장음표시 사용
111쪽
Corrumpiruritata spiritus, et alteratura venenat qualitates siue interna sit ab aliquo membro , siue externa, ut ab ambiente aere. Non mouetur ad externa spiritus, sed intro cogitur, suffocatur vel ab ingenti tristitia, anxietate, moerore, dolore, cura, o similibus, vel a respiratione prohibita multit dine,&crassiti crudorum humorum exiguo mella o
Motu e corde affatim, & repente dissipatur spiritus eu nescitque, a gaudio, voluptate, risu, vigilijs,i similibus; ab insigni vacuatione, purgationeque per medicamenta, ab effluxu spirituum per aliquam partem affectam, uaptam, ad quam illi ob vehementem dolorem suppetias at ri aduolarant. D.ssipatur item spiritus pluribus motibus, tenuitate, raritate, corporum ipsos continentium tenui humore, M lido, sudoreque nimio. Cordis palpitatio est motus cordis inaequalis, S inordinatus ita ut tremere illud interdum, Dialiare videatur. Cordis palpitatio vel ex primario cordis affectu fit; cum illud intemperiem calidam patitur cum materia item cali- ,2 I I daac feruenti vel ex obstructione autetumore pericardij cor citament.εs veluti oppriment: s,impedientisque ne commode illud POL IC . ,, sit dilatari, vel ex obstructionibus in pulmonum vasis , vel consensu aut lienis aut or. s ventriculi male affectorum incoax. x.r. Fallitur Rasis, b, cum eo Avicenna credens ab intem Iz.4 An δει
perie etiam frigida palpitationem fieri posse. Ig -- ό
E B RI s est calor praeter naturam 4 cordis, di lactiones illius manifestes laedens;qui si absit methodicv 7. impedimentum;se excorae per totum icor eius morborpus diffundit. ' Ite et In omni febre calorem accessim igneum lia i Iasi. i. cordis substantia patitur, eumq; non 8 xς, udi secundum incalescentiam. sed vae reabsolute goctum ρerie cap. 1
112쪽
Non tamen idem est modus cuiusque febrilis caloris substantiam cordis plene, secundum factam dispositionem
Non bene illi sentiunt , qui negant sebrem appellari posse
aut calorem prster naturam,aut calorem insitum in igneum a Galenaib. 3 conuersum , a vel asserunt m post, bile esse ut febrilis dispo-
, sitio partis unius partibus aliis vel per se,vel per humor octus ratiosi in spiritus communicetum vel dicunt eam solam,quae in corde
u'.hit T est, febrem esse, dic, calorem autem praeter naturam, qui ex corde in membra alia diffunditur, non febrem, sed i bris sympto madebere appellari.
Cum febris appellatur calor innatus in igneuna,& adurentem versus; non inde est colligendum, ut Erastus colligit MLib.de finxi ingenitum b nobis calorent febris genus materiam esse , perinde enim est dicere innatus calor in igneum mutatus,ac si diceretur, calor igneus ex innato calore factuS. Quod subdit idem calorem pro qualitate ex mutua primarum qualitatum actione, passione pronata sumptumo quae nunc bene, nunc praue corpus disponieci comparat Oneret eiusdem, febris scilicet, genus. maceriam esse falsissimum est manifestam contradictionem habet. Febrilis,&mnatus calor quatenus sunt patibiles qualitates non dii unt nisi secundum magis,in minus 3 quod si . calor febrilis consideretur,quatenus dispositio quaedam est , Mintemperiem significat , genere nedum specie hi duo ca- lores differunt. Cum febris proprium sit cordis primum, aliarum deinde corporis partium actiones qdere nulla ratione concedi de- codigi ' bet cist calor, qui spiritivus, aut vaporibus, aut humori-:.1 Iniitir de bus vel circa cor vel peregre a corde co ocat Sinhaerescir, i :μβ sebris appelletur. Galen. tib r. Cum Galenus dixit 4 fibris diuisionem in heeticam dia-dςd My ,h j riana 3 putridam ex materia subiecta petitam esse nihil ' ' ait ud Voluit dicere,quam febres has gradibus caloris,&symptomatibus differre illorum rationes in quibus calor, unde sebres excitatae sunt, varie inest.
