장음표시 사용
431쪽
scat palatium seu domum regiam sue dominicam,quam spe templunominauit antiquitas.nam prisci hebrgorum magistri palatium uocauerunt sannas unde rabi Gersen in comentariis super Danielem uerbo allegate authoritatis super montem inclytum dicit , ibi suerit edificata domus sanctuar' idest templum quapropter sensus erit antichristus inter duo maria figet tabernacula sua pro templis in
In Liberauit.absiluit.Iob.xxxiii. Libera eum ut non descendat in corruptione.rabi Salomo scribit quod litera ain hic stet pro leph. quod posset prole comutari,quapropter idesgnificabit qdm inde quo superius locuti sumus caue autem quoniam non est simile illi quod legitur Prouer.iii j.Fuge ab ea nec transeas per illam,istic enim ea dictio per res scribitur et no perdalem quamuis errore imprestarum in aliquibus libris perdaleth scriptum inueniatur. Truncus mutilus Levitici .i Caput et cuneta qui adherent. hebraice sic.Caput et truncum super ligna. Os oris .Exodi.ui3 Quis secit os homini.et trasumptiue dicimus uno ore laudabant filium idest omniu consensu laudabat filius.et no/ra quando per continuitatem construebonis regit casum, tunc hemutat in iod.ut Iosue ix.Et os diai non interrogauerunt unde manifestum est , in allegato Exodi uersiculo non debet scribi hominis ut regatur a nomine os,sed homini in dativo ut regatur a uerbo secit simi/liter legitur peri sine he quando iod primam persenam significat quod patet insea in arte grammatica.ut psalmo xlix Os meum loquetur sapientias.et quando' mutatur he in aleph. Hic.in hoc loco.Isais.xxi j. Quid tibi hic aut quis tibi hic. Id Hestauit uacillavit Habaciih.i .Propter hoc lacerata est lex rectius sic.Hsret seu uacillat lex.quam dictione translatio nostra circi, loquitur ambagibus no multum aptis.Ge5.xlv.Iacob quasi de graui somno euigilans tamen non credebat eis. qd re te uerbia e uerbo sielegi deberet.et vacillauit seu hssitauit cor eius quoniatio aedebat eis.
432쪽
AMauit aspirauit.Canticorum fecitndo.Donec aspiret dies et eiusdem libri capitulo quarto. Perfla hortum meum. eo nomine vocantur fauillistissumigiorum fornacis fabri frari, ut Exodi ix.Tollite plenas manus cineris de camino. Inde aliud uerbum .ps alimo.xii. Fiducialiter agam in eo.quod hebraice legiturespirabit in eo .no a spe sed astatu ac spiritu. E Laqueus psalmo cxxiiii Delaqueo uenantium laqueus contritus est.&plurali psalmo undecimo Pluet super peccatores laqueos. sed mihi uidetur conuenientius exponi debere de carbonibus eo lsequitur ignis et sulphur S c. nam significat carbonem. ut Isaie.liin Fabrum sufflantem in igne prunas seu carbones et ideo hac dictionem huc locavi. Aes percussum in modum bractearum.quas transsatio nostra taminas appellat. Numeri.xvi. Producat ea in laminas Exodi
I d Libya secundum Hieronymum in libro hebraicarum qiismonum.leremie.xlvi Fortes sthiopis et libie. L Fucus quo mulieres ornant oculos.quod transsatronostra stis,hium appellat. forsitan compositum ex herba stibe quam Dioscoriγdes in libro de sylva medicinali tertio scripsit oculis auferre rubedine. quarto Regum nono .Depinxit oculos suos stibio . et Ieremis quarto. Et pinxeris stibio oculos tuos .quandos transferunt gemma et attini esse carbunculum. Faba .Ezechielis quarto .Et sabam et lentem. Q Attonitus fuit.hssitauit.dubitauit .ps.lxxxvii j. Exaltatus aut humiliatus sum et coturbatus.ω Hiero.sc.Portaui furore tuu et cotur halussum .reetius sic. Tuli terrore tuu et attonitus hesito seu dubito. Inde particula pen .ne sorte.Isais. vh.Ne forte uisitetur contra eam. N est particula dubitativa.
