste. Sed multo planius locus ille in Oratio. pro Comoedo rem omnem explicat: Quid enim factum est λ uenisti domum ultro Roscii:quod temere commisisses in iudicium ut denunciares, rogasti ut ignosceret, te adfuturum negasti: deberi tibi ex societate nihil clamitalli. quo in loco Denunciare dixit Cicero, quod Iustinianus hoc loco Condicere. Sed hoc
nemo neque planius, neque clenantius exponit
Asconio,qui Verrina II i .sic scribit: Compere dinatio est, ab utrisque litigatoribus, inuicem sibi
denunciatio in perendinum diem . namque cum in rem aliquam agerent litigatores,& poena se s eramenti peterent, poscebant iudicem:qui daba
tur post tertium diem se enim legendum puto, non Trigesimum quo dato, deinde inter se in perendinum diem, ut ad iudicium uenirent, renu
ciabant.Haec Asconius. Eodemq; notae illae pertinent, apud Valerium Probum, I. D. T. S. P.
In diem tertium , siue perendinum. quam sermulam in Muraeniana Cicero exagitat. Eodem tia illud Mauobii lib. .cap. x v I. pertinet. Comperendini
76쪽
rendini dies dicuntur, quibus uadimonium licet dicere. Stati,qui iudicij causi, cum peregrino instituuntur. CONDICERE pro simul dicere, ut fit in pactionibus Pomp.l.66.de coni. . in uendendo fundo quaedam etiam si non condicantur,praestanda sunt. COND I cT i o duplex emaltera certi,altera incerti. CO ND I CTIO certi, est actio per quam certum pet itur:hoc est,quod apparet, quale quantumq; sit .L6. l.92.24. D. li cert. pet. l. 28. s. exceptio, D. de iureiur. Coru Dic Tio incerti, est per quam incertu petitur: ueluti liberationes, cautiones,& ca quorum incerta aestimatio est. l. . l. 8. D.de act.emp.l. 2.3.aliud
de donat.l. . D. de usur. Itaq; illius formula haec erit: Si PATERET Aurelius Licinio stipulanti centum spopolidisse, tum Aurelium centum Licinio dare damnas esto. Huius uere, haec:Si PATERET Aemilium Cornelio stipulati hominem spopondisse, tum quantum ex eo stipulatu Cometio Aemilium dare iacere oportebit, tanti Aemilius
CON D I CTIO caussa dati causa non secuta se enim legendum est; n DATA est actio in personam , per quam quae aliquid dertam ob caussam dedit, nisi caussa secuta sit, id est reuera, atque in effectu
constet,id repet l. I .& toto trach.de cond. caussa dati,&c. CONDICTIO ex lege, quae & Condictitia ex lege nominatur, generaliter omnis persenalis actio dicitur, quae ex obligatione nascitur, quam n ua quaedam lex introduxit, quae quo genere a ctionis agendum esset, non cauit.l. I.D.decond.
ex leg. CON Di CTio ex scriptura,est actio in personam perquam is qui se pecunia alicui debere scripsit, siue ea numerata sit,sive non sit, soluere cogitur: dum tamen si data non sit pecunia, post bienium actio
intendatur,nam antea non numeratae pecuniae exceptione excluditur uti docet Imp. tit .de lit. Obl.& l. t G.de non nun .pectan. CON o 1cr i o dati ob tu rpem uel ini ustam causam,
est actio in personam, per quam qui turpi iniustaue de causa quid dedit,siquidem in accipiente so
lo turpitudo fuit, repetit. l. i .& tot. tract.de cod. ob tu . CON D i cT 1 o Triticiaria,est actio in personam, pet
uam res omnes excepta pecunia numerata, con-
icuntur: siue sint mobiles, siue immobiles, i. r.
Covni Tio indcbiti, est actio personalis, per qua id quod per errorem non debitum soluimus,mddi nobis postulamus. l. I. & pass. D. de condict. indeb. CONDI CT IT I A actio, quae & praeesse Condictitia dicitur,nihil aliud est quam codict. Imp.I. I. Quibus mod. re.coni. Daturq; agenti contra eu propter repetitionem Condictitia actio.Item Vlpia nus l. 2 .D.si cert.pet. At idem Vlpianus in I. 1 3.3. 2. D. de iureiur. Atq; ideo,inquit,neque surti, neq; condictitia teneri:quia condistitia,inquit,solus fur tenetur.
