장음표시 사용
301쪽
quod videlicet lumen dicitur communiter qualitas activa , non autem colora quo tamen laccies emit untur Ratio est , quia lumen alumine, non autem color a colore,
sed species coloris a calore est. Dicuntur autem huiusmodi species intentionales, quia lacinni obiectiam cuius sunt , praesens potentiis intentionaIibus Quamuis enim species obiecti undecunque fundantur, tamen funduntur in gratiam po-rentiae intentionalis puta Otcntiae visivae
quae per species undecunque emissas potest
undecunque obiectum percipere. Quaeri sanalia quam luminosa in se mutuo agant,li sint similia Ratio dubitandi est Praecipue circa ea quae grauia sunt aut leuia. Si manu sust meas pondus decem librarum4 eidem ponderi pondus etiam minus graue superimponas, puta nam aut alteram libram siue plumbi sue argenti,ssenties augeri impetum in manu supposita eamque intensius premi En plumbum decem librarum sua grauitate pressum deor sum ab alio pondere etiam minus graui
deorsum intensius permititur habens igitur de suo impulsum vi decem, recepit in eoisdem incrementum duorum aliorum graduum in quo videtur non solum simile agerem simile, sed minus in magis intenis Ad hanc experientiam varii varie. Alii dicunt ex utroque corpore manu superpo suo fieri unam molem a qua in diuisibiliter procedit locu 3 impe ins manum premens I
302쪽
sicut v. g. duo equi trahentes currum sunt unum agens totale a quo indivisibilitet procedit impetus tractivus currus: nec ob
sat quod ex istis corporibus aliud sit plum-hum, aliud argentati , aut quidlibet aliud plura enim etiam diuersa specie, nam molem constituunt sicut si curru equum
asinum admoueres, non propter non etisentinum rotale tractivum.
Alii pondus subiectum concedunt imis selli a superposito, sed aiunt id accidere
per actionem aequivocam. Aiunt enim grauitatem innata qua corpus deorsum impellitur non esse eiusdem rationis cum m. petu acceclo ab extrinseco , consequen- re non dari actionem similis in simile, etiamsi pondus subctum a superposito impellatur.
Ali denique concedunt actionem similis in simili in casu posito. Haec ultima sententia est valde probabilis Ratio est a fine huiusmodi impulsuum , quorum est ferre
corporarambus insunt ad locum ipsis debitum, aut si non serre,ostem niti viserant Hinc huiusmodi qualitates non dissunduturin splinam sed per unam lineam premunt, quodlibet autem corpus impediat motum seu lationem sursum quidem in leuibus Ueorsum autem in grauibus , neutris imis pedit nisum ecum igitur etiam per obicem Nirantur euadere, non est eur obicem ipsummo impellant. Diuersitas autem inter impetum innatum &impresum versus eande ineam, non videtur necessaria. Aduer-
303쪽
. De Antiperistas. rs Aduerte autem quod sicut minus graue
impellit magis graue, ita etiam in luminoia si, de quibus supra, minus luminosum agit in magis nam minus luminosum trans magis luminosum apparet, ut experientia conis fiat. Cur autem his etiam minus ten. sum agat in magis, habes rationem eandem quam attulimus pro actione similis in sit mile .
Actioneper antiperistasim. PE antiperistasim idem agere in seipsum etiam actione uni voca fuere qui existimarent. Et autem anti peristasis, quantum ad nomen attinet , circumObsistentia contrari j; puta cum vel calido circumfudisditur frigidum, vel frigido calidum, Contingit autem ut dum una qualitas a sua Centraria cirgu modii detur, ipsa euadat intcnsior. Hinc putei, cripta hyeme sunt
calidores aestate vero frigidiores . Nedue enim hac in re audiendi sunt, qui hanc , lacaloris, trigoris intensionem negant,reiicientes omnia in fallaciam sensuum . iunt enim puteales aquas aestate frigidores apparere, quia calidiori gutture hauriuntur, hyemo vero calidores, quia frigidiori . Certum est dispositionem organi multum facere ad hunc, vel illa sensationem: effectus au tem quos antiperistasi tribuimur saluar yelle per puram apparentiam, sensuumque
304쪽
discussione controuersiae ibi instituendae
Ita pugnati, praedicta sententia. Primo quia species tentionales caloris non sunt contra mae frigori , igitur non debent repercuti e frigore tamquam a contrario. Probatur antec quia quamuis al-humin nigrum sint inter se contraria species tamen a ibi non sunt contra maei gro nec e conuerso Immo per idem meditan pro pagantur Sc in eadem potentia vi siue recipiun ur . at hoc quia omnis videns
simul videt album,4 grum: memorans albi simul meminit nigra , cui Me non it simul calidi se tui . Ratio a prior est: quia species intentionales o sunt
aptae generare aut corrumpere conseisqtienter non habent m se Mitra Detat παιil tam , quae in qua inacibus quarum sunt
species o Hinc impugnatur secundo eadem senteniatia . Nam species mi es t malas qualitatis noti sunt eiusdem qui, litatis productivae
ergo etiamsi reuerberentur versus princiis Priim a quo exeunt, non propterea producent in ipso nouam qualuatem . Ratio est quia species inlen in tales non sunt in nais tura ut assimilent potentiam in quam immittuntur simili tu line reali cum re a qua emittuntur; sed solum ut assimilent illam similitudinem intentionaIi. Puta species Peistra emissae ad oculum Pauli non sunt in oculo ut constituant oculum realiter, sed solum ut conliuuant intentionaliter similem Petros
305쪽
Alte a sententia est Toleti primo de
Gener c. 7 qu. I . Docet hic unum contrarium in praesentia alterius non diffundere suam actionem extra se , sed illam in se conuertere , plusque de prae habita qualitate producere , ut ab eodem melius se defendat.
