Ioannis Reuchlin Phorcensis LL. Doc. ad Dionysium fratrem suum Germanum De rudimentis Hebraicis liber primus

351쪽

Nehemipv.Vsuras ne singuli a seatribus uestris exigitis

momordit.Ecclesiastis .X.Si momorderit serpens et Proueri xxiii .Et m nouissimo mordebit ut coluber. et Habacuh.h. Nunqiud non repente consurgent qui mordeat te S miches ait. Qui mordet dentibus sius. oenus. usera. Exodi xvj. Necuseris opprimes. resius sita non pones seper effusiira.eius.xv Pecuniasiam no dedit ad usim. C . Depositorium gazophylacium.thesaurari a .camera Ne hemie.irj. Post eos dificauit Mesellam filius Barachis contra gazm

hyi cium situm.

72 2 Extirpauit evulsiis seu elapse est Deuterono.xix.Ferrum elapsem de manubrio amicum eius perciisserit idest extirpatum.&Deuteronomi j.xxviq.Quia defluent et deperibui .rectus sic.quia extirpabit uel euellet oliua tua .eterasile.vi j. Et deleverit gentes muItas coram te .idest extirpauerit.rabi Salomon exponit hoc uocabulum seMiecit.et secundu rabi Daiudhihi significat deponere et absi odere. tardi Spiraculum status .anhelitus.halitus apiritus.1 unetii finalitatis siterad ais.1 j Quiestite ab homine cuius spiritus in naribus eius est ite in .Regum.xvrj.Et erat languor sertissimus ita ut no remaneret in eo halitus.&ceia vh Et ueta in quibus spiraculii uite est intra sic Geth. q.Et inspirauit in faciem eius spiraculum iis .et additur uit ut intelli atur omnis flatus habens in se uitam. de aliis enim uentis spiritibus leu flatibus hoc uocabulum non dicitur . et secundum rabi Abrahamaben ara de sisto homine dictum inuenitur.

et an Talpa secundum ab Salomonem qui hoc scribit in co

mentariis stipe pentateuchum .Leuitici.xi.Lacerta et talpa omiaste immundissent.significat etiam uolucrem ex auibus immundis et prohibitis,quam paulo stiperius in eodem a. nostra tranflatio cygnum interpretatur.sed rabi Salomo ubi sipras ribit avem es eritis noctu uolitat.Neoterici aviculata sic nominant similem noctu qua aucupes Is

352쪽

LIBER

in aucupiis duirnis utuntur super ligno fissili et se erit nome equitio

cum .ut habetur ex eodem ca .XI.Leuitici.

: et a Flauit Isais xl Repente flauit in eos et aruerunt.similiter Exo di.xv.Flauit spiritus tuus et operuit eos mare.uerius sic.Flauisti in spiritu tuo.operuit eo mare,

I Obscurum tempus illud quo sere nihil inter diem et noctem

interest sue diluculo siue uesperi.quod nos crepusculti dicimus pro pter dubiam adhuc lucem. crepertim enim latine dubium significat secundum gramaticos Nonium et Feshim.quare transationes nosti arvario modo utuntur.ilii Regum.Vrj..Surrexerunt ergo uesperi ut uenirent ad ast a syris.econtrario .i Regu.xxx pro eo in nostra translatio habet.&percussit eos Dauida uespcraus p ad uesperam alterius diei.Dodiores hebrsorum exponu a mane hoc est crepusculo ante lucano usin ad uesperam crasti nam.& allegat rab.U.qui dixit in duosuerunt crepuscula .crepuscillum diei et superuenit nox crepusculumnoetis et suboriebatur dies .inde nominant quicquid obsistrum et tenebrosum extat.Ieremie.ri4.Et antequam ostendant pedes uestri ad montes caliginoses idesto nebuloses et obscuros. Ibis.secundum transsationem nostram .Leuitici.xi. Et mergulum et ibin.sed rabi Salomon asseuerat es e auem quide noeteuolitans ululet quam nos ululam appellare pos tumus. Osculatus est sis.lxxxv. Iusticia et pax osculais sunt.et cata aphsresin iam liters principalis Canticorum .i.Osculetur me osculo pris sui. b.xxxi.Et osculatus in manum meam ore meo. sic per similitudinem significat inclinare more adorantium. uel adherere more oscillatium .ut Ezechielis.lii .Et uocem alarum animali si percutientiualteram ad alteram.quod secundum ueritatem hebraicam eoitur sic Et uox alarum animalium adherentium uniuscuius ad serorem hoc est proximam sitam uel inclinantium. et est prolepsis.unde quidam volunt inclinationem eiusmodi quandos significare adorationem, sicut curas ad os applicatur.ps .ii pro eo , rassatio nostra habet Apprehendite disciplinam. reelius secundum Hieronymum tam insit 34 o

