장음표시 사용
201쪽
I93 Remedia imperfectionis Lib. III. rio, Vel, quod idem est , realis essentia speciei uniuscujusque, sciri possit , utpote qui non a natura, verum ab hominibus fiunt , non locordiae tant2m , verum pervica iae insuper est , de rebus moralibus ambigue & obscure loqui, atque levius hoc vitium esset in entium naturalium pertractatione , in quibus dissicile est, ob rationem Plane. contrariam , Prout mox ostendemus, terminis ambiguis non implicari .
Res morales demonstrationem caprunt.
Hync est , quod probabile mihi videatur, res in Moralι Phiauoplici ; aeque ac Mathes demonstrari posse rerum enim , quae vocibus moralibus d fgnatatur , determinata essentia: atque ita rerum I Psarum convenientia. aut repugnantia sciri certim me
Potest ; in hoc uero perseeta cognitio posita est . Nec dicat aliquis, subnantiarum nomina , aeque ac Mo dorum, in moralibus saepius usurpanda esie, M ita exinde non posse non oriri obscuritatem . Quod adsibstantias enim, in moralibuι quoties incidunt , allarum naturas diruersas non tam inquirimus, quam pro ratis habemus ; υ. ζ. quando dicimus, hominem lambus ob iactam teneri Per i inem nihil aliud intelligimus , praeter animal corpore , anima Tati nati praeditum : Quid sit realis essentia , aut aliae qualitates animalis inius , in eo casu haudquaquam spectantus Quare licet Physici copiole disputent, utrum puerulus, aut fatuus homo sit in tensu phylico, nihil hoc ad hominem moralem , s modo eum ita appelIara fas si , is hoc loco est constans ista talia immutabilis, ens corporeum rationale . Si enimeercopithecus, aut aliud quodvis animal ratione usque adeo miteret, ut fgna universalia intelligere ,
202쪽
qua, ex ilis peneralibus consequuntur, colligere posias et, i sine dubio legum hinculis impediretur, atque eo sensu Phomo esset, utcunqiae ab aliis, nomine isto praeditis , forma & figur i dii creparet. Nomina subnatatiis recte imposita , in tractatu morali haud magis confusa erunt , quam solent esse in Mathematicis: Ubi si Mathematici de otiso aut eloso auri, aut alio quovis corpore loquuntur, claram habent stabilemque ideam, quae non Variat, etsi corpori fortasse, ad quod neutiquam spectat , ex errore tribui possit.
Tractatus morales Aer de sinitiones peripietii redduntur.
HASc vero hic obiter, ut ostenderem , quam maximi momenti illud instar Atineat, ut homines in omni disquisitione, in iis praesertim , quae
circa Mores versantur, propriam vocis uniuscujusque vim definitione declararent: cum scientiae morali haec res lautum lucis sit allatura . Hoc si quis aspern bitur, is certe parum ingenuus, ne quid gravius dicam , dicendus est : Asnilio enim unica ost ratio, per quam υerborum morasium propria lini alio innotescit; hoc tamen moao sensus illorum certo adeo sciri potest ut nullus controversae locus sit relictus .
Quare generis humani ignavia & pertinacia excusationem non habet, si quae in Morali, non iis mari sint luculenta & perspicua , quam quae in Naturali Philosophia traduntur : illa enim versatur circa taeas
in animo , quarum nullae filiae sunt, aut non consentaneae; utpote quae non ad entia quaedam externa οῦ tanquam ad archetypos, reseruntur , ad quae ne
cessario consor mandae sunt. Hominibus multo facilius est , igeam in animis effingere , pro exemplari , cui finitiae nomen imponant, cui quae conVeniunt,
203쪽
mo Reme Ha Imperfectionis Lib. III. actiones omnes nemine isto signandae sunt quam, υ semel Aristide , ideam formare, ipsi in omnibus prorsus similem , qui , quamcunque ideam homines illi amngant, id ipsum sit, quod est. At illud enim
satis est, ut , quae intus in animo colligatae sunt , ideartim complexum compertum habeant ; ad hoci i recesse est, ut naturam universam , abstrusam Mreconditiorem constitutionem , & qualitates varias rei extra ni s existemis, perscrutentur .
dictionum moralium, . se triones necessariae adeosnt, ea est . quam superius retuli, quoniam nimirum unica es rario qua iliarum ferme omnium signia Icario certo cognoscitur . Cum enim cisae , pro quibus subsiluuntur, maxima ex parte ejusmodi snt , ut Partes , e quibus coagmentantur, nusquam Gmul existant , verum inter alias passim diluer- ει sint , mens sola est , quae collecta undique in Meam unam colligat 67ὶ : nec aliter quidem , quam sermonis adminiculo , varias istas simplices ideas , quas mens conjunxit, enumerantis, quid nomina illarum denotent, aliis aperire possumus ; in hoc casu sensuum nostrorum, aut objectorum sensibilium subsidio frustra utimur ; nequeunt enim illa id as exhibere , quae hujusmodi nominibus continentur, prout
saepissime fit in sens bilium id arum smplicium , Maliquatenus in substantiarum etiam nominibus .