CoN DIT 1 o,est pactio certam legem in se contincs, ait Donatus in And. Terent. Vel sic CONDITI o,est lex ne octo alicui apposita, unde ipsus euentus pendet .l. 3 7.& l. 3 9. D. si cert petat. CO MD I T I o Nuxi duo sunt genera. aut enim possibilis est, aut impossibilis,possibilis, quae per reru naturam admitti potest: impossibilis, quae non potest. Paulus lib.Sent.' .cap.6. CONDi TioNuxi possibilium genera sunt tria: audenim ex casu & fortuna pendent,ueluti si filius nascatur:quae iccirco Casuales a Iustiniano appellatur: a nobis Fortuitae non incommodae nominari Possunt.aut ex hominis uoluntate, ueluti si seruit manumittat:quas ide Potestativas, nos Voluntarias appellare postumus.aut naistae sunt,quaru euetus,ait idem,ex sortuna S personae uoluntate ρο- det: ueluti si victoriam reportet.I. I.6.sin aute ali quid.C.de cad.toll. CONDITIO alia certa est, alia incerta.Certa coditio est,qus omnimodo extatura est:ueluti Si intra Calendas digito coelum non tetigero. l. in illa stipulatione, D.de uerb. ob. Item, Sive nauis ex Asia uenerit, siue non uenerit. laaeces lario,8.g. I. D.de peric.& commod. Incerta conditio est, quae an impleatu incertum est:ut, Si nauis ex Aua uenerit. Dubium est enim,utrii uentura sit nauis, an non.
Co ND t auo rursus alia dicitur faciendi , alia dandi tilla cum apposita lex est,ut quid fiat:haec, ut quid deitur l. 3 I. . Od Trebel l .l. 68.D.desolui. l. 82. D.de condit.& demonst. Cox D i Tio interdum nihil aliud est, quam pactio. Vnde illud Cic. lib.De inuent. i I .Cum omnes perituri milites essent, nisi ad hane pactionem uenissent,utru satius suerit amittere milites, an ad hae conditionem uenire. Sic in Topic i quaeratur,anaturane sit ius, an ab alia quas conditione de pa- , ctione hominum. Hinc CON D 1T I o pro pactione nuptiarum in l.ult. D. desponsalib.l .ult. D.de proxenet. l. I9. & 36. D.derit .nuptil.6 .D.de iudi c. Hinc Festus, Conuenta,inquit,conditio dicebatur, cum primus sermo de nuptiis & earum conditione habebatur. Hi ne
CONDITIONE tua non utor:formula era renunciadi sponsalibus.Lr. D. de sponsal.
CON O IT I D N ALI s,cui conditio adiecta est: ut eo ditionalis stipulatio, aut legatum. l.qq. D.dc uerbor.obi. & sub tit. Digest. de cond. & demonst. Item COND IT IONALITER, pro sub conditione.l.que res D.de uerb.obl.3 pass.in libris nostris. COND vcERs' uide infra, Locare. CONDvCTOR est, qui uel rei alienae usum, uel alieni operis persectione certa mercede pacta recepit. CONDvCTOR operis, pro redemptor. Iauol. l. . D.de
77쪽
D. de fideius. Et quia opus effectum non erat, alii locasti:& quum posterior conductor satis non daret, ipse opus secilli. COM p p RR Ε, uide Collatio bonorum. CONFLsso RI A actio, uerbum e Graecorum Iurisco sultorum sontibus derivatum: pro Actio uerbissent ib. concepta: cui opponitur Negatoria. Vsurpatur autem in scruitutum uindicationibus, cum quis suam esse scruitutem petit. l.qS.I. D. si scrui. uind. l. n.F.ult. D. si ususf. petat. neq; un-uam nisi alenti b. uet bis cocipiturme in casu qui- cm legis q. D. si seruit.uind. ut in Comme. Inst. docuimus. Dicitur & Consessoria actio in lege Aquilia, quae ex consessione rei, id est aduersum reum qui consessus est,datur. l. inde Neratius, 23. f. iit. l. proinde, 2 .f. I . D. ad leg.Aquit.
