장음표시 사용
191쪽
Nemedia imperfectionis Lib. III. spicere , quo Pact9 obscuram , ancipitem , aequivoca in omnem potestatem , Se quibus voces runt o noxiae, e verbis movere. possint.
Vocabulorum abusus causa es errorum.
OUt enim animo intuebitur insedibilem istam
. menris caecitarem atque obscuritatem, falsas opiniones & confusionem , quae , ex vocabulorum unatae , terrarum Orbem oppleuerunt . dubium habebit , utrum per sermonem , prout homines euin hactenus usurparunt , scientiis adjumenta pn incommoda majora importata fuerint . Quot sunt , qui de rebus quando cogitare volunt , animos ad Voces tantum appellunt , praesertim quando circa res morales versantur An mirum est itaque , s altercationes ejusmodi, circa sonos propemodum , quibus ideae annexae, consulis admodum , ambiguae , aut nullae omnino sunt , nihil pariant praeter errorem de Obscuritatem . nec ullam veram & rationi obtemperantem
producam coauitionem do). V - ω inationes. INcommodum hoc ex inepto verborum usu i lusurunt, qui aliquid secum contemplantur : quae tamen ex eo in coetus colloquia , & disceptationes hominum, vitia redundant, manifestiora longe sunt. Cum enim sermo, ut dixi, alveus iste si, per quem
192쪽
inventa , disquisitiones, atque rerum cognitio deferuntur ti communicantur cum aliis , eo 'si quis abutitur, etsi haud scientiarum sentes inquinat, qui positi sunt in rebus ipsis tamen , quantum in se est canales atque aditus omnes intercludit, per quos ad vitae commoditatem & usus hominum manare solent. Qui vocibus utitur, sine certa significatione , semet atque alios in errorem ducit. Atque si consulto quis re cogitato illud facit, is tanquam insensus veritati atque inimicus cognitioni exagitandus est . Proinde Don est, cur nobis illud mirum videri possit, quod tot obscuri 8c aequivoci termini , tot futiles & inanes
locutiones, Guae Uiros, imprimi, acutos, doctores aut magis Orthodoxos reddere non possunt, in artes& scientias omnes irrepserint; cum subtilitas in iis ,
qui docendae & tuendae veritatis onus atque munus susceperunt, virtutis nomen obtinuerit: cujus Virtuistis , quae utplurimum in eo Posita est, quod contor-ra I aculeata quaedam sophes mara aut fallacies rem mini in disputationibus adhibentur , non alius est usus,msi ut homines ignorantia innatos magis, & error,bus obstinatiores reddat. vi. Disceptationes . SI modo controversarum libros perscrutenrur , cujuscunque sint generis, videbimus, ex obscuris ambiguis, aut sequi vocis terminis, nihil praeter ve borum concertationes, sine ullo scienti ruinis uetu , oriri. Si enim inter loquentem & audientem haud
de notione convenit , quae Voce denotatur , non de rebus, ' verum de vocibus tantum disceptatur.
Vocabulum quoties usurpatur , cuius de s nificatione haud consentiunt , intelles ii nihil objicitur. de
193쪽
Ipo Remedia imperfectionis Lib. III.
de quo conveniant . praeter vocis sonum, res enim in animis, voces fgnatas, diversas habent.