Ym Dis ipauit disipersit diuisit.Gen.xi. Antequa diuidamur in uni yersas terras .et Zacharis.Hq.Et dis ergent oue gregis et quado geminattiade.ut Habacuh.ir, Et cotriti sunt monte, culi idest diuisii sinat.& ssumit alias quo passiones.
433쪽
'M SOTeiasio etsi gultus cordis.i Regum.xxv. O erit tibi hoc
in singultum. Inde nutatio et membrorum dissolutio.Nahum .ii .Et dissolutio geniculorum. v d Traduxit. eduxit.hausit.Prouerbiorum.xviil .Et hauriet iocinaditatem a domino .idest traducet uoluntatem a deo. Cecidit.Inde uerbum transtiuum quod est caderescit .irritusΓ dissoluit.dissipauit us.xxxiii. Dominus dissipisconsilia gentiu. vel secundum Hieronymidi sistoluit consilia.Gen xvii. Qilii paetum
meum irritum iacit.et malia forma geminata res litera inuenitur pS.
Diuin ηd nos legimus.Tu confirmasti in uirtute tua mare. 1 rectius vertit Hieronymus.Tu dissipasti Inuenitur quoin duplicare scipiam di stionem 'n' ita ob xvi Ego ille quondam opulentus repente contrivissum.rectius de uerbo ad uerbum sic opulentus se ethegit seu dissipauit me siue oppressit me.nasicat torcillar.Isais.lxiii.Torcular calcaui solus. 'rum sors Ester iii.Missa est sors in urnam quiquidem sors dice/ tur ur non urna.quod postea textus aperte dicit.Et misit phur dnostra linguauertitur in sortem.et sequitur Ex illo tempore dies smappellati sunt purim idest sor .eo pG.I. sorSin urna misi afuerit.
'ri Increuit.abundauit.diffusum est.Habacu primo. Et dissilia in
dentur equites eius.& Malachis quarto.pro eo quod translatio nostra tenet. Et salietis sicut uitulus de armento . hebre restius legunt sic Et crescetis sicut uitilli ad prssepe. putant ab hoc uerbo nota lina tum esse maximum fluviorum phison. qui Hieronymo teste in libronus stionum hebraicarum ganges putatur propter increm tu texundantiam.Ineum enim iit Plinius notat natin alis historis libro uuinto fluere dicuntur undeviginti amnes.sed rabi Salomon scribat ouod si Nilus.saepius enim inundat serme totam aegyptum potiali
md sole in cancro existente.qui prius Melo dicebat.ut scripsi Seneca de situ Indiae.et est unus ex maioribus totius orbis.cuius ortus erat.
434쪽
Ut Lucanus in libro .X. Arcanum natura caput non prodidit ulli.Nec licuit populis paruum te Nile uidere. τ' in Cardo osti).iij.Reg.vq.Et cardines ostiora domus Interioris. Conualuit sortificatus est et roboratus.Gen.Ylix.Et dissoluta sunt uincula brachiorum et manuu eius. rabi Salomon uidetur hanc sententiam exponere uelle exsequeti uocabulo quod auru significat. viscuitelligatur .Et deaurabunt brachia manuti tuarum de manibus fortis Iacob.1desta domino qui est sortis hoc est deus Iacob. ali auteut rabi Dauid imbi legunt sic.Et sortificabunt brachia manuuiuatu. sic.ij.Regum .vi.Subsilientem atq; cantantem coram domino .rectius viriliter ac sortiter agentem et salientem coram domino. In Aurum obrietum optime purgatu.ps.xxi. Potasti in capite eius coronam de lapide preciose quod rectius multo Hiero sic. Pones in capite eius coronam de obriZO.&.isj.Regum .X. Et vestiuit eum auro fulvo nimis .idest auro aureo,hoc est purgatissimo scilicet mammi aγloris.ut alludat stiperiori uocabulo .et hic prsponit menaliter appensilis.sed eius loco n* preponit leph in eodesignificato.ut Danielis X.Et renes eius accincti auro obrieto. Disipersit.dissipauit.prodegit.ps.lin. . Quonia deus dissipauitost eorum.et Ieremie.l.Grex dispersus Israel.&Ps.cxl1. dissipata sunt ossia nostra secus infernum. Timuit formidavit pauit.territus est. Isiis. xiii.Conterriti sunt inston peccatores.et PS .Xlin. Illic trepidaverunt timore. sequens dimidius uersculus secundum prisca uolumina obeli co consediedus est.scetiam superiores in eodemps.uersius tres ab eo qui incipit. Seγpukhrum patens.uso ad eum qui desinit ante oculos eorum .no inuenititur illic in hebraico .nec etiam in greco apud idoneos quare miror Nicolaum de lyraeum locum es comentatum.laudo maciis Rurγgensem qui no ita persanctorie transit.sed eius note meminit in additionibus suis aureis at* preciosis & Hiero in psiasterio de hebraicaveritate etiam eosdem non posuit.Item Oses.lii. Et pavebunt ad do/minum et ad bonum eius.Inde nometimor. pauor stupor. formido.