CONON EI dicuntur,quorum praedia linea tantum
distincta sunt: uel quoru unius sinis . alterius et ii finis est. Vicini uero, quorum praedia parietibus disterminata sunt. Itaq; Confinium in rusticis uicinitas in urbanis praediis ponitur: uti docet Paulus i. q. in si . D. finium regund. l. 29. D. deseruit. rust. Ns I SCAR I , fisco committi: in fiscum, id est Principis aerarium redigi . l.ult. g. pe.D. de bon. eorum qui . Sueton.in Domit.Conrucabatur alienissima haereditates, uel existente uno qui diceret audisse&e. Vsurpatur etiam de personis: ut . Cossis C ΑTus tutor dicitur in I. 9. 9.pe. D.de tui.& rat. dist. cuius bona fisco comissa sunt. Sueton. Caligul. Praetereuntes duos equites R. locupletes line mora corripi,confiscariq; iussit. Cos purun I dicuntur iura,quae in eandem uel personam uel rem inciderunti ueluti Corus uxor obligatio dicitur, cum item debitor&ereditor simul effectus est hoc est,cum alter in alterius ius successit. l. debitori, o. i. grauius. 7 I.
D. de fideiussi. 6.& l. i .Cad leg. Falcid. l. s. C. de haeredit .act. Similiter
Co x rv N DI struitutes dicuntur,cum v trunq; prae
dium id est & id quod seruit,& id cui seruitus de
betur, eiusdem domini csscitur. l. I.& I. I S. D. lue ad. seruit. amitt. l. 7. D. de fund. dotal. Similiter Cotis v NDI usus fructus dicitur,ctim fructuarius proprietatem adeptus est.l. q.D. usu seu 2. quem
a d. cau.l. 6. D. de manum. testam.
Co Npvc. A,qui ad asylum confugit. l. praesenti, s. C. de iis qui ad eccl. confl. si qua. 22. C. de episcop.
CONGI ARI vΜ,uas congii unius, id est sextariorum senum capax et apud Paulum lat. I s. D. de inst. uel inst.
Cox ircetio caussae. Paulus in l. I. D.de reg. iur. Per regulam igitur breuis rerum narratio traditur, de ut ait Sabinus,quasi causae coniectio est. Hoc
quid sit declarat Asconius, Quum, inquit, in rem aliquam agerent litigatores, S poena se sacramenti peterent,p ascebant iudicem: qui dabatur post trigesimum diem legendum autem de corti-iendum arbitror, Post tertium diem quo dato. einde inter se perendinum diem,ut ad iudicium
uenirent denunciabant. qud quum esset uentum, antequam caussa ageretur,quali per indicem rem
exponebant. quoa ipsum dicebatur Caussae coniectio, quasi caussae suae in breue coactio. haec ille. Coniectionem autem non pro Coniectu,sed pro Coniectura dictam opinor: ite ut Quaestio apud eundem pro Quaestura, quasi unde de tota disceptatione iudex coniiciendi facultatem habeat. Vt ergo caussae coniectio rem strictim de anguste cotinet, sic Regula id quod iuris est breuiter summatiniq; complectitur Hinc illud apud Gellium liabro quinto, capite decimo, Et quum ad Iudices eoniiciendae consistendaeq; caussae gratia uenii set Sc quae sequuntur . Et Apud Afranium,ut Non.