353쪽

SECUNDUS

psallecio quam in comentariis super nostru psalterium segeti lues Adorate filium plure.uerius autem secivadum Paulum burgensem legitur.oschilamin filium cui etiam Lyricosonat.et Genesis xlv Osculatus p est Ioseph omnes suos. PIVa Armatura arma.indumentu bellicum reum sue ferreu Iob xx.Fuoi et arma ferrea.& Isaig.X Armamctariti domus saltus .et trasumptaue dicitur s.cxl Obumbrasi i caput meum in die belli h0ces hiempore armorum .et PS .l Uirj.Filii phraim intendetes et mittetes arcum .pro quo rectius sic.Filii Phraim armati sagittantes arcum. Puta Accendit ussit ps lxxviij Et ignis accensius est iii Iacob et sic in passivo genere. Aquila .Ezcchielis.xvij.Aquila grandi magnarum alarum. etpsr Exodi xix.quomodo portauerim uos super alas aquilarum. et a Serra. prspositione mena loco uia. Isiaie.X.Aut altabitur serra contra eum a quo trahithir de quo scribit rabi David in hi in comentariis super Isaiam quod hoc uocabulum significet serram, Nprimitivum eius sit nasor. et nun litera per dagges ipsius sin seu uerius hic per dagges ipsius iters mem apposite absorbetur et uanescit ut latius docebimus in arte gramatica.inde serrare etcstera derivata. diu 2 Confregit contriuit.perdidit et deficere fecit quod transiimptitae uertit transsatio nostra .Ieremis.li. Devoratum est robur eoru quod Ionathas chaldaice sic traduxit.Fracta est uis seu uirtus sue inriti as eorum.S Isaie.Xli Lingua eorum siti aruit.idest defecit seu perdita est.S in passivo Isaie.Xix.Et arescent aqvgde mari .i. deperdenturiar a Semita. s.cxix.Diduc me in semita mandatorum tuorum 8c Iob. Viij.Semitam ignorauit auis.et cata paragogerecipit in fine heliteram Isaie.xlii j Et in aquis torrentibus semitam. I Disimembrauit concidit in particulas .quasi liceat dicere stu/stauit seu particulauit.Leuitici. Arius in frustra conpuent quod uera i

354쪽

LIBER

bum e uerbo sic uertitur Et particulabitur ipsa in parilausas suas.Inde

se mones .disinembrationes .portiones et membra.

Fudit.fluxit effusum e.uel stillauit.q.Parsi.xxxiiij.Iccirco stillabit sitror meus super locum ista 8c Exodi nono. Nec ultra stillauit Plitui super terram.&.' .Regum.xxi. Donec stillaret aqua super eos de sto. Habaculi .i.Indignatio eius effusia est ut ignis.&Job.x.non/ne sicut lac mulsisti me.idest fluere uel stillare me fecisti seu sudisti. da Tradidit.dedit obtulit.largitus est.Genesis. v.Largitus est

Abraham munera.&eiusde.xxiiii .Fratribus quo eius et matri do/na obtulit.et eiusdem.Xxiri.Agrum trado tibi.et infra. Dabo pectinia pro agro .patitur quando defeetum principii quandoc finis.quandoc utrius .Exemplum primi Geta xxiii j.Et dedit ei oves et boues. similiter Gen xiii j Da mihi animas.Exempsum secundi Iosue vi Ecce . dedi in manus thias Ierecho Exemplum tercii .ri Regu.xxi'. Inimicos meos dedisti mihi dorsum. de nomina datio .donatio .munus donuEcclesiastis .v.Hoc est donum dei.quod simultam per apheresin qua etiam per apocopen scribitur. Ur a dissipauit euertit destruxit.Iob.xxx.dissipaverut itinera mea. 'et a Diruit rupit destruxit.Iudicia.vi.Quia desti uxit aram Baal.&paulo superius in genere passivo.Videriit destruetam aram Ras. 8 psalmo.lii .Propterea deus desti uet te in finem &Ieremie primo Vt euellas et destruas. Rupit .ditatuit.2s .ii Dirumpamus uinciisaeorum et Isais.U. Et non rumpet corrigia calciamenti eius 8 Levitici.xxij. Omne ani/mal quod uel contritis uel tunsis uel sectis ablatisc testiculis est noli offeretis domino pro tunsis uertere debuit ruptis. et Onhelus chal/daice distatutis seu radicatis traduxit.sic Ecclesiastis .ith. Funiculus triplex dissicile rumpitur. sic eremis secundo Rupisti uinculantea. verius legitur sc.Rupi uincula tua.

