장음표시 사용
161쪽
res controversa & plena dissensionis inter doctissiimos, in quo diligenter legenti haud voces Occurrant , dein quibus saepissime maximum argumenti momentum ti cardo rei vertitur ) , quae nunc hanc , nunc illam idearum simplicium congeriem denotant. Cum voces a me usurpentur pro idearum fgnis non naturalibus, sed arbitrariis , fallaciarum plane reus sum , si modo ad hanc, modo ad aliam rem denotandam a me adhibeantur ; quod si consulto fecero , me absurdum ti rerum imperitum esse aut contra honestatem graviter peccare, necesIarici fatendum est . Et quidem aeque consentaneum foret , ut quis , pecuniarum 'rationes cum alio, quando putaturus eii , numerorum notas nunc pro hac , aliquando vero pro alia unita tum collectione usurparet: ac ut in sermone aut di sertationibus per idem vocabulum nunc hanc , nunc istam idearum mnpliciem congeriem designaret . Si quis in compulis , ti negotiis pecuniariis idem Lace-Tet, atque S nonnunquam septem , aliquando novem appellaret , prout emolumenti sui ratio pollularet , non solum gravia ipsi convicia herent ab hominibus, verum illi commercium omne & societatem cum eo penitus repudiarent. Interea tamen in eruditorum litigioss disputationibus, qui aliis hoc moda imponunt, ingeniosorum doetorumque nomen obtinent. Hoc autem longe turpius esse puto , quam si , eum pecuniariae rationes conferuntur , quis plures , quam Parest , calculos addiderit 'aut subduxerit; atque hausista tanto mihi major esse Videtur, quanto Pluris v
soὶ Locrenses cum Siculis iuraverine amicitiam contἰnuam, d n teriam 3 in qua erant, premerent pedibus, & caput in scabulis porta tens reiecerurit eos simul Rc ad iacere portiere, Hentes,le iura vise, donec non viderent alborum capit' . quae in 1cap Aa serebant, di terram in calceis, quam eiecerunt ac dispersite
162쪽
cap. X. De Verborum abusa ny. f. VI.
Τextio , quod obscuritas assectetur ,
TENA. Alius sermonis abusus est , obseuritas affectata ; hoc sit, vel priscas voces novo & prius
inaudito sensu usurpando , vel novos ti ancipi tes terminos adsciscendo, non adhibita definitione utrius vis, aut eos ita conjungendo , ut usitata significatio ill rum confusa reddatur . Etsi Philosophiae Peripateticae primas in hoc genere deferre Par est , aliae tamen ieetae non prorsus omni culpa vacant s5I . Ex iis vix ulla reperienda est , quae non implicata sit quibusdam dissicultatibus , quas ea est cognitionis humanae imbecillitas vocum obscuritate involvere, ea-xumque significationem confundere, necessum habuere, ut ita hac obscurit' te animi plebis quasi per caliginem perstringerentur, ne id , quod in ipsorum opinionibus vitiolum, aut imbecillum est, perspicere possent . Comus ti extensionem, prout communiter usu pantur , distinctas duas iJeas significare, cuivis , animum ad id, vel purustum temporis attendenti, peris spicuum erit. Si enim rem plane eandem denotarent, corPus extensionis, non minus proprie, quam extensio corporis dici posset; nec tamen desunt quidam, quibus necessarium videtur , illorum inter se significationem confundere . Ad hunc abusum , D ad vocum fignitiacationes Obscurandas , atque ita Periniscendas. Logicati Liberales scientiae , prout in Scholis tractantur , Plurimum contulerunt . Ad imperfectionem hanc , quae
V. Po6b. lib. XII. Cap. IV. . Ma metus II., eapto Negro. Ponte, cum promisisset cuilibet minime caput truncaturum, iussit eos per medium secari l V. Iohan. Cuspinian. de orig. Turear. in Mahom. II. pag. I 32. MD. Lmae M h. i6lsu Eiusmodi diei debent termini Phanati eorum. & Paraces nutarum , ut sunt Mi profistior, Blumi maiis.
163쪽
Eo De Verborispi aboth LD. III. quae vocibus natura sua inest , Ex disputandi artificio, quod omnium sermone celebratum est', haud parum accessit , dum ad vocum significationem perturbandam magis , quam ad ea , quae involuta sunt , aperienda accomodatum fuerit . Et qui id genus 1 cripta erudita sevolvere dignabitur , videbit , verba multo magis ambigua esse M significationis incertae , quam in sermune quotidiano .