673 me de te' videri potest meditatio nostra de libertate aevsIuntate hominis Pag. so. sa. tom a.
204쪽
Cap. M. Et Abusus Verborum, acis. XIX.
Ertio. Ad Substantiarum nominum significtui nem explicandam quatenus pro id is lubstituuntur, distinctarum, quas habemus , specierum nece rium erit saepissitne memoratam superius utram Iue digito quasi inaicandi . de iens rationem adhibere . Cum enim vulgo is utrisque principes & directrices quaedam sint Qualitates , hoc est , quibus alias , quae complicatam nostram speciei istius ita amconstituunt, connexas esse supponimus, nomen ip cilicum qualitati, aut id .e alicui audacter tribuimus. in qua haec nota character istica , quam nos ut ideam
distinctissimani hujus speς iei intuemur , deprehenditur. Praecipue hae Qualitates directrices, aci I si ita loqui fas sit character isticae i. - , in genere animalium de vegetabilium , maxima ex parie ut superius innui in figura , in corporibus inanimatis in colore , in quibusdam in utroque simul , positae
f. XX. E principibus hisce quatirari tis senssilibus,
quas Hrectriιes voco, praecipuae, ideae nosirae Deci caecontexuntur, quare locum tenent primarium, & maxime stabilem in nominum specificorum dettinitionubus , quatenus jub antiarum generibus tribuuntur, quae cadunt sub cognitionem nostram. Et senim vox somo, ex natura sua, non minus apta sit fgnificare ideam complexam ex animali ire se rationalitate consatam , quaecunque in eodem subjecto conjunguntur, quam alium quemVis complexum; quatenus vexo animalia , quae nostri generis esse ducimus, notat. de de-ί'ὶ Vid. Lib. III. Cap. VI. 3. 29. di cap. IX. F. t .
205쪽
noa Rem dia imperfectionis. tib. III.& designat, tamen non minus sertasse necessarium est, in ideam nostram complexam, hominis nomine denotata iam, figuram exteriorem , quam , aliam quam Visideam, adsciscere. Quare haud facile demonstrari Potest , cur Platonis ilia, animul implume, bipes , Dris timuistis , non aeque conducat ac alia quaeVis definitio , ad nomen hominis explicandum, quatenus pro id genus animalibus lumitur i683 : Species enim Per liguram , tanquam principem seu directricem qualitatem , magis determinari videtur , quam PCrsacultatem ratiocinandi, quae non statim , quamprimum vitam ingredimur , quid λ quod interdum per totius vilete curriculum in omnibus plane non elucet 693. Hoc ita se habere, si qui negaverint, agninicant necesse est , eos homicidii reos esse, qui partus monstrosos i ut vocantur ) tollendos e medio propterea curant, quod forma sint & figura inusitata, etsi ignorent , utrum anima rationali, cujus vestigia non magis in justa figura & consorinatione membrorum , quam quidem in ejusmodi disi Orto corpore, conspiciuntur , praediti sint , nec ne. Uuis vero dixerit, animam rationalam domicilium refugere, non splendide & magnifice extructum, nec corpus informare Velle , in quo non certa quaedam sit fabrica in mise
68ὶ Definitio est notio rei distincta completa , sermone sive Oratione expressa . Quid denotat animal implume &c. y Obscinrum per aeque obscurum. 69J Definitio Platonis est latior , ut aiunt logici suo delinito . Animal pluribus speciebus convenit , ur & i tame . En homo Platonis, gallum implumem in Platonis gymnasium projicientes dixere . Re te porro. 7οὶ In mentem mihi venit, quod Montesquieu de IEthiope Verba faciens scripsi, nimirum se poteli unquam excogitari in εν corpore nigerrimo, animam rationalem adesse. Nos omnia
206쪽
Cis . XI. Et Abustis Verborum: emq. XXL Praecipuae ussae qualitates ClitaracterVssic. erunc maxime, quando ipsa corpora, in quibus suiu , aperte ostenduntur, & Vix ullo alio modo innotescunt. Equi enim aut Ga lavarii non nisi rudis Mimpersecta admodum fgura & species in animum per voces imprimitur; animalis autem ipsius conlpe- eius millies id clarius emcit. Atque id am istam , quae nascitur ex auri colore, non per, verbis saeiam, descriptionem aliquam , verum oculis illud crebro intuentes, adipiscimur. pi); quod patet ex iis, qui metallum hoc quotidie in manibus habent; illi enim saepissime aurum verum, purumque ab adulterino, semel id tantum aspicientes intesnoscunt, ubi alii i quibus fortasse haud hebetior eii oculorum acies , ipsi vero , ex eo, quod minus sint in ea re vertati, peculiaris istius flavedinis ideam nondum sunt uasti discrinaen nullum animadvertunt. Idem dici potest de alii, istius ideis simplicibus , in suo genere cuju- vis substantiae proprii, quibus id eis haud nomina peculiaria respondent . Neque etiam peculiari isti auri tinnitui, qui ab aliorum corporum sono distinguitur, certum quoddam nomen magis annexum est , quam