In diaria etenini eodem fere modo spiritus cales tum solidas
113쪽
solidas partes quo ventus calidus utrem calefacit. In putrida non secus membra a putridis vaporibuS, ac vas a calente aqua calefiunt. In hectica stabili quodam in diuturno caloris habitu, aut appositissima aliqua praeparatione e causis prosatarcticis contracta in intena periem febrilem, grauiter firmeque inhaerescentem solidae parte adducuntur. Calores igitur febriles modis, quibu generantur &di generationis,illius caloris a quo febres fiunt subiectis inoteris 3 plurimum differunt. Colligitur,
illud non minus compertum est humores,& spiritus,ta i metsi febrilis caloris essentiam non attingunt; per se tamen ad ἱlius varios intesionis modos pertingere quoniam qua litas, quae efficitur, qualitatem a qua genita est, imitatur;
qualitas, quae efficit, pro subiecti varietate languidior es , vel robustior diuturniorque, vel minus diuturna dSctum vero ante est diuersos intensi caloris gradus diuersas specie febris differentias constitvrre. Qui dicunt humores,& spiritus cordi partes esse; non quidem simpliciter absolute, sed quatenus illud vivit,&agit rem incredibilem dicunt ac velint nolint membrum, quod unicum est, geryonis, hymerae, monstrorum eius . modi simile faciunt, nulla adducti necessitate. At quamquam concedatur humores spiritus aut cordis viventis partes esse aut usum necessarium praestare viventi cordi eo modo quo saliua lingua ae ad gustandum praestat necessarium usum proindeque posse febrilem intemperiem in spiritibus, humoribus solis consistere cordis abstantia minime aflecta coguntur tamen, qui ita dicunt alia admittere longe absurdiora incommoda s nimirum non idem esse subiectum sebris, actionis per febrem laesae; non enim hin. mores,& spiritus agunt,sed cor deinde febrem,quae intem Peries est quaedam priniis, perse laedere organicam acti nem quoniam humores spiritus non ad similares, sed ad organicas tantumstinctiones sum cordi praestare necessarium possent.
Quod si obiiciant Galenum affirmare in libr. 3 deIcat,
114쪽
gitione ex pulsibus cap. s. sebricitare interdu hominem spi
ritibus aut humoribus praeternaturam calefaci is, coracaa tem existete frigidiori omnino, quam naturalis modia permittat. Respondeo constare ex eodem Galeno a. in prismum
proritet. t. 17. eum nihil aliud vovitise dicere, nisi latenium caloris praeter naturam gradum in hutnoribus sp taribus reperti non efficere in corde intemperiem incense caliciaraa; quod quidem verissimum est. J φης- ς Vδ dilihil impedit , quominus corpus summe humidum Ω-
noueri cap.i. brIS adoriatur; quonIam hic morbus calidam totum tem
periem significat, proindeque siccitas ad febris essentiam morbo: ucis Febris si simplex sit, vel est ephemera, vel lynoclius non putris, cuius sunt tres species homotonos, e pacinastica, paracmastica vellectica, vel putrida,vel pestilens. OmpQ-siatae febres vel confusae sunt, de nothae; vel implicitae; quae diuisio rii rudior es ,facile tamen febris differentias exponi Quod si interroges, num febris hectica, particularis vocata, quae scilicet vel pulmonem exulceratum,vel ventriculum, vel hepar vel lienem, vel intestina afficit vera febris sit, cum ea neque cor afficiat, neque ex corde originem hybeat. Respondeo illam non nisi improprie febrem esse quinniam neque intemperies illae calidae, quae sine tabe partes has afficiunt febre nominantur.
I .hui, bis Appositissime Galenus ς febres omnes ad ephemeras pu- -p- - tridas, Iecticas retulit 3 proindeque faciunt inepte illi,qui vel inter ephemeras sutridas, vel inter putridas &'eAbiras, febres, alias mediaS ponunt. Cum non possint humores spiritus cor, aut partes alias: I ό titi' calefacere, nisi ipsi calidiores fiant, vel simplici alteratione, i de differ s. vel tota substantia immutati cumque immutatio secundum
A si totam substantiam sit duplex stio sutrefactio ex hum
lesi tib se,p. ribus omnibus unum sanguinem constanter assero alter
citini' ia' 'ione simplici ita posse incalescere 4 visebrem faciat. simplicium ilia Flava buta quum circa cor magna copia collςcta est, rim isti m . turque, citra putredinem instaminatur, febrem gignit i
115쪽
Eadem tantum abest, ut febrem gigilat cum ustione in atram transit ut ne tunc quidem, cum acerrima, aterrimaque facta est, febrem pariat. Iustis de causis GalenuS febrem natam ex flauabile ci . . 'Si ab ira putredinem usta in febrium putridarum numerum ad L. imp cita sic ipsit. - . .