7 na Prurigo sentica seu scabies intenta sub pilis et capillis scatensiqusa contagione diciturpsera.quia morbus est contagiosus.ideo p

355쪽

SECUNDUS

vocatur secundum nostram transsationem lepra. Levitici.xiij. Quia lepra capitis ac barbs est.et infra eodem appellatur macula.Sino cre/uerit macula.et infra.abs' loco maculs. N Subsilire sedit idest leuiter saltare curauit.uel exilire fecit.1dest soluit scilicet transferendo a uinculis. Levitici.xi. Crura per ussilit super terram.Habacuh.iq. Aspexit et dissoluit gentes.idest secit exili re.&psalmo.cxlvi.Dominus soluit compeditos. I a Nitrum Ieremis secundo Silaueris te nitro .et secundum Lyram species est terr qua purgatores uestium utuntur. Neoterici uo/

cant cretam.

Ur a uulsit iii Regum.xiiii Et euellet Israel de terra bona. Ieremis.xxxi Et sicut uigilaui super eos ut euellerem et insea Non euellet et non destruetur in perpetuum. Omnia eius uerbi significant eradi/care.&extirpareat euellere. 3 3

356쪽

LIBER

mile uno statere et duo modii horde statere uno. ub ponit plurale suum masculinum et anomalum sed regulare legitur Gen.xvii j. pro eo qd ponitur tria sata simile.uerius legut hebrsi.tres mesuras farin s.

natorio mensura duplicata seu cumulata.quod rassatio nostra

exponit mens iram contra mens iram Isaie.xxvij. In menstira contra mensi iram ctim adiecta fuerit udicabit eam. et uidetur desuperiore uocabulo esse geminatum.

lso uicit predauit Isaie.ix. Quia omnis uiolenta prsdatio.quod verbum e uerbo sic legitur.Omnis euietio uidia seu predatio prsdaγta cum tumultu et uestimentu uolutum in sanouine er1t ad incedium cibus ignis. luas diceret.alia bella fiunt cuiumultu et strepitu equoruet chim prediuidiorum et cum cruentis exuuiis,quia alter alterii perγcutit gladio et exuuis uoluunt in sanguine.sed hoc prshu non sic erit. non enim gladio nec tumultu nec sanguine conficitur sed erit incendium esca ignis ubi rabi Dauid him hi in comentariis Isa1s opiniones uarias iudsorum insinuat scilicet etiam anim cremantur igne&nihilom1nus uiuunt.et nota hanc dictionem non inuenio alibi .quare laborandum Lit. Circumdedit.circvduxit.uertit.giratui circinuit Gen .h. se est qui circitit omnem terram Hevila Ecclesiastis.1 .Et fleetit ad aqui, lonem lustrans tinniersa .in circuitu pergit spiritus et in circulos sitos reuertitur .ubi translatio nostra oratorie sensum de sensi non uerbude uerbo traduxit.&per apocopen in .Regum .Xi11 j. Reuertatur in domum suam et faciem meam non uideat.reuersus est ita P Absalom.&ilii Regum.xx.Qui conuertit faciem sitam ad parietem. Inde nomen

357쪽

SECUNDUS

stinxerit,inme imitaclo rabi Iuda dico singula posse ad una quodamodo significatione reduci ut patet benecosydexanti et nota ad

passuum est huius uerb1.quamuis transtatio nostram genere adituo traduxerit.Gen.xix. Viri ciuitatis vallaverunt domum illius. debuit enim dicere uertebantur ad domum. Inebriatus est.potauit .conuiuauit. ingurgitauit uinum .lineivi Venite semamus uinum et impleamur ebrietate pro quo rectius

lax.traduxerunt.et inebriemur . eutero.xxi.Comessationibus uacat

et luxtiris tin conuiuiis.quod duobus uerbis rectius sic comes ator est et potator alemanice seessen und sitian Nahum.1. 1 conuiuium eoru pariter potantiu.quod alii sic legut .Et sicut potatores ebriati

et loquitur prophetas cundum doctrinam rabi David inali in commentariis si1per duodecim de potatoribus ebriis qui cadunt in terra et non est in eis turtus resistendi siue sistendi.

