장음표시 사용
471쪽
i Disput I Quaesi. 2.ctum perfecti, adactum impersecti , videlicet operationem aliquam immanentem,
qua secundum debi: a sua det spositione nae existens operetur , siue talis operatio sit tendentia ad aliquam aliam persectionem, sue non. Hoc posito, cum vivere dicantur ab qua secundum quod operantur ex seipsis,&non quasi ab alijs mota , quanto perfectius comperi hoc alicui, tanto perfectius in eo vita inuenitur Sunt igitur aliqua quae ila operantur ex seipsis ut tamen determiis nationem ad agendum tam secundum formam, quae est principium intrinsecum agem di, quam secundum finem , qui est principuim agendi extrinsecum recipiant a natura , agunt enim solum secundum formatria, quae est ipsis indita natura δε per eam mouent sed ad finem a natura sibi etiam praestitutum . Huiusmodi sunt planta quae ideo dicuntur mouere se solum quantum ad executienem fotus, eo quod ex se nec formam acquirant per quam movemur,nec agendi finem sibi praestuuant. Sunt alia quae non solum secundum BGrnam sibi inditam a natura mouent se ad aliquid, sed etiam ad ipsam me formam a quirendam mouent seipsa, a qua deinde ad alias operationes mouentur. Haec vero ipsa sum in implici classe ulla videlicet in- relligunt m alia seniunt , Et ijs autem quae sentium, hoc est mouentur per formam acquisitam per sensum aba sunt adeo limitatae virtuis, ut non percipiant obiecta nisi
Per sensum iactu, adgoque non mouent se
472쪽
Tenta. α Persormam acquisitam, nisi motu dilata
tionis,&compressionis intra seipsa Huiusmodi sunt ostreae lalia fortasse imperfectiora , quae Sophita seu plantanimalia
nuncupantur . Alia vero virtutis minus I
mitatae percipiunt obiecta non solum personium tactus , sed etiam per aliquem alium, puta per visum , odoratum , audiistum: haec percipiunt obiecta non solum coniuncta, sed etiam distantiaci unde pet formas obiectorum apprehensas mouent se, non solum motu compressionis aut dilatationis intra se, sed etiam motu progresso nis, determinantia sed ad inquisitionem obiecti sibi conuenientis , vel ad rugam Oppo siti. Haec tamen quamuis moueant se,&ad formam praedictas&per formas praedictas, ad finem, non tamen pra: stituunt sibi finem, sed ad finem feruntur sibi a natura praesti
Uiuentia vero intellectitia mouent se, depcr formam a natura inditam M per fer-mam apprethensam &insuper praestituuntsbi finem, comparando cum ipso mudiari eadem ordinando ad ipsum . Haec persectius operantur a seipsis quam has tenus dicta adeoque perfectius vivunt. Quamuis autem intellectiva huiusmodi operentur ex seipsis, tamen sistendo in intellectu creato, non perfectissime operantur ex seipsis, quasi a nullo alio mota mouentur enim per formam ipsis inditam a creante& ad prima principia quibus nequeunt non assentiri, &ad sine uniuersalem, puta ad rationem boni a
473쪽
honi , quam nequeunt nolle; immo seςunduallQUOS, qua neque ut per omnes ingulos actus voluntatis non velle. Ille autem cuius natura est ipsum intelliger &cui id quod naturaliter habet non est determinalum
ab alio, est in sum mori perfectissimo gradu
vitae Isse autem est Deus. Haec habes fere ut iacent, apud D. Thomam quaest relata art. 34
Ex his animam seu animatum diuidunt in tria genera vegetatium, sensitiuum , inrellectivum Vegetatiuum est quod se ipsummouet dumtaxat secundum augmentum, decrementum. Huiusmodi sunt plantae, quq Neque sermam acquirunt appraehendendo cuius se moueanῖ, nec praestiuiunt sibi si nem sui motus Hoc intelligere de pure vegetatiuisci non enim repugnat idem simul esse&vegetatiuum& sensiuiuum Sennsiti- Uum mouet se, non solum ex vi mrmae sibi indita sed etiam nouas formas acqllisit ap-Praehendendo in pet formas huiusmodiam Due sed alias operatione . Puta lupus Per formam ouis quam appraehendit mouet se ad inquisitionem eiusdem contra vero ouis per formam tui appraehensam mouet se ad fugam eiusdem Sensitiuum, si intra rationem pure sensitivi se continet . non praestituit sibi finem adeoque in illum sertur non Drma Hera se se an a ura, ut dictum est in Physica, ubi de fine. Intellectiva non solum mouentur ad sinem sed ipsa etiam sibi finem prestituunt, comparando media cum ipso, eadem or-
474쪽
De Vita. 42 dinando ad ipsum. Hanc eadem animarum