Marcellus refert Caussam coniicere apud te uolo ambo adestis: profuturos arbitror. CGNivNC Tio in haereditatibus de legatis triplex obseruata est:aiit re, aut uerbis,aut re 3e uerbissimul. l. re coniucti, 89. D. de legat. R. l. triplici, i q*D. de uetb. signi. Re coniunctio est, cum duobus separatim res cadem legata est, hoc modo: Titio
fundum Tusculanum do lego. eundem fundum Maevio do lego. Verborum coniunctio est, cum pluribus res eadem des nitis partibus legata est: ueluti, Titio & Seio fundum aequis partibus dolego. Re & uerbis coniunctio est: hoc modo, Tutio & Seio fundum lego. CONNu B i v M,est uxoris iurae ducendae facultas. Vl-,
planus tit. . Seruitis a utem, Connubium, inquit,
CON s AN A R F , pro consanescere. Vlpianus I. Io . D.
de aedilitio edict. Si homini digitus si abscisus,
membri ve quid laceratum,quamuis consaria uerit si tainen ob eam rem dominus uti possit, non uideri sanum esse. Haud scio tamen an Cous AruvΕRi1 unica literula sublata, uerius le
CorusANGvINEos,generaliter Cassius desinit eos, qui sanguine interjeconnexi sunt,l. I. f. 7. D. de suis& legit. Prorrie uero, CONs AN G v IN EI, sunt fratres cx eodem patre nati. nec requiritur, an etiam eandem matrem habu rintrait Imp. s. I .de leg. a .succ. l. 3. C. de legit tui. l. I.l. 3 .dc l. s. C.de legit.haeres.
NsCR t PT i patres: uide in libello De Senatu, in appendice. Coss L R E R manus dicebatur in uindiciis, qui uim moribus, festucas inter se,quasi liastas,dicis caussa committentes facisbant. tua de re diximus in tament. Orat. pro P cina. Lex autem duodecim tabul. de qua Gellius lib. uigesimo, capite nono co- memorat,his fortas te uerbis cocepta erat: S r in I in iure manu coserunt,utriq: superstitibus prs sentibus uindicias sumunto. unde illud Ennii: Non ex iure manu confert mn, sed mage serro Rem
78쪽
Item illud Ciceronis in primo de Orat.
Multisque praeessem, qui te ex iure manu consertum uocarent. Dicebatur enim Manu consertum antique,pro Manus:elisa litera s.co more de quo Cicero in Oratore disputat. CONs I LI VM, consessus eorum qui caussam uel publicam uel priuatam,cum praetore,aut Iudice cognoscunt.. unde illa peruulgata, Caussa cum consilio cognita, Consilium praebere , Consilium uocare , Consilium dimittere, De consili; sen
CONsILI vM & Mandatum hoc disserunt: iudd Madatum species quaedam est imperii, quod pro societate generis humani receptum est, ut quod cuique negocium datum est,id mandatoris periculo conficiat. Consilium autem ab imperio prorsus alienum est, nec ullam uoluntatis eius qui consilium dat, significationem habet. Itaque rem consultoris arbitrio permittit:nec,utru fiat, necne laborat.Itaque ex consilio nulla nascitur, obligati orat ex mandato nascitur. Haec ex l. i. in fine,& l. secunda, D. mand.& l.confiij. D. de reg. iuri
CONIo a R I N ι ,e5sobrinaeq; sunt,ait Caius,qui que-ve ex duabus sororib.nascuntur,quasi Consororini .l. I.6. I d.ult.f.eod. D de grad.& a sit n. CONso BRI NI a patruelibus quid differant , uide
Cosso a RiNI de Amitini sie disserunt: qui duobus
ex fratribus nascuntur, Patrueles: qui duabus ex sororibus,Consobrini:ex fratre de sorore, Amitini inter se nominantur.l .ult.f. q. D.de fradibus. Vbi Paulus ait hos omnes a pleri';, uelut a Tre batio , generali nomine Consobrinos appellari. Nonius autem in extremo sie scribit, Amitini fratrum maris & soeminae filii, Consobrini ex duabus editi. roribus,quasi Consororini. Quibia autem Paulus illa l. ult. f.8. scribit, sororum fratrumque meorum nepotes neptesq; consobrinos es scrobscurum uidetur . nam illi non Consobrini, sed Sobriniappellantur. Respondetur autem Paulum