Spiritus sutrescentes facti,& sine putredine inflammati diariam . faciunt. 22 et 2
Feoces omnes putridae, quae sunt etiam simplices aut hi ' , '
liosae sunt, aut pituitose, aut melancholicae. P-lina. Nec tamen inticias eo anguinem quoque in valiS content' saepissime putrescere; indeque citra aliorum humorum corruptionem febrem generari; sed eam febrem nego simplicem esse . quoniam reliqui tres humo Scum compu- o rh ας truere, genus non mutant, sicut sanguis putretactuS; pro dividi ita cis deque febres eiusmodi sanguinem putrescentem, sano P g ainem iam putridum de necessitate coniunctim causas habendis qui duo sanguineid iserunt toto genere Ρotest febris hectica hominem inuadere nulla febre di ria praeEressa, ς nulloque aut in membris, aut in spiritibus 'Missius lib.
lore praeternaturam praecurrente. cap. ao.
Neque est quod aliquis ex generali illa Galeni enunti tione, i uuae tenuia sune, facilius alterantur, quam quae cras f i ii aesa colligat non polle memora solia acc pere in um calo perie cap. I. rem, quin illum spiritus multo ante acceperinis quoniam illa vera non est, nisi cum subiecta pariteri i1 disposita. Galenus libr.et de crisibus cap. vltimo de Lecticis inquit,nqn est praesentis temporis serta o, nulla enim eurum in pri- is diebus,sed in progressu telamporis talas effic e Gar iciem seipsum interpretatur lib. I.de dine .set riuia caP.8.scribenS febres hecticas numquam fieri a priacipa nisi cum fiuni ex causis procatarcticis.
Sicut febri hecticae potest accessu caus procatarctics di ria superuenire; ta febri diaria hectrca superuenire potest;
neutra per alterama fusata,& extincta, eodemque secudum 'Gς n'merum calore solidas parteS temper occupanec, cum duo cieato o
116쪽
Saepe fieri ut idem numero accidens partem eandem Drie ac varie afficiat perspicue ostendit natura luminis quod Iridem, columbae collum varijs eodem tempore color,bus perfundit. Accessu putridae no semperestinguitur ephemera febris; potestque febris quaecunque cum quacunque alia copulari. Febris pestilens qualis qualis etiam si hectica ii Ia sit ab a Calen. lib. 3. interna putredine gignitur, substantia cordis, aut interno 2.h i , et cordis humore per illam ut plurimum putrescente homu Galen litan nesque etiam citra pestem aliquando' invadit. -Σ , ' uulla febris pestilens potest esse diaria. Abusu medicorum factum est, ut illae solum febres appellentur putridae, quae ex humorum putredine fiunt; cum S spiritus, & partes ipsae solidae putredine ciccendere febrem possint. us Synochus non putris,quam in s increscentem,decrescen-
c. r.eodem nino tem,S aequalem diuiseram semper a sangu ne fit fervescenteb: ' . tiahi tantum, vel putrescente quidem, sed nondum putrido. conIinuam Febres,quae etsi continuae sunt,per vices tamen incrementa habent; ab eisdem prorsus fiunt humoribus, a quibus in- termittentes, qui eisdem diebus redeunt, quibus illae ingra- , di dii uescunt , ac utraeque 4 si singuli diebus repetantur, a pitutio passim alibi taliteri ijs a flauabile vi quartis, a melancholia fiunt.. oodelexio, Continuae febris materia intra venas est Febris veros ii
minis anum termittenti extra venas .