435쪽
terror Gen.xxxin timor Ishac stiisset mihi.S Iob.w. Sonitus terroris semo in auribus illius. inumeri pluralis est nominis immediate orecedentis. Item nomen aliud malia forma precedente mem litera. Prouerbiord.XXuth Beatus homo qui semper est pauidus. Fn Testiculus.Iob.xl.Nerui testiculorum eius perpleXIiunt. Princeps.dux.Nehemie.v.Annonas quiducibus debebant non comedimus .pro eo quod rectius hebre legunt panem principis no comedi et quamuis hoc uocabulum sit masculinu et he finalis alpi/ratio non significet termination em foeminini generis.tamen declinat secundum formam foemininorv.ut in eodem loco duce aute primi. vhi adiectivum terminatur in masculino genere scribitur aute prima sellaba per spe ol .sed cum in continuitate construetionis regit post legenitivit,iuizscribit per patha Haggsi.i. Filium Saalthiel duce Iuda. 8 qii finalis aspiratio aufere sequente inomine subluctivo affixo. n Festinauit.uagatus est celeriter. cito succensuit.animosus fuit.
Sophonte.iii. ubi nos legimus. Prophete eius uesani. hebrs habent. orosete eius festinant.lxx.ab animositate et iracundo spiritu transtuleγrunt frece Qvευμ ατο φορο idest sunt serentes spiriti1.sed aliter at pro inius accedit nostra transsatio Iudicum .ix. Qui condiixit sibi inter eos viros inopesides uacuos et uagos idest leues qui possunt scstinare.et Genesis.xlix.Est istis es sicut aqua. pro festinanter eluctatus sicut aqua non augeberis. don Carbo. pruna.Prouerbiorv. vi.Sicut carbone a prunas Nil naadionem .et Isais.xliiij.Inprunis et in malleis sermauit illud. Fouea.q.Regum.wiq.Et proiecerunt eum in saltu in fovea orandem.declinat in masculino etpluraliter sc.ii Regsi.x via. Forsitan nunc latitat in Budis aut in unoquo uoluerit loco .et Levitici.xiij. Eoo, in fossa sit in superficie uel per totum lepra .reetius .humiliata et di minuta sit.unde eo uocabulo utuntur magistri hebreorum cum per modum adagridicere uolunt.ne quid minus in quid nimis.