ita sensisse,ut qui inter se sobrini sunt, leui abusione dici inuicem possint Consobrini: ueluti si qui
inter se fratres sunt e Constatres appellarent. Co ΜsOC E RI dicuntur,aiaheoph.quorum alterius silia, alterius filio nupsisset.f. 9.de nup. Vtitur Vlpi xl. 3 2.f. proinde, D. de donat.inter uir. CONsoLIDATIO est proprietatis cum ususructu
coniunctio. Imp.=.2.de usustu. Vel ex contrario:
si usufructuarius proprietate rei acquisierit: quae res consolidatio appellatur.Hinc fructuarius proprietatem acquirens,consolidare dicitur. l. 3. est l. 6. D.de usus accres. Hinc apud Iauol. l. a liberi. 3 s .D.debon. liberi. solida proprietas dicitur, in qua ususfructus inest.Itemq; apud Paulum l.Sempronius, 2 s.f. I.de ususleg. CONsomio,communio.P.Pin.l.96.F. s. D. de so- Iut. Nec in arbitrio eius electio erit, quum debitor precium tignoris consortioni sudiecerit: id est,promiscue utriq; debito pignus subiecerit. CONSPoNso R Es a Cicerone dicuntur,qui a Iurisco sultis eorrei debendi i id est, qui eiusdem obligationis sunt debito res. Cic. ad Attic.lib. I 2.Tanae uelim des operam, ut inuestiges ex consponsoria tabulis,sit ne ita. Idem Leptae,De tuo negocio Usponsor es pro Pompeio, si Galba consponsor
tuus redierit. CONsporusos antiqui dicebant fide mutua colligatos. Festus.
CoNsT I T vsR s iudicium uel quaestionem, in publicis duntaxat iudiciis, dicitur Quaestor, qui iudicum reiectione utrinquefacta, certos constituit iudices,qui sibi iurati in consilio adsint, de secum
cognoscant:in priuatis uero iudiciis, quum P tor urbanus iudici aut Recuperatoribus a litigatoribus acceptis,potestatem de caussa cognoscedi & iudicandi facit. Cicero pro Cecina Qui igitur conuenit, quae causta fuerit ad constituendum iudicium,eandem moram esse ad iudicandv. Vel sic, Cous Ti TvERE iudicium Praetor in priuatis causisis dicitur, quum agedi potestatem litigatoribus: iudieandi uero iudicibus sumptis permittebat. CossT t T v p R E ,est creditori sine stipulatione promittere,se pecuniam uel a se uel ab altero debita, certo die soluturum: ueluti si tibi Calend. Iuniis debea,& nudo pacto,id est, sine stipulatione promittam,me Cal. Maii soluturum. Vel sic, Cous Ti TvERE, cst quod iam debetur daturum facturumve se, uel pro semel ipso, uel pro alio sine
stipulatione promittere.l. I .& pass.D.de constit. pecvn.Graeci κατατ-dicunt Demosth.co
Cous T i Tu TORI A siue Constitutitia actio dicitur, quae in eum qui se soluturum constituerit, datur, his sere uerbis: Si appareat Maevium Titio pecuniam constituisse,eamq; pecuniam cum constituebatur,debitam suisse.neq; Maevius aut soluat, aut faciat id quod constituit:ac peractore non stet fit quo minus fieret quod constitutum est, tu Met
CorusTI ΤVTvΜ , uocabulum ad ius ciuile pertines, Et significat diem tempusq; communi consensu indictum, quo se aliqui in loco certo ac constituto s stant. Cicero in Orat. pro Caelio,Quum sit ijs confitendum,nunquam se ne congressu quidedi constituto coepisse de tantis iniuriis experiri . Et in epist. ad Att.lib. I I .ep. I .Atq; eo die cogitabam in Anagnino,postero autem die in Tusculano, ibi unum diem v. Cal. Igitur ad constitutum. Et eleganter transtulit in epist. ad Mariu, Si quod constitutum habes cum podagra,fac in alium die differas. Varro De re ruit.l. 2. Scrofam enim ma-
79쪽
ne salutaui, quum allus eum salutasset , alius conuitiatus esset, qui eam sero uenisset ad constitutu . CONsTIΥvTION Es Principum generaliter omnia illorum placita die utitur:hoc est, Reseripta, De
stitutio. D. ut in posielegat. l. q. D. de manumissCONsTi TvTIO NuM aliae generales sunt, aliae pers calcf. Generales sunt, quae ad omnes pertinent Personales uero sunt , in quibus propter certae