Exemplum petitur a vespertilione ει ave. SI quaeritur, utrum Vespertilio avis si, nec ne , .non quaestio ita instituitur, utrum vespertilio res alia sit, aut qualitatibus aliis praedita , quam revera est; valde enim absurdum esset, illud in disium Uocare. Quaestio autem est, I. Aut inter eos, qui fatentur , se non nisi imperfectas habere ideas uratus
aut utriusque generis entium, quae voles istae deri eant i tunc revera quaestio oritur de natura avis aut v senilionis. ut ideae illorum, imperfectae adhuc , Completae reddantur, quaerendo, utrum omnes itaeae sinplices , quibus in unum congestis, nomen GVis imponitur, in vespertitione reperiantur: Haec autern quaestio non est hominum disputantium, sed eorum, qui nihil assirmant, sed tantum exquirunt & e X minant rerum veritatem : Aut, et. Quaestio est inter disputantes; quorum unus inrmat, alter negat, Ue Dertilionem esse auom: Tunc quaestio sgnificationem tantu in spectat unius, aut utriusque vocis; quoniam enim voces istae nou earundem idearum complex rum signa sunt in utroque, fit, ut unus assirmet alter neget, duo ista nomina de se in v cena praedismi pose. Si non sum istorum s nincatio inter istos constaret , fieri risu posset, it res in discrepatiorae , Versarentur: MKn . enim perspicuum foret, utrum smplices aut 'omnes, quas vox generalis avis sis compi retitur, in eomplexa idea υ pernitionis peoo 1 HAEMn. mee ne, in eo casu haud amplius ambigeretur. , vespertilio avis esset , an non. Hinc vellem' tamines animo suo considerarent,
194쪽
an non maxima pars disputantium de verborum significatione litigent, & si termini definirentur, & ins nificatione quod fieri necesse est, ubi aliquod omnino significant ad simplices ideas revocati essent, disputationes istae onmes statim evanescerent . Aliis itaque judicandum relinquo, in disputatione quae eruditione contineatur, & quam bene isti suis aut aliorum commodis & rationibus inserviant, qui sonos inanes venditantes , aetatein in disputationibus conterunt. Cum quis ex istis pluribus terminos am- diibolia & obscuritate nudaverit, quibus involutiunt, i ad quod non aliud requiritur . quam ut nominibus, quibus utitur, claras & distinyas notiones subjiciat tunc is mihi videbitur scientiae, veritatis, ct pacis gratia contendere, nec gloriam inanem ani-hitiose aucupari, aut partium studia sequi.
Primum remesum, νocem nullam suis idea usurPare.
reo melius vitiis hisce sermonis incommodis, mederi possimus, regulae sequentes utiles videnturi, ad quas oratio dirigatur , donec alicui , in quo majus est acumen ingenii visum fuerit argumentum hoc fusus pertra stare. Primo, uerba non fiant vfur Panda sine certa significatione , neque nomina sine lineis quarum signa sunt, Regula haec non iis supervacanea videbitur , qui ad has voces, instinctum , Amρatniam , anthipathiam , atque id genus alias, animum attendant, quae quidem iaaliorum sermone crebro adeo usurpantur, ut Probabile sit, eos , qui his vocibus utuntur, intillas planei us de iis habere,=sed eas pro sonis usurpare, ut iis argumentorum loco data occasone uti possint .
Haud perinde intelligi vellem, quasi dicerem, voca
195쪽
apa Remedia imperfectλnis Lib. III.
bula haec non propriam habere & certam significationem, in qua recte iis uti possimus ',' at quoniam inter nullas Meus ti voces naturalis aliqua connexio est, nihil obstat, quo minus istae, M voces aliae quaevis memoriae tradantur, & ab hominibus in quotidiano colloquio, aut scriptis usurpentur, sine ullis tamen in mente i iis, quarum notae esse debent; quod si sic, necesse est, ut ipsi met eorum , quae loquuΠ-rur , nullam habeant intelligentiam. IX. Meuntatim , curare . vr ideae is infitie iis
rtim , verum necesse est etiam, ut Isae, iis annexae,.si sunt smplices, clara . sinit & id Zinctae r si vero ideae complexae sunt, ut sint determinatae, hoc es, quando particultarium, e quibus ille complexus, aut, si quae illarum denuo complicentur , . Omnium idearum , equibus singulae coagmentantur, cognitionem assequi mur, utque dum ad simplices deventum fuerit. Hoc in Modorum, moralium praeserthra , nominibus Per- necessarium est ; quae, quoniam in natura objecta non habent, e quibus ideae, tanquam ab archetypis suis, desumantur, ambigua & confusa esse solent. ju- sitia vox est, cui, licet in ore sit omnium , ut plurimum inluta valde & incerta significatio luben: nec aliter se res habere potest, donee,quis Partes, e qui bus 1 sea ista conflata est , mente dili inste comprehentiat. Non dico analysin hanc fuse semper adhibendam esse, quotiescunque vocis justitiae mentio fit hoc saltem, nocessarium est, ut nominis illius significationem eo usque diligenter expendat, donec id
omnes animo elare udeo obvertantur , ut, quando
velit, id fieri Possit. Si quis, alium, avi bona eju
196쪽
Cap. XI. us I erborum . I 93 ita tractare , ut lores jubent, finiri.e Loam complexam esse statuerit , justriae ipsius Mea, quam habet, necessario confusa erit & imperfecta, si, quid sit Lρχ, ipse ignoraverit, cum Legis idea Partem idea, e us complexam, quam de Iustitia habet , essiciat . . Hoc scio, operosum valde & molestum videbitur; quare Plerique omnes supervacaneum esse putabunt
complexas Heas Modorum mixtorum accurate adeo in animo affingere. Quamdiu illud non factum D rit , haud mirum videri debet, s , .ut in mentibus caecitas, confusio, ita inter sententias hominum Plurimae sint controversiae.