et ciuitas est regalis ethiopie.ut scribit Hiero. in libro de locis

hebraicis .et ad imitatione Eusebii tunc stribit faba perliteram famech. Isaie. xlii j. Dedi propiciatione tua egyptusthiopiam et faba prote .et nanciscit nome a Saba filio Chus. Gene.x.Fili Daute Chus Saba heuila et sabata. nam aliud uocabulu faba si ribitur persialitera et significatarabiam a sit authore Saba filio Raema. ut eodem quo silpra loco Genesis decimo et ab eo dicuntur sabs non sthiopici ut stipra,sed arabici de quibus strabo cosmographus libro xvi. pos quam de naba

thgis multa locutus est ait.His proxima est soclicissima sabcorum terra que maxima natio est. apud hos thus et myrrha et cynamomumnas itur .unde quando inuenitur per sin literam scriptum transtertur arabia ut psalmo lxii Et dabitur ei de auro arabie. Item eodem paulo superius .Reges arabum et faba dona adducent. ubi utrac uocabula in eodem uersiculo reperies Solent igitur in hoc uocabulo facile de γuiare quandoc improuidi non intuentes orthographiam.quod arbitror non data opera Hieronymo nostro contigisse, cum in libro he braicarum questionum exponit supra allegatum textum Genesis.x.

Filia Chus Saba et Hevila.subiungendo sic. Saba a quo fabri de qui bus Virgilius.Solis est thurea uirga fabeis haec ille Mox enim subsequenti expositione uersiculi.Filia Raema Saba et Dadan redit in uia.

358쪽

LIBER

et ostendit diuersitatem samecheis literarum in eisdem uocabulis, quod tu nota diligenter.sabes enim a saba per siniter scripta dicunt et no ab sthiopibus.quod clare indicat Stephanus byzantius in libro de urbibus et populis cum ait. , Saba ciuitas magna est et regio pemare rubruim,unde dicuntur et sabet populi et sabea regio.Suidas aut mare quidem erythrsum scribit esse ad snum persicum et Plinius libro .v. naturalis historis a.xi.docet arabiam ad mare rubru pertingere illam scilicet odoriferam et diuitem ac beaticognomine inclyta. Saba igit per sit arabia est thurisera .per samech aut ethiopica .ex quo perspicue intelligitur reginam Saba que ad audiendum Salomonem accesserat.iii .Regu.x.no fuisse sthiopissam sed regina foeticis arabis. Intricauit.perplexit.Nahum .i.Quia scut spins se inuicem cople fiuntur.Inde nomen intricatio.perplexio siue coplexus.Geta.xxij. Vidit*post terguariete inter vepres herentem cornibus hebraice sic legitur.Et leuauit Abraham oculos silos et uidit et ecce aries post deprehensus in perplexu cia cornibus suis .chaldaica translatio expressi arbustum dicens quod aries eratiun stus in arbusto cum cornibus sals.S potest fieri ci, densitas frondium inter se perplexa in modum coherentium veprium hoc modo dicatur transiimptiue unde transsatio nostra uertit sylvam .psalmo .lxxiiij.Quasi in sylva lignorum securibus.qd Hieronymus in psalterio de hebraicaueritate traduxit sic. In saltu lignorum secures.quamuis alia exponant.In perplexi s utecti secures.similiter exponunt quod legimus Iob.ini3.Super aceruum petrarum radices eius densabuntur sic Super sontem seu scaturiginem radices eius frondestent, idest seondibus perplexabuntur seu intricabunt et si hoc modo reperies aliquando per sin loco samech scriptu. idem significat scilicet seondes perplexas et intricatas.' ad Tulit.portauit threnorum .v. Nos iniquitates eorum portauimus.et Isaig.xlvi.Ego portabo et elusile.liii Et dolores nostros ipse portauit.In alia forma Ecclesiastis.xin tibi nos legimus impinguabit

lorusta.alii uertunt.onerabitur dorsem seu facient portare lumbos. inde nomen onus.gestame.tertio Regum quinto Septuaginta milia

eorum qui onera portabant.