FIeri non potest , quin res ita se habeat, ubi ho
mines tanto magis ingenio & eruditione pollere Lensentur , quanto magis alios disputandi peritia a te cellunt . Et si pugna hac doctorum hominum . V ctoriam , quae verborum subtilitate praecipue nititur, ab aliis reportantes , praeter aliam mercedem , gloriam etiam consequuntur ', mirari non debemus , si homines in ejusmodi .concertationibus in angustias nonnunquam redacti , verborum significationes implicatas & ita involutas reddunt , ut ipsis aliquid temper suppetat , quod ad ea respondeant , quae ab adversario objiciuntur ; siquidem victoria non eidem, Penes quem veritas est . led isti , qui ultimo loco vespondet, adjudicatur.
ARtificium hoc', etsi valde inutile est , 9 scien
tiarum adipiscendarum rationi maxime GPPOsi-
. hactenus tamen subtilitatis & subacti ingenii
164쪽
Cap. X. De Verborum ausu I 6 iacutissimique judicii nomen obtinuit , & in Scholis
communi applausu exceetum ad uiavam inter plerosque eruditos existimavionein adspiravit ἰ nec ini-rum quidem cum Philolophi antiqui , litigiosos i stos de altercantes Philosophos intelligo , quales Lucianus Don facete magis ti salse, quam jure ridet) , de post eos, qui philosophiam Scholasticam excoluere , universae literaturae, quae ostentatur facilius quam acqui ritur , laudem venantes , viam nota in magis compendiosam putarunt ad populi existimationem Perveniendi , qui s ea maxime admirationi sunt , quae minime intellίgunt , quam si ignorantiam suam spinosorum quoiundam dc verborum, quae explicari nequeunt , involucris Obtegerent. Ex historiarunt mu- nuna entis patet , abstrusioris istos Philosophiae contultos non reliquis mortalibus sapientia antecel isse ;atque parum utilitatis ad societatem Se communita tem hominum ab iis manasse : nisi sorte is generi humano utilis , atque laude Se Praemio dignus cens endus eii , qui , non productis rebus , quibus imponenda sunt , nova nomina Procudit , aut , Priscor uni nominum significationem obscuram confusamque reddendo , essicit, ut res universae propemodum in con troversa be discrepatione versentur .
E Umodi eruditio ad vitae commoditatem .
UI cunque enim acerrimi isti Disputatores, &Philosophi omni eruditione , ut ipsi sibi vide-hantur , resertissimi , semet ostentem , fatendum tamen est , qui vigilantia sua effecerunt, ut popularessui summa tranquillitate pacis, de Otii seuerentur, non eos fuisse, qui Philosophiae hujus studium verum qui, eruditionem hanc nihil facientes , Iationem de Pru-2 om. IV. L den-
165쪽
162 De Verborum ' fu Lib. III.
dentiam rei publicae perqndae coluerunt ; scut etiam inventa plerumq*e utilia e Mechanicorum cui nomini turpitudinis nota inusia. est ) literaruin plane
rudium , Osticina Prodierunt . Nihilominus arti liciosali ec ignorantia , , barbaries erudita posteriori hac nostra memoria altiores egit radices , illorum commodo Sc ari; scio lubnixa, qui ad eam , quam tenent, autoi ita eni Sc donationem haud faciliorem viam in venerunt , quam si homines, negotiorum suorum satagentes & rerum imperitos , dissicilibus:& nodosis verbis torquerent , aut ingeniosos , atque nihil aliudarentes, spitiosarum disputationum laqueis, circa vocabula , quae nequeunt intelligi , irretitos & occupatos , tanquam in aliquo Labyrintho , tenerent . Praeterea , abluidis & monstruosis opinionibus facilis ita
aditu ad animum aperitur, & ab adversarioruin oppugnatione se levi ai matura tutantur , cum verborum obscurae incertar significationis magna multitudine, tanquam cohortibus, , allatae undique D in nitae sunt. Hinc vero epicitur . ut recessus isti, non tam hellatorum castra , justo & legitimo marte pugnantium , quam latronum speluncas reserant , aut vulpecularum latibula: e quibus. si dissicillime pelluntur, non illud e virtute provenit, verum quia semet in latebras conjecerunt septas undique & vestitas vepribus, & dumetis. Cum' en im salsitas menti hum
nae minime grata si , ideo illud , quod abstinum &absurdum est , locum , quo s. occultet, non habet, praeter latebram obscuritatis.