in i d Wbxi In synocho putri aut omnes aut plures putrescunt hum res squaliter in omnibus vasis;potissimum vero in maximis; sed ea febris, ut dixi, simplex non est. Tertianafebris cum solito importunior est; eamq; quo-
GaIen im ritam in venis 'ventriculi, iecinoris potissimum fit urens dam.eom. ΣΟ color, siti ingens, ariditas, Matror Inguae comitantur. Gai ub-ι.d Cauisa appellatur ; quod nomen ad alias Quodve febris species, cum grauiores nunt analogia quadam traducitur;
GuEn lib. .. praesertim vero ad illam, quae . salsa ex pituita originem
morbi. ςμο Cum Galenus lib. a.de crisibus cap. ita scripsit cum ve
ro neque declinatio inqua, quae sentiri possit, fiat semper
117쪽
vero a primo principio ad crisim similis perseueret generis quidem est,in haec febrium deurentium; a ijsdem vero acuti differt non aliud significare voluit, quam febrem
eontinentem esse minus acutam febre biliosa, deurente. Febres eorum naturam sequuntur,ex quibus generantur,xex mitioribus humoribus mitioreS,ex malignioribus maligniores fiunt: proindeque febris continua biliosa est ni periculosior quam synochus cum putredine quidquid ζ 'Franciscus Valeriola contra scripserit. I et e
Quae febres per se, ex aliqua propria causa fiunt febre tam eap. ist. morbi appellantura quae autem ex alicuius partis inflamma-ὰone gignuntur; febres accidentia,seu symptomaticae no es: minantur cuiusmodi sunt phrenitis, pleuritiS, aliae id omnient. Σ.
Febres symptomaticas inepte quidam putridarum,hectu carum, diariarum febrium genere excludit: longe ineptius quidam ali diarijs illas absolute adnumerant. Sunt enim vere putridae interdum, cum scilicet fiunt non ex propagatione usque ad cor caloris illius praeter naturam quo pars inflammata afficitur sed ex putri vapore a parte inflammata in cor effuso, quem constat ab humore putrici tura minime differre. Lystria febris tametsi ex nilammatione aliqua profunde intima 4 producitur; febris tamen morbus ς censetur, non in febris accidens; tum quia illius inflammatio necessario m commen48-pulata est cum multa,&praua humorum putredine per se Pfebrem excitantium tum quoniam lypiriae inflammatio nul commenta *li parti omni tempore addicta est 3 quae res Galenum etiam A. mouit, ut negaret alicubi typiriam febrem cum inflamma I. Tub 'tione esse hJ Io: in febre lypitia partibus galiquot incalescit,alli vero par humea 6 librutibus refrigescit humanum corpus at in epiata febre parves Iomnes utraque qualitate pariter afficiuntur;illarum portio lib., simplicianibus minimis a calore arigore in intemperiem varie, di tisus
contrario modo adductis fer toti caP-9
Febris hectica aequalem cinalogia; diaria putrida in T
aequalem corporis partibus labrilem calorem impertitur. 44 Toto
118쪽
Toto coelo errant illi, qui hecticam consummatam inficiantur morbum esse.
Febrium reditus per circuitus non humorum occultae proprietati, sicut putat Avicenna; sed illorum quantitati, qualitati acceptus referri debet. Potest febris vltra consuetum terminum ex humoris paucitate prorogari ad eadem propter humoris redundantiam nunquam seipsam anteuertit in quod cunctatione quam membris faciunt, qualitatem hoc est mordacitatem humo-yes, recipiunt, quae naturam ad illum ope febris euacuandum exstimulat. Solus humor melancholicus, quoniam neque ad dilcul sionem neque ad euacuationes iudiciales, neque ad permutationem in aliud genus, ut reliqui humores, aptus admodum est magnas in febrilibus periodis mutat1ones racit;
unde portae Cuintanae, septimanae , octanae,& nonanae Niorum mentiun febres . . . .
Possunt putridae febres ex causis procatarcticis citra Omnem obstructione d generari. Singularum febrium species signa, causas non retero , quoniam id Galenus diuinissimus Medicus egregie, compendiosissime, do summo cum ordine praestitit.
ULMONE 3 aspera arteria vel intemperiem,vel obstructionem,uel compressionem, vel irritationem, vel tumorem,vel vomicam
Obstructio fit vel ex humoribus aut a capite, aut ab alijs partibus defluxis aut alter tionis vitio congestis vel ex grandine, in quam crassius, lentus humor pulmonibus impactus concreuit; vel ea vexis calculis propria cyst obductis, in quos grando degenerauit. Comprimuntur pulmones vel ex tumore proximarum
119쪽
partium, vel ex vertebrarum luxatione vel ex plenitudine spacij illius, quo thoracis capacitas continetur.
