장음표시 사용
151쪽
Quia autem ii, hac controuersia saepissime fit mentici causa principalis, instituenda est breuis quaestio circa ipsam
in AESTIO III. De causa principali
Ausam principalem definiunt aliqui
eam esse cuius actio in effectum est a Virtute vel nobiliori, vel que nobili ac est essectus instrumentalem vero cuius actio est a virtute ignobilior quam sit effectus Hanc deii estionem habes apud Suarium disp. 7. Metaoli seca. Σ. Ait autem Suarius conuenire hanc definitionem tam causis ni uocis quam aequi uocis Vniu'cis quia cum sint eiusdem speciei cum essectu, proculdubio sunt eiusdem etiEcbonis ac ille: ita ignis A cum igne B. ., qui uocis autem , quia quamuis causi essetius sint in diuersa specie, tamen non debet causa esse perfectionis minoris: immo,ait Suarius, causa a qui uoca est semper suo effectu pei sectiori . Deus est causa vi qui uoca creaturarum , α omnem perfectionem creaturarum excedit. Anima&Angelus sunt causae quiuo ic suorum aetitum,& sunt suis actibus persectiores, sic de caeteris . Huic inductioni addi posset ratio a priori: videlicet opor s
152쪽
operiet causam principalem continere Gis tam perfectionem effect iis ergo si causa principalis est aequivoca est perfectior effectu . Consequentia probatur: quia ut principalis continet perfectione cffectus, ut aequivoca habet perffectionem per quam dissimilatur essectu ; quod autem habet totam perfectionem alterius, iraeterea aliquam aliam, est perfectius altero ut paret ex terminis. Qui hanc definitionem admittunt con-sderantes causas & effectus ubi aequalitatem inueniunt vel maioritatem causae cum effectu causam principalem appellanti, ubi effectum perfectiorem causa, eausam aiunt instrumentalem ubi nihil in Lemunt in creatis aequale saltem effectui, ad Deu confugiunt, qui cum sit auctor natura , debet ibi adesse ubi deest causa secunda, sicuti. g. cantorum magister, deficiente aliquo ex cantoribus, suam ipse qualemcumque voce substituit, vel validius organum pulsat ut harmonia aliquo modo impleatur Deus autem habet hoc supra Magistrum cantorum, ut persectiori concursu suppleat imperfectioris desectu . Hoc posito aiunt ignem respectu ignis esse causam principalem calorem respectu caloris Caloretria vero respectu ignis esse causam instrumenis talem . Quid autem dicent de igne respectu caloris i principalem appellant calor ignis sunt due causae principales caloris , si
vocan instrumentalem contra est; quia
est calore perfectior fortasse dicent mea-
153쪽
Iorem& igne esse indiui ubiliter duas lauissas principales caloris producti, sicut v. g. ignis A&ignis B sunt duae causae principales guis C , quamuis inad quati fortasse dicent ignem non esse causam caloris nec principalem nec instruinentale immediate, sed principalem mediatam emae qui uocam,per hoc quod calore perfectior calorem essiciat immediate effectivum alterius caloris
Haec definitio causae principalis non placet, quia controuertitur inter Philosophos primς magnitudinis an in causa principali necesse fit tantumdem perfectionis haberi quantum in effectia D. Thomas . contra Gentes cap. 69. causam principalem animalium quae ex putrefactione gignutur, aiteta se corpus caeleste quia,inquit ille, est primualterans. Dicit autem animalia huiusmodi sum cienter refundi in viri item caelorurno, quia quamuis vivant tame imperfectissima sunt cum caetera animalia quorum larmae sunt perscctiores indigeant ad sui productionem agente v nluoco. Harc doctrina seu
potuis haec sententiam Thomae est mihi probabilis supra doctrinamin definitionem aliorum,& tamen dici nequit in corpore cilesti tantumdem perfectionis haberi quatum in imperfectissimo viventium; nam ut
ipse D. Thumas cum Augustino lapissime
asserit: viventia sunt ex toto genere perfectiora non viventibus; adeoque musca est sole perfectior quae in hae cum Sole contentione patromim habet ipsummetinuis
154쪽
gustinum, quem ipsa non terret, quia parua
est, sed animat quia animata est Hmcinaniter colendunt alii inuenire in nobilitate festium corporum copensatiuum vitae qua carent, ut posito esse causae principales praedictorum viventium alunt inque caelorum incorruptibilitate compesarepet sectionem viventis quae est in muribus
ranis,& muscis. Hoc autem non valere