166쪽
Verum scientiarum oe sermonis communisinsrtimenta conuellit.
Hoc modo literata ignorantia , atque artificium hoc veritatis cognitionem eos celandi , qui veritatis investigandoae studio tenentur, stati lime se propagavit , atque ita intellectat , cui lucem se afferre 3aetabat . caliginem & tenebras offudit . Quotidiana enim docet experientia, multos cordatos & sapientes homines , qui , propter educationem Se inflolem disparem, in ejusmodi subtilibus rebus non fuerunt instituti , colloqui nihilo secius inter se & sensa dicendo, exprimere , Itque ita in communi usu sermonis fructus percipere optime posie . Licet vero homines literarum rudes voces istas album ti nistrum , &c.& subjectas iis ille, satis cognitas habeant ; non deessuerunt tamen Philosophi , tam praeclara eruditione Se acumine, qui nivem esse niram , vel, quod idem sonat , album esse nirum , acute disputarent ; hoc quid aliud erat, quam familiaris colloquii & congressus , institutionis omnis , & societatis instrumenta &subsidia convellere ; quorsum autem subtilitas & a tificium illud , nisi quod viri indocti non potuere ut verborum significationem obscurarent , et icerentque ita, ut in sermone pauciores, quam per se nunc
habet , commoditates inessent 5 i
is ) Videtis, quod obscuritas in his vocἰbus oritur , etsi singulatim hae sumptae clarae sint.& fgnificatus halicant , ex aueditione, vel unione , quapropter conceptum evanescit U. V re eis de Logomachiis Eruditorum Cor. VI. I q. in
167쪽
I MDe Verborum abusu. f. XI. Lib. III. Evn sem usum praesae , ac ii literarum sonos inter Ie confutaeere υellem. COAoruin turba ista verum invenire , animos hominum .doctrina excolere, & quod ad vitam de conandiditatem hominum utile est , simul cxcogitare , haud secus studuerunt, ac si quispiam characteium . qui noti satis & communi sunt in usu , signi- 'ficationem immutaret , arque erudito quodam artificio vulgi captum longe superante, quorum ingenium tardius ' atque eruditio nulla est , icriptis in lucem editis , non sine legentiona stupore. , os enderet , se A in loeum B, Se D in locum Ε substituere posse . Non minus enim absurdum est, nivem . quae albedine assecta est, nigram vocare, cujus idea dispar lon e & contraria est , quam hanc notam δε pro Busurpare , cujus alius est sonus de diversa longe v eis innexione factus.
Artifeium hoc in religionem . ius civile com. . fusonem oe objcuritatem invexit. NEc quidem malum illud hic in argutiis Logicis ,
aut curiosis & inanibus disquisitionibus substitit, ulterius ad ea usque permanavit, in quibus maxima momenta ad vitae communitatem posita sunt ; quae sunt in Jure civili de Theologia veritates insigniores, obscuravit; rebus humanis confusionem, & incertit dinem invexit ; atque duas istas regulas illustres, ad uuarum normam vita nostra dirigenda & formandx est Reli ionem nempe & Itistriam , si non laveta istavit prorsus, inutiles tarmen maxima ex parte re didit . Quorsum enim pleraeque omnes istae dissertati
168쪽
cap. X. De Verborum abusu itanes ti commentarii , in leges Divinas Se humanas , nisii ut sensus implicatior redderetur Ex innumeris istis, & minutis distinctionibus, quidnam utilitatis . nisi ambiguitas & incertitudo , atque si modo ita dicere fas sit in caligo uberior ad lectorem redundat Ceterum , undenam est , quod Principes, quando perliteras vel sermonem servis suis aliquid diligentei
mandant . facile intelligantur ; minime vero , cum mandata illorum legibus continenturi Atque, ut superius innui , annon saepius videntus , eum , in quo non sumina vis ingenii est, textus alicujus legis sensum prius callere . quam Interpretes adeat atque expostores; qui non prius finem explanandi facere solent , quam Voces nihil omnino , aut quod visum
fuerit ipsis tandem signi licent f. XIII.