personae rationem , a iure communi recessum
cit: quae S Privilegia appellantur . Haec ex d. l. I.&-l. s. C. de lcgib. & 9.quod Principi, de
Cous T i Tu r seruitutes tunc demum dicuntur, eum ijs uti quis coepit. constituuntur enim per patientiam,vel traditionem,l. I 3 .f. I .D.de Publician.l. S . D.de usu LI. l . in s. D. de seruit. rustic. CONsvET uno iuris pars est , quae sortasse ita no in commode definietur: Ius 'uod usu diuturno &maiorum morib. sine ullis literis constitutum, nominus quam quod scriptum cst, usurpatur. l. 3 r. 4 seq. D.de legib. Vsus enim diuturnitas eius tutaris firmamentum est. Diuturnitas autem ex maiorum moribus repetonda est arg.l.more maiorum as. D.de iurisd. om.iud. l. I. s. i. de Offic. eius cui mandat .l. poena,9. D.de Parricid. Quare cum maiores propriὸ dicantur usq; ad tritatium, l. t o. D. adeamn. di gradib. sequitur ut minimum centum annorum spacium requiratur: nimirum ut singuli gradus plena pubertate alios superent. Itaq; apud Livium lib. v i I. Praetor contendebat Flamines aus in senatum introeundi non utendo amisiste: tquia nec patrum nec avorum memoria quisquaid ius usurpasset. Cov s v LI populus dicebatur Romae, cum lex rogabatur. Festus lib. Rogatio est, inquit,cum populus consulitur.Cic.de Legib. III .Qui agent,non
plus quam de singulis rebus consulunto. Et in Mi.loniana, Nihil de cius morte populus consultus , nulla quaestio decreta a senatu est. Et in ea pro DomO,Si populus de ista re consultus csset. CorusvL I res dicitur, de qua ad senatu relatu est: ut patet ex lege operis faciundi,cuius partem adscripsimus in uoce Duumuirat. Cour EsTAR i litem dicuntur duo aut plures aduersarii, quod ordinato iudicio utraque pars dicere solet estes estotc. Item alibi, CONTEsTARI , est quum utero; reus dicit , Testes estote.Festus.uide Lis contestata. CoxTEsTATodestibus adhibitis.Vlpia. l. I.s.7. D. de agri.& s. lib.Si neq: contestato dixerit eam ex
CONTrxTu uno fieri dicitur, quum actus alienus nullus intermixtus cst. Ulpian. l. G. 9.3. D. quites . fac. poscVno contextu actus testari oportet . est autem uno contextu , nullum actum
alienum testamento intermiscere. l. 7s. de legat. CONTi Nui dies uide Dies.
CbvτR A legem saeit, qui id facit quod lex prosiabet. l. 28. D.de legib. senat. C6NTRAHE Rr, praecise inter Iurisconsultos quod uetercs plene dixerunt, Res contrahere:cuin uidenicet ultro citroq: aliquid dabatur: hoc est, cum unus accipiebat, alter dabat Liu .lib.xvr i . Iam in de haud secus quam in pace res inter se contrahere, uendendo, emcndo, mutuum dando argentu ,
creditumq; soluendo auderent. Hinc CONTRACTus est negoctu inter duos pluresve data opera gestum,ut uel uterq; inuicem, uel alteruter obli Setur. l. Labeo, i 9.de uerb.signi. l.rogasti. de praescr.uerb. l.si in arca, de condiet .indeb. CONTRA I v v M autem duo summa genera sunt .nacilii Nominati dicuntur,quib.certum nomen L tinae linguae consuetudo imposuit,ueluti emptio, locatio:ali; uero innominati: Dout des, Do ut facias, Facio ut des, Facio ut facias. qui propterea sic appellantnr: quia nullum ex Latinae linguae eo
suetudine certum ac proprium nomen habent. tametsi enim prima specie ad nominatorum similia
tudinem accedere uideantur,tamen propter iuris
ei uilis subtilitatem ab iis magnopere discrepant. l. r.& pall. D.de praescrip. uctb. CONTRAH RE sduciam,vel Fiducia. CONTRAHERE alicui,pro Cum aliquo.VIp. l. 8. 6. I o. D.ad S.C.Vest. Si quum essem tibi contracturus, mulier interuenerit, ut cum ipsa potius con-
CONTRA Ri A iudicia,uide Actiones directae. CONTvERRNALis , serui coniunx. nam Uxoris ii me in libera ponitur. Vlpianus.l. I 2.f. I 6.de inst.