in apis preciosusque nostra translatio topazion nominat. Exo xxviii In primo uersu erit lapis sardius et topazius. 5 quia signi
436쪽
scat lapidem tu ridem,ideo variant interpretes et expostores scripturarum .alil enim passuum uolunt esse a colore uiridi nominatum. S fortasse non absurde,eoquod quoddam genus topazii pras ide discut.alii inaragdum que et ipsa uiridis es .et authore Iuba maragdus illa est acriter uiridis que apud sthiopas nascit,&a Plinio laudata sci 1hitur .unde illud Iob.xxv113.NO adequabitur ei topazius de thiopia . ego putarem rectius exponi de smaragdo quam topazio scripsit enirab Ionas qui linguam quoin arabicam calluit,quod lapis iste quem presens uocabulum significat arabice nominetur sinerad. en Dimisit. emisit. leclinauit.secessit.i.Regum.xix. Et declinauit
David a facie Saul .ubi legitur neutraliter .sed active ponitur.Ii Para/lippomenon .Xxii j.Siquidem Ioiada pontifex non dimiserat abire turmas.significat etiam aperire.ut Prouerbioru xvii j. Qui dimittit aqua caput citiurgiorum .ides qui aperit aquam scilicet retentam .s manifestius legitur Exod1.xxxiiii Ome quod aperit Uuluam meum erit.&ibi scribitur sex punctois .ia in genere foeminino Numeri.viij. Pro pr1mogenitisque aperiunt Omnem uuluam .et derivatur a superiore si gnificato,eoquod primogenitum me Primum emittitur et erumpite matrice.Inde dicuntur prominente sculpture quod uel emittatur vel aperiant se.ut legitur tertio Regum sexto Et staturas ualde miγDentes.quod paulo stuperiuStraducitur. S picturas uarias quasi prominentes de pariete et egredietes Ecce ab utros significato est interpretatus author quisquis fuerit.
χαψn malleus grandis et ponderosus Ieremie.xxiij. Et quasi mal/
seus conterens petram.S Isa .Xli .Faber rarius percutiens malleo. Destruetio seu ruina. Prouerbioru.xxiiii Et ruinam utrius quis nouit.&Iob.xxxi. Si auisiis sum ad ruinam eius qui me oderat. d' Pinguedo aruina.Iob.xv. Et de lateribus eius arvina depedet. Eliquvit.egressum.elapsum eluctatum est .redudauit.exiuit. Ezechielis.xlvii .Et ecce aqus redudantes a latere dextero. Indeleticula.i.Regu.x.Tulit aut Samuel lenticula olei ila ex ea liquit oleu.
437쪽
ad Fecit debitum egit quod iustum est.ius dixit executus est iisticiam .iudicauit.i .Regum .h.pro eo quod nos legimus. Si peccauerit vir in uirum placari ei potest deus.si aute in deum peccauerit uir quis orabit pro eo .ibi hebraici sermonis docti sic interpretantur.Si peccaγuerit uir erga uirum iudicabit eum iudex.si autem erga dominu peccauerit uir quis constituet iudex ei.et hic memento quod te silpra docui elohim significare etiam iudicem. sed tetragramaton solum deum .uthsclatius determinat rabi Moyses gyptius libri primi perplexorum capite secundo.qus faciunt ad intelligentiam silpra citati propheis eliversiis.prima enim idest nostra translatio non concordat cuin sancto Iacobo qui ait.Infirmat quis in uobis inducat prssbyteros ecclesis S orent stipe eum,et oratio fidei salvabit infirmu et si in peccatis sit re/mittentur ei .crgo qui peccauerit contra dedis aliquos habere potest qui orent pro eo,et ex ea Oratione remittetur ei peccata. Item legiturbs.cvi.secundum nostra tractatione.Stetit phinees et placauit et cessauit quassatio.ubi certum est quod Phinees nulla oratioe ad deuisus est,sed sibia iusticis executione. sicut scribitur umeri .XXv.quareno potest hoc uerbum