in tria genera distributionem placet hie aliter ex D Thoma referre . Pro quo suppo- nondum est animata ex toto genere supergredi animata, hoc est esse ordinis excellentioris Hoco posito, diuersae ani suae disterunt inter se secundum qio operatio an iam diuersimode superat Operationem natur corpor 'deoque secundum quod esse animatorum superat esse in animatorum: operari enim consequitur adesse siue modus operandi sequitur modum essendi Huiusmodi autem operationes sunt in triplici differentia: nama: centa superant naturam corpCrea, ut neq indigeant organo corporeoar huiusmodi sunt operationes animae intellective. Aliae ita superant ut indigeant quidem organo tamquam instrumento, non tamen exerceantur per ualitatem corpoream : huiusmodi sunt operationes animae sensitiva haec enim quamuis indigeat organis corp2reis non tamen exercet suos aetas mediante corporea qualitate , sed med: ante specie intionali ipsius e puta anima equi exercet visionem per organum corporeum, videlicet per oculum , non tamen mediante colore corporeo, sed mediante specie intentionali coloris ob obictum immi Iam in eodem organo recepta Denique alis si unt, per Organum corporeum& mediante qualitate corporea huiusmo sunt operationes ani me vecetatiuae puta digest O , concoctio &aliae huiusmodi quae fiunt median te calore: supcrant tamen operationes naturae
475쪽
turae manimatq&ic hoc quod sint motus quibus vegetativa mouent seipsa. Ex hac triplici operationum differentia tripic enim arum genus guat D. Thomas prima parte quςst ar. i. Et post animaru genera, enumerat ibidem genera potentiarum , quς iuxta Plailosophum a. de Anima textu et . reducuntur ad quinque. Si Cenim habet Philosophus potentias autem dicimas vegetatiuum sensitivum. petiti-Πum,motiuum secundum qcuuntellectivum. Ex quibus deducit quatuor gradus animarorum. Nam aliqua solum vegetantur , huiusmodi sunt plantς, quς, ut ait S. Doctor habent pro obiecto solum corpus unitum animς, vel eiusdem corporis propagatione Per viam generationis.Quidquid enim operatur planta, operatur ut seipsam augmenor et,coz struetue, vel in indiuiduo, vel in specie aut uniendo sibi nouam pateriam per nutritionem, aut similem plantcm generando per se semen, Aliqua vero non solum vegetantur , sed etiam sentiunt huiusmndi sunt animalia . In ijs autem in quibus est sensus est etiam appetius unde appeti- riuum non constituit gradum diuersum a
Vcium quidem est in ipso sensititio, duos gradus distingui nam aliqua ita sentiunt Scappetunt, Iitcgredi nequeant ad distantia, adeoque nequeant appetere nisi coniuncta: cuiusmodi sunt Zophita, de quibus supra- aliqua vero ita senti uet&appetunt ut moueant se progressiue ad obiecta distantia ala
476쪽
sea petita huiusmodi sunt animalia peris sectiora. Est prς terea aliud gradus animatorum qui supra omnia tractenus dies a excellit , homo videlicet, qui est intellectilius;
quatuor igitur sunt gra his anima orum evegetatiuum , sensiti viam, progressi tum, intel. lectulum Muttismodi autem gradus ini sui uentibus se habent sicut numeri , hoc est italat secundus contineat primum te ussecundum&primum , quartus tertium secundum, & primum Lorimus alizem non cotineat secundum, nec secundus tertium, nec tertitis quartu gradus enim vegetatiui nullum alium gradum centinet,continetur autem a sensitiuo omne enim sensitatium est Vegetatium' gradus sensitivi, vegetatiui continetur in progressium; quia omne progressivum est stegetatiuum S: sensitiuumta. Vegetatiuum sensitiuum ito grcssivum in intellectivo de qlioli , hoe est in homine omnis enim homo est progressivus sensitivus: vegetativus, O agri posset hic cur in enumeratiori onepoten Varum non addiderit Philosophus volitium , sicut enim ad sensitiuum sequitur appetitiuum . ita etiam ad intellecti-chivum sequitur volitiuum . RespondeIur nomine appetiti ui potuisse intelligi usum etiam volitium Velle enim est formatissime appetere sicut autem appetitiuum non constituit peculiarem gradum,quia appetere consequitur ad sentire; ita volitiuuio eor:
stituit ullum gradum distinctum ab intellectivo,quia vel le consequitur ad intelligere.
477쪽
Poro per ordinem ad:huiusmodi gradus intelligenda est alia definitio animae quam Philosophus affert a de Anima textu 2 .