uel instr. Contubernales quoq; seruorum,id est
uxores, & natos instructo fundo contineri uersi cst. Scaeuola l. 4I .f. tq.D.de sd.lib.December dispensator meus, Seuerus uillicus,& Victorina uil lica Seueri colubernalis in annos octoi beri sunto. Paulus I.8I .D.de condit.& demonstr. Stichoc si rationes reddiderit, cum contubernali ilia liber esto. CONTvERRNALΕs dicuntur , inquit Festus, a to. bemis,quae febant ex tabulis,unde & Tabernacula sunt dicta,licet ex tetori s N pellibus sanr Africanus l. 2 I .D.commod. In exercitu contubernali
bus uasa utenda communi perieulo dedi. Et post, Habiturum me actionem cum contubernalibus constat pro cuiusque parte.uide Tabemae.
CONTvlls RN I um propriὶ seruile connubium. Paulus lib. Sent. 2 .cap. 2 o. Inter seruos & liberos matrimonia contrahi non possunt,contubernia potest. Et sit accipitur in l. I i. . . D. de adult. l. I s. seruiles,D.de rit.nupt. l. 7.C.de liberal .causL9C.de necessissem.
CONT v M A x est,ait Hermogenianus, qui tribus edictis propositis, uel uno pro trib.quod uulgo Perempto tu appellatur,literis euocatus praesentiam
80쪽
sui sacere contemnit. l. 3. . I. D. de re iudic.l. s. D. de pen. l.7.&.8.C. tuo.& qua. Ite qui Prptoris imperio non obteperat.l. I A.propter. D. de post. l. t 9.D.de dol. l. 3 .s.condemna. D.de tab.exhib. CONT vM ELI A , inquit Vlp.a contentiendo dicta est l. t aa. de iniur. uide Iniuria. Similiter Seneca lib. De tranquil. uitae. tr. Contumelia,inquit a contemptu dicta est: quia nemo, nisi quem contemnit afficit tali iniuria. nemo autem meliorem maioremque contemnit, etiam si facit aliquid quod e temnentes solent. uide Iniuria. CONTvRBA Rp,uocabulu est ad rationes pertinens:& est, post habitis prioribus creditoribus, post rioribus satisfacere.Cice. pro Plancio, Verum saeme multis debere,& in his Plancio. Vtrum igitur
me coturbare Oportet, an caeteris, quum cuiusq; dies uenerit hoc nomen quod urget, nunc quum petitur dissoluere. Plemnque tamen Conturbare est creditori non satisfacere,paria non sacere. Vlpia.I. S . . 2. D. delinstitiast .de seruulo pistoris i queris , qui pecuniam praesentem a quopiam acceperat, ut per dies singulos ei panem praestaret: Si coturbauerit,inquit,tenebitur pistor, si ei ita dari summas permisit: id est, si eis a quibus panum precium acceperat,non satisfecerit. Alfenus i. t 6.D. de in rem ueris Seruus boues uendiderat alios redemerat , numos uenditori non soluerat, postea conturbauerat: id est, pecuniam dissiparat.
CoNvENiat, proprie est debitore appellare. & se interdum sumitur. Caius i. qt . D.de haer. petit. Si quo tri conueniebatur possessor haereditatis, pauciores res possidebat, deinde aliam quoq; rerum possessione adsumpsit, eas quoq; uictus restituere debebit: siue ante acceptum iudicium, siue postea acquisierit possessionem. Hinc Covv E N I R E dicitur, etiam qui in ius uocat. Idem I. 29.D. de procuri si actor malit dominu potius conuenire, quam eum qui in rem suam procurator est. Sic in l. D. de rei uindic.l.7.C.de prae
Com LNIRE in manum. vide Uxor. item, Maters milias.