Uf ιζ inme etiam oe conformes sol in sus antiis . IN Stis an iis aliud quid requiritur, praeter V asdistinctas . pro quibus nomina substituuntur ; .nain necesse es, ut rebus etiam conformes r, prout exi stimi: de hoe vero susus mox dicendum erit. Indisquisitionibus philosophicis, & veri investi ratione accuratio haec semper adhibenda est. Et licet' per utile esset, ut manaret latius in sermonem quotidianum , & vitae negotia : puto tamen id speraniduni non esse. Notiones Uulgares ad communem vitam Nevulgarem intelligentiam maxime accommodatae sunt, & licet utraque consula sint, in foro tamen M nu dinis usui sunt. Mercatoribus 9 amatoribus : coquis& sartoribus &c. voces in promtu sunt , ibus negotia sua essiciunt inter PhiIosophos & disputantes haud secus se res haberet, si, quae dicerent, ab aliis intelligi vellent coi). Tom. IV. N , g. XLiὶ Philosophi usum loquens distingunt in Cisum di techm-
197쪽
TErtio . Non suffcit , ut notiones, quae nominibus istis signantur, clarae sint ti dili inetae; verum, quantum id lieri potest, nomina i iis iisdem tribue
da sunt, quibus usus coimnunis ea illi υι t. Vocabulis enim, in linguis praesertim ante consti Iutis,-cum nemo tanqyam viri Vatis, atque suis uti Pollit, utpote communis sunt mensura commercii & commutationis inter homines, nemini licentia permittenda est, notam , quam diuturnus usus iis impressit, vel ideas , quibus anne juntur , pro arbitrio suo immutandi ; aut, si necessiitas id forte postulaverit, illud aliis aperire debet 62ὶ . Loquentis scopus 1 emper est , aut esse debet, ut ab aliis intelligatur 63);
hoc vero fieri nequit , nisi crebrae explicationesti quaestiones interponantur , quae continentem Orationem admodum incommode interpellant, . si quando usum communem derelinquimus . Apte 8c print rie quando loquimur , cogitationes nostrae in aio turn mentes facili te nullo negotio illabuntur huic itaque studio temporis aliquid impertiendum est, praecipue in nominibus rerum moralium, quorum germanus sensus ab iis addiscendus est, qui1criptis de sermonibus ostendunt, se notionum perspicui cum; primus est quando adhibemus voces in comuiti sermone ad commerc a vitaeque usum receptas ab illis cum quibus sumus. incoi sociatione ἰόni in ii . Secundus quando, adhibemus vocabula ad notiones cum aliis comuni calidas in icientiis ac arribus. sca) En ratio qua in scriptis inon dubent osse termini non be
s633 Sie Cicero , semper autem in e quιd Iengeris non quia dixeris coetu suin de Os. c. XIII.
198쪽
Cap. XI. Abu S Versorum. 1sscuitate aliis antecellere, & ad eas exprimendas verba maxime dilucida eligere . Et si , qui verbis hoc modo proprie, servam sermonis idiomate , loquuntur , nonnunquam sertasse haud intelliguntur ; tamen culpa ut plurimum in eum rejicitur, qui linguae . qua utitur , imperitus adeo eit, ut, quod apte propria dicitur, prorsus ignoret
Quarto, tit sensim Dum aliis norum faciant. O arto. Quoniam usus communis haud manifeste adeo significationem quamvis vocibus illigavit
ut, cujus rei nota sint, homines nati in compertum habeant: quoniam insuper homines , animum doctrina excolentes, ideas nanciscuntur ab iis valde discrepantes, quae Vulgari & quotidiano sunt in usu, ad quas aut novae voces procudendae, quod ratissime faciunt, ne videantur novitate delectari ), aut veteres nova significatione' usurpandae necessario sunt . Servatis itaque Prioribus regulis , ut vocum significatio manifesto comperta sit , oportet nonnunquali sensum illarum ex onere ubicunque usus communis effecit, ut ambiguus si & incertus; ut fit. in in mimbus plerisque 'complicatarum valde notionum ) ; aut ubi in peculiari quodam sensu ab homine usurpantur; aut in terminum, in quo maxima vis Orationis , aut cardo rei Veriatur, ambiguitas aliqua cadit.