patet ex dictis Addo falsam esse, ex dictis alibi caelorum incorruptibilitatem , nihil etiam valituram ad rem praesentem si ver a esset. Qui putant incorrupribilitatem principii influentis valere pro vita qua insignitur effectus, habent hanc in materia prima quae in quamlibet mimam materialem 1nRuit. Mitto aliique, in hac con rouersia asseri solent. Et dico causam principalem esse illam quae in suo ordine causandi habet rationem primi mouentisci iustrumentalem vero quae huic subordinatur, habetque rationem medii in causando Bonitas huius definitionis declaratur per ea quaedacta ut in Physica . ubi ex Philosopho definita est causa efficiens r Trimam unde motus Nomine autem efficientis intelligit ibi Philosophus eam causam, de qua dicitur si mispliciter quod agat, non autem ea qua titur causa ut medio seu virtute agendi idque siue illa causa producat substantiam si . bi similem,sive qualitatem tuta de igne ditur quod inflammet quod calcfa-oiri, quam uir non utrumque effictum per
155쪽
se , sed alter ut saltem per sua accidetvi , pr stet , quae propterea dicuntur eiusdem
Licet D obiter obseruare consonantiam seu harmoniam doctrinae peripateticae in agendo de causis. Docuit Aristoteles, in libris Physicorum , de materia prima , OCest de subiecto naturae, philosophandurria, est per analogiam ad materiam secundam quae est subiecto artis. De forma naturab per analogiam ad formam artificia hutia ubiq; philosophatus es , nunc de causa e ficiente per analogia ad artifices discurrit. Quemadmodum enim in artificia ibus non dicitur causa simpliciter arte iacti tota illa collect io instrumentorum quae immediatCinfluit in arte factum: sed artifex iis quam .u Isi onis fluat immediate; ita etiam in naturalibus non dicitur causa simpliciter Scsine a Llito, nisi ipsam et causa principalis quamuis non ipsa , sed strumenta ipsius effectum immediate producant. Insuper recte dicitur primum mouens id in quo sistit curriositas inuestigantis seriem concurrentium ad effectiam,puta in nuesti. gatione causarum concurrentium ad motu
lapidis sursum proiecti , non quiesces, si audias moueta lapidem sursum ab impetu in ipso recepto , sed ulterius inquires do. nec ad ahquem causam deuenias qΠ lapidi talem impulsum impresserit, cibi quiesces, Subi inuentes lapidem illum prole.ctum esse a Socrate, dices , sine ulteriori qui imone , causam talis motus simpliciter
156쪽
&sne addito elle Socratem Qui suprata causam principalem aliter definiebant, dicerent impulsum in lapide receptum , esse causam simpliciter ωcausam principalem
motus sursum , qua inuenirent in impetu non minorem perfectionem qui m in motu.
Similiteribi vides palatium magnifice assabre aedificatum, non quiesces si rogantiquis aedificauerit, nihil tibi assignetur praeter securesin malicos, immotis etiam in- nominatis, si audias palatiam hoc aedifica tum esse a Bonarota nihil ultra quiris Idem dic de alijs hujusmodi Nota autem nos in definitione causae principalis omnino praescindere ab hoc an plus, an minus, an tantum perfectionis contineat, quantum
et fictus qui ab ipsa procedit
uarita causa principalis nascentium ex pistri. NAsci aliqua adimalia ex putri appo ianunt hic ex innumeris obseruation bus Peripatetici quamuis post aliquas obseruationes hoc idem negetur a nonnullis. Nascuntur aute huiusmodi animalia adeo frequenter, ut se te nemo sit qui non obseruarit. Talia sunt Mures , Ranae, Arenae Muscae,Vermes4 alia id genus, quae quam uis aliquando propagentur per generationem ex similibus, at quaudo tamen ex mera cae crorum corporuiuaci actione oriun-
157쪽
tur. Immo tantum abest ut nulla genere nis tui hoc pacto, ut contra sere omnia genCretur hoc pacto. T utredint dixi Pater meus es tu, frater meus o soror mea vermibus
Quia tamen specialiter hoc apparet in ali quibus eorum propterea specialiter inqui. Titur causa principalis: is res in aliquare particulari exemplificetur quaeritur causa principalis murium aut ranarum , que ex putri nascuntur. Prima sententia est D. Thomae loco citato, ubi dicit caelestia corpora esse causam huiusmodi et lectuum . Haec sententia est Valae probabilis, praesercim si alte das ad id quod dicit Augustinus lib. i. de Trinitate . ubi de muribus&ranis aliisq; hum smodi, Quae a Magis Pharaonis vel aesti sunt vel visaesi fieri; queetit Augustinus an fuerint veri Mures, tera Ranar, an tantummodo apparenter. Conculditque post longum ratiocinium, fuisse veras ranas, veros mu-xes procreatos ope cacodaemonu seruientiublagis Pharaonis. Dicuntur autem cacode mones huiusmodi viventia procreare, per
hoc quod applice causas eorum effectivas
sub lectis dispositis hoc est applicando activa passi uis: qua ratione dictum est ita, Physica multa ex operibus consuetis fieri