peculiari metalli istius fluedini . f. XXII. Quoniam vero pleraeque ideae sinplices ,
quae specificas noli ras substantiarum ideas coniiciunt, potentiae sunt, quae in rebus , prout vulgo apparens,
non obviae sunt sensibus et idcirco in sub antiarum nominibus explic anilis, pars flant cationis melius innoteycer, simplices i ax ideas enumerando, quam δε γ ita
ex experientia habemus , & definitiones ex ipsa experientia eruo tur; viderunt ei go omnes sub hac figura constitutos rationalitate , ac animali natura gaudere , ti hos homines appcllare
i ii Ratio est, cx eo quia quidquid per sensus percipitur est omnimodis circumstantiis involutum , & nisi per ima sationem , non poteti intcrnos O , nain sensationis mcdiscationes Per voυςε nequeunt denotari. -
207쪽
Nemriva imperfemonis Lib. III. fantiam lagam exhibendo. monserando. Qui enim
Praeter aure colorem rutilum , quem per visionem Manciscitur , post enumerationem a me factam, sum
anae ductit itatis, se silitatis , fimatis, & solubil itatis in AEqua Hema ideam habebit, in illo auri consuin-matior erit idea , quam si is aurum intuens, qualitates , quae sensibus objiciuntur , in animo suo assit ret . fit si forma ipsa & constitutio interior rei hujusce rutilae, ponderosae, tk ductilis , e qua omnes proprietates istius manant in haud iecus , quam ser- malis constitutio, aut essentia trianguli, sensibus no-
itris pateret, Vocas auri non minus certa ellat, Quam
trianguli significat in et . C XXIlI. Hinc notandum est, in quantum omin
TFIOnIS rerum corporearum fundamentum
I altum sit in sensibus, ab at que ae pendeat. Quomodo enim spiritus, a corporibus segregati qui cognitionisee hu3usmodi ιδ arum persectione nobis certe Ionoe antecellunt, ea omnia cognoscant, nos nulla ratione nec ulla idea percipimus ). Intelligentia enim, set comprehensio nostra, intra adearum ambitum concluitur , quae sunt in nobis ad nostrum percipiendi modum determinatae. Eis nihil dubito, quin Spiratus, ias longe celsioris dignitatis, qui in corporis hocs 33 I era esset definitio, nam neque latior, neuue amussiar alunt, definito haberetur, per consequens erit notaerissimcta S completa aut .i l Sic Montagne . - L' homme ne Fout eire que ce cu' il que selon is portera I' est plus grande pre is sumption , dit Plutarque , a ceux qui ne sent qu'hommes d b, entreprendis de parier, & de discoinir des DIeux , que ce n ,n'. R Nn nomne ignorant de musque , v uloir iuster de ceux
208쪽
interioris substantiarum constitutionis, quam nos trianguli, atque ita clare perspiciant, quo modo proprietates & operationes omnes inde manent: quo autem paeto cognitionem istam consequantur , scire , in nostram intelligentiam non cadit. f. XXIV. Eis vero definitiones nomina substantiarum commode satis explicant, quatenus pro id snostris 'sumuntur: ea tamen non omni imperseetione & obscuritate liberant, quatenus rerum loco sub-nituuntur. Cum enitia substantiarum nomina non ad noli ras tantum ideas, verum ad res designandas ultimo adhibeantur, atque ita loco illarum Ponantur', necesse est , ut illorum significatio tam in rerum veritatem , quam ideas hominum quadret. Quapropter in substantiis , non semper in recepta communiter tria complexa acquiescendum est, verum , ulterius paulo Progredientes, rerum ipsarum natura & proin
Prietate in veltigare , atque ita, quantum fieri potest ; specierum distinctarum isas nostras perficere; aut ista ab aliis discere debemus, qui circa res ejusmodi diutius versati fuerint . Quoniam nomina tam ideartim simplicium collectiones , quae in rebus ipsis
revera existunt, quan .complexas, quas vulgo fgnificant, ideas. in aliorum mentibus denotare debent: idcirco ut illarum nomina recte defriumus, evolvenda es rerum naturalium hi orta atque earum Proprietates
sudiose & diligenter investigandae sunt. Ad incommoda enim vitanda ita sermone , ti nostris discepationibus circa substantias & corpora naturalia, haud satis est ; ex sermonis proprietate , communem, sed
'in Satis belle hic humani Spiritus conditionem in lingua sua exposuisse mihi videtur Auctor, dum homines appellay I habpiriti immer Ied in Fo h ; quam locutionem Gallus 1λataphra i ἀs apprime aisecutus est , quamis vertit οῦ LM E 'in Pionum