359쪽

&fecitndum Onhelum chaldeuhoc uerbum significat adorare.nam ipse in sua translatione sic solet interpretari.ut Gen. xim Et ipse progrediens adorauit pronus in terram septieS.

Appropriatu.propriu et peculiare.et accepta in sine cata paragogenhelitera significat idem peculiii appropriatii siueiprietas. Exodi .rix.Eritis naihi in peculiii de cunctis populiS .et.i Paralip.XaciX. De peculio meo aurum et argentum do in templum de mei.et signi/scatur hoc uocabulo quicquid militipsi Iprie reposui in thesaurum. et logici hebreorum appellant sic unum de quinc predicabilibus det nos dicimus proprium. Magistratus et prflatus.Nehemie.v.Et incregati optimates et macristratus.et insea eodem.Iuds quom et magistratus .et Isaie.xlii et adcruce magistratus quasi lutu.et dicitur saga sacerdos magnus seu summus pontifex.Inde berosus in libro deflorationum chaldaicarunt secundo sic scribit. Primi ita I dixerunt Ogygis acrorum pontificem Noham hec ibi. v d Clausit.Geri.xix.Clauserunt ostium .i Regum.i. Dominus

autem concluserat uuluam eius h de nome clausura .claustru clausio. set coclusio uel conclaue .lsale.xlii.Vt educeres de coclusione uinctu. 8. pluraliter generis foeminini.ys.xvir .Et claudicauerunt a semitibus suis.quod re Aius traductum fuit.'. Regum.xxij. Et contrahentur in angustiis suis .sed uerius sic.Et claudicabunt a uinculis suis est et aliud nomen quod significat siue carcerem seu collumbare aut collariu . Utranslatio nostra cauea interpretatur Ezechielis.xix.Et miserunt eum ni caueam. Inde dicitur id quod constringit aliquam rem et simul continet quasi clausura .Exodi.xxv. Facies in illi labium aureum per circuitum et ipsi labio coronam interrasilem altam quatuor digitis et super illam alteram coronam aureolam .Quod de uerbo ad uerbum sic ponitur .Facies in illi complexum siue marginem aureum circulariter. facias ei clausuram pugillarem hoc est ad mensuram pugni circulari ter et facias periphcriam seu continentiam auream ipsi clausere circulariter. Item aliud uerbum praue Levitici decimotertio Recludet eum sacerdos septem diebus.

360쪽

LIBER

Tradidit.Oetitero xxiii Non trades seruum dilo suo S . Semina.xxiii.Si tradent me uiri helle.&hoc significatu quodamodo assimilat superiori .unde sepius omiscue transfert. sicut.i.Regd.xxvi Co, clusit deus inimichi tuta hodie 1 manus tuas.qd alii interptant tradidit.

1dest secundu Suida auius e probatu igne ac purissimu. ego uocabulii illud grecos putare ab insula Ophir denominasse ut Lipra in dieito ne ophiros edimus .sic legit Iob.xxxvi j.nodabit aurit obryzui ea.

Instrumentu bellicii quod spatham si amea mucrone seu gladium appellant.ps xxxv.ETinde Danae et coclude aduersus eos qui , persequunt me. ld hebreom aliqui, minus docto sic legunt. Arma capesse lanceam et spatham in occursiim persecutoue meorum.

d iriber seu impetuosa pluuia trassatio lara frigus traduxit. Prouerbioim xxvij Te stiperstillatia in die frigoris qd hebre se legunt.Impluuium assiduuin die impetuosi imbris. rtasse a claudedo quia impetuosis imber recludit homines in domibus ne pacientur. Lignum quo pedes uinetorum continentur cam ligaturam transsatio nostra neruum uertit.Iob.xii3 Posuisti in neruo pede meti. Linteum sindon .Prouerbiorum .Xxxi.Sindonem secit et uen didit.& pluraliter Iudicii decimoquarto. Triginta sindones et totidetunicas .nos uulgo camisiastineas dicimus. irectio. ordo siue ordinatio Iob decimo. Et nullus ordo Febraice sic.&non ordines.sede gradus ordinati ad modum cochlegad introitum domus uel uestibulum accepta per prothesin mem litera et in fine paragoge.translatio nostra posticum uertit Iudicum .iii. Per posticum egressus est Eliud. est quando transnutatur samech in schin consonantem .uis pein aliis quo p. Rotundum et politum ut splendeat.quod transsatio nostra Vertit tornatile.Canticorum.vit Umbilicus tuus crater tornatilis .im εῖ