per naturam, fieri quandoque per arier
omnium quippe rerum, qua corporaliter visibiliterque nascuntur, ait Augustinus occulta quaedam semina in ipsis corporeis mil-di huius es mentis latent. Haec autem seminaretum effectiva non
158쪽
aliter applicantur quam per notum loca- lem. Cum igitur corpora cauestia suis motibus haec inferiora mouea et recte dicu tuti hec ipsa semina ita congregare, M applicare subi estis, ut per vim sibi innatam gene rent illa viuemla , quorum sunt semina os quibus si addas influxum caelestium corporum, quae ut causae uniuersales influunt it omnia inferiora , habes unde dicas curru.D. Toma istorum viventium causam esse corpus caeleste. Secunda sententia est aliorum qui causam istorum viventium aiunt esse Intelliis gentiam. Intelligentia autem alia est creata, alia increata. Qui dicunt increat arta
hoc est Deum; ideo ad Deum confugiunt,
quianon inueniunt in ullo alio coucurrente ut causa particulari Perfectione citi tribuere possint vitam ille etia imperfecti iafimam, qua in huiusmodi viventibus agnoscunt. Aiunt enim quod quamuis in intelligentia creata reperiant rationem vitae tamen cum haec non influat in ranam aut uis rem aut alia huiusmodi per suam substantiam, sed tantum mouendo localiter ea quaeranas: mures immediate essiciunt,ne quesit illi tribuere ut causarianam genitam; sicut v .g. incendrum non tribuitur ut causae physicae,applicanti facem,sed fac ipsi rusus in causis applicatis per intelligentiam nona peritur praedicatum viventis , igitur alcibiquet enda est causa-Qui vero Intelligentiam creatai to causa predictorum agnoscunt;
ita Pliloophantur de Intel9gentia sicut phiis
159쪽
philosophati sumus de C lo; cui superaclis dunt, demandatam esse ab Intelligentia creata administrationem mundi inferioris. Intelligentus creatis,4 hoc etiam consonat doctrinae Augusti man ς. Si enina mali Π- gelii malis faueant,ita mouent lamma rCrum ut serpentes id genus alia procreet honi Angeli ut naturς consulat, qua amant, ita certis temporibus omnia mouent, ut Dis mina rerum suos effectus edant .Quia tameRngeli naturam administrant mouedo corpora celestia, immediatius huiusmodi esse inctus refundes in Celum,quam in Angelum adeoque D. Thomae sententiam praeferes huic secundi prςcipq cum etiamsi des moueri cςlos ab intrinseco, habeas eandem Tationem qua sint causa istorum effectuum. Tertia sententia est eorum qui dicunt ranarum de mutaum aliorum huiusmodi
causas esse ranam incommuni, mure incommuni c. seu ranam ut sic iurem
ut sic Haec sententia ut Platonica est, reie-dem rationem fore pro ranis muribns, quae pro quibuslibet ex j inferioribns omnium enim singularium causa sui deae apud Platonicos Dixi ut Platonica est: quia: ut nostra est vera est. Quomodo autem nostra fit, paucis edissero . Tenendum est buod ait Augustinus de seminibus reruvndecunque dispersis. Haet autem semina non sunt ea solum , que primordialiter in
Principio mundi prima causa undecunqueispersilia deguibus ait idem Augustinus li-
160쪽
De euasi principcli. II 3hro citato cap. 9 ista quippe primordialiter in quadam textura elementorum cuncta iam creata sunt, sed acceptis opportunitatibus prodeunt. Nam sicut marres grauidae sunt
sectibus, sic ipse mundus grauibus eIt causis
nascentium Ex his ultimis Augustini cr. his patet quid sentiat, ubi dicit iam creata esse primord aliter quae acceptis opportunitatibus prodeunt. Ea vocat primordiali- aer creatari quorum semina seu virules etifectivae iam sunt in natura Ea inquam semina, non sunt ea solum quae initio mud Deus dispersit, sed praeterea sunt&alia innumerabilia, quae ab infinitis animantibus vel similibus vel dissimilibus undecumq; iactantur, immixta excrementis quae ab ijsde profluunt , quod occasionem dedit quibusdam dicedi nihil simpliciter ex putredine nasci, cum nee in illo Pyro,nec in illo pomo gignatur vermis nisi aliqua bestiola ibidem insederit, cualiquo excremezo aliquid reliquerit , quod sit
se meo aut vermis, aut cuiuslibet asterius a.
ni malis in ipso nascentis, qu ab hoc ipsum non esset ex putred me nasci Crigi uir in
finite, particule ranarum , ut sum cxcrementitiae hinc inde spargatur; que neque soni huius aut illius muris aut ranae, sed omnium aut certe plurium recte dicitur rana in communi i hoc est neque hec neque illa determinate assignabilis a nobis, sed quaelibet de murium ianarum de aliorona
huiusmodi collectio esse causa ranarum murium ex putri nascentium,