209쪽
6 Remesa Imperfectionis Lib. J II.
confusam, aut imperfectam valde ideam didioisse, cui voces singulae tribuuntur , eaque , quoties a nobis usurpantur, ideae isti semper illigare: Verum Oportet , ut ejulinodi rerum historiam evolventes sanciamus , quae definita sit idea nostra complexa , unicuique nomini ipecifico subjecta ; atque in sermone cum aliis si , nos minus ab iis intelligi , deprehendimus quam itaeam complexam nomine illo designemus, iis exponendum est . Hoc ab iis , qui rerum cognitioni , & in rebus philosophicis veritati Dudent, multo diligentius praeuandum est, quoniam Pueruli, voces edocti, dum maxime exiguas se debiles rerum notitias habent, incaute admodum, sine delectu , attentione, atque ideis di Itinetis eas ut urpant: morem hunc qui facilis est de ad convit Ennhumanum atque vitae negotia satis accommodatus )sol est iu provectori petate retinere . Hoc itaque .mudo praepostere incipiunt'; primo enim vocabula discunt, idque persecte , postea notiunes vo'hus istis emere nimis affligunt. Hinc fit, ut patrio serinone redie utentes, lioc est juxta Grammatices regi las , de rebus ipss admodum inepte de improprie loquamur; atque in disceptationibus inter se invicem parum proficiant in veri investigatione , atque rerum cognitione, quatenus nimirum in te spectantur, non uti a nobis concipiuntur . Ceterum non adeo multum interest ad nostrae cognitionis augmentum , si vel maxime ictainus , quomodo res nominem
XXV. Optandum itaque essiet ,. ut viri in disequi titionibus physicis, & corporum naturalium contemplatione versati, atque singulari de diversis corporum naturalium:classibus cognitione uali rusti, in-nlices istas Meus monstrarent , in quibus uniuscujusque
- De hoc in sequenti nolita meditatione pertractabimus.
210쪽
Cap. XI. Et Abusus Verborum. 2πspeciei Individua convenire , constanter animadVei tunt . Hoc magna ex Parte remedium esset confusionis istius , quae exinde provenit , quod varii homines utuntur uno eodemque nomine ad designandam
colleetionem ex majori, aut minori qualitatum 1en si bilium humero conliatam , prout magis minus veasluelaeti , aut diligentes fuerint in rerum qualitatibus examinandis , quae sub uno nomine conti nentur , ad hujusinodi vero dixionarium contexel dum , quod Naturalem quodammodo Historiam conficiat , plus industriae, temporis, Pecuniarum, la- horis, & solertiae requiritur, quam ut superari illud
pollit; di usque dum illud laetiam fuerit, iis nona
num substantiarum definitionibus contenti esse debemus; quae sensum e X plicant, quo homines iis utuntur . Et hoc certe magnum esset emolumentum , si modo nobis darentur ejusmodi Definitiones, & quidem eo tempore, quo, iis nobis est quam maxime opus. Hoc autem communiter fieri non solet, homines enim in sermone & disputationibus vocibus utuntur de quarum significatione haud inter se convenit, quorum error exinde provenit, quod putant nimirum , vocum vulgarium significationem ratam & fixam esse, atque ideas, pro quibus substituuntur, certo cognosci, & ea ignorare, unicuique pudori si, n celle esse. . Hae tamen duae opiniones prorsus salsae sunt, nulla enim idearum complexarum nomina r ias'adeo & determinatas habent fgnificationes, ut
pro iisdem id is semper usurpentur . Nec hominem pudere debet, si non certo sciat rem aliquam , nisi his mediis adhibitis, quibus cognitio ista. necessario acquiri debet. lta nimirum haud erubescendum est si ipie nesciam, quam ideam vox aliqua in alterius mente determinateisignificet, nisi id mihi alia ratione notum faciat, quam sonum istuna nude pros rendo sine eius imo si enim declaratione , haud alia