Haec sententia pugnat cum pricipi j quae supra posuimus ex Philosopho Contrarietas est ratio agendi non seipsum, sed in contrarium de facto etiam in antiperistas qualitas agit contra contrarium ci cum obsidens quantum potest. Per hoc quod calidum a frigido circumuen intur, non ginu adit sibi ipsi contrarium, & consequenter non habet rationem agendi secudum qualitatem, secundum quam ratio agendi est
Praeterea causa productiva nouae qualitatis per conuersionem actioni scin ipsum aageus, vel est ipsam et substantia vel qualitas in substantia praeexistens , neutrum dici potest; ergo modus hic explicandi increis mentum qualitatis in antiperistasi non subis sistit Maior est certa min. probatur quia qualitas quae intenditur in substantia peranti peristasim faede est contratia ipsi subis stantiae rabsurdum est autem imaginari subis stantiam, ut melius se defendat a contrario plus producere in se de qualitate sibi
noxia. Puta terrae aquae noxius est calor,
frigus vero propitium , constat autem ad circum obsistentiam frigidi quam tepesce- rediterram Hieme enim lutei uripta:
306쪽
piar aliaq; loca subterranea contepescuntuNequit igitur tribui substantiae ut defendenti se a suo contrario
Praeterea substantia aquae nec in se , nec in alio est productiva celoris , igitur nequit ab alio in seibsam conuertere actione II productitiam caloris. Iterius substantia non agit inextrinsecum per seipsam, ergo non conuertit in se actionem , qua aggret
Quod sit dicas substantiam non per seip. sam sed per qualitatem a sedistinctam agere in seipsam, contra est primo quia qualitas huiusmodi est degenere contrariorum a contrarietate habens rationem agen-dῖ, Secundo inuri qualitas arve quam circum obsideretur a contraria non intendebat se ipsam in suo subiecto , cx illa ratione quam alibi attulimus ex Philosopho quod videbcet seipsum actione corruptiua moueat nihil ergo neque quando circum- obsidetur a contrario . Contra trium enim plerumque amicum est illi substantia , in qua per sui circumsistenciam oppositam qualitatem intendito puta frigus est amicum aquae&teram, tamen per circumsistentiam ipsius is quain terra reposcit. Denique qualitas in subiecto est virtus agendi non ad intra , sed ad extra ut saepe dictum ex quod autem ad praesenti arma sui contrari euadat activa etiam aduersus proprium subiectii est omnino improbabile , cum potius praesentia contra m illam aduersus contrarium ipsum existinui leta Ve-
307쪽
Vera igitur ratio S causa iniensionis peranti per stas , est confluxu Scorpusculo ruuCa qualitate praeditorum, quae dicisti intendi. Puta aqua putealis hyeme incalescit per
congregationer corpula lorum qu prius effvebant ex aquari lan vero a fragio Ciris cum obsistcnte coguntur in ea dom manere. Hac corpuscula patent ad oculum , adcosunt copios . Dum enim aquam e puteoliat stam aeri tepidior exponis , eleuantur ex aquam tam copla , ut aqua videatur fumare . Hoc quod Olc ex aquari patet intiam in terra , quae astate protonde effossai π mittit eos halitus , quo entea conti Deinhat' quibus rota lacri incaluit maec CXplicatio est iam communis, habentib' oculos dubita. In stagnis , lacubus , fu-uli, tota nosse tox umerabius halitus continentur aritilbus aqua in Calescunt, qui aere te pscente stat in uolant. Hinc melius cst iri ad balneum ante exortum Oh squam Orio iam Sol prope mediam nocterruiquam statam ab occasu Solis nisi Sol pie vchen rnter calefecerit aquam . Rario est: qu. halitus aquam inlepidantes tota nocte
continentur intra aquam ollari que calefaciunt, lique qlii vi Sotis sursum fuerunt eleuati Occidente Sole, paulatam in eandem equam recidunt, larnq; calefaciunt.