6 Antiquus Romanus sustinebat , Tiberium cum tota sita potentia verbum extraneum nequire Romanum reddere i U Dion Casius Γb. LIX. p.rg. 7Q3. Eit. H. st l.
199쪽
iis Remedia imperfeclionis Li . III. f. XIII.
Iaeque tribus molis. Q madmodum ideae, quae vocibus subjiciuntur . diversorum sunt generum: ita etiam alio atque
δulorum Agri cario per definitionem optime explicavi cehsetur ; voces tamen quaedam sunt, quae definitionem respuunt; quaedam , quorum significatio pro-Pria aliter aperiri nequit, quam per definitionem :aliae, que definitionem partim aspernari, Partim re- ruirere videntur prout in Hearum simplicium, M orum, & Substantiarum nominibus ratam erit. 1 f. XIV.
Primo, in ictis simplicibus, per voce, synonymas. aut rem layam indicam A. ΡRimo , cum quis si inplicis cujusdam ideae nomine
utitur, a quo Periculum est, ne non intelligatur. aut homines in errorem rapiat, necesse habet, ii modo probitatem, & ingenuitatem prae se ferre, &ad orationis scopum attendere velit, ut sensum istius nitis exponat. Hoc , ut ostensum est 'ὶ , per defi-Ditionem fieri nequit: quando itaque vox synonyma haud sufficit , ad unam aliquam ex hisce rationibus necessario recurrendum est. Primo iusseritum tantum indicando, in qua Mea implex reperitur , Ut nominis cognitio ab iis acquiratur , quibus subjectum illud , quatenus nomine isto denotatur, notum est . Sic nimirum si ruitido colorem istum notum facere Uet, mus, quem Feviilemone dicimus , satis erit dicere ,
200쪽
Co XI. Abusus Verborum. Hacolorem esse soliorum exarescent iuria avtvmno ab arboribus decidentium 65) . Socundo, nominis significatio. simplicis cujusdam tilem tunc certissime innote
scit, quando subiectum illud sentibus objicitur , quod
ideam i iam a tu in mente. excitare Potes.
Seeundo. in Moris mixtis per desnitionem . SEcundo, cum Modi mixti , praesertim, qui mores spectant, plerumque itaearum complexus snt, quas mens pro lubitu no in unum congerit i66ὶς & quarum in rerum natura haud exemplaria semper inveniuntur, non illarum, scut nominum , significatio earum simplicium , aliquali demonstratione aperiri, persedie vero & aceu rate definiri potest . Cum enim idearum diversarum complexus sint , quas mens humana, sine respeetu ad ullos archetypos, in unun colligavit, liberum & integrum est hominibus , si volunt tantum definitum idearum numerum scire, ex quibus congeries omnis contexitur , & proinde voces in certo sensu usurpare , D, quoties opus fuerit, ideas , quarum. signa suot, sigillatim percensere. Hoc si diligenter satis attenderemus, eo L culpae argueret qui non satis curant , ut dis qui stiones omnes circa res morales perspicuae sint & distinetae . Cum enim nominum Modorum mixtorum determinata signific
6sὶ Videat Iector an haec debeat diei definitio . Definitio si
recte censeo, est notio rei distincta is lota te tine expressia, e go quando notas characteris icas sermone exprimimus alicuius rei, quarum Ore definitum a caeteris thternoscitur, rem ipsam definimus uuis non videt quod color exare enιιum una peculiArisDora non si , ut & temporis , a Iumni puta , in quo desidςI. solent ps J V. n. I. rom. 2.