Anima est id quo vivimus sentimus,
movemur, sitelligimus. Quae definici ut Umni animae applic ur intelligenda est secundum destributionem accommodam, ut
sensus sit an inra est id quo vim id quod vivit, quo sentit id quod sentit . quo progreditur id quod progreditur , quo intelligit id quod intel git . Vbi nota hanc particulam quo vivimus , quae non debet accipiplo ratione comuni ad omnes operatones vitales, sed in specie prosperatione animae vegetatium, ut patet ex toto illo capi.ie in quo praedicta definit affertur . Nota etiam hanc alim mouetur, quae intelligenda est non de quocu et motu sed de progressi-DI.: Ex his omnibus Acile est obiectioni satisfacere quam habes ad calcem superiora salticuli . Deus perfeci me omnium vivit, quia nec aliunde vivit quam a se nec per alid vivit quam perae: non mouetur secundum quod motus est actus mobilisci actus enim huiusmodi est actus imperfecti. moue. lur autem secundum quod motus est actus C perantis, quia actus huiusmodi cli actus persecti Motus ut est actus mobilis non est perfectio agentis quod mouet , sed ipsius motivi autem cst actias agentis est perfectio ipsum et agentis primum genus O tus remouet a se Deus, dum ait. Ego Deus Onon mutuor: secudum non remouet mma ponit in sedum se omnia sciemem appellat. bu
478쪽
Lemta. lat. En verba D, Thomae in Philosophi in de Anima. Hoc igitur modo quo intelligere eR motus, id quod se intellLgit, dicitur se mouere . per bunc modum etiam Plato posuit, quod Deus movet seipsunon eo modo quo motus es actus imperfecti.
Resoluitar quaestio. At o dubitandi est magna niersitas
υ Hiere creatura: Nam v lucre creatur ha
hatur per motum qui non solum est actus perfecti, sed etiam impersccti ita enim mouet se creatura dum vivat, vi non solum agat sed etiam ut scipsam in rinsece mutet Secundum quod agit, vita est actus perfecti a iuxta illud unumquodque agi in quantum perfectum est' secundum quod autem immutatur intrinsece , est actus imperfectra, immutatur enim numquodque secundum quod impe fictum est adeoque motus ille in quo consistit vita creaturae, stactus mouentis simulis oblita , hoc est perfecti simul Mimperfecti perfecti quate. Dus ab ipsae si imperfecti quatenus illam ulterius perficit In Deo autem vita non est
QVAESTIO III. An ratio vitae sit na in De ,
479쪽
in Disput. r. cuaest.L. huiusmodi, sed est actus pure persecti neque enim Deu dum vivit seipsum immutat intrmsece, iuxta id quod superius dictu est:
Prςterea vita creaturri actu secundo non est ipsum esse creat hirq;nec enim est aut planta per id formaliter per quod vegetat, aut brutum per id formaliter per quod se si-st, aut homo per id formaliter per quod interligi : sed liqc omnia superueniuit, viventibus , distingunt q. ab ipsis . At vero vi-uore Dei ech ipsum me esse illius: ne enim quidquam Deo superuenit per quod vitat. Denique vita creatur m actu secundo supponit actum primum verum physicum, quod non contingit in vita diuina . nam in Deo vita est Deum Iam igitur repugnat dari actii primum physicum ad existentiam vite diuinae quam eundem dari ad existentiam Dei; Ex his videtur non
posse poni rationem uni vocam seu unam uitae ad uitam creatam Qui tam increatam Respondeturquςstionem esse magna κparie de nomine Deusin creatura conu niunt in hoc quod utrumque agat, adeoque quod utrumque moueat se secundum quod
motus est actus perfecti , Secundum hunc conceptum prςcisum quo nihil aliud asse tu nisi operatio immanens se actio metianens an principio a quo est dari potest una ratio uit respectu Dei creatur . Si autem nomine uir intelligas motum, quorea seipsam immutat intrinsece , manifestum
480쪽
stum est vitam non esse unam in Deo, de
creatura quia tamen ad concrptum vitae
simpliciter sufficit ratio motus supradicta dicere potes si a. pliciter dari nam rationem vitae communemini uoce Deovi crea
Adverte autem nos non ponere unam rationem vitae in Deo & creatura, eo quod vita it quaedam alaitas sicii non pommus in Logicis nam rationem entis respectu substantiae laccidentis, e quod accidens seu ratio accidentis fit quaedam perseitas
sed eo quod illi vitae que est astitas hoc est quae Deus est ' illi alteri quae est ab
alietas , hoc est quae creatura est&ab eo distincta cuius vita est, rationem communem inuenimus Caeterum qui dicunt viis tam etiam creatam esse a seitatem quandam, nec verum dicunt, proprie loqui n-
do nec falsum: quia proprie loquendo demetaphysice, nihil dicunt. Nam de omni omnino perfectione dici potest quod sit quiddam diuinum , cum quaelibet per se chio sit quaedam participatio diuinitatis quae est omnis persectio: sicut autem dicis esse quoddam diuinum, ita dicere potcs esse quandam aseltatem aut e conuerso sicut dicis hoc illud esse quandam a seitatem dicere potes hoc illud esse quandam diuinitatum , quod aeque euidens est ac est euidens eodem modo dici de re definitum ac dicitur definitio aut e conuerso Hinc habes quod qui dicit vitam etiam plantae esse quandam ascitate tu eodem iu- Tomas III. T re