Cosv ENias in matrimonium dicitur mulier quae nubit. Papina. i et i l .D.de uerb. oblig. Mulier ab eo in cuius matrimonium conueniebat, stipulata fuerat ducenta, si cocubinae tepore matrimonij, consuetudine repetisset. Idem i. i s .D.de inunupt. Nec in matrimoniit couenire nouerca eius, qui priuignae maritus fuit. Gellius lib. 18. cap. 7. Matrona esse quae in matrimoniti cum uiro couenisset: matremta. lus no in matrimonium tantum, sed etiam in manu mancipiumq: mariti uenisset. Paulus autem in Lis . D.de uerb. obli. Coire in matrimonium, pro Conuenire dixit. Co NupNT I ON I s uerbii generale est, ad omnia pertinens, de quibus negocis contrahendi, transigendiq; caussa consentiunt qui inter se agunt. nam sicuti couenire dicut , qui ex diuersis locis in unu locum colliguntur & ueniunt, ita 3 qui ex diue sis animi motibus in unum consentiunt, id est in
unam sententiam decurrunt. l. I . f. i. D. De paci.
CONVENTio publica est,que fit per pace quoties inter se duces belli qusda paciscutiar. l. .D.de paci.
CoNv NTio legitima est, quae lege aliqua conii a tu r,l.6. D.de pact. CONVENTus uno modo intelligitur, quum a magistratibus iudicij caussa populus congrcgatur. Festus. uide Indicere forum. CosvsRsATio, habitatio. V lpia.l. ir . . t .D. de resp.& sumpt.Mnatusconsulto cauetur, ne usus se pulcromini permutationibus polluatur: id est,ne sepulcrum aliae conuersationis usum accipiat .hoc
est, ne quis aliam ob caussam quam sepulcri & r ligionis ibi habitet, aut uersetur: ut ex edicti uerbis intelligitur, quae idem Vlp. refert in t 3 . D. de
sepul.uiol. Cox vi C i v M, est contumelia petulantius iactata. Cicero pro Caelio, Maledictio autem nihil habet propositi praeter contumeliam : quae, si petulantius iactetur,conuicium : si facetius,urbanitas no
Cosvi Ci v Μ,inquit Vlpianus, dicitur,uel a concitatione, uel a coventu: Eoc est, a collatione vocum. quum enim in unum coplures uoces conseruitur,
covicium appellatur, quasi conuocium.l. t .s.'. D.de iniur. Recte Vlpianus .etsi a Lauretio Valla reprehendatur, qui Convicium a uitio non i uoeibus deductum putat. nam Cicero in Orat. pro Sextio Vlpianum tuetur, cum ita de P Clodio loquitur: Et is qui antea cantorum conuicio conciones celebrare suas solebat, cantorum ipsorum uocibus eiiciebatur. Clodii enim cantores per ridiculum appellat eos, quos ille data opera ad silas conciones euocabat, ut sibi apud populum concionanti pro consuetudine acclamarent: Bene &praeclare,belle & festiue .quem morem populi R. suisse nemo ne scit ex lib.De orata iii. Ex Quintiliano,& nonnullis orationibus Ciceronis. Manutius autem doctissimus eius orationis interpres, Sextianae locum sic interpretatur, quasi Clodius cantores adhibuisset, qui modulatis uocibus p puli oblectandi caussa concionantis uocem subsequerentur. de quo more fateor me nihil adhuc legisse: tametsi Gracchi eburneolam fistulam in
minerim , quam longe alio pertinuisse conItat. similiter. Coxvi crura pro strepitu & uocum multitudine Cice. usurpat in ea pro Archia: Quia, inquit, suppeditat nobis ubi & animus ex hoc forensi strepitu reiiciatur, de aures conuicio desessae conquie
CON vi C r uri aduersus bonos mores accipimus, in unum collatam uociferationem,que bonis moriabus improbatur, de ad infamiam alicuius spectat. l. i I. .cui praetora de iniur. Copi AE, sunt cibaria quae publice praebentur. Pa-