Huc doctrina ei Philosophi multis in
locis. Qtietat hic sectione prima probL 29. cur per autum mnia ac hiemem potius qua per aestatem febres ardentes oriantur . Et
ac spondet causam esse, qnoniam calor Pulsus
308쪽
sus a stigore introrsum se contrahit . Ibi etiam rationem reddit cur qui heme lauantur igida , minus deinde frigoris sentiant quam qiu calidae qui , inquit, calida poros aperit, corpuscuris calidioribus introrsum inclusis aditum pandit, quo autent: at vero per frigidam cutis spisset scit seu densatur adeoque cohibentur introrsum spiritus calidioris . Nec ullum unquam problema proponit in quo appareat anti peristasis, quin illud soluat per effluuium vel
congregationem corpusculorum. Hinc . Meteorum summa a capit. 2.aj quod frigidum aliquando quidem calefacit , sed non ut calidum . Calidum enim calefacit producendo calorem , frigiduinis vero quia congrcat dum circum obsistit Vbi aduerte per frigidum calefieri tamquam per applicativum agentis . Deum eis nim v. g. ad aere sese per hiemem constipante .corpuscula calida versus aquam de intra specus truduntur , praedita corpuscula aquam terram tepefacunt . Quod autem contrarium 1 contrario pellatur , constat infinitis experierit is,lgi Mar' per hoc quod spiritus inclusico blbiantur introrsum per hoc quod aliunde exclusi introrsum ineeti , hoc vel illud corpus fi magis tale . Ex hac doctrina rationem reddes cur tam faciles tam
periculos in frigidentur ij, qui post quatria
vehement i an quo exercitio, puta ludo pilae vc so is incalucrunt , exponunt se tigria ambienti. In ijs enim Pori aperti sunt, cequos
309쪽
quos patet exitus spiritibus calidioribus ζ ingressus frigidioribus
Dices: etiam in criptis aestate nix soluitur , quae hieme non est soluta : ergo falsum est criptas frigidioris esse aestate quam hieme. Res conces antec negando consequ. Nix soluitur in criptis si in j sit aditus ventis calidioribus, vel ptuniae vel si sint tam exigue prosunditatis, ut faciIe vinca ltur moles illa terra a calido circumfuso Caeterum frigidiores esse criptas aestare quam hyem negari nequit nisi ab eo, qui potest omnia negare,
De propinquitate agentis, passurin ARTICVLVS AE dethractis in distans A Gens increatum agere in distans tam
repugnat, quam repugnat non ess sub ipue An agens creatum agere possit in distans hic controuertitur . Agere autem in distans non est agere alipuid in remoto
quod hon agas in pryximo ut dictum est suprae sed agere in remoto, nihil agendo inproqimo, salium qimdac actionem inoremoto deseruat.
Non pauci in hanc opinionem venerunt
310쪽
vi crederem dari actionem in distanc, idque ob experimenta quaedam , quae sine hv. iusmodi actione vix videntur posse saluari Magnes agit in ferrum trahendo illud ad se, nihil agendo per medium Torpedo
piscis de quo Philosophus in hystoria Animal. Piscatoris manum stuperiacit,&4mmobilem reddit, ex hoc effectu torpe dinis nomen sortitur. Vetulae fixis oculis aspicientes puellulos, vel etiam agnos eos
dem fascinant, unde est illud Vescio quis teneros oculus mihi falcinat agnos Sanguis
hominis interfecti ad praesentiam interfectoris ebullit in cicatricibus Virga ucisa uel lanae inclinatur ad terram ibi , blita terrae visceribus metalla , vel fontium scaturignes latet Basiliscus etiam aspectum terficit. Praeterea non semel accidit ut egrotante parente , filius etiam distant aegio tet,in parente mortente, filius patiatur deliquuium Immo contingi aliquando ex gemellis fratribus procul a se inuicem distantibus dum alter casu&ab extrinseco grauiter aegrotaret, alterum etiam morbo affici. Meodem leueri altero conualescente. Huc etiafacit quod aiunt de nasis Tropear cfectis, dicunt enim nasum Tropeae, quae Calabriae Ciuitas est, refectum corrumpi, quando corrumpitur seu moritur homo, ex cuius carne praedictus nasus refectus cst Deniq; est experimentum satis commu