Irritant asperam arteriam praecipue, qui qualitate qua a Hipp.)- - .dam molesta sunt, leu lant acria, leuiteola, e vectenata, Guda rubro 3
seu quid aliud obtineant huius partis constitutioni inimici, Apbori imTumor quo partes hae laborant multiplex exist,t: nam sicut crudum, ac frigidum tuberculum, quod vasis in pulmone collocatis adnasci solet, ramos praesertam asperae arteriς, Meorum bronchia obstruens duplex est . alterum exquisi 'o Gaian lib. s. te durum, quod nunquam suppuratur,4 a quo nullus resu Ezes dat humor mollius alterum, quod tantundem suppuratur, ita calidus tumor,qui generali nomine inflammatio dicitur, vel peripneumonia it, vel erysipelas peripneumonia autem it plurimum fit a succo pituitoso e Galen libr. -
Vomica pulmonis est abscessus exiguus,&puris inpul- T:
monis quadam parte collectio, propria cysti,4 membranu ,Σ.la sic arcte conclusa vix ut quicquam de se tetrum in cor
expiret quae fit, quum sangui ex aperta, rupta, aut exesa pu.io 'vena in paruam quandam pulmonis regionem succedens illhic putrescit sensimque mutatur in pus; ac per summa siccescens sibi cystim efformat. Partes hae nitatis solutionem patiuntur aut rupta, aut tracta,aut aperta tiar vena aliquaueaut ipsismet exulceratis. Eaedem exulcerantur aut ab acri defluxione, aut venenata qualitate, aut sanguine ex ruptis venis collecto, atque inpuS verso. Pulmonum vena casu, labore, clamoribusve rumpitur;
Estuque balneis, vini potus alimentisve calidis,& multis;vel etiam copia suppressorum mensium, qui eo confluunt. Harum partium intemperiet symptomata quae sint, satis constat s obstructiones symptomata haec sunt; sterior citra febrem sensus grauitatis in pulmonibus anhelitus moi stissimus magis iacentibus, quam sedentibus spiritus difficultas ex angustia respiratio parua,& frequens cum magna thoracis dilatatione,& similia quae symptomata una appellatione asthma comprehenduntur, quod tamen alioquin
120쪽
a Ges.lib.2 de differ febrium in litati constitutione artis
Pulmonis inflammationem patientis symplomaist expuitio colore similis ei materiae, quae inflammationem fecit; dolor punctorias imminutus febris, xspiritus difficultas;
sputum spumosum,in rubentes genae. Pulmonis exulcerati leuiora symptomata sunt sanguinis& puris excreation tussicula ; punctura quaedam adlatus mammillas,& scapulas fauciumque titillatios languinis i men expuitio non minus ruptae, vel modo aliquo reseratae venae symptoma est.
Pulmonis exulcerati grauissima symptomata sunt bronchisexcreatio, ilitisis.
Est autem phtisis extenuatio. Meliquatio ς totius corporis propter pulmonis ulcera insanabilia Plitisim seu tabem comitantur 4 febris, lenta, putris, quotidiana noctu magis affligens tussis pertinax deiectiones humidae, crebri sudores. Peripneumonia symptomata sunt genarum rubedo, pulsus inaequalis & mollis maxima spirandi difficultas i febris acutas expiratio calida tussis cum vario sputo, spumososterior, dolor grauis thoraci incumbens. Erysipelas eo differta peripneumonia; quod illud mai
rem colorem illaec autem maiorem grauitatem inserat.
De Morbis Thoracis scitaphragmatis
Η Ο morbi vel in ipsa thoracis capacitate, vel in thoracis lateribus consistund. Thoracis capacitas interno morbo affici dic turicum ea angustior fit; ita ut pulmones liberam nequeant dilatationem habere, cum a septo transuerso mouentur. Victor ri Fit capacitas thoracis angustior multiplici ex ficosio-ς-μHu- bb-si ne primum ex aliquo suborto tumore in internis partibu vel calido ut inflammatione, vael frigido ut scirrho, cum insignes fuerint deinde ex luxatione e ebrarum, quae ibo racis