Nec pro erussitione haberi Aebet. UTrum vitium hoc ab iis ortum traxerit , qui sententias quaesius & lucri causa amplectuntur, haud nostri nunc instituti est: quaerere ; velim , alii
confiderent, utrum hominibus , quorum e re est , res ut in se sunt, cognoscere, &, quod rectum est, facere ; non autem suam aetatem in sermone . inani , atque verbis ultro citroque jactandis consumere ;utrum , inquam , non multo foret utilius , ut verborum usus apertus emet & simplex ; atque sermonis , quem a natura adjumentum accepimus cognitionis adipiscendae, atque societatis vinculum , unicus ferme usus non destinaretur ad veritati tenebras offundet das , ad hominum convellenda jura , ne. obducta menti caligine ita essiceretur, ut . , quae ad Uitae NO- serae cultum pertinent , Cimmeriis tenebris in holuta
lateant , nec omni intellectus nos ri lumine illustrari ac perrumpi queant : aut saltem , ut , qui fraudem
169쪽
I66 De Ferborum abusu Lib. III.
hoc modo hominibus faciunt , in eruditoriam numero, non traberentur , nec fraus ilia putaretur vera esse cognitio atque doctrina
Quarto , cum voces pro rebus sumuntur .
O arto . Alius vocabulorum abusus inflanis es, ea
pro rebus sumere . Hic etiam si omnium , quodammodo , communis est, proprie tamen subsantiarum noniana respicit : In hunc sermonis abusum illi plerumque incidunt , qui suas cogitationes certi cujusdam Sustematis cancellis includunt , nec ultra hoc sapere volunt , verum approbatam & receptam communiter hypothesin, dignam putant, quam pro vela & rei feeia amplexentur ; unde persuastim habent, Terminos ab iis ulurpatos , qui sunt in ista haeres , rerum naturae ita congruere , ut reali istarum existentiae penitus respondeant . Quis est Peri- . pateticae Philosophiae institutionibus eruditus qui non putet dedem ista Predicamentorum nomina ad rerum ipsa ruin naturam persecte planeque accomoda ta esse ὶ Quotusquisque est in ilia schola , cui non persuasum sit , Formus Db anfialeε , Anim υemGrivas , fugam Uactii, Species intentionales, &c. quid reale esse ὶ Homines voces istas, quas magnum apud Doetores & in Systematibus pondus habere anima Vertunt , cum primis scientiarum rudimentis didicere ; quare opinio ista, quam mentibus comprehenderunt, eas nimirum cum rebus ipsis cognationem habere, & quae iis denotantur, in Ierum natura exi- fere, iniud facile evellenda est. Apud Platonicos mentio fit crebra de Anima Munisi ἰ apud Epicureos de cosatu ad mortim in Atomis quiescentibus . Phil sophorum nulla propemodum familia est, aut seeta, . quae non definitum habeat numerum terminorum ,
170쪽
CV. X. De Verborum ab M I67 quorum alii Pliilosophi penitus ignari soni. Inanestamcn istae & ineptiae voces quibus in ea, qua sumus ingenii imbecillitate, ignorationi & erroribus hominum velum obducitur , ab iis crebro usurpatae , qui eandem philosophandi rationem sequuntur , tande tui in lingua primas habere, atque aliis terminis significantiores esse , censentur. Et si doetrina ista latius serpente, forte eveniret, 'ut , dari aerea, & aether avehicti a , Omnes ubivis una mente consentirent , nullus dubito , quin terminorum istorum , quemadmodum antea formartim Peripatericartim ; ea foret in ipsorum animo vis, ut de rerum ictarum veritate
Persitaso simul ipsis innasceretur.
Exemplum a materia Peritur . .
OUam sacile intellectus erroribus implicari possit, ii nomina pro rebvs Murpat, illi perspicuum foret, qui ad scripta philosophica animum di ligenter attenderet ; & fortasse illud experietur in
vocibus, quae in abusus istiusmodi sulpicionem minime cadere videbantur. Unius tantum, notae quidem& vulgatae vocis , hic exemplum subjungam . Quam copiose in Scholis atque acute de materia cis putatum est, haud secus ac si in rerum natura' aliquid revera esset , a corpore diversum , prout quidem liquet m reriae aliam esse , quam corporis notionem l Si enim ideae, vocabulis istis denotatae eaedem plane in omnia hus essent , altera pro altera ubivis usurpari posset . E contrario videmus , licet consentaneum sit dicere,
una materia componit omnia corpora non esse dice dum , unum corpus componit omnes materias : Dicimus communiter, covus unum alio majus est, absonum vero esset nec, puto , moris est unquKn) di-ς Ie , una materia major est alia. Unde hoc igitur