adoratione et sepplicationis placatione trafferri. sed ad iudici rigorem et exemtione iusticis sicut etiam Ionathas chaldsus in supra memorato uersi qui ponitur i.Regia r . expressc approbat.Inde nomen Iob.xxxi .hoc enim nephas est et iniquitas maxima. rectius sic.hec est inlatas rigorose iudicada.accipit jiod cata epenthesin .significat aute huius remodi uerbia in sarma colligationis hithpael etiam orare et rogare.Genesis .m.Et orabit pro te quia propheta est. 8c insta.Orante autem Abraham sanauit deus Abimelech. Inde no/men oratio. ut in titulo psalmi nonagesimi oratio Moysi hominis dei.& quarto Regum uicesimo Audivi orationem tuam Masiperiore significato deducitur.qui enim deum oratis petit ut cum iudicetse conidum misericordiam sitam, et non respiciat ad multitudinem malorum quae fecit.: n Ignotum occultum. absconditum .arcanum fuit.Ocut .XUij. Si dissicile et ambiguum apud te iudicium esse prospexeris.quod Onhelus secundum aliquos libros sic transtulit haldaice.Cum liquidanda siue exponenda fuerit abste res aliqua.sed in hebrsoru libri rata
438쪽
tionem chaldaicam melius sic habent.Cum occultabitur seu operta a te suerit res aliqua.& sic rabi Salomon exponit uersiculum illii Oeuγteronomii. X.Mandatu hoc quod ego precipio tibi hodie no supra te es .magis proprie ita uerbum e uerbo quoniam preceptum illud
qd ego pcipio tibi hodie non occultatu ne 'pertu est a te.ubi ponit Prssens uerbu.Inde dictus estis citius nomen non prosertur 'astid1dest ille talis uel illa talis.uel aliquis nobis notus .uel quida. Ruth .iiij. Sede hic uocans eum nominestio.quod corrupte legit sceni ueritaS habet.Sede hic aliquis uiduus.quasi diueret.sede huc homo viduate. 8. retinet hoc uocabulum eandem significatione quam apud recos habet Alya desi quidam .scilicet cuius nomen proferre nolo quam dietionem quavis alii putant declinabile dicentes in nominativo, silvoc 7 ego tame apud Philos ratu de uita Apollon' libro .sti inuenio ο silvα8. in euagelio Matthei capite xxvi. Ite in ciuitate ad quenda το δεε ab arcano etiam et ignoto derivatur id uocabulum quod sequitur.
cien s mirabilia .ides faciens mira lum.&pluraliter threnorum prisemo.Deposita est: uehementer.Rectius sic.Et paruisecit miracula.S in eminino .ut psalmo. ix.Mirabilia test imonia tua &Isaic.ix.Et uocabitur nomen eius admirabilis pro miraculosas set mirificus ut heedarius in capitione nostros:ripsimus.Inde uerbum transitiuum psalmo.xvii. Mirifica misericordias tuas ubi in quibusda libris hebraicis mutatur aleph in hepotisssimum in nuper impressiis. quamuis in ueteribus quibusdam membranis habeam per aleph scriptum, tamen posssideo alterum etiam antiquisssimum uolumen pergamenum in quo pertie aspiratione finalem loco aleph inuenitur.5 psalmo.xxxi. Quoniam mirificauit misericordiam suam mihi. huic etiam nominε preponitur nun .psalmo .cU. Mementote mirabilium eius.prsponitur ei etiam quandoc mem.ut Iob XXXuri Magnas et persectas scientias. Nasuperiore uocabulo dicitur illud quod legitur Numeri sexto Cafecerint votum ut sanetificentur et se uoluerint domino consecrare quod uerbum e uerbo sic transmertur. Vir sue mulier cum se occoelia uerit.segregauerit.set absconderit ad uouendum uotum nazarei siue monachi.et sic more silperioris uocabuli significat segregationem. 6
439쪽
: In Dilusit partitus est.Gen.x Eoqd in diebus uis uii a sit terra.
Inde riui partiti et diuisioes aquaim,quas iara trassatio flume appellat. s.lxv.Flume de replatu si aquis sed Hiero .magis yprie.Riuus dei plenus aqua.et scribit sex detis .ctpsrys .i .et erit tan 'ignit plantatu secus decursus aquam.Hiero .sic.iuxta riuulos aquaru et in alia sorma Iob.xx.Non uideat riuulos fluminis torrentis mellis et butyri. et n Cocubina uxor.Geri xxxv. Et dormiuit cumala cocubina pris sui.eipse in forma foeminina. ii Re.xx. Dece mulieres cocubinas Teda.qd nostra trastatio habena traduxit. Nahu .h.Ignec habene currus .sed doctiores per metathesin putat oriri a 'εῖ, .i. sex.qus figura in usu frequens est iudeis ut in arte grammatica. Separauit .segregauit.discriminauit. Exodi.viij I coqd nos leoimus .Facia mirabile in die illa terra essen. hebraica ueritas seli se uerbie uerbo Et separabo in die illa ipsam terra gosen si si populi mei stantis sup ea utro sit illic animal nocitiu vidisi i em supra qdcu significat mirabile tuc terminat inaleph .sic sis .iij. O eo id nos legimus no cosyderata orthographia.quonia mirificauit dias sanctu suu uel secundu Hiero. mirabile reddidit .ibi hcbraicaueritas habet. quonia segregauit diassetiit sibiipsi significat aut secudu fida maifestare. Dissecuit.fidit divisit.bipertitus est .dimidiauit .Prouer. 'ij. Donec tras Rgat sagitta iecur eius idest diuidat findat et Iob.xvi. conuulnerauit lumbos meoS.hebraicaueritas sic.dimidiauit renes meos.
Inde nomen senseagmen seu alicuius rei dinatatuis .Iudicum.ix. Et ecce una mulier fi agmen mois desuper deiiciens .et Canticoru .lin. Sicut fi agmen mali punici.idest sicut dimidium pomi cuius tractatio/nis paulo post oblitus est interpres eiusdem libri capite sexto cum ait. Sicut cortex mali punici.
Euasit falciatus est Ezechielis .vii. Et saluabutur qui stigerint
440쪽
euaserat.A in Abdia propheta legitur.nem stabis in exitibus ut interficias eos qui fugerit .lade uerbii transitiuu.ii Regu .XXq. Saluabis mea cotradictionibus,ppi mei .pro eo adicere debuit.Facies me euadere. alia significatio huius uerbi proxima isti est. ei 3cere. Mincere uel isse mittere. Abdie vi. Apprehedes et O salvabis rectius sic Apphedes et O eiicies .et sequit. et qs saluaueriS in gladiu dabo i .et si s eieceris. Fusum mulieris significat.1i .Regu.iii. Et tenes fusiim et cades gladio. et Prouer xxxi. Et digiti eius apprehederunt fusiam Significat etia comitatu seu prsfectura collegi alicuius comunitatis seu pagi sic legitur Nehemis.ih. Princeps uici Ierusale et infra Princeps medie partis uici Ierusalem .et insta .princeps pagi maspha .i .prs eius comi tatu huius uel huius loci.
Regula poderis .hoc est serria indicans squilibra que lingula siue amussis dicit.baig.xl. Et libravit in pondere moles .i.in regula. S sic capit in artibus,regula .similis Prouer.xvi. Pondus et sta thera udicia domini simi.Inde uerbii qd significat squilibrare poderare re gulare.iustificare .rediis care dirigere. Prouer.iiij. dirige semitas pedibus tuis et eiusde libri.v. Per semita viis no ambulat. hebrsi sic Semita uiuentii ne libraueris . na sequitur uagi sunt gressus eius et inuestiγgabiles.schate.xxvi.Rectus callis iusti ad ambulandum .hebrsi sic rectum incessum iusti ponderabis seu librabis
Quasstimes .horruit.tremuit. concus tum est. Iob.ix. Et colueius concutiuntur.idest tremunt. Inde nome tremor Isais.xxi pro eo quod nos legimus.Tenebrς stupefecerunt me .veritas hebra1ca legit sic.tremor terruit me.ubi interpres iterum sicut aliasi pe omia ad placitum suum inculcat etiam per totum serme contextum orationis. aliter et rectius Ezechielis .vr .Et operiet eos formido. Inuoluit.obuoluit.Michee.1.Puluere uos conspergite uerit
ias habet. Pulvere inuoluaris seu inuoluere.In erativo generis sceminini singularis numeri .similiter Ieremie.vi .Filia psi mei accingere cilicio et cospergere cinere.reetius scatellige.tu filia uoluere itinere. Nesorte Gen.xxvi. Neforte interficerent eum. et